|
|
|
|
Thông tin định kỳ
|
|
|
Lịch sử Kiến trúc
Trung tâm Lịch sử thành phố Riga, Latvia |
14/03/2017 |
Thông tin chung:
Công trình: Trung tâm Lịch sử thành phố Riga (Historic Centre of Riga)
Địa điểm: Riga, Latvia (N56 57 15.012 E24 7 0.012)
Thiết kế kiến trúc:
Quy mô: Diện tích khu vực Di sản 438,3ha; Diện tích vùng đệm 1574,2ha.
Năm hình thành: thế kỷ 13
Giá trị: Di sản thế giới (1997; hạng mục i, ii)
Latvia, là một quốc gia ở khu vực Baltic của Bắc Âu. Phía bắc giáp Estonia, phía nam giáp Lithuania (Litva), phía đông giáp Nga, phía Đông Nam giáp Belarus, phía tây giáp biên giới hàng hải với Thụy Điển.
Latvia có diện tích 64.589km2; dân số khoảng 1,907 triệu người (năm 2020).
Thủ đô và thành phố lớn nhất của nó là Riga.
Sau nhiều thế kỷ bị Thụy Điển, Ba Lan và Nga thống trị.
Latvia được độc lập vào năm 1918, tách khỏi Đế quốc Nga sau Thế chiến thứ nhất. Sau một thời gian gián đoạn, Latvia khôi phục nền độc lập vào năm 1991. Ngôn ngữ chính thống là tiếng Latvia.
Bản đồ Latvia và vị trí thủ đô Riga
Riga là thủ đô và thành phố lớn nhất của Latvia với quy mô dân số khoảng 700 ngàn người, có diện tích khoảng 307,17km2, nằm trên một khu vực đồng bằng cao độ 1 – 10m trên mực nước biển.
Riga luôn là một thành phố hiện đại theo kịp xu hướng kiến trúc và quy hoạch đô thị hiện nay, đồng thời giữ được sự toàn vẹn của thành phố trong quá trình phát triển.
Trung tâm Lịch sử của thành phố Riga là một minh họa sống động về lịch sử châu Âu. Qua nhiều thế kỷ, Riga đã là trung tâm của nhiều sự kiện lịch sử và là điểm hẹn của các quốc gia châu Âu, và nó đã cố gắng lưu giữ bằng chứng về ảnh hưởng của châu Âu đối với sự phát triển lịch sử của nó, biên giới giữa phương Tây và phương Đông, và giao điểm của các tuyến đường thương mại và văn hóa.
Riga được thành lập như một thị trấn cảng trên vịnh Riga (Gulf of Riga, là vịnh của biển Baltic giữa Latvia và Estonia) vào năm 1201 và là một cựu thành viên của Liên minh thương mại và phòng thủ mang tên Hanseatic (Hanseatic League - còn được gọi là Hansa, hình thành tại khu vực phía Bắc nước Đức, vào những năm cuối thế kỷ 11. Liên minh thống trị thương mại hàng hải khu vực Bantic dọc theo bờ biển Bắc Âu từ thế kỷ 15 đến thế kỷ 19. Mặc dù không phải là nhà nước, nhưng Liên minh này có hệ thống pháp luật và quân đội riêng để bảo vệ và hỗ trợ lẫn nhau).
Riga trở thành một trung tâm chính của Liên minh Hanseatic, trở nên thịnh vượng vào thế kỷ 13-15 do hoạt động thương mại với Trung và Đông Âu. Nhà cửa, lâu đài của trung tâm thành phố thời Trung cổ phản ánh sự thịnh vượng này, mặc dù hầu hết các tòa nhà sớm nhất đã bị phá hủy bởi hỏa hoạn hoặc chiến tranh.
Vào thế kỷ 17, Riga trở thành một trong những thành phố lớn nhất của Thụy Điển.
