BMKTCN - ĐHXD - Quần thể Persepolis, Shiraz, Iran

Hỏi:

Em cảm thấy vô hướng quá

Em chào thầy ạ, em là 1 sinh viên đang theo học tại trường Đại học Xây dựng Hà Nội và cũng đang học trong lớp Kiến trúc Công nghiệp của thầy ạ. Em có 1 số vấn đề nội tâm rất mong muốn được thầy giúp đỡ và mách bảo ạ.
Vấn đề chính em đang gặp phải là em cảm thấy rất vô hướng như trong tiêu đề ạ. Em thấy bản thân mình không có tý năng lực nào để mai sau có thể hành nghề kiến trúc sư. Hiện tại em bị nản chí và cũng lo sợ nữa. Em vào trường cũng vì ước mơ có thể xây ngôi nhà do chính mình thiết kế và hành nghề. Nhưng em cảm thấy mình không đủ năng lực để có thể hành nghề, kiến thức trên trường là vô cùng lớn mà dù e đã học rồi nhưng lại bị quên lãng chỉ sau 1 học kỳ. Em cũng không giỏi vẽ và vẽ rất xấu nếu vẽ tay thì nhìn rất trẻ con và thiếu chuyên nghiệp, nhìn các bạn khác em cảm thấy rất tự ti, Em cũng không biết mình còn có thể đủ trình độ để đi thực tập không nữa. Chuyên môn của em em tự đánh giá là khá tệ, em rất suy sụp và cố gắng học những gì có thể mà chuyên ngành cần. Thầy có thể cho em xin ý kiến và liệu có giải pháp khắc phục không ạ, em rất sợ rằng nếu hành nghề thì bản thân không giỏi giang thì kinh tế làm ra sẽ bị thấp, không đủ sống. Vậy em phải làm sao ạ.

Trả lời:

Thày đã nhận được thư.

Năng lực tự thân thời điểm này là kết quả của năng lực tự rèn luyện giai đoạn trước. Như em nêu trong thư, năng lực tự thân yếu, trước hết thể hiện:
i) Kiến thức chuyên môn còn nhiều khoảng trống và ngày càng rộng ra, do việc học không chăm chỉ;
ii) Trình bày bản vẽ kiến trúc xấu, do không cẩn thận khi thiết kế;
iii) Mất niềm tin vào chính mình, nản chí và dẫn đến lo sợ cho tương lai.
Phải thấy đó là điều không tốt đẹp do chính em gây ra, để có trách nhiệm mà sửa mình.
Được gia đình hỗ trợ, có sức khỏe và năng lực để học đến năm thứ 3, là may mắn lắm, khi so sánh với rất nhiều thanh niên người Việt khác.

Một số việc phải làm ngay:
i) Thay đổi ngay nhận thức cũ: Ta phải trở thành người tài với cả kỹ năng cứng và mềm phù hợp để cạnh tranh và hợp tác, không chỉ trong kiến trúc mà cả lĩnh vực liên quan khác mà xã hội đang cần và tạo ra giá trị gia tăng;
ii) Sử dụng thời gian hợp lý: Một ngày ngủ đủ 6- 7 tiếng để tái tạo sức lao động. Thời gian còn lại dành cho: Học ngoại ngữ và chuyển đổi số; Đi học đầy đủ và lắng nghe bài giảng; Đọc sách và tài liệu bổ sung kiến thức; Chủ động trao đổi chuyên môn với giảng viên và bạn bè;
iii) Chăm chỉ tự học tập: Lời chê ghê gớm nhất là Kẻ lười nhác. Từ Kẻ lười nhác đến Kẻ hèn hạ và vô dụng rất gần nhau. Không phải lúc nào cũng có người bên cạnh mà học hỏi, mà phải có kế hoạch tự học, từ trong sách vở đến mạng xã hội và thực tế;
iv) Mở ra với thế giới bên ngoài: Tìm người có đức, có tài mà chơi để học kiến thức và sự đồng thuận; Ra với môi trường tự nhiên mà hòa vào trong đó. Sẵn sàng trải nghiệm làm những điều tốt đẹp;
v) Còn 2 năm nữa mới ra trường. Phải học để tốt nghiệp đại học, điểm khởi đầu sự nghiệp của một người tri thức. Đây là thời gian đủ để em tìm lại sự cân bằng cảm xúc và tận tâm thay đổi chính mình.

Nếu có vấn đề gì về việc học tập có thể trao đổi với thày. Thày sẵn sàng đồng hành.

Ngày 4/11/2023; Thày Phạm Đình Tuyển

Hỏi:

Em kính chào thầy ạ.
Em đang đọc lần 2 quyển sách Nghĩ giàu làm giàu, xuất bản lần đầu năm 1937. Quyển sách được viết từ 90 năm trước nhưng nó vẫn đang phản ánh nhiều thực tế.
Em đã đọc được rằng "các cơ sở giáo dục cần có trách nhiệm hơn nữa trong việc định hướng nghề nghiệp cho sinh viên".
Em nghĩ đó là việc các thầy đang làm không ngừng.
Em viết mail này để cảm ơn công việc của thầy ạ.

Em cảm ơn thầy đã đọc ạ.
Sinh viên 60KD3

Trả lời:

Thày đã nhận được thư của em.
Rất cám ơn về những dòng chia sẻ, động viên.
Định hướng nghề nghiệp cho sinh viên không chỉ liên quan đến việc đào tạo kỹ năng cứng mà còn phải là kỹ năng mềm, liên quan trước hết đến năng lực đổi mới sáng tạo và khởi nghiệp.
Cuốn sách "Nghĩ giàu, làm giàu" chỉ là một trong những nội dung mà thế hệ trẻ quan tâm.
Điều lớn lao hơn là họ phải có năng lực tự thân và năng lực tự rèn luyện để hình thành sự nghiệp và trở thành người tốt cho gia đình, cộng đồng và xã hội, phù hợp với chuẩn mực chung của loài người trong thế kỷ 21.
Sinh viên là tương lai của thày.
Thày cùng các thày cô giáo khác đang nỗ lực hết sức để biến tương lai tốt đẹp đó thành hiện thực.
Thày đang viết một cuốn sách với tiêu đề: 'Nâng cao năng lực khởi nghiệp đổi mới sáng tạo cho sinh viên (và cựu sinh viên) trong lĩnh vực xây dựng'. Dự kiến tháng 5/2023 xuất bản.
Chúc mọi điều tốt lành.
Ngày 8/3/2023; Thày Phạm Đình Tuyển

Hỏi:

Thưa thầy, em xin gửi kết quả bigfive mới của bản thân, qua đây em cũng xin cảm ơn thầy vì thông qua bài khảo sát bigfive và những lời thầy nói, em đã cố gắng khắc phục những yếu điểm của bản thân và cũng như trau dồi thêm kiến thức để khai phá bản thân, và thực tế đã có những chuyển biến tích cực trong cuộc sống và công việc của em, tuy vậy bản thân em cũng vẫn còn những thiếu sót, những điều em chưa thay đổi đc, em mong thầy thông cảm và trân thành cảm ơn thầy đã lắng nghe em.

