Thông tin chung:
Công trình: Đền và chùa ở Nikko (Shrines and Temples of Nikko)
Địa điểm: Tochigi, Nhật Bản (N36 44 51 E139 36 38)
Tư vấn thiết kế kiến trúc:
Quy mô: Khu vực Di sản 50,8ha, Khu vực bảo vệ 373,2ha
Năm hoàn thành:
Giá trị: Di sản thế giới (1999; hạng mục i, iv, vi)
Nhật Bản là một đảo quốc tại Đông Á, Thái Bình Dương, được gọi là "Đất nước Mặt Trời mọc".
Quốc gia này nằm bên rìa phía Đông của biển Nhật Bản, biển Hoa Đông, bán đảo Triều Tiên và vùng Viễn Đông Nga, trải dài từ biển Okhotsk ở phía Bắc xuống biển Hoa Đông và đảo Đài Loan ở phía Nam.
Nhật Bản có diện tích 377.972,75 km2, là một quần đảo núi lửa với khoảng 6.852 đảo, phần lớn diện tích là rừng và núi với nguồn tài nguyên khoáng sản hạn chế. Bốn hòn đảo lớn nhất là Honshu, Hokkaido, Kyushu và Shikoku, chiếm khoảng 97% diện tích đất liền.
Nhật Bản có số dân khoảng 126,7 triệu người (năm 2017), thủ đô là thành phố Tokyo. Ngôn ngữ chính thức là tiếng Nhật. Ngày lập nước là ngày 11/2/660 trước Công nguyên (TCN).
Các nghiên cứu khảo cổ đã chỉ ra rằng con người định cư tại Nhật Bản từ 15.000 năm TCN. Các tư liệu lịch sử Trung Hoa từ thế kỷ thứ nhất sau Công nguyên đã có ghi chép đầu tiên về quốc gia này. Ban đầu Nhật Bản chịu ảnh hưởng lớn từ bên ngoài, chủ yếu là Trung Quốc. Tiếp sau là giai đoạn tự cách ly và thoát khỏi sự chi phối của thế giới phương Tây. Từ đây đã hình thành được những nét đặc trưng trong lịch sử và văn hóa Nhật Bản.
Từ thế kỷ 12 đến năm 1868, Nhật Bản liên tục thuộc quyền cai trị của các võ tướng (Shōgun) với quyền lực rất lớn nhân danh Thiên hoàng. Các dòng họ tướng quân này làm việc trong các dinh thự gọi là Mạc Phủ. Thời kỳ Mạc phủ bắt đầu từ Mạc phủ gia tộc Kamakura (năm 1192–1333); tiếp đó là Mạc phủ Muromachi/ Ashikaga (năm 1336- 1573) và cuối cùng là Mạc phủ Tokugawa (năm 1603 - 1868).
Từ thế kỷ 14 đến cuối thế kỷ 16, xen kẽ giữa các dòng họ Mạc phủ, nước Nhật trong tình trạng mất ổn định do ngoại xâm, nội chiến và chia rẽ, như Thời kỳ Tân chính Kemmu (năm 1333 - 1336); Thời kỳ Nam – Bắc triều (từ năm 1336 – 1392); Thời kỳ Chiến quốc (từ giữa thế kỷ 15 – giữa thế kỷ 16).
Dưới thời kỳ Mạc phủ Tokugawa, quốc gia này bước vào giai đoạn cô lập kéo dài suốt nửa đầu thế kỷ 17 (năm 1633) và chỉ kết thúc vào năm 1853 khi một hạm đội của Hoa Kỳ gây áp lực buộc Nhật Bản phải mở cửa với phương Tây.
Vào năm 1868, Thiên Hoàng Minh Trị loại bỏ chế độ Mạc Phủ, thiết lập lại trật tự mới, dời đô từ Kyōto về Tōkyō, khai sinh Đế quốc Nhật Bản và tái thiết lại đất nước. Nước Nhật bắt đầu thời kỳ công nghiệp hóa. Chỉ tới đầu thế kỷ 20 Nhật Bản đã trở thành quốc gia có trình độ hiện đại hóa cao nhất châu Á. Thiên Hoàng đã trở thành biểu tượng thiêng liêng của dân tộc Nhật Bản.
Trong những năm cuối thế kỷ 19, đầu thế kỷ 20, thắng lợi trong các cuộc chiến tranh Trung – Nhật, Nga – Nhật và Chiến tranh thế giới thứ 1 đã cho phép Nhật Bản mở rộng đế chế của mình và củng cố quyền lực theo Chủ nghĩa quân phiệt. Cuộc chiến tranh Trung-Nhật năm 1937 đã nhanh chóng lan rộng thành một phần của Chiến tranh thế giới thứ 2, bắt đầu vào năm 1941. Chiến tranh kết thúc vào năm 1945 sau vụ Mỹ ném bom nguyên tử xuống Hiroshima và Nagasaki. Năm 1947, Nhật Bản có bản Hiến pháp mới với một chính thể mới, duy trì chế độ quân chủ lập hiến kết hợp dân chủ đại nghị, trong đó cơ quan lập pháp dân cử là Quốc hội Nhật Bản.
Về hành chính, Nhật Bản được chia thành 8 vùng với 47 tỉnh.
Tại Nhật Bản, tín ngưỡng và tôn giáo quan trọng là Thần đạo (Shintō). Tư tưởng của Thần đạo khác với những tôn giáo khác ở chỗ không cấm hay buộc con người làm gì, mà chỉ khuyên nên hướng tới sự trong sáng và tránh điều ác.
Thần đạo có rất nhiều thần thánh. Một số các vị thần được nhân cách hóa. Đa phần liên quan đến thiên nhiên như là thần đất, trời, mặt trăng, cây cỏ, hoa lá. Ngay cả đá, núi, hay động vật và người quá cố cũng được xem là thần. Những vị thần trú ngụ trên thiên đàng và chỉ rời khỏi đó khi được mời xuống đền thờ trong các nghi lễ.
Nghi lễ cầu nguyện hay cảm tạ các thần thường được tổ chức tại đền Thần đạo còn gọi là Thần xã. Ngày nay, nghi lễ Thần đạo thường gắn với lễ hội truyền thống hay năm mới.
Trong Thần xã, vật linh thiêng làm đối tượng thờ cúng được gọi là Thần thể (Shintai), hay Ngự thần thể (Goshintai). Thần thể là một vật vô tri nhân tạo như gương, kiếm, đồ trang sức hay một vật ngoài tự nhiên như tảng đá, cây cối hoặc thác nước... là thứ mà thần linh có thể nhập vào để hưởng lễ vật được dâng lên trong các nghi lễ cúng tế. Thần thể là một bức tượng tạc thần linh được gọi là Thần tượng (Shinzō). Thần thể lớn nhất và nổi tiếng nhất là ngọn núi Phú Sĩ, gọi là Phú Sĩ Thần thể sơn (Fuji shintaizan), là Thần thể của Đền Yama, tỉnh Shizuoka, Nhật Bản.
Đền Thần đạo thường được xây trên đồi, núi; Có những đền nằm trên mặt nước. Phía ngoài đền có cổng (Torii) với hình dạng là hai trụ cột chính, một hay hai dầm ngang, thường bằng gỗ và sơn màu đỏ. Có những đền có đến hàng ngàn cổng nối tiếp dẫn từ bên ngoài vào đền. Khu vực linh thiêng nhất là chính điện (Honden), chỉ có các Thần chủ (Kannushi) mới được phép vào làm lễ. Chăm sóc ngôi đền là các Vu nữ (Miko) với trang phục kimono trắng, quần hakama đỏ và bít tất tabi.
Thần đạo xuất hiện từ thời xa xưa. Các vị vua chúa đều cho rằng mình là con cháu của các vị thần, trong đó có nữ thần Mặt Trời Amaterasu. Vào thế kỷ thứ 6, Phật giáo và Nho giáo xâm nhập vào Nhật Bản, tên gọi Thần đạo được đặt ra để phân biệt với hai tôn giáo ngoại nhập này.
Trong Thời kỳ Asuka (năm 538 - 710), nhiều đền thờ Thần đạo được xây dựng, song Thần đạo nhanh chóng bị áp đảo bởi Phật giáo. Đầu thế kỷ thứ 9, tuy cùng tồn tại với Phật giáo, song Thần đạo gần như bị loại bỏ.
Dưới thời Minh Trị Thiên hoàng, năm 1868, chính phủ Nhật Bản công bố "Thần Phật phân ly lệnh", tách Thần đạo ra khỏi Phật giáo, đồng thời khôi phục lại Thần kỳ quan (Jingi-kan), một cơ quan lo việc tôn giáo, khuyến khích Thần đạo phát triển. Năm 1870, công bố chiếu Đại giáo, thực thi chính sách coi Thần đạo là quốc giáo, buộc Đài Loan và Triều Tiên là các thuộc địa phải theo Thần đạo.
Đền Thần đạo đa phần được nhà nước thiết lập. Sau Chiến tranh thế giới 2, Thần đạo tách ra khỏi nhà nước để trở lại là một tôn giáo bình thường. Ngày nay, tại Nhật Bản có hơn 80 ngàn đền thờ và khoảng 100 triệu người theo các tín ngưỡng hay phong tục Thần đạo. Tuy nhiên, số người thật sự coi Thần đạo là tôn giáo chính và sống vì Thần đạo (như các Vu nữ) thì chỉ có khoảng hơn 4 triệu.
Tỉnh Tochigi nằm tại phía Bắc của vùng Kanto trên đảo chính Honshu, tỉnh lỵ là thành phố Utsunomiya.
Nikko là một thành phố thuộc tỉnh Tochigi, diện tích 1.449,83 km2, dân số khoảng 8,4 vạn người (2015). Đây là một trong những thành phố nổi tiếng về hoạt động du lịch.