Trong thế kỷ 19, Riga vẫn là một trung tâm kinh tế quan trọng gắn với quá trình công nghiệp hóa. Thành phố được mở rộng ra ngoại ô xung quanh thị trấn thời Trung cổ.
Các công trình xây dựng trong thời gian này, trước tiên là các ngôi nhà bằng gỗ theo phong cách kiến trúc Tân cổ điển, sau đó là các công trình bằng gạch đá kiên cố theo phong cách kiến trúc Tân nghệ thuật (Art Nouveau, là một trường phái quốc tế, một phong cách nghệ thuật trang trí phổ biến thế kỷ 19, đầu thế kỷ 20, còn được biết đến với tên gọi Jugendstil).
Trung tâm lịch sử Riga là nơi có đến 300 công trình theo phong cách kiến trúc Tân nghệ thuật. Ngoài ra, đây còn là nơi thể hiện được ba cảnh quan đô thị khác nhau: Cảnh quan khu vực trung tâm thời Trung cổ với các công trình được bảo tồn tốt gắn với vành đai cây xanh dọc hai bên tuyến sông, kênh; Cảnh quan khu vực ngoại ô; và Cảnh quan khu vực xây dựng đặc biệt mật độ cao với mạng lưới đường phố và các công trình kiến trúc bằng gỗ của thế kỷ 18,19. Mỗi khu vực cảnh quan đều có mối liên hệ đặc trưng giữa các tòa nhà và không gian công cộng ngoài trời.
Vào đầu những năm 1900, Riga trở thành thành phố châu Âu tập trung nhiều nhất các kiến trúc theo trường phái Tân nghệ thuật với khoảng 350 tòa nhà có giá trị kiến trúc cao, trong đó có 300 tòa nhà thuộc Trung tâm Lịch sử.
Trung tâm Lịch sử Riga là địa điểm phản ánh nhiều phong cách kiến trúc khác nhau, cung cấp cái nhìn sâu sắc có giá trị về các giai đoạn phát triển của thành phố Riga.
Trung tâm Lịch sử của Riga bao gồm ba cảnh quan đô thị khác nhau: i) Trung tâm thời Trung cổ được bảo tồn tương đối tốt; ii) Các đại lộ bán nguyệt thế kỷ 19 với vành đai xanh ở cả hai bên tuyến sông, kênh của thành phố; iii) Các khu vực khu ngoại ô trước đây bao quanh các đại lộ cùng các khu vực xây dựng dày đặc với mạng lưới đường phố hình chữ nhật và kiến trúc bằng gỗ của thế kỷ 18 và 19.
Giá trị phổ quát nổi bật của Trung tâm Lịch sử Riga còn là bức tranh toàn cảnh rộng rãi với đường chân trời đầy biểu cảm. Trước hết là khung cảnh đường chân trời đẹp như tranh vẽ của khu vực thời Trung cổ nằm ở hữu ngạn sông Daugava với vô số tháp nhà thờ vươn cao trên nền của các khu phố cổ xây dựng tương đối thấp.
Riga luôn có vai trò trong sự phát triển văn hóa, khoa học, xã hội, nghệ thuật, công nghiệp và giáo dục của khu vực, là một trong những thành phố cảng và trung tâm thương mại lớn nhất ở vùng Biển Baltic. Do vậy, đây là nơi giao lưu các thành tựu của các nền văn minh phương Tây và phương Đông. Trường Riga Polytechnic (Đại học kỹ thuật Riga/Riga Technical University, thành lập năm 1862), là cơ sở giáo dục đại học có ngành kiến trúc duy nhất cho đến Chiến tranh thế giới thứ nhất ở các nước Baltic, đã thúc đẩy việc phổ biến các mẫu kiến trúc của riêng mình đến thành phố Tallinn (thủ đô Estonia), Vilnius (thủ đô Litva) và các thành phố khác ở phía tây nước Nga Sa hoàng.