Sinh viên Khóa 53KD, Khoa Kiến trúc Quy hoạch, ĐHXD Hà Nội

Trả lời:

Đã nhận được kết quả Big Five. Nên ghép thêm kết quả của những sinh viên khác, người khác để có thể so sánh và rút ra được nhận xét ta là ai và từ đó tự sửa mình.

Kết quả cho thấy: Tính cách (hay kỹ năng mềm) thuộc loại trung bình. Yếu về tính hướng ngoại.

Từng bước, từng bước mà cố gắng hơn.

Ngày 3/2/2023, thày Phạm Đình Tuyển

Hỏi: Em gửi thầy kết quả Big Five ạ.

Trả lời: Thày đã nhận được kết quả đánh giá Big Five của em.

Sau một năm tự nhìn nhận mình là ai và đã có những thay đổi .

Tính cách Tận tâm và Hướng ngoại được cải thiện so với trước.

Tính cách Cân bằng cảm xúc vẫn yếu như cũ. Theo các nghiên cứu mà thày được biết, tính cách Cân bằng cảm xúc là cốt lõi. Mọi năng lực hoạt động chuyên môn, xã hội của một con người đều dựa vào đây mà ra cả.

Ta có mặt trên đời này đều có nguyên cớ tốt đẹp nào đó. Phải tự tin hơn nữa vào chính mình, trước hết là từ công việc chuyên môn, nay chính là đồ án tốt nghiệp.

Thày sẽ hỗ trợ chuyên môn để em có kết quả tốt nhất trong việc thực hiện học phần Đồ án tốt nghiệp.

Ngày 10/6/2022. Thày Phạm Đình Tuyển.

Hỏi: E chào thầy ạ! E là Thắng ,sinh vien nhận đồ án tốt nghiệp nhóm thầy, nhóm mình có nhóm zalo riêng hay thế nào để trao đổi về đồ án k ạ ? Em tìm sđt thầy để add Zalo nhưng không được ạ! Em cảm ơn thầy.
Trả lời: Trao đổi trực tiếp với thày qua mail.

Một số nội dung chính thực hiện trong 4 tuần đầu tiên: :

1) Đọc kỹ các yêu cầu về nội dung Học phần đồ án tốt nghiệp của Khoa và Bộ môn KTCN; in thành một bộ hồ sơ, khi đi thông qua mang theo (hoàn thành ngay trong tuần thứ 1)

2) Báo cáo về tên đề tài tốt nghiệp, vị trí cụ thể khu đất dự kiến theo tỷ lệ 1/500 (hoàn thành trong tuần thứ 1)

3) Chuản bị các quy định, tiêu chuẩn thiết kế có liên quan đến đề tài; in thành một bộ hồ sơ, khi đi thông qua mang theo (hoàn thành trong tuần thứ 2)

4) Tìm 5 ví dụ trên thế giới về các công trình tương tự với loại hình dự kiến trong đề tài tốt nghiệp; nhận xét và đánh giá, kết luận rút ra để có thể ứng dụng cho đề tài (4 tuần phải hoàn thành);

5) Đọc lại các nguyên lý thiết kế kiến trúc đã được học (phải làm ngay và liên tục cho đến khi bảo vệ đề tài);

6) Nên tự đánh giá Ta là ai. Đánh giá theo phần mềm Big Five- tính cách sinh viên, để thày biết rõ hơn về sinh viên.

Phần mềm đánh giá: http://talaai.com.vn/ (talaai.com.vn)

Sau đó gửi ngay kết quả đánh giá tính cách cho thày, để có thể hỗ trợ.

Gặp nhau 2 tuần/lần. Mỗi lần gặp cần chuẩn bị sẵn câu hỏi để có thể trao đổi tối đa những vấn đề liên quan đến đề tài tốt nghiệp mà không tự trả lời được.

Địa điểm gặp: Chiều thứ tư hàng tuần, từ 16h - 17h30 tại Văn phòng Bộ môn KTCN.

Đồ án tốt nghiệp là một sự kiện quan trọng của đời người lao động trí óc.

Phải nỗ lực hết sức và dành tất cả thời gian, nguồn lực cho đồ án. Từ đây mới có kết quả tốt nhất, để trải nghiệm, hình thành năng lực cần thiết chuẩn bị cho việc ra trường và làm việc với vô số những người tài khác trong xã hội.

2/6/2022. Thày Phạm Đình Tuyển.

Hỏi: Em chào bộ môn ạ, em là Hoàng Đức Dương lớp 66XD8 msv-0013966 đang làm bài tiểu luận về công trình dân dụng ạ em thấy bộ môn có đăng bài về công trình galaxy soho ở Trung Quốc vậy em muốn xin bộ môn cho em bài đăng đó được không ạ, em xin cảm ơn bộ môn,em chào bộ môn ạ.

Trả lời: Trang WEB bmktcn.com được thành lập với mục tiêu chính là phục vụ sinh viên. Đương nhiên là em được đăng lại các bài viết trên trang WEB này.

