Thông tin chung:
Công trình: Trung tâm lịch sử (Thị trấn cổ) Tallinn (Historic Centre/Old Town of Tallinn)
Địa điểm: Harju, Estonia (N59 25 59,988 E24 43 60)
Thiết kế kiến trúc:
Quy mô: Diện tích khu vực Di sản 113ha; vùng đệm 2253ha.
Năm hình thành:
Giá trị: Di sản thế giới (năm 1997, sửa đổi ranh giới năm 2008; hạng mục ii, iv) 

Estonia là một quốc gia ở khu vực Bắc Âu, tiếp giáp với Nga về phía Đông, với Latvia về phía Nam, giáp với vịnh Phần Lan về phía Bắc và biển Baltic về phía Tây; dân số 1,3 triệu người (2007). Thủ đô và là thành phố lớn nhất Tallinn.  

Lãnh thổ Estonia đã có người sinh sống từ ít nhất 9.000 năm trước Công nguyên. 

Người Estonia cổ đại là những người ngoại giáo châu Âu cuối cùng chấp nhận Cơ đốc giáo sau cuộc Thập tự chinh Livonia vào thế kỷ 13 (Livonian Crusade).

Cuộc Thập tự chinh hay Chiến dịch Cơ đốc hóa trong vùng đất Litva, Latvia và Estonia hiện đại được tiến hành hầu hết bởi những người Đức thuộc Đế chế La Mã Thần thánh (Holy Roman Empire, tại vùng lãnh thổ Tây 

và Trung Âu, tồn tại năm 800/962 –1806) và người Đan Mạch. Cuộc Thập tự chinh kết thúc với việc thành lập Công quốc Terra Mariana (gồm Estonia và Latvia ngày nay) và Công quốc Estonia, thuộc Đế chế La Mã Thần thánh.

Sau nhiều thế kỷ bị Đức, Đan Mạch, Thụy Điển, Ba Lan và Nga đô hộ, khát vọng độc lập và tự do của người Estonia trở nên mạnh mẽ vào thế kỷ 19 và đầu thế kỷ 20. Năm 1920, Estonia giành được độc lập khỏi Nga.

Sau một thời gian tiếp theo bị chia cắt bởi các cuộc chiến tranh, Estonia đã khôi phục được nền độc lập vào năm 1991.

Lãnh thổ Estonia ngày nay phân thành 15 quận, bao gồm 13 trên đất liền và 2 trên đảo. 

Thành phố Tallinn, thuộc quận Harju, nằm trên bờ biển vịnh Phần Lan, có diện tích 159,2 km2, dân số khoảng 0,4 triệu người.
Thành phố Tallinn được thành lập vào năm 1248, nhưng các khu định cư tại đây có niên đại 5000 năm; là một trong những thành phố thủ đô lâu đời nhất của Bắc Âu. Do có vị trí chiến lược, thành phố trở thành một trung tâm thương mại lớn, đặc biệt trong giai đoạn thế kỷ 14-16. Trong thời gian này, thành phố có số dân lên đến 8000 người, được bảo vệ bởi các bức tường thành và 66 tháp phòng thủ. Ngày nay, Tallinn là trung tâm chính trị, tài chính, văn hóa và giáo dục của Estonia, thường được coi là Thung lũng Silicon của châu Âu với số lượng lớn các doanh nghiệp khởi nghiệp và là nơi khai sinh của nhiều công ty tầm cỡ quốc tế, là một trong những nơi cung cấp cấp an ninh mạng toàn cầu và được liệt kê là một trong số 10 thành phố kỹ thuật số hàng đầu trên thế giới.


Bản đồ Estonia và vị trí của thành phố Tallinn tại phía bắc Estonia 


Bản đồ Trung tâm lịch sử thành phố Tallinn, Estonia

Trung tâm Lịch sử (Old Town) của thành phố Tallinn là một thị trấn thương mại thời Trung cổ ở Bắc Âu, đặc biệt hoàn chỉnh và được bảo tồn tốt trên bờ biển Baltic. Thị trấn đã phát triển như một trung tâm quan trọng của Liên minh Hanseatic trong thời kỳ hoạt động chính của tổ chức thương mại vĩ đại này vào thế kỷ 13-16.
Liên minh Hanseatic còn được gọi là Hansa, hình thành tại phía Bắc nước Đức, vào những năm cuối thế kỷ 11. Liên minh thống trị thương mại hàng hải khu vực Bantic, dọc theo bờ biển Bắc Âu từ thế kỷ 15 đến thế kỷ 19. Mặc dù không phải là nhà nước nhưng Liên minh này có hệ thống pháp luật và quân đội riêng để bảo vệ các quốc gia thành viên và hỗ trợ lẫn nhau.
Trung tâm Lịch sử Tallinn với nhiều ngọn tháp của nhà thờ là sự kết hợp của một Khu thị trấn xây dựng trên ngọn đồi đá vôi (Toompea - Upper Town) và một Khu thị trấn nằm dưới chân đồi (Lower Town).
Toàn bộ Trung tâm Lịch sử Tallinn hay Khu phố cổ (Old Town) được các bức tường thời Trung cổ cũng như hệ thống các công sự lịch sử xây dựng vào thế kỷ 17 bao quanh. Tất cả tạo thành một đường chân trời đầy biểu cảm, có thể nhìn thấy từ một khoảng cách xa từ đất liền và cả trên biển. 