Bản đồ Nhật Bản và vị trí của tỉnh Tochigi (số 9)
Quần thể đền, chùa tại Nikko, cùng với môi trường tự nhiên xung quanh là một địa điểm linh thiêng được biết đến với những kiệt tác kiến trúc và trang trí. Chúng gắn liền với với lịch sử của Tướng quân Tokugawa Ieyasu (31/1/1543 – 1/6/1616), là người sáng lập và cũng là vị võ tướng (Shōgun) đầu tiên của Mạc phủ Tokugawa, nắm quyền từ sau trận đánh lịch sử Sekigahara (diễn ra vào ngày 21/10/1600 thuộc tỉnh Gifu, vùng Chubu ngày nay), kết thúc một thời kỳ nội chiến khốc liệt, thiết lập nền hòa bình lâu dài trên toàn quần đảo Nhật Bản, cho đến khi Minh trị Thiên hoàng giành lại quyền lực tối cao vào năm 1868.
Quần thể đền, chùa Nikko gắn liền với núi Futara (Futara-san) còn gọi là núi Nantai (Nantai-san, có nghĩa là ngọn núi "hình hài con người"), là một ngọn núi lửa tại Công viên Quốc gia Nikko (Nikkō National Park) ở trung tâm đảo lớn Honshū. Núi có cao độ 2486m so với mực nước biển. Đây là một địa danh nổi bật, một trong 100 ngọn núi nổi tiếng ở Nhật Bản. Núi có thể được nhìn thấy vào những ngày trời trong, từ tận bờ biển Thái Bình Dương, cách đó 100 km. Nước từ ngọn núi cung cấp cho người dân và cho ruộng lúa dưới chân núi.
Ngọn núi trở thành một linh vật thiêng liêng, một dạng “Thần thể sơn” trong Thần đạo Nhật Bản, nơi mà các vị thần linh có thể nhập vào để hưởng lễ vật được dâng lên trong các nghi lễ cúng tế. Từ xa xưa tại khu vực Nikko đã xuất hiện nhiều đền thờ Thần đạo (Shinto shrine) với Thần thể sơn là núi Nantai, núi Nyoho và núi Taro, trong đó núi Nantai là nổi bật nhất.