Chủ biên: TS. Phạm ĐÌnh Tuyển

Hỏi:

Em gửi thày bài Trắc nghiệm tính cách – Big Five (talaai.com.vn)

Trả lời:

Thày đã nhận được biểu tượng Big Five của em. Đây là Big Five rất điển hình của sinh viên. Em còn là người mạnh về Hướng ngoại, một tính cách rất được coi trọng trong Thời đại liên kết và hội nhập.
Do còn trong giai đoạn là sinh viên gắn với Học hỏi, Học tập là chính và chưa có Học hành, nên tính cách Tận tâm của em còn thiếu mạnh mẽ so với tính cách khác.
Khi làm việc trong doanh nghiệp hay tổ chức nào đó, người sử dụng lao động đánh giá trước hết tính cách Tận tâm và là kỹ năng mềm cơ bản của mỗi nhân viên.
Không đợi đến lúc ra trường, ngay từ bây giờ em dành quan tâm hơn cho tính cách này. Nếu làm được như vậy, sẽ thuận lợi hơn khi thử việc và nhiều cơ hội hơn trong sự nghiệp.
Khi trắc nghiệm Big Five, Tận tâm cũng là tính cách nổi trội của thày. Trong công việc, thày luôn có thiện cảm với những người Tận tâm.
Chúc em sớm trở thành con người thật sự Tận tâm.

Ngày 24/4/2021, Thày Phạm Đình Tuyển.

Hỏi:

Em thưa thầy, thầy có thể cho em hỏi làm sao mình có thể kết nối làm quen với những người giỏi hơn mình ạ, em cảm ơn thầy.

Trả lời:

Thày đã nhận được thư của em.
Đối với một đất nước: Hiền tài như nguyên khí quốc gia. Mạnh hay yếu từ đó mà ra cả.
Đối với một cá nhân: Suốt cả đời gắn với việc học: Học cái gì và học thày nào. Và sự học luôn đi cùng với sự sang trọng và thịnh vượng.
Những người giỏi hay người hiền tài có thể thức tỉnh cho ta học cái gì một cách hiệu quả và qua đó họ cũng trở thành thày của ta.
Người tài giỏi là người làm những việc mang lại giá trị gia tăng cao mà người thường không làm được. Người hiền tài là người mang tài của mình ra giúp xã hội.
Vị thế xã hội cấp độ nào thì có người tài, người hiền tài cấp độ đó, ví như người tài giỏi trong lớp, trong trường, trong ngành, trong vùng, trong quốc gia và thế giới.
Mỗi người thường tìm và chơi với người giỏi phù hợp với vị thế của họ. Khi tiến bộ, sang một vị thế mới cao hơn, lại tìm thày giỏi tương xứng ở vị thế đó mà học.
Khi đã tài giỏi trong một vị thế, chính ta lại trở thành người thày để dẫn dắt những người khác chưa có điều kiện giỏi bằng ta. Từ đây ta cũng có được phẩm cách của người chủ và người lãnh đạo.
Khi đã hiểu được sự cần thiết của việc tìm người giỏi hay người hiền tài để học và hành, thì tất yếu ta sẽ tự thay đổi để tìm được cách kết nối với họ.
Những hiền tài luôn mong muốn làm những điều tốt đẹp. Vậy hãy thể hiện cho họ thấy tính cách của ta cũng luôn mạnh mẽ hướng về điều đó.
Là sinh viên, trước hết hãy tìm thày hay người giỏi trong lớp, khoa, trường; trong gia đình và dòng họ để học.
Thày chúc em sớm thành công.

Ngày 19/4/2021. Thày Phạm Đình Tuyển

Hỏi:

Em thưa thầy (cô). Trong quá trình làm đồ án thì trong lớp có nhóm không hoà đồng được và bạn trong nhóm xin sang nhóm khác. Vậy bạn đó đề xuất chuyển nhóm với thầy trong buổi thông tới luôn được không ạ? Em cảm ơn ạ!

Trả lời:

Bộ môn đã nhận được thư của em.
Học kỹ năng mềm phối hợp với các thành viên có liên quan trong hoạt động tư vấn là một trong những mục tiêu của việc Làm đồ án theo nhóm.
Ai cũng phải nỗ lực tự học điều này để đình hình được nhận thức: Sức mạnh và vị thế của một tổ chức chủ yếu được xây dựng trên nền tảng của việc "Cùng nghĩ,Cùng làm".Từ đó mới mong công việc đạt được hiệu quả cao nhất.
23/4/2019. Thày Phạm Đình Tuyển

Hỏi:

Em chào thầy, các câu trả lời của thầy khiến em thấy rất hữu ích. Em muốn hỏi thầy khi thầy gặp những bế tắc hay thất bại trong cuộc sống thầy đã tự khắc phục như thế nào, có khi nào thầy cảm thấy mệt mỏi với công việc của mình không. Hiện tại có những lúc em cảm thấy kém cỏi so với người khác, xin thầy cho em lời khuyên được không ạ?

Em cảm ơn thầy rất nhiều.
Trả lời:

Thày đã nhận được thư của em
Chắc chắn trong cuộc đời không có ai chỉ toàn thành công cả.
Trong hoạt động chính trị, thất bại là gắn với tính mạng.
Trong hoạt động kinh tế, thất bại là gắn với thiệt hại về kinh tế và thời gian.
Trong hoạt động xã hội, thất bại là mất niềm tin và vị thế…

Trong thời đại hội nhập ngày nay, con người phải cạnh tranh với những đối thủ rất mạnh mà trong nhiều trường hợp ta còn chưa biết nhiều về họ; giống như đi thi Olimpic mà không biết sẽ phải thi môn gì; đến đó mới rõ.
Chính vì vậy, xã hội bây giờ cần những người: i) Tư tưởng tiến bộ; ii) Yêu tự do; iii) Hoạt động đa năng và biết liên kết với nhiều người để làm nhiều việc; trong đó đặc biệt với em là nhân tố thứ ba.

Nếu một người chỉ chăm chăm làm một việc; việc đó thất bại có nghĩa là mất tất cả.
Nếu một người làm ba việc; một việc thành công, hai việc thất bại, điều đó cũng chấp nhận được.
Nếu một người làm năm việc; ba việc thành công, hai việc thất bại, điều đó được coi như đã thành công.