Sơ đồ các khu vực thuộc thành phố Riga, Latvia
Cảnh quan khu vực thời Trung cổ - Trung tâm lịch sử Riga, Latvia
Cảnh quan khu vực Trung tâm lịch sử Riga, Latvia gắn với vành đai cây xanh dọc hai bên sông Daugava
Cảnh quan khu vực xây dựng mật độ cao với mạng lưới đường phố và các công trình kiến trúc của thế kỷ 18,19
Cảnh quan khu vực ven kênh khu vực ngoại ô, thành phố Riga, Latvia
Trung tâm Lịch sử của thành phố Riga được UNESCO tôn vinh là Di sản văn hóa (năm 1997) với tiêu chí:
Tiêu chí (i): Cấu trúc quy hoạch đô thị thời Trung cổ và giai đoạn tiếp sau của Trung tâm lịch sử Riga, cũng như số lượng và chất lượng của các công trình kiến trúc theo phong cách nghệ thuật Tân cổ điển, tạo cho nơi đây trở thành địa điểm với những tuyệt tác về tài năng sáng tạo của con người không thể so sánh ở bất cứ nơi nào trên thế giới. Đây cũng là nơi có các công trình kiến trúc theo phong cách Tân nghệ thuật (Art Nouveau) nổi bật nhất trên thế giới.
Tiêu chí (ii): Riga đã tạo ra ảnh hưởng văn hóa đáng kể trong khu vực Baltic, đối với phát triển kiến trúc, điêu khắc hoành tráng và thiết kế sân vườn.
Sơ đồ khu vực Di sản Trung tâm lịch sử Riga, Latvia (màu vàng) và vùng đệm
Vị trí khu vực Vecriga (Old Riga) và Centrs tại Trung tâm lịch sử Riga, Latvia
Di sản Trung tâm Lịch sử của thành phố Riga, phần lớn thuộc hai khu vực Vecriga (Old Riga) và Centrs.
Khu vực Vecriga (Old Riga)
Vecriga (Old Riga) là trung tâm cổ hay thị trấn cũ của Riga, nằm tại phía Đông Bắc sông Daugava (Daugava River), có diện tích khoảng 94,4ha, dân số khoảng 3 ngàn người.
Ban đầu, Vecriga được bảo vệ bằng một bức tường thành tại 3 mặt, chỉ trừ mặt tiếp giáp với bờ sông. Các bức tường này hiện chỉ còn một vài đoạn. Vào những năm cuối của thế kỷ 19, Vecriga được mở rộng đáng kể tạo thành Trung tâm Lịch sử của thành phố Riga.
Khu vực Vecriga do nằm cạnh sông Daugava, tạo nên một cảnh đẹp như tranh vẽ trên nền trời với nhiều tháp của nhà thờ từ những góc nhìn khác nhau tại bờ bên kia sông.
Một phần đáng kể của Vecriga bị phá hủy do hỏa hoạn hoặc do chiến tranh, sau đó dần được phục hồi vào cuối thế kỷ 20 và đầu thế kỷ 21.
Bản đồ khu vực Vecriga, Trung tâm lịch sử Riga, Latvia
Tàn tích các bức tường thành tại Vecriga, Trung tâm lịch sử Riga, Latvia
Khu vực Vecriga nhìn từ bên kia sông Daugava, Trung tâm lịch sử Riga, Latvia
Các công trình nổi tiếng trong khu vực Vecriga gồm:
Nhà thờ Riga
Nhà thờ Riga (Riga Cathedral) nằm cạnh bờ sông Daugava, được xây dựng vào năm 1211, được coi là một trong những nhà thờ lớn nhất thời Trung cổ tại các quốc gia vùng Baltic. Giáo phái trước kia là Công giáo La Mã, ngày nay là Lutheran. Đây cũng là nơi làm việc của Đức Tổng giám mục Riga.