Môi trường cảnh quan tự nhiên núi Nantai, Nikko, tỉnh Tochigi, Nhật Bản
Quần thể đền, chùa tại Nikko bao gồm hai đền thờ Thần đạo (Tôshôgû và Futaraan) và một ngôi chùa Phật giáo (Rinnô-ji). Những tòa nhà đầu tiên được xây dựng vào thế kỷ thứ 8, trên sườn của dãy núi Nikko, bởi các tu sĩ Phật giáo. Phần lớn các công trình trong đó được xây dựng vào thế kỷ 17.
Ngày nay, các công trình này trở thành minh chứng cho một truyền thống bảo tồn và phục hồi hàng thế kỷ, cũng như lưu giữ được các thực hành tôn giáo, tạo thành một địa điểm linh thiêng.
Quần thể đền, chùa tại Nikko như là kết quả của sự kết hợp các giá trị lâu đời với 103 tòa nhà tôn giáo (9 trong số đó là Bảo vật quốc gia Nhật Bản), tập trung trong một khu vực có diện tích 50,8ha, cung cấp bằng chứng về truyền thống thờ cúng lâu đời, thành tựu nghệ thuật rất cao, sự hòa nhập giữa kiến trúc và khung cảnh thiên nhiên xung quanh.
Các công trình trong quần thể đền, chùa tại Nikko dù trải qua các thảm họa thiên nhiên (hỏa hoạn, động đất) trong nhiều thế kỷ, song vẫn được khôi phục lại với mức độ xác thực cao về chức năng sử dụng, bố cục quy hoạch và hình thức kiến trúc; chất liệu và màu sắc vật liệu xây dựng; trang trí và kỹ thuật truyền thống.
Đền và chùa ở Nikko tại tỉnh Tochigi, Nhật Bản được UNESCO tôn vinh là Di sản thế giới (năm 1999) với các tiêu chí :
Tiêu chí (i): Đền và chùa ở Nikko là một tuyệt tác về tài năng sáng tạo của con người trong kiến trúc và nghệ thuật; là sự tích hợp hài hòa giữa các tòa nhà trong một bối cảnh tự nhiên.
Tiêu chí (iv): Đền, chùa ở Nikko là một ví dụ nổi bật về phong cách kiến trúc thời Edo với cấu trúc mặt bằng có hình dạng mang tên Gongen-zukuri (Gongen-zukuri style) hay hình chữ Công (工), như tại Đền Toshogu và Đền Taiyuin. Các công trình này đã đạt đến đỉnh cao về một kiểu kiến trúc xây dựng và sau đó đã có ảnh hưởng lớn đến thiết kế đền, chùa trong các khu vực khác tại Nhật Bản sau này. Sự khéo léo và sáng tạo của các kiến trúc sư và nhà nghệ thuật trang trí trong quần thể là rất nổi bật.
Tiêu chí (vi): Đền và chùa ở Nikko cùng với môi trường cảnh quan xung quanh là một ví dụ nổi bật về một trung tâm tôn giáo truyền thống của Nhật Bản, gắn liền với nhận thức Thần đạo về mối quan hệ giữa con người và tự nhiên. Trong đó, núi và rừng có ý nghĩa thiêng liêng và là những đối tượng được tôn kính. Những thực hành tôn giáo này vẫn còn tồn tại cho đến ngày nay.

Sơ đồ phạm vi Khu vực Di sản và Khu vực bảo vệ, Đền và chùa ở Nikko, tỉnh Tochigi, Nhật Bản
Di sản Đền và chùa Nikko tại tỉnh Tochigi, Nhật Bản được phân thành 3 cụm gồm hai đền, một chùa (nhị xã, nhất tự).


Sơ đồ vị các hạng mục công trình chính trong Di sản Đền và chùa ở Nikko, tỉnh Tochigi, Nhật Bản
Đền Futaraan
Quần thể Đền Thần đạo Futaraan (Futaraan jinja Shrine) nằm ở thành phố Nikkō, còn được gọi là Đền Nikkō Futaraan, để phân biệt với đền Futaraan ở thành phố tỉnh lỵ Utsunomiya gần đó.
Quần thể Đền Nikkō Futaraan là một trong 3 đền Futaraan tại Nikkō, có thể coi như đền Hạ, nằm trong khu vực Di sản. 2 đền còn lại là Đền Chugushi (Chugushi Shrine) hay đền Trung, nằm gần bờ hồ Nikko (hồ Chuzenji); và Đền Okumiya (Okumiya Shrine) hay đền Thượng nằm trên đỉnh núi Nantai.
Di sản Đền Thần đạo Nikkō Futaraan thờ 3 vị thần: Okuninushi (thần xây dựng, nông nghiệp, kinh doanh và y học); Tagorihime; Ajisukitakahikone (thần sấm sét).
Đền Nikkō Futaraan được thành lập vào năm 767 - 782 bởi Shōdō shōnin (17/5/735- 21/3/817, là một tu sĩ Phật giáo, tên thế tục là Wakata Fujiitomari). Ông cũng là người sáng lập Chùa Rinnô-ji gần đó.
Đền Nikkō Futaraan có mặt bằng theo kiểu Gongen-zukuri, hay hình chữ Công (工) hoặc chữ H, là cấu trúc xây dựng điển hình của các ngôi đền thờ Thần đạo Nhật Bản. Đền gồm 3 tòa nhà chính:
Tòa chính điện được gọi là Honden (Shinden/Main Hall) là tòa nhà thiêng liêng nhất của đền thờ Thần đạo; là nơi đặt bàn thờ kami (linh vật). Tòa Honden nằm phía sau của đền và người dân thường không được vào.
Tòa phía trước của đền được gọi là Haiden (Prayer Hall), là bái đường hay nơi cầu nguyện.
Tòa nhà kết nối giữa hai tòa trước và sau được gọi là Heiden (ishi-no-ma /Offerings Hall), là nơi đặt lễ vật và tu sĩ làm lễ. Trong trường hợp đền có quy mô lớn, phía trước đền còn có tòa nhà mang tên Haraiden, là nơi làm nghi lễ tẩy rửa. Phần trung tâm của mái hiên phía trước Hairaiden được cắt và nâng lên. Đó là một kỹ thuật kiến trúc điển hình được sử dụng trong các ngôi đền, chùa Phật giáo vào cuối Thời kỳ Heian (thời kì phân chia cuối cùng trong lịch sử Nhật Bản cổ đại, từ năm 794 – 1185; thời kỳ ảnh hưởng của đạo Khổng và Trung Quốc tới đỉnh cao; thời kỳ phát triển của nghệ thuật, thơ ca và văn học).