Đã đi học được đến bậc đại học, chắc chắn em có cơ hội hơn rất nhiều người không có điều kiện đi học ngoài xã hội kia (thậm chí nhiều người còn khuyết tật).
Hãy học và rèn luyện trở thành người đa năng, nghĩa là tập làm nhiều việc một lúc (ưu tiên là việc theo chuyên môn giỏi nhất của mình, tiếp đến là việc mà xã hội đang cần và cuối cùng là việc mà mình yêu thích). Cũng chính từ đây em sẽ tìm được những mặt mạnh của mình.
Đối với những người tri thức, trong tâm thức của họ không có chỗ cho từ “bế tắc” và “mệt mỏi”, chỉ có từ “khó khăn” và “sáng tạo” để vượt qua mà thôi. (Tất nhiên, trong cuộc sống ai cũng phải chịu những nỗi đau buồn, ví như sự mất mát của người thân, bạn bè, đồng loại).
Một điều nữa em cũng cần biết: Sức mạnh để làm những điều khác biệt và sẽ thành công, không phải chỉ xuất phát từ bản thân em, từ thế giới thực tại này, mà còn được khởi nguồn từ sức mạnh tinh thần của tiền nhân, tổ tiên và dòng họ gia đình em. Vì vậy, phải tìm hiểu, học để phát huy cho được sức mạnh tinh thần này, thậm chí biến thành niềm tin cốt lõi của mình.

Chúc em trở thành con người đa năng và thành công.

Ngày 4/12/2018. Thày Phạm Đình Tuyển

Lịch sử Kiến trúc

Quần thể Persepolis, Shiraz, Iran

14/10/2019

Thông tin chung:
Công trình: Quần thể Persepolis
Địa điểm: Thành phố Shiraz, tỉnh Fars, Iran (N29 56 3.984 E52 53 25.008)
Thiết kế kiến trúc:
Quy mô: Diện tích Di sản 12,5 ha
Năm thực hiện: Khoảng 550-330 TCN
Giá trị: Di sản thế giới (1979; hạng mục i, iii, vi)

Iran (còn gọi là Ba Tư) là một quốc gia ở Tây Á, phía Tây Bắc giáp Armenia và Azerbaijan; phía Bắc giáp biển Caspi; Đông Bắc giáp Turkmenistan; phía Đông giáp Afghanistan và Pakistan; phía Nam giáp vịnh Ba Tư và vịnh Ô-man; phía Tây giáp Thổ Nhĩ Kỳ và Iraq.
Iran nằm tại trung tâm khu vực Âu Á và gần eo biển Hormuz, có một tầm quan trọng về địa chính trị.
Iran có diện tích khoảng 1.648.195 km2, là quốc gia lớn thứ 2 tại Trung Đông và lớn thứ 17 trên thế giới. Với 82 triệu dân (2018), Iran là quốc gia đông dân thứ 18 trên thế giới. Thủ đô là thành phố Tehran.
Iran là một trong những nền văn minh lâu đời nhất của nhân loại.
Nền văn minh Iran bắt đầu với sự hình thành các vương quốc Elamite (Elamite kingdoms) trong thiên niên kỷ thứ tư trước Công nguyên (TCN). Người Iran là một trong những tộc người đầu tiên sử dụng toán học, hình học và thiên văn học trong kiến trúc. Kiến trúc Iran gắn liền với các hình tượng vũ trụ, với triết lý: nhờ đó con người được giao tiếp và tham gia quyền lực với thiên đàng. Triết lý này không chỉ mang lại sự thống nhất và liên tục cho kiến trúc Ba Tư, mà còn trở thành một nguồn động lực quý giá cho nghệ thuật kiến trúc.
Vào thế kỷ thứ 7 TCN các bộ tộc Media Iran đã cùng nhau thành lập vương Quốc Median (Median Empire). Vương quốc đạt đến đỉnh cao về quy mô lãnh thổ vào thế kỷ thứ 6 TCN dưới thời Vương triều Achaemenid (Achaemenid Empire, khoảng 550-330 TCN), được thành lập bởi Cyrus Đại đế (Cyrus the Great, cai trị năm 559 – 530 TCN), trở thành Đế quốc Ba Tư. Đây là Đế chế liên kết được nhiều dân tộc có nguồn gốc và tín ngưỡng khác nhau; hình thành được mô hình chính quyền tập trung, quan liêu (chuyển từ cách thực hiện tự phát, thiếu kế hoạch, định hướng giá trị truyền thống sang cách làm việc có hệ thống, tổ chức theo quy tắc, luật lệ, định hướng mục đích và duy lý); xây dựng được hệ thống đường bộ, bưu chính, sử dụng ngôn ngữ chính thức trên toàn bộ lãnh thổ, phát triển các dịch vụ dân sự và một đội quân chuyên nghiệp. Sự thành công của Đế chế Achaemenid đã truyền cảm hứng cho các vương triều Iran sau này.

Sơ đồ phạm vi của Vương triều Achaemenid gắn với nền văn minh Lưỡng Hà (Mesopotamia)

Đế chế Achaemenid sụp đổ dưới sự thống trị của Alexander Đại đế (Alexander the Great, cai trị năm 336 - 323 TCN) vào thế kỷ thứ 4 TCN và bị chia thành nhiều vương quốc thuộc văn minh Hy Lạp, như vương quốc Seleucid (Seleucid Empire), còn gọi là thời kỳ Hy Lạp hóa (Hellenistic period).
Đế chế Seleucid trở thành một trung tâm lớn của văn hóa Hy Lạp - nó duy trì sự ưu việt của phong tục Hy Lạp, nơi tinh hoa chính trị Hy Lạp thống trị, chủ yếu ở các khu vực đô thị. Dân số Hy Lạp của các thành phố hình thành nên giới tinh hoa và được củng cố bởi sự nhập cư từ Hy Lạp.
Vào thế kỷ thứ 3 TCN, người Iran nổi dậy lập Đế chế Parthia (Parthian Empire) và Đế chế Sasanian (Sasanian Empire). Sau đó Iran dần trở thành một trong những cường quốc hàng đầu thế giới vào 4 thế kỷ tiếp theo.
Người Hồi giáo Ả Rập đã chinh phục Đế chế Sasanian vào thế kỷ thứ 7 sau Công nguyên, cùng với đó là việc Hồi giáo hóa Iran, dẫn đến sự suy tàn của tôn giáo thống trị Zoroastrian (Zoroastrianism/Mazdayasna), là một trong những tôn giáo liên tục lâu đời nhất trên thế giới, được thành lập bởi nhà lãnh đạo tinh thần nói tiếng Iran Zoroaster, còn được gọi là Zarathushtra, sống trong khoảng 1500 - 1000 TCN. Đây là quốc giáo của nhà nước Ba Tư trước Hồi giáo trong giai đoạn năm 600 TCN đến năm 650 sau Công nguyên.
Trong hai thế kỷ tiếp theo, một loạt triều đại Hồi giáo bản địa (Iran Intermezzo) xuất hiện: Tahirids (năm 821 - 873); Sajids (năm 889 - 929); Saffarids (năm 861 - 1003); Samanids (năm 875/819 - 999); Ziyarids (năm 930 -1090); Buyids (năm 934 - 1062); Sallarids (năm 942- 979). Tiếp đó, người Thổ Nhĩ Kỳ thuộc vương triều Seljuq (Seljuq dynasty, tồn tại từ thế kỷ 10 – 12) và người Mông Cổ Ilkhanate (tồn tại từ thế kỷ 13 – 14) đã chinh phục Ba Tư.
Sự trỗi dậy của vương triều Safavids (Safavid dynasty) trong thế kỷ 15 đã dẫn đến việc tái lập quốc gia Iran và chuyển đổi sang Hồi giáo dòng Shia (Shia Islam). Đây là ngoặt trong lịch sử Iran và Hồi giáo.
Thế kỷ 18, dưới thời vua Nader Shah Afshar (cầm quyền 1736- 1747), Iran là một trong những quốc gia hùng mạnh nhất khu vực.
Đến thế kỷ 19, sau một loạt xung đột với Đế quốc Nga, Iran đã chịu những tổn thất lãnh thổ đáng kể.
Triều đại Pahlavi (Pahlavi dynasty, tồn tại từ năm 1925 – 1979) là vương triều cuối cùng của Đế chế Iran. Tiếp đó, là giai đoạn của quốc gia Iran thời hiện đại.
Trong lịch sử phát triển, Iran là một quốc gia và một xã hội đa nguyên, bao gồm nhiều nhóm sắc tộc, ngôn ngữ và tôn giáo, lớn nhất là Ba Tư, Azeris, Kurds, Mazandaranis và Lurs.
Ngày nay, Iran được chia thành năm khu vực với ba mươi mốt tỉnh. Các tỉnh chia thành quận/huyện, phường/xã.