Khu thị trấn trên đồi cao với lâu đài và nhà thờ luôn là trung tâm hành chính của đất nước, trong khi Khu thị trấn dưới chân đồi được bảo tồn ở mức độ đáng kể cấu trúc đô thị thời Trung cổ với những con phố nhỏ hẹp quanh co. Trung tâm lịch sử Tallinn còn lưu giữ nhiều công trình với tên từ thời Trung cổ, bao gồm tường thành, tòa thị chính, hiệu thuốc, nhà thờ, tu viện, hội thương nhân và thợ thủ công, nhà ở của thương nhân theo phong cách kiến trúc bản địa. Hiện tại, các công trình này vẫn tồn tại ở một mức độ đáng chú ý. 
Sự phân bố của các lô đất xây dựng giai đoạn từ thế kỷ 13 đến thế kỷ 14 hầu như còn nguyên vẹn.  

Sự tồn tại của Trung tâm Lịch sử Tallinn tạo nên giá trị phổ quát nổi bật của địa điểm, như một ví dụ nổi bật về tính hoàn chỉnh và được bảo tồn tốt của một thị trấn thương mại Bắc Âu thời Trung cổ.
Trung tâm lịch sử Tallinn tại Harju, Estonia được UNESCO tôn vinh là Di sản thế giới (năm 1997, sửa đổi ranh giới năm 2008) với tiêu chí: 

Tiêu chí (ii): Trung tâm Lịch sử Tallinn, một trong những tiền đồn xa xôi và mạnh mẽ nhất trong số các hoạt động thuộc địa của Liên minh Hanseatic (Hanseatic League), tại phần đông bắc của Châu Âu trong thế kỷ 13-16. Đây là một địa điểm, mà tại đó một nền văn hóa thế tục – tôn giáo quốc tế, là kết quả của sự giao lưu quan trọng giữa người Cistercians, Dominicans, Teutonic Order và Liên minh Hanseatic, được hình thành và lan tỏa khắp Bắc Âu. 

Tiêu chí (iv): Quy hoạch thị trấn và các tòa nhà bên trong Trung tâm lịch sử Tallinn tạo thành một ví dụ nổi bật về sự cùng tồn tại của một quần thể cung điện phong kiến ​​và một trung tâm thương mại Hanseatic, nằm trong sự bảo vệ của hệ thống tường thành và công sự.  

Di sản Trung tâm lịch sử của Tallinn gồm: Khu vực thị trấn trên đồi cao (Toompea - Upper Town) và Khu vực thị trấn phía dưới (Lower Town).
Năm 2008, Di sản được mở rộng với một loạt các công trình kiến ​​trúc, cảnh quan của thế kỷ 19, tạo thành một khu vực xanh bao quanh thị trấn thời Trung cổ, nhằm tăng cường tính hoàn chỉnh và toàn vẹn của Di sản.
Vùng đệm của Di sản cũng được mở rộng ra phía biển, tạo thành 9 khu vực và 5 hành lang quan sát, để duy trì đường chân trời đặc trưng của Di sản, có thể dễ bị tổn thương do quy hoạch phát triển các công trình cao tầng bên ngoài vùng đệm.


Phạm vi Khu vực Di sản Trung tâm lịch sử Tallinn tại Harju, Estonia và vùng đệm 


Vùng đệm của Di sản được mở rộng ra phía biển, tạo thành 9 khu vực và 5 hành lang quan sát, để duy trì đường chân trời đặc trưng của Di sản


Đường chân trời đặc trưng của Trung tâm lịch sử Tallinn tại Harju, Estonia


Trung tâm lịch sử Tallinn tại Harju, Estonia gồm: Khu Upper Town- Toompea và Khu Lower Town

Lâu đài Toompea
Lâu đài Toompea (Toompea Castle; hình vẽ ký hiệu 8) được xây dựng trên vị trí của một lâu đài cổ đại, được sử dụng ít nhất vào thế kỷ thứ 9.
Lâu đài hiện tại được xây dựng bắt đầu vào năm 1219 bởi người Đan Mạch. Vào thế kỷ 18, Lâu đài được xây dựng bổ sung nhiều công trình nhà thờ, nhà nguyện, ký túc xá của các hiệp sĩ theo phong cách kiến trúc Baroque, trong đó nổi bật nhất là tháp – cột cờ Tall Hermann.
Ngày nay, lâu đài Toompea trở thành nhà Quốc hội Estonia.


Phối cảnh Lâu đài Toompea với tháp cột cờ, Trung tâm lịch sử Tallinn tại Harju, Estonia


Phối cảnh Lâu đài Toompea nhìn từ thung lũng, Trung tâm lịch sử Tallinn tại Harju, Estonia


Tòa nhà kiến trúc Baroque trong Lâu đài Toompea, Trung tâm lịch sử Tallinn tại Harju, Estonia


Nội thất nhà Quốc hội Estonia, Lâu đài Toompea, Trung tâm lịch sử Tallinn tại Harju, Estonia

Nhà thờ St Mary
Nhà thờ St Mary (St Mary's Cathedral, còn gọi là Dome Church; hình vẽ ký hiệu 4) nằm tại phía tây của Toompea - Upper Town, được thành lập bởi người Đan Mạch vào