Sơ đồ mặt bằng đền thờ Thần đạo điển hình theo kiểu Gongen-zukuri (Hình chữ Công 工); Vệt màu vàng là đường trục chính của 3 tòa nhà.
Nhiều công trình trong Quần thể Đền Thần đạo Futaraan được được xây dựng vào giai đoạn đầu Thời kỳ Edo (còn gọi là thời Mạc phủ Tokugawa, kéo dài từ năm 1603- 1868; người đứng đầu chính phủ là võ tướng (Shōgun) và từng là thành viên dòng tộc Tokugawa. Mạc phủ Tokugawa cai trị từ lâu đài Edo, Tokyo. Vì vậy, giai đoạn Mạc phủ Tokugawa cũng được gọi là Edo Mạc phủ hay thời kỳ Edo. Đây cũng được coi là mở đầu cho thời kỳ cận đại ở Nhật Bản).
Quần thể Đền Futaraan bao gồm các hạng mục công trình chính sau:
Cầu thiêng Shinkyō
Cầu vòm bằng gỗ Shinkyō nằm tại phía Đông Nam quần thể Đền và chùa ở Nikko. Cầu bắc qua sông Daiya, được biết đến là một trong ba cây cầu đẹp nhất ở Nhật Bản (2 cầu kia là cầu Saru Hashi, tỉnh Yamanashi và cầu Kintai Kyo, tỉnh Yamaguchi).
Cây cầu thiêng (Sacred Bridge) có chiều dài 28m, rộng 7,4m và cao hơn 10,6m so với sông Daiya. Cầu Shinkyo được xây dựng lại nhiều lần. Mô hình hiện tại theo thiết kế có từ năm 1636. Cầu được mở cửa cho công chúng kể từ năm 1973.

Cầu thiêng Shinkyō, Đền Nikkō Futaraan, Nikko, tỉnh Tochigi, Nhật Bản
Cổng Torii
Phía Nam và phía Đông của Đền Futarasan được giới hạn bởi bức tường chắn đất. Dọc theo tường có hai cổng đặt tại hướng Nam và hướng Đông theo dạng cổng Torii. Cổng Torii là một dạng thiết kế cổng đền mang tính biểu tượng bằng gỗ, đá, đồng với các cột trụ hỗ trợ, có 1 hoặc 2 thanh xà ngang. Bên trên có thể có mái lợp bằng vỏ cây bách Nhật Bản. 2 Cổng Torii của Đền Futaraan làm bằng đồng, được xây dựng vào năm 1799.
Phía ngoài Cổng Torii tại phía Đông có một cổng gỗ, hai tầng, trên cổng có một tầng hiên bao quanh, phía trên là mái cổng. Hai bên cổng chính có cổng phụ.

Cổng Torii tại phía Nam của Đền Nikkō Futaraan, tỉnh Tochigi, Nhật Bản

Cổng Torii tại phía Đông, Đền Nikkō Futaraan, tỉnh Tochigi, Nhật Bản

Cổng ngoài cao 2 tầng, trước Cổng Torii tại phía Đông, Đền Nikkō Futaraan, tỉnh Tochigi, Nhật Bản
Tòa Haiden và Honden
Đền Futaraan có mặt bằng hình chữ Công (工) hay chữ H.
Tòa Haiden hay bái đường nằm phía trước của Đền, là nơi cầu nguyện. Công trình được xây dựng vào năm 1645.
Tòa chính điện Honden là nơi đặt bàn thờ 3 vị thần của Thần đạo, được xây dựng vào năm 1619;
Bao quanh tòa Honden có một hệ thống tường hành lang có mái che (Sukibe).
Ngoài ra, trong Quần thể Đền Futaraan còn có nhiều cụm đền thờ nhỏ khác: Betsugu Taki-no-o-jinja; Betsugu Hongu-jinja…

Mặt trước Bái đường Haiden, Đền Nikkō Futaraan, tỉnh Tochigi, Nhật Bản

Chính điện Honden với tường bao quanh, Đền Nikkō Futaraan, tỉnh Tochigi, Nhật Bản