Tỉnh Fars (Fars Province) là một trong của ba mươi mốt tỉnh của Iran, nằm tại phía Tây Nam Iran, có diện tích 122.400 km2, dân số 4,6 triệu người (2011). Trung tâm hành chính của tỉnh là thành phố Shiraz, hiện có dân số khoảng 1,9 triệu người (2016), là một trong những thành phố lâu đời nhất từ thời Ba Tư cổ đại.
Fars là thủ đô của các vương triều Achaemenid và Sasanian tại Iran.

Bản đồ Iran và vị trí thành phố Shiraz, tỉnh Fars

Các tàn tích nổi bật của cố đô Pasargadae (có nghĩa là thành phố của người Ba Tư) và Persepolis, tại thành phố Shiraz, là minh chứng lịch sử cổ xưa của khu vực. Do tầm quan trọng lịch sử của khu vực này, đất nước Iran còn được người phương Tây gọi là Ba Tư.
Quần thể Persepolis thuộc cố đô Pasargadae, là trung tâm nghi lễ của Đế chế Achaemenid (khoảng 550-330 TCN), nằm 60 km về phía Đông Bắc của thành phố Shiraz thuộc tỉnh Fars, Iran.
Quần thể Persepolis, là một trong những địa điểm khảo cổ vĩ đại nhất thế giới, nằm dưới chân núi Kuh-e Rahmat (Núi của lòng thương xót) ở phía Tây Nam Iran, gần con sông nhỏ Pulvar, chảy vào sông Kur.
Bằng chứng khảo cổ học cho thấy, phần còn lại sớm nhất của Quần thể Persepolis có từ năm 515 TCN và chọn lựa địa điểm này chính là Cyrus Đại đế, người khởi lập vương quốc. Quần thể Persepolis rộng lớn của cố đô được xây dựng bắt đầu vào khoảng năm 518 TCN bởi vị vua kế nhiệm là Darius I (Darius the Great, trị vì trong giai đoạn 522 - 486 TCN).
Một số lượng lớn các kiến trúc sư, kỹ sư và nghệ nhân lành nghề từ khắp Ba Tư và lân cận được huy động đến để xây dựng Quần thể.
Quần thể Persepolis được sử dụng cho các buổi tiếp tân và lễ hội của vương triều Ba Tư, đặc biệt cho lễ hội năm mới, vào mùa Xuân. Thời điểm mà giới quý tộc Iran và các tầng lớp khác của đế chế đến tặng quà cho nhà vua.
Việc xây dựng Trung tâm nghi lễ Persepolis được vua Darius I tiến hành song song với việc xây dựng Cung điện Susa (Palace of Darius in Susa). Người ta cho rằng, Quần thể Persepolis, không chỉ là trung tâm nghi lễ, mà còn là nơi đặt các lăng mộ của các vị vua Đế chế Achaemenid.
Sau khi xâm chiếm vương triều Achaemenid Ba Tư vào năm 330 TCN, Alexander Đại đế đã phái lực lượng chính của quân đội của mình đến Persepolis. Persepolis bị đốt và cướp phá.
Vào năm 316 TCN, Persepolis vẫn còn là trung tâm của Ba Tư với tư cách là một tỉnh của Đế chế Macedonia (The great Macedonian Empire) và dần suy tàn.

Quần thể Persepolis hiện chỉ còn tàn tích của các tòa nhà khổng lồ trên sân thượng rộng 125.000 m2, cắt vào trong núi Rahmat tại phía Đông và mở ra 3 phía còn lại. Sân thượng được kè bao bởi các bức tường dày, có chiều cao khác nhau phù hợp với độ dốc của nền đất. Để tạo ra mặt phẳng của sân, các hố trũng được lấp đầy bằng đất và đá.
Quần thể được khai quật khoa học đầu tiên vào năm 1930 và nhiều điều về di tích này dần được sáng tỏ.
Lấy cảm hứng từ các thành tựu của nền văn minh Lưỡng Hà (Mesopotamian, vùng xung quanh hai con sông Euphrates và sông Tigris), trên sân thượng rộng lớn này, các vị vua của Vương triều Achaemenid (Achaemenid Empire/Ba Tư) đã dựng nên một quần thể nguy nga về mặt kiến trúc với những công trình tiêu biểu: Pháo đài quân sự, ngân khố, hội trường nghi lễ và cung điện hoàng gia. Các di tích còn lại đến ngày nay của Persepolis thể hiện phong cách kiến trúc Vương triều Achaemenid.