Nhà thờ Riga, Khu vực Vecriga, Trung tâm lịch sử Riga, Latvia
Nội thất Nhà thờ Riga, Khu vực Vecriga, Trung tâm lịch sử Riga, Latvia
Nhà thờ Thánh Phêrô
Nhà thờ Thánh Phêrô (St. Peter's church) là nhà thờ giáo xứ của Giáo Hội Lutheran Evangelical. Công trình được xây dựng vào năm 1209. Giai đoạn đầu có phong cách kiến trúc Gothic và Romanesque, giai đoạn sau theo phong cách kiến trúc Baroque. Công trình được xây dựng bổ sung vào đầu thế kỷ 15, gồm lối vào, tháp chuông, trang trí lại nội thất. Thế kỷ 17, 18 và 19 công trình được cải tạo lại nhiều lần. Nhà thờ bị phá hủy hoàn toàn trong Chiến tranh thế giới thứ 2 và được phục dựng lại trong những năm sau này.
Nhà thờ St. Peter, Khu vực Vecriga, Trung tâm lịch sử Riga, Latvia
Nội thất Nhà thờ St. Peter, Khu vực Vecriga, Trung tâm lịch sử Riga, Latvia
Công trình Blackheads
Công trình Blackheads (House of the Blackheads) được xây dựng vào năm 1334 cho bang hội của các thương gia nước ngoài, chủ yếu là người Đức, chưa lập gia đình tại Riga. Công trình được mở rộng thêm vào những năm 1580 và 1886. Công trình bị phá hủy trong chiến tranh, được phục dựng vào năm 1995-1999.
Phối cảnh công trình Blackheads, Khu vực Vecriga, Trung tâm lịch sử Riga, Latvia
Tòa thị chính Riga
Tòa thị chính Riga (Riga Town Hall in Vecrīga) là một công trình xây dựng vào thế kỷ 13, bị phá hủy hoàn toàn trong Chiến tranh thế giới thứ 2, được phục dựng lại vào năm 2003. Hiện là nơi làm việc của Hội đồng thành phố Riga.
Tòa thị chính Riga, Khu vực Vecriga, Trung tâm lịch sử Riga, Latvia
Tòa nhà số 7 đường Audeju
Tòa nhà số 7 đường Audeju (Audēju iela 7) là một trong những tòa nhà được xây dựng theo phong cách Art Nouveau đầu tiên tại Riga. Công trình được xây dựng vào năm 1899, cao 4 tầng, hai tầng dưới là cửa hàng và văn phòng, phía trên là căn hộ. Mặt tiền được trang trí với những đường nét điển hình của phong cách Art Nouveau.
Tòa nhà số 7 đường Audeju, là một trong những tòa nhà phong cách Art Nouveau đầu tiên tại Khu vực Vecriga, Trung tâm lịch sử Riga, Latvia
Khu vực Centrs
Khu vực Centrs có tổng diện tích 373,2ha, bao quanh Khu vực Vecriga.
Vào giữa thế kỷ 19, thành phố Riga bắt đầu mở rộng ra khỏi thị trấn cổ Vecriga (Old Riga) với hệ thống các đại lộ và những công viên. Phần mới của thành phố được phát triển theo mô hình mạng lưới và tuân theo các quy định nghiêm ngặt về xây dựng (ví dụ như không có tòa nhà nào cao hơn sáu tầng hoặc 21,3m) qua đó tạo ra một mức độ gắn kết lớn trong đô thị.
Vào năm 1910 -1913 có khoảng 800 ngôi nhà mới được xây dựng, 1/3 trong đó được thiết kế theo phong cách kiến trúc Art Nouveau (Jugendstil). Phong cách này thể hiện rõ trang trí phức tạp mặt tiền của nhà với chạm khắc hoa, những sinh vật thần thoại, cửa ra vào và cửa sổ trang trí công phu.
Chủ sở hữu, nhà xây dựng và kiến trúc sư của những ngôi nhà này đến từ nhiều nhóm dân tộc khác nhau. Ngoài kiến trúc sư người Latvia, thiết kế đến 40% các ngôi nhà mới vào đầu thế kỷ 20, còn có cả kiến trúc sư người Do Thái, Đức, Áo, Phần Lan tham gia thiết kế.