Một số công trình khác (cạnh tòa Haiden) trong quần thể Đền Nikkō Futaraan, tỉnh Tochigi, Nhật Bản
Đền Toshogu
Quần thể Đền Thần đạo Toshogu (Toshogu Shrine) thờ Tokugawa Ieyasu, là người sáng lập Mạc phủ Tokugawa. Sau này được thần thánh hóa thành một vị thần của Thần đạo (Shinto). Trong hệ thống đền Toshogu, thì Toshogu ở Nikko là đền chính và để phân biệt với các Toshogu khác, Đền được gọi là Nikko Toshogu.
Đền được Tokugawa Hidetaka (2/5/1579- 14/3/1632), con trai của Tokugawa Ieyasu xây vào năm 1617. Sau đó, Tokugawa Iemitsu (con trai của Tokugawa Hidetaka, 12/8/1604- 8/6/1651) mở rộng thêm. Trong đền có lăng mộ của Tokugawa Ieyasu.
Đền do lãnh chúa Tōdō Takatora (16/2/1556 – 9/11/1630) võ sĩ dưới quyền Tokugawa Ieyasu) xây dựng. Ông được cho là một vị kiến trúc sư xuất sắc trong thiết kế lâu đài tại Nhật Bản, đã tham gia xây dựng tới 20 lâu đài, trong đó có Lâu đài (Castle) Edo, Lâu đài Wakayama, Lâu đài Uwajima, Lâu đài Imabari, Lâu đài Iga Ueno và Lâu đài Sasayama…
Hiện tại, quần thể gồm 42 tòa nhà, chứa đến 500 kg vàng và 370 kg bạc.
Quần thể đền bố cục theo hướng Bắc Nam, quay mặt về hướng Nam.

Sơ đồ vị trí các hạng mục công trình chính trong Quần thể Đền Nikko Toshogu, tỉnh Tochigi, Nhật Bản
Bậc lên và Cổng Torii
Bậc lên (Staircase of the Thoudand, trong hình vẽ ký hiệu 1) là điểm khởi đầu của tuyến đường ngàn bậc của Quần thể Đền Toshogu. Theo bậc thang đến Cổng Torii.
Cổng Torii (2) được dựng vào năm 1618 và xây dựng lại nhiều lần. Cổng hiện tại cao 9,2m, rộng 13,2m. Cổng đươc làm từ 15 khối đá, thay vì bằng gỗ. Cổng đá (Ishidorii) tại Đền là một trong ba cổng đá tốt nhất ở Nhật Bản và là cổng lớn nhất được làm trong Thời kỳ Edo.

Cống đá Torii, Quần thể Đền Nikko Toshogu, tỉnh Tochigi, Nhật Bản
Tháp 5 tầng mái
Tháp 5 tầng mái (Five- story Pagoda) nằm bên trái Cổng Torii. Công trình được xây dựng vào năm 1650, bị hỏa hoạn phá hủy năm 1815 và xây dựng lại vào năm 1818.
Ngôi tháp cao 36m, gồm 1 tầng sử dụng và 5 tầng mái, tượng trưng cho ngũ hành. Cấu trúc xây dựng của tháp tương tự như Tháp Goju no To (Ngũ Trùng Tháp/ Five – Story Pagode, cao 32,55m) của Chùa Horyu-ji, tỉnh Nara (cũng là Di sản thế giới). Khung cột chịu lực chính chỉ cao hết tầng 1, chồng lên trên là hệ kết cấu mái với 5 tầng vươn ra xa, tạo cho công trình một hình thức trang nghiêm, ấn tượng. Độ vươn của mái nhỏ dần theo chiều cao. Tháp có một cột gỗ chính giữa tháp, cao vượt mái, có vai trò giảm rung lắc khi xảy ra động đất và bão.

Tháp 5 tầng mái, Quần thể Đền Nikko Toshogu, tỉnh Tochigi, Nhật Bản
Cổng Niomon
Cổng Niomon (Nio- mon/Omote- mon) nằm tiếp sau của Cống đá Torii. Cổng (3) là một tòa nhà nằm bên trong khu Đền gắn với bức tường bao quanh. Cổng có 3 gian. Gian giữa là lối đi qua. Hai bên là gian đặt tượng thờ; mặt ngoài đặt hai vị chư thiên (Deva Kings) bảo vệ Đền. mặt trong đặt hai con sư tử.
Từ đây có đường dẫn lên Đền chính. Dọc đường có tòa nhà (4) là nơi giữ ngựa (Stables of Sacred Hores). Công trình bằng gỗ. Trên tường có nhiều bức trang trí, trong đó có bức phù điêu hình ba con khỉ ; Một con bịt tai, một con che mắt, một con bịt miệng với hàm ý không nên nghe, không nên nhìn, không nên nói điều xấu.

Cổng Niomon, mặt trước, Quần thể Đền Nikko Toshogu, tỉnh Tochigi, Nhật Bản

Cổng Niomon, mặt sau, Quần thể Đền Nikko Toshogu, tỉnh Tochigi, Nhật Bản

Tòa nhà giữ ngựa, Quần thể Đền Nikko Toshogu, tỉnh Tochigi, Nhật Bản

Phía trên lối vào Tòa nhà giữ ngựa có bức phù điêu 3 con khỉ, Quần thể Đền Nikko Toshogu, tỉnh Tochigi, Nhật Bản
Cụm 3 công trình kho lễ phục
Trên đường lên Đền có cụm 3 công trình (Kamijinko Upper Holy Storehouse; Nakajinko Middle Holy Storehouse; Shimojinko Lower Holy Storehouse - 5, 6, 7), là kho lưu giữ 1200 bộ trang phục cho các cuộc rước lễ kiệu của 1000 Samurai, được tổ chức vào Lễ hội mùa Xuân và mùa Thu. Trên đầu hồi của tòa nhà trang trí hình tượng đầu voi.
Đối diện sang bên kia đường là Đài phu nước (Fountain, 8), là một âu đồng, bên trên có một con rồng phun nước; Thư viện Kyozo (Library, 9).