Hình vẽ phối cảnh phục dựng Quần thể Persepolis

Tàn tích Quần thể Persepolis nằm trên sân thượng, một phần khoét vào núi

Phối cảnh tổng thể tàn tích Quần thể Persepolis

Kiến trúc phong cách Achaemenid hay kiến trúc Ba Tư cổ đại có một thức cột đặc biệt, gọi là cột Ba Tư hoặc cột Persepolitan, được cho là bắt nguồn từ các cột gỗ trang trí trước đó. Cột chính có thể cao tới 20m, gồm chân cột, thân cột tròn với rãnh cột và đầu cột có trang trí 2 động vật, phần lớn là bò đực, sư tử. Vị trí giữa của hai động vật đầu cột là điểm đặt dầm mái. Các cột này được bố trí bên trong hội trường của các cung điện, ví dụ như trong “Hội trường của hàng trăm cột” (Palace of 100 columns).

Sơ đồ mặt bằng, mặt trước và mặt bên của cột Persepolis điển hình

Chi tiết đầu cột Persepolis điển hình

Vật liệu xây dựng Persepolis chủ yếu bằng đá, kết hợp với các kết cấu gỗ.
Sau khi san lấp sân thượng, các đường hầm thoát nước thải được được xây dựng. Tại chân núi phía Đông, một bể nước sinh hoạt trên cao dược đào vào nền đất núi.
Ngoài các tàn tích công trình, tại đây còn phát hiện một số ngôi mộ đã hoàn thành (ví dụ như mộ của vua Artaxerxes II và vua Artaxerxes III). Một số mộ còn đang dang dở tại lân cận.

Mộ vua Artaxerxes II (trị vì giai đoạn 404- 358 TCN), Persepolis

Tại đây cũng đã xác định được hơn 30.000 chữ khắc. Các bản chữ khắc nhỏ, đa dạng về kích thước nhưng là những tài liệu có giá trị nhất của thời kỳ Achaemenid.
Nhiều hiện vật có nguồn gốc xuất sứ từ Quần thể Persepolis như phù điêu, tượng phân tán trong các bảo tàng, bộ sưu tập tư nhân trên khắp thế giới, như Anh, Mỹ và hiện đang được mua mang trở lại Persepolis.
Năm 2007, tại thị trấn Sivand, tỉnh Fars đập Sivand (Sivand Dam) đã được xây dựng, tiềm ẩn nhiều rủi ro ảnh hưởng đến Di sản Quần thể Persepolis và Pasargadae.

Quần thể Persepolis, Shiraz, Iran được UNESCO tôn vinh là Di sản thế giới (năm 1979) với tiêu chí:

Tiêu chí (i) : Quần thể Persepolis, một tuyệt tác về tài năng sáng tạo của con người, nằm trên một tầng sân thượng, với hai cầu thang tiếp cận, các bức tường được trang trí bằng các đường diềm điêu khắc ở nhiều cấp độ khác nhau, cổng vào các ngôi đền mang phong cách Assyria (Assyrianesque propylaea; Assyria là một vương quốc của người Akkad, tồn tại từ cuối thế kỷ 25 đến năm 608 TCN, vương quốc tiền nhiệm của vương triều Achaemenid), những con bò đực có cánh khổng lồ và các phần còn lại của công trình kiến trúc cung điện hoành tráng. Việc làm cho nhẹ bớt các tấm lợp và sử dụng các thanh dầm gỗ cho phép kiến trúc sư Achaemenid bố trí trong các khu vực sảnh một số lượng tối thiểu các cột thanh mảnh đáng kinh ngạc (đường kính 1,60m có chiều cao khoảng 20m). Cột chính đồ sộ có chân cột, thân cột tròn với rãnh cột và đầu cột có trang trí 2 động vật, phần lớn là bò đực. Vị trí giữa của hai động vật đầu cột cũng là điểm đặt dầm mái.

Tiêu chí (iii) : Persepolis là quần thể kiến trúc hùng vĩ với cầu thang hoành tráng, cung điện đặt ngai vàng (Apadana), cung điện tiếp đón và các tòa nhà phụ, được xếp vào những địa điểm khảo cổ độc đáo nhất thế giới về một nền văn minh cổ xưa, mà không có địa điểm nào có chất lượng tương đương.

Tiêu chí (vi) : Như vị vua sáng lập Darius I mong muốn, Quần thể Persepolis thể hiện hình ảnh của chế độ quân chủ Achaemenid và của vua ở mọi nơi. Chỗ này, vua chinh phục một con quái vật; chỗ kia, vua ngự trên ngai vàng trong khi kẻ thù đang gục ngã; chỗ khác, là điêu khắc của những đoàn quân gồm các chiến binh, vệ sĩ, chức sắc và những người mang triều cống diễu hành bất tận.

Sơ đồ Quần thể Persepolis với các hạng mục công trình chính
Ghi chú: A. Khu vực Cầu thang lớn; B. Khu vực trụ; C. Khu vực Cung điện lớn của Xerxes; D. Cung điện của Darius; E. Cung điện của Xerxes; F. Khu vực trụ thứ hai; G. Cung điện với 100 cột; H. Cung điện nhỏ.

Quần thể Persepolis có nhiều hạng mục công trình, nổi bật gồm:

Cầu thang lớn
Cầu thang lớn (Great Staircase – hình vẽ ký hiệu Khu vực A) nằm tại phía Tây của Quần thể, được gọi là cầu thang kép, vì gồm 2 cầu thang đối xứng và cạnh nhau. Mỗi cầu thang có chiều rộng 6,9m, mỗi bậc rộng 31cm, cao 10cm. Điểm kết của cầu thang là một sân nhỏ đối diện với cổng mang tên Cổng của các quốc gia (Gate of All Nations). Cầu thang xây dựng bằng đá, có lan can và tường chắn được điêu khắc các hình tượng tuyệt đẹp.

Cầu thang lớn, Persepolis

Cổng quốc gia
Cổng quốc gia (Propylon/ Gate of All Nations – Khu B) còn gọi là Cổng Xerxes nằm tại phía Tây của Quần thể, cạnh Cầu thang lớn. Đây là một tòa kiến trúc có mặt bằng hình vuông, mỗi cạnh dài 25m.
Cầu thang lớn và Cổng quốc gia được xây dựng bởi vua Xerxes I (trị vì năm 486-465 TCN).
Tòa cổng có 3 cửa ra vào tại hướng Đông, Tây và Nam. Trung tâm của cổng là 4 cột đỡ mái. Cửa ra vào khối cổng được làm bằng gỗ, ốp các tấm kim loại trang trí công phu.
Tại cửa phía Tây và Đông, mỗi cửa có một đôi Lamassu ( là một vị thần bảo vệ, có hình tượng đầu người, thân mình bò đực hoặc sư tử và có cánh), phản ánh sức mạnh của đế chế.
Tên của vua Xerxes I được viết bằng ba ngôn ngữ và được khắc trên các lối vào, thông báo cho mọi người rằng ông đã ra lệnh xây dựng cổng.