Phong cách kiến trúc Art Nouveau tại đây chia làm 4 dạng: i) Eclectic Art Nouveau; ii) Perpendicular Art Nouveau, iii) National Romantic Art Nouveau và iv) National Romantic Art Nouveau.
Phong cách Tân Nghệ thuật Chiết trung
Phong cách Tân Nghệ thuật Chiết trung (Eclectic Art Nouveau) thể hiện trước hết ở sự thay đổi trang trí bề mặt theo phong cách Art Nouveau, mà không thay đổi cấu trúc theo kiểu truyền thống của các tòa nhà. Phong cách này không phải là đại diện chủ yếu cho các tòa nhà Tân nghệ thuật tại Latvia.
Mặt đứng tòa nhà trên phố Albert theo phong cách Tân nghệ thuật Triết chung, Khu vực Centrs, Trung tâm lịch sử Riga, Latvia
Phong cách Tân nghệ thuật Duy lý
Phong cách Tân nghệ thuật Duy lý (Perpendicular Art Nouveau) tiếp nối Phong cách Tân nghệ thuật Chiết trung. Đặc trưng của phong cách này là các bố cục theo chiều dọc của các mặt tiền và các trang trí hình học được tích hợp trong tổng thể kiến trúc. Cấu trúc của các tòa nhà có ngôn ngữ hiện đại cả về nội, ngoại thất…
Một số văn phòng, cửa hàng bách hóa tại Riga được xây dựng theo phong cách này.
Mặt đứng tòa nhà Bộ Giáo dục, xây dựng vào năm 1911 theo phong cách Tân nghệ thuật Duy lý, Khu vực Centrs, Trung tâm lịch sử Riga, Latvia
Phong cách Tân nghệ thuật Romantic bản địa
Phong cách Tân nghệ thuật Romantic bản địa (National Romantic Art Nouveau) thể hiện khát vọng của Latvia về một bản sắc cả chính trị và văn hóa. Phong cách lãng mạn quốc gia này được phát triển mạnh mẽ giữa năm 1905 – 1911, một phần ảnh hưởng của kiến trúc Phần Lan. Song đây có thể coi là một phong cách kiến trúc lấy cảm hứng từ nghệ thuật dân gian bản địa, quy mô lớn và sử dụng các vật liệu xây dựng tự nhiên.
Chi tiết trang trí theo phong cách Tân nghệ thuật Romantic bản địa tại một ngôi nhà xây dựng vào năm 1908, Khu vực Centrs, Trung tâm lịch sử Riga, Latvia
Phong cách Tân nghệ thuật Cổ điển mới
Phong cách Tân nghệ thuật Cổ điển mới (Neo-Classical Art Nouveau) được hình thành vào giai đoạn cuối cùng của quá trình phát triển kiến trúc Tân nghệ thuật ở Riga. Đây là một loại phong cách Tân nghệ thuật dựa vào ngôn ngữ của kiến trúc Cổ điển, biến thể của loại này được sử dụng trong một số tòa nhà ngân hàng.
Nhiều ngân hàng tại Ria có phong cách Tân cổ điển mới, như công trình trên, được xây dựng vào năm 1913, Khu vực Centrs, Trung tâm lịch sử Riga, Latvia
Di sản Trung tâm Lịch sử Riga, Latvia là một trong những minh hoạ sống động của lịch sử châu Âu. Qua nhiều thế kỷ, đây đã từng là trung tâm của các sự kiện lịch sử và là điểm giao thoa về văn hóa của nhiều quốc gia Châu Âu. Trung tâm Lịch sử Riga là một bảo tàng mở với bộ sưu tập các tòa nhà theo phong cách kiến trúc khác nhau, đặc biệt là các công trình tại thế kỷ 19; là một môi trường đô thị hài hòa về không gian, không chỉ luôn theo kịp với các xu thế về kiến trúc và quy hoạch đô thị, mà còn đồng thời giữ được sự toàn vẹn về lịch sử và văn hóa của thành phố trong quá trình phát triển.