Nhà kho lưu giữ trang phục Kamijinko, Quần thể Đền Nikko Toshogu, tỉnh Tochigi, Nhật Bản

Nhà kho lưu giữ trang phục Nakajinko, Quần thể Đền Nikko Toshogu , tỉnh Tochigi, Nhật Bản

Nhà kho lưu giữ trang phục Shimojinko, Quần thể Đền Nikko Toshogu, tỉnh Tochigi, Nhật Bản

Đài phu nước, Quần thể Đền Nikko Toshogu, tỉnh Tochigi, Nhật Bản

Thư viện Kyozo, Quần thể Đền Nikko Toshogu, tỉnh Tochigi, Nhật Bản
Tháp chuông và Tháp trống
Sau Đài phun nước, đến một Cổng Torii nhỏ bằng đồng (Karad ō-torii). Đây là một trong những cổng Torii bằng đồng đầu tiên ở Nhật Bản. Dưới chân cột chạm khắc hình bông sen, một biểu tượng Phật giáo.
Qua cổng, theo bậc thang lên đến một bậc thềm, là nơi đặt Tháp chuông (Bell Tower -10) và Tháp trống (Drum Tower – 11). Đây là loại tháp chuông, trống đặt trên mặt đất. Tháp có hình dáng như một hình thang rộng phía dưới, tương tự như tháp chuông của Quần thể kiến trúc Phật giáo khu vực Chùa Horyu-ji, tỉnh Nara, Nhật Bản (xây dựng vào thế kỷ thứ 7, cũng là Di sản thế giới).
Kề liền Tháp trống là Đền Yakushi- do (Yakushido Temple), là một ngôi đền nhỏ.

Cổng Torii nhỏ bằng đồng, phía trước của Tháp chuông, Tháp trống, Quần thể Đền Nikko Toshogu,
tỉnh Tochigi, Nhật Bản

Tháp chuông và Tháp trống, Quần thể Đền Nikko Toshogu, tỉnh Tochigi, Nhật Bản

Đền Yakushido, Quần thể Đền Nikko Toshogu, tỉnh Tochigi, Nhật Bản
Cổng Yomen và Cổng Nemurineko
Toàn bộ Đền chính Toshogu được bao quanh bởi lớp tường có mái che. Vào bên trong có hai cổng: Cổng Yomei (12) và Cổng Nemurineko (Sleeping- cat, 18).
Cổng Yomei (Yomei- mon/Higurashi- mon/ Sunglight Gate/Twilight Gate) còn được gọi cổng Ánh sáng mặt trời. Cổng được xây dựng vào năm 1638, cao 11,1m, rộng 7m và sâu 4,4m. Trước đây, người dân thường không được phép đi qua cổng này và thậm chí sứ thần cũng phải thay quần áo trước khi đi qua. Cổng được đánh giá là có trang trí thanh lịch nhất trong số các công trình tại quần thể Đền Toshogu. Tại đây có đến 500 hình chạm khắc, trong đó có đến 194 chạm khắc về 30 loại sinh vật thần thoại (reiju). Cổng có 3 gian. Gian chính là lối đi qua. Hai bên là gian đặt tượng thờ; mặt ngoài đặt tượng hai vị lãnh chúa (daimyo) là Toyotomi Hideyoshi (26/3/1537 – 18/9/1598), là một trong những lãnh chúa góp phần kết thúc thời kỳ Chiến quốc và thống nhất Nhật Bản và Minamoto Yoritomo (9/5/1147- 9/2/1199), là một trong võ tướng thiết lập chế độ Mạc phủ; mặt trong đặt hai con sư tử.

Cổng Yomei, mặt trước, Quần thể Đền Nikko Toshogu, tỉnh Tochigi, Nhật Bản

Cổng Yomei, mặt sau, Quần thể Đền Nikko Toshogu, tỉnh Tochigi, Nhật Bản

Các chạm khắc liền kề với Cổng Yomei, Quần thể Đền Nikko Toshogu, tỉnh Tochigi, Nhật Bản
Cổng Sleeping- cat hay Cổng Mèo ngủ (Nemurineko) được đặt tên bởi trên cổng có chạm khắc một con mèo nằm ngủ, biểu tượng cho sự thanh bình.

Cổng với bức phù điêu Mèo ngủ (Nemurineko), Quần thể Đền Nikko Toshogu, tỉnh Tochigi, Nhật Bản
Tòa Mikoshigura và Kaguraden
Tòa Mikoshigura và Kaguraden nằm bên trong khu vực Đền chính.
Tòa Mikoshigura (Shinyosha - 13) là nơi đặt các ngai thờ. Có 3 chiếc ngai thờ bên trong. Ngai thờ trung tâm dành cho Tướng quân Tokugawa Ieyasu; Ngai thờ bên phải dành cho Lãnh chúa Toyotomi Hideyoshi; Ngai thờ bên trái dành cho Lãnh chúa Minamoto Yoritomo.
Tòa Kaguraden (14) là nơi diễn ra các điệu nhảy nghi lễ dành riêng cho các vị thần trong Thần đạo.

Tòa Mikoshigura, Quần thể Đền Nikko Toshogu, tỉnh Tochigi, Nhật Bản

Tòa Kaguraden, Quần thể Đền Nikko Toshogu, tỉnh Tochigi, Nhật Bản
Cổng Karamon
Cổng Karamon (15) là cổng phía trước của tòa bái đường Haiden.
Karamon được đánh giá như một kho báu nhỏ với 611 hình chạm khắc. Các cột trụ được trang trí bằng những con rồng, trong khi phía trên của cánh cổng có chạm khắc các nhân vật từ truyền thuyết Trung Quốc.