Mặt phía trước Cổng quốc gia, Persepolis

Tàn tích Cổng quốc gia, Persepolis

Tàn tích hình tượng đầu người, thân mình bò đực và có cánh, Persepolis

Cung điện lớn Xerxes
Cung điện lớn Xerxes (Great Palace of Xerxes – Khu C) nằm tại phía Tây của Quần thể, còn có tên là Cung điện Apadana. Vua Darius I bắt đầu xây dựng cung điện vào năm 518 TCN và con trai ông, vua Xerxes I, đã hoàn thành 30 năm sau đó. Cung điện sử dụng cho các buổi nghi lễ lớn. Bên trong có một ngai vàng cho nhà vua và diện tích cho 1 vạn người làm lễ.
Cung điện đặt trên một bệ cao.
Hội trường chính Cung điện có mặt bằng hình vuông, mỗi cạnh dài 60m, cấu trúc theo kiểu Hypostyle (kết cấu mái nhà được đỡ bởi các cột thay vì tường, trụ) với 72 cột. Mỗi cột cao khoảng 20m.
Phần đỉnh của các cột được làm từ các tác phẩm điêu khắc động vật như sư tử hai đầu, đại bàng, người và bò (biểu tượng của sự sinh sản và phong phú ở Iran cổ đại). Các cột được nối với nhau với sự trợ giúp của dầm gỗ sồi và gỗ tuyết tùng, được mang đến từ Lebanon.
Cung điện được bao quanh bởi sảnh hiên hình chữ nhật. Mỗi sảnh có 12 cột bố trí thành hai hàng. Các bức tường được làm phẳng bởi một lớp bùn và vữa dày 5 cm, bên ngoài được được phủ bằng vữa màu xanh lá cây.
Lối vào chính cung điện là các cầu thang tại phía Bắc. Cầu thang được trang trí bởi các bức phù điêu vua Darius I ngồi tại trung tâm, xung quanh là sứ thần của 23 tiểu quốc gia. Các sự thần được miêu tả rất chi tiết, cung cấp những kiến thức về trang phục của các dân tộc Ba Tư khác nhau trong thế kỷ 5 TCN, với các dòng chữ bằng tiếng Ba Tư cổ và Elamite.
Cung điện bị phá hủy vào năm 331 TCN bởi quân đội của Alexander Đại đế. Đá từ các cột được lấy đi làm vật liệu xây dựng cho các khu định cư gần đó. Đến đầu thế kỷ 20, chỉ còn 13 cột đứng vững.
Tại móng của Cung điện đã tìm thấy các tấm bia bằng vàng và bạc khắc chữ Ba Tư cổ ca ngợi vua Darius và đế chế của ông.
Đây cũng là nơi lưu giữ một kho báu tiền xu thời vương triều Achaemenid, có niên đại vào năm 515 TCN.
Cung điện Apadana có một ảnh hưởng to lớn đến kiến trúc của các nhà thờ Hồi giáo tại Iraq những năm sau này.

Cầu thang lên Cung điện Apadana, Persepolis

Hình vẽ miêu tả cấu trúc xây dựng Cung điện Apadana, Persepolis

Phù điêu mô tả người Armenia mang rượu vang nổi tiếng của họ cho nhà vua, Cung điện Apadana, Persepolis.

Phù điêu mô tả sự thống nhất các dân tộc Medes và Ba Tư, Cung điện Apadana , Persepolis.

Kho báu Apadana
Kho báu Apadana (Apadana hoard) là kho báu tiền xu được phát hiện phía dưới các hộp đá chứa các tấm bia bằng vàng, trong cuộc khai quật vào năm 1933.
Các đồng xu bao gồm: Tám đồng tiền Croeseids, là một loại đồng tiền bằng vàng hoặc bạc, đúc tại Sardis, thủ đô của Vương quốc Lydia (tồn tại từ khoảng năm 1200 TCN – 546 TCN; vào năm 546 TCN tiểu vương quốc này trở thành một tỉnh của Đế quốc Ba Tư Achaemenid. Đây là những đồng tiền vàng thật đầu tiên với độ tinh khiết được tiêu chuẩn hóa và là hệ thống tiền tệ lưỡng kim (vàng, bạc) đầu tiên trên thế giới; Một đồng bạc Tetradrachm đến từ Abdera (là một đô thị của Hy Lạp cổ đại; Một đồng xu bạc Stater đến từ Aegina (là một đô thị của Hy Lạp cổ đại); Ba đồng tiền xu Sigloi đến từ đảo Sip.

Các tấm bia bằng vàng của vua Darius I tại Cung điện Apadana. Bia nằm trong hộp đá. Trong hộp còn có các tiền xu đặt bên dưới.

Đồng tiền vàng Croeseid, đúc vào thời vua Darius, thuộc 8 đồng tiền tìm thấy tại kho báu Apadana

Cung điện của Darius
Cung điện của Darius (Palace of Darius – Khu vực D) nằm tại phía Tây Nam Quần thể, phía Nam của Cung điện lớn của Xerxes. Cung điện có quy mô không lớn, được xây dựng bởi vua Darius I và hoàn thành vào năm 486 bởi con trai ông, vua Xerxes (trị vì từ năm 486 đến 465 TCN).
Gần cửa ra vào cung điện vẫn còn một số tảng đá có chữ khắc ca ngợi vua Darius. Tại đây có bức phù điêu với các họa tiết trở nên rất phổ biến trong nghệ thuật Achaemenid sau này: Nhà vua cùng với những người hầu và người tùy tùng. Một dạng trang trí khác là chiến binh hoàng gia giết chết một con sư tử, một con bò đực có cánh hoặc một con thú hoang khác…