Đặng Tú, Bộ môn KTCN, ĐHXD
Nguồn :
http://whc.unesco.org/en/list/852
https://en.wikipedia.org/wiki/Latvia
https://en.wikipedia.org/wiki/Riga
https://en.wikipedia.org/wiki/Riga_Technical_University
https://en.wikipedia.org/wiki/Art_Nouveau_architecture_in_Riga
https://lv.wikipedia.org/wiki/Vecr%C4%ABga
https://en.wikipedia.org/wiki/Vecr%C4%ABga
https://en.wikipedia.org/wiki/Riga_City_Council
https://en.wikipedia.org/wiki/Riga_Cathedral
https://en.wikipedia.org/wiki/St._Peter's_Church,_Riga
https://lv.wikipedia.org/wiki/Centrs_(R%C4%ABga)
Danh sách và bài viết về Di sản thế giới tại châu Á và châu Đại Dương
Danh sách và bài viết về Di sản thế giới tại châu Âu
Danh sách và bài viết về Di sản thế giới tại châu Mỹ
Danh sách và bài viết về Di sản thế giới tại châu Phi
|
Cập nhật ( 15/11/2020 )
|
Tin mới đưa:- Cột Chúa Ba Ngôi ở Olomouc, Czech
- Thung lũng Loire giữa Sully-sur-Loire và Chalonnes, Pháp
- Quần thể Tu viện Ferapontov, Vologda, Nga
- Nhà thờ St James ở Šibenik, Croatia
- Mỏ đá lửa Thời kỳ Đồ đá mới ở Spiennes, Mons, Bỉ
- Lăng mộ Hoàng gia của triều đại nhà Minh và nhà Thanh, Trung Quốc
- Hang động Long Môn, Lạc Dương, Hà Nam, Trung Quốc
- Vương cung thánh đường San Francesco và địa điểm khác của Dòng Phanxicô tại Assisi, Ý
- Công trình Villa Adriana, Tivoli, Rome, Ý
- Địa điểm khảo cổ Mycenae và Tiryns tại Argolis, Hy Lạp
- Di tích Thời kỳ Đồ đá mới ở Orkney, Scotland, Vương quốc Anh
- Vùng đất lấn biển Beemster, tỉnh Noord-Holland, Hà Lan
- Trạm bơm hơi nước D.F. Woudagemaal, Lemmer, Hà Lan
- Khu Khảo cổ Nghệ thuật đá thời Tiền sử ở Thung lũng Côa (Bồ Đào Nha) và Siega Verde (Tây Ban Nha)
- Nhà hát Catalana và Bệnh viện Sant Pau, Barcelona, Tây Ban Nha
Tin đã đưa:- Trung tâm Lịch sử Vilnius, Litva
- Công viên quốc gia Thingvellir, Iceland
- Thành phố Luxembourg: Phố cổ và Pháo đài
- Trung tâm lịch sử Tallinn, Estonia
- Thành phố Valletta, Malta
- Cảnh quan văn hóa Thung lũng Madriu, Claror, Perafita, Andorra
- Nơi sinh của Chúa Giêsu: Nhà thờ Giáng Sinh và tuyến hành hương tại Bethlehem, Palestine
- Tàn tích Phật giáo Takht-i-Bahi và thị trấn cổ Sahr-i-Bahlol, Khyber Pakhtunkhwa, Pakistan
- Khu khảo cổ Al Zubarah, Quatar
- Các quần thể lăng mộ Koguryo, Bắc Triều Tiên
- Đô thị cổ Sarazm, Sughd,Tajikistan
- Pháo đài Bahla, Oman
- Công viên lịch sử và văn hóa quốc gia Merv, Turkmenistan
- Khu phố cổ thành phố Damascus, Syria
- Thung lũng Kathmandu, Nepal
|