Cổng Karamon, Quần thể Đền Nikko Toshogu, tỉnh Tochigi, Nhật Bản

Trang trí trên Cổng Karamon, Quần thể Đền Nikko Toshogu, tỉnh Tochigi, Nhật Bản
Tòa Haiden và Honden của Đền thờ Toshogu
Tòa Haiden (Prayer Hall, 16) nằm tại phía trước của Đền thờ, là bái đường hay nơi cầu nguyện.
Tòa Honden (Main Hall, 17) nằm tại phía sau của Đền thờ, là chính điện. Đây là tòa nhà thiêng liêng nhất của đền thờ Thần đạo; là nơi đặt bàn thờ kami (linh vật), không người dân thường nào được vào.

Cổng Karamon, tòa bái đường Haiden và chính điện Honden, Quần thể Đền Nikko Toshogu, tỉnh Tochigi, Nhật Bản
Lăng mộ Leyasu
Từ Cổng Nemurineko theo bậc đá phía sau Đền Toshogu đi lên Khu Lăng mộ Leyasu (Mausoleum of leyasu). Phía trước Lăng mộ là nơi cầu nguyện (19), tiếp đó là Cổng Inuki (Inuki- mon, 20) vào khu vực lăng mộ, phía sau cùng là Mộ Tokugawa Ieyasu.

Mộ Tokugawa Ieyasu, Quần thể Đền Nikko Toshogu, tỉnh Tochigi, Nhật Bản
Chùa Rinnô
Rinno-ji là một ngôi chùa Phật giáo Đại Thừa (Tendai), bắt nguồn từ Phật giáo Thiên thai tông Trung Quốc.
Phật giáo Đại Thừa được hình thành tại Nhật Bản vào năm 806 bởi nhà sư Saicho, còn được gọi là Dengyō Daishi (15/9/767- 26/6/822). Do nằm sâu trong vùng núi Nantai, Chùa trở thành nơi đào tạo các nhà sư khổ hạnh Đại Thừa.
Chùa được xây dựng vào năm 766, sau này được các vị võ tướng (Shogun) Mạc phủ Tokugawa mở rộng, tạo thành quần thể đền, chùa tại Niko.
Trước thời kỳ Minh Trị, Phật giáo và Thần đạo (Shinto) ở Nhật Bản không tách rời nhau hoàn toàn. Vùng núi Nantai tại Nikko chính là nơi mà Thần đạo, Phật giáo và núi rừng tự nhiên hòa làm một.
Sang thời Minh Trị, Thần đạo được tôn làm quốc đạo; Phật giáo và Thần đạo bắt đầu được phân tách. Lúc này, một số kiến trúc trên núi Nantai được chính quyền xếp vào phạm vi của Chùa Rinno, đồng thời cho xây Tam Phật đường (Three Buddha Hall) làm chính điện của chùa vào năm 1811.
Quần thể chùa gồm 15 tòa nhà chính nằm trên một sườn đồi, cụm công trình chính bố cục theo phong cách Gongen-zukuri (mặt bằng hình chữ Công - 工), như một đền thờ Thần đạo. Chùa được coi là một kiệt tác về kiến trúc và trang trí. Chùa Rinno gồm các hạng mục công trình chính sau:
Tam Phật đường
Tam Phật đường (Three Buddha Hall/ Sanbutsudo) là nơi thờ 3 tượng Phật lớn dát vàng: Phật Amida (Phật A Di Đà), Senju-Kannon (Phật Quán Thế Âm với một ngàn cánh tay), Bato-Kannon (Thần Vishnu đầu ngựa, một vị thần chính của Ấn Độ giáo). 3 vị Thần, Phật này được tạc bằng gỗ mạ vàng cao 8m.


Tam Phật đường (Sanbutsudo), mặt trước và mặt sau, Quần thể Chùa Rinnô, tỉnh Tochigi, Nhật Bản

3 tượng Phật dát vàng, bên trong Tam Phật đường (Sanbutsudo), Quần thể Chùa Rinnô,
tỉnh Tochigi, Nhật Bản
Tòa nhà Homotsuden
Tòa nhà Homotsuden nằm tại phía Nam của Tam Phật đường, được coi là ngôi nhà kho báu của Chùa Rinnō. Tại đây lưu giữ bộ sưu tập nghệ thuật Phật giáo (Buddhist art) quan trọng, bao gồm các tác phẩm điêu khắc, tranh vẽ, thư pháp và các đồ thủ công khác, chủ yếu từ thế kỷ thứ 8 với khoảng 30 ngàn hiện vật.
Ngoài ra, ngôi nhà còn lưu giữ các bài bình luận về kinh điển, trong đó có một cẩm nang hướng dẫn Kinh Niết Bàn, viết trong 59 cuốn sổ có niên đại từ thời Nara (năm 710–794) và thời kỳ Heian (năm 794–1185) và các bức tranh có liên quan đến dòng họ Tokugawa.

Tòa nhà Homotsuden, Quần thể Chùa Rinnô, tỉnh Tochigi, Nhật Bản
Vườn Shōyōen
Khu vườn Shōyōen nằm tại phía Nam tòa nhà Homotsuden, là nền cảnh quan cho quần thể Chùa Rinno-ji. Vườn cảnh Nhật Bản này được xây dựng vào đầu thời Edo, được cải tạo lại vào đầu thế kỷ 19. Vườn có một ao nuôi cá chép ở giữa với đèn lồng đá, cầu, hàng rào tre, đền và một quán trà nhỏ.

Khu vườn Shōyōen, Quần thể Chùa Rinnô, tỉnh Tochigi, Nhật Bản
Đền Taiyuin
Đền Taiyuin (Taiyuin temple) nằm tại phía Tây Bắc của Chùa Rinnoi.
Đền là nơi thờ và lăng mộ của Tướng quân Tokugawa Iemitsu (12/8/1604- 8/6/1651), là cháu nội của Tướng quân Tokugawa Ieyasu, lên cầm quyền từ năm 1623 đến 1651. Ông chính là người ban bố chính sách đóng cửa của Nhật Bản với bên ngoài. Đền Taiyuin là một trong 3 ngôi đền dát vàng tại Nhật Bản.
Đền Taiyuin có sự pha trộn giữa các cấu trúc Phật giáo và Thần đạo tương tự như Đền Toshogu.
Trước giai đoạn Phật – Đạo phân ly thời Minh trị, các nơi thờ cúng thường kết hợp hai tôn giáo Phật và Đạo. Từ thời Minh Trị, các yếu tố Phật giáo đã bị loại bỏi khỏi các đền thờ Thần Đạo và ngược lại. Nhưng tại Đền Taiyuin, việc phân tách Đạo – Phật không được thực hiện hoàn toàn. Trong khi Đền Toshogu chính thức trở thành Đền thờ Thần đạo, thì Đền Taiyuin trở thành một phần phụ của Chùa Rinnô.
Đền Taiyuin và Đền Toshogu có cấu trúc tương đối giống nhau hình chữ H. Song Đền Taiyuin có kích thước nhỏ hơn và kém sang trọng hơn. Trong khi nền màu của Đền Toshogu có màu vàng thì nền màu của Đền Taiyuin là màu đỏ son.
.jpg)
Sơ đồ Đền Taiyuin, Quần thể Chùa Rinnô, tỉnh Tochigi, Nhật Bản
Vào Đền Taiyuin trải qua 4 cổng:
Cổng Nioumon (Nioumon Gate) là một cổng có 3 gian. Gian giữa là lối đi, gian hai bên là gian đặt tượng hai vị chư thiên bảo vệ Đền.
Cổng Nitenmon (Nitenmon Gate) là một cổng có 3 gian tương tự như Cổng Nioumon, song phần mái có quy mô lớn hơn, gồm hai tầng: Phần dưới như hàng hiên với lan can xung quanh, các tầng con sơn đỡ hàng hiện phủ sơn màu đen với riềm mạ vàng; Phần trên là mái với các tầng con sơn đỡ mái được sơn màu sắc rực rỡ. Chính giữa phần mái cổng được uốn cong tạo thành điểm nhấn trên mái.
Cổng Yashamon (Yashamon Gate) là một cổng có 3 gian tương tự như Cổng Nioumon, nhưng phần mái lại tương tự như như mái của Cổng Nitenmon, không có tầng hiên bao quanh mái. Đây là cổng dẫn vào khu vực Đền thờ.
Cổng Karamon (Karamon Gate) là cổng phía trước của Đền thờ Taiyuin. Cổng có một gian là lối đi, gắn liền với tường bao quanh Đền thờ. Phía sau Cổng Karamon là Đền thờ với 3 tòa: Tòa bái đường Haiden, tòa đặt lễ vật Ainoma và tòa chính điện Honden. Hiện 3 tòa điện thờ là nơi lưu giữ các tác phẩm điêu khắc, cột mạ vàng, tranh vẽ sống động và các đồ trang trí mạ vàng.

Cổng Nioumon, Đền Taiyuin, Quần thể Chùa Rinnô, tỉnh Tochigi, Nhật Bản

Cổng Nitenmon, Đền Taiyuin, Quần thể Chùa Rinnô, tỉnh Tochigi, Nhật Bản


Cổng Yashamon, mặt trước và mặt sau, Đền Taiyuin, Quần thể Chùa Rinnô, tỉnh Tochigi, Nhật Bản

Cổng Karamon, Đền Taiyuin, Quần thể Chùa Rinnô, tỉnh Tochigi, Nhật Bản

Bái đường Haiden, tòa đặt lễ vật Ainoma và chính điện Honden, Đền Taiyuin, Quần thể Chùa Rinnô, tỉnh Tochigi, Nhật Bản
Phía sau Đền thờ là khu lăng mộ Tokugawa Iemitsu. Đường đến lăng mộ bắt đầu từ Cổng Koukmon (Koukmon Gate). Lăng mộ Tokugawa Iemitsu không mở cửa cho công chúng vào xem.
Xung quanh Đền Taiyuin có nhiều đèn lồng được quyên tặng bởi các vị lãnh chúa.

Cổng Koukmon vào khu vực Lăng mộ Tokugawa Iemitsu, Đền Taiyuin, Quần thể Chùa Rinnô, tỉnh Tochigi, Nhật Bản
Di sản Đền và Chùa Nikko tại tỉnh Tochigi, Nhật Bản là một địa điểm linh thiêng, kiệt tác kiến trúc và trang trí. Nơi đây tiếp tục là một địa điểm thực hành các nghi lễ tôn giáo và tổ chức các hoạt động thế tục và tâm linh truyền thống.
Đặng Tú, Bộ môn KTCN, ĐHXD
Nguồn :
https://whc.unesco.org/en/list/913
https://en.wikipedia.org/wiki/Nikk%C5%8D,_Tochigi
https://en.wikipedia.org/wiki/Shrines_and_Temples_of_Nikk%C5%8D
https://en.wikipedia.org/wiki/Futarasan_jinja
http://www.city.nikko.lg.jp/kanko/rekishi/shaji/shaji/heritage/futarasan-jinja/index.html
https://en.wikipedia.org/wiki/Rinn%C5%8D-ji
https://en.wikipedia.org/wiki/Sh%C5%8Dy%C5%8D-en
https://en.wikipedia.org/wiki/Nikk%C5%8D_T%C5%8Dsh%C5%8D-g%C5%AB
https://www.timetravelturtle.com/nikko-world-heritage-temples-japan/
https://en.wikipedia.org/wiki/Ishi-no-ma-zukuri
Danh sách và bài viết về Di sản thế giới tại châu Á và châu Đại Dương
Danh sách và bài viết về Di sản thế giới tại châu Âu
Danh sách và bài viết về Di sản thế giới tại châu Mỹ
Danh sách và bài viết về Di sản thế giới tại châu Phi
|