Cung điện Darius, Persepolis; Nhìn từ phía Nam

Tàn tích cổng vào cung điện Darius, Persepolis

Cung điện của Xerxes
Cung điện của Xerxes (Palace of Xerxes – Khu vực E) hay Cung điện Apadana nằm tại phía Nam của Quần thể. Công trình có diện tích gấp đôi so với Cung điện Darius, được xây dựng vào năm 486- 465 TCN.
Cung điện nằm trên một bệ cao. Lên bệ là hai cầu thang, có trang trí tượng nhân sư, binh lính.
Gian chính của Cung điện có mặt bằng hình vuông. Bên trong có 36 cột chia thành 6 hàng, mỗi hàng 6 cột. Gian chính được bao quanh bởi 6 phòng nhỏ hơn. Tại phía Bắc có một hiên (portico) với hai hàng cột, mỗi hàng 6 cột.
Trên các bức tường có khắc dòng chữ, được gọi là XP (Chữ khắc hoàng gia Achaemenid, có dạng ký tứ hình nêm, là tiếng Ba Tư cổ từ thế kỷ 6 – 4 TCN).

Bậc lên Cung điện Xerxes, Persepolis

Điêu khắc hình tượng vua và hầu cận tại cửa Cung điện Xerxes, Persepolis

Phù điêu có diềm trang trí bông sen và khắc các dòng chữ có dạng ký tứ hình nêm tiếng Ba Tư cổ, Cung điện Xerxes, Persepolis

Cổng thứ hai
Cổng thứ hai (Second Propylon – Khu vực F) nằm tại trung tâm của quần thể. Cổng có bố cục như Cổng Xerxes, song có quy mô nhỏ hơn. Cổng hiện chưa hoàn thành.
Từ Cổng của Quốc gia (Gate of All Nations) qua cổng này đến Hội trường trăm cột (Palace of 100 columns). Cổng hiện chỉ còn tàn tích của một cặp bò đực còn đang xây dang dở tại phía Nam.

Tàn tích cặp bò đá tại Cổng thứ hai, Persepolis

Cung điện 100 cột
Cung điện 100 cột (Palace of 100 columns – Khu vực G) là tòa nhà lớn thứ hai sau Cung điện Apadana, nằm phía Đông của Quần thể, trong cùng giáp núi. Tòa nhà này còn được gọi là Hội trường ngai vàng (Throne Hall) hoặc Hội trường danh dự của Quân đội Hoàng gia (Imperial Army's Hall of Honor). Hội trường có mặt bằng hình vuông mỗi chiều dài 70m, được xây dựng dưới triều vua Xerxes I và được hoàn thành bởi con trai ông là vua Artaxerxes I vào cuối thế kỷ 5 TCN.
Cung điện có 8 ô cửa bằng đá, mỗi phía có 2 ô cửa. Cổng tại phía Nam và Bắc trang trí các bức phù điêu tả cảnh ngai vàng; Phía Đông và Tây là các bức phù điêu tả cảnh nhà vua trong trận chiến với quái vật. Có hai tượng bò bằng đá hai bên cổng phía Bắc.
Vào triều đại vua Xerxes I, Cung điện 100 cột được sử dụng chủ yếu để tiếp các chỉ huy quân sự và đại sứ của các quốc gia. Sau đó, Cung điện trở thành Bảo tàng hoàng gia.

Tàn tích Cung điện 100 cột, Persepolis; nhìn từ trên cao

Tàn tích Cung điện 100 cột, Persepolis; nhìn từ phía Nam

Sơ đồ bản vẽ phục dựng mặt cắt Cung điện 100 cột, Persepolis

Tượng bò tại cổng phía Bắc Cung điện 100 cột, Di sản Persepolis

Cung điện nhỏ
Cung điện nhỏ (Small Palace – Khu vực H), còn gọi là cung điện của vua Artaxerxes I (là vị vua thứ sáu của vương triều Achaemenid, cai trị từ năm 465-424 TCN). Cung điện nằm tại phía Đông Nam của Quần thể Persepolis, nằm bên trên một bệ cao. Cung điện bao gồm một phòng lớn với 4 hàng cột, mỗi hàng 4 cột. Phía Bắc là một hàng hiên với 2 hàng cột, mỗi hàng 4 cột.
Trong Cung điện có những trang trí hiện vẫn chưa có lời giải đáp rõ ràng, ví như một nhóm sừng tại rìa sân thượng.

Tàn tích Cung điện Artaxerxes, Persepolis

Trang trí hình tượng sừng tại Cung điện Artaxerxes, Persepolis

Nổi tiếng là viên ngọc của Vương triều Achaemenid trong các lĩnh vực quy hoạch đô thị, kiến trúc, công nghệ xây dựng và nghệ thuật, Di sản Persepolis, Shiraz, Iran là một trong số các địa điểm khảo cổ đại diện cho những nền văn minh cổ đại nhất của nhân loại.

Đặng Tú, Bộ môn KTCN, ĐHXD
Nguồn :
https://whc.unesco.org/en/list/114/
https://en.wikipedia.org/wiki/Persepolis
https://en.wikipedia.org/wiki/Achaemenid_architecture
https://en.wikipedia.org/wiki/Parthian_Empire
https://en.wikipedia.org/wiki/Mesopotamia
https://en.wikipedia.org/wiki/Shiraz
https://en.wikipedia.org/wiki/Pasargadae
https://en.wikipedia.org/wiki/Medes
https://en.wikipedia.org/wiki/Gate_of_All_Nations
https://en.wikipedia.org/wiki/Apadana
https://en.wikipedia.org/wiki/Apadana_hoard
https://en.wikipedia.org/wiki/Persian_column
https://www.livius.org/articles/place/persepolis/persepolis-photos/persepolis-palace-of-darius/
https://www.livius.org/articles/place/persepolis/persepolis-photos/persepolis-palace-of-xerxes/
https://www.livius.org/articles/place/persepolis/persepolis-photos/persepolis-unfinished-gate/
https://www.livius.org/articles/place/persepolis/persepolis-photos/persepolis-palace-of-artaxerxes/

Danh sách và bài viết về Di sản thế giới tại châu Á và châu Đại Dương

Danh sách và bài viết về Di sản thế giới tại châu Âu

Danh sách và bài viết về Di sản thế giới tại châu Mỹ

Danh sách và bài viết về Di sản thế giới tại châu Phi

Cập nhật ( 19/08/2020 )

Tin mới đưa:

Tin đã đưa:

Tất cả các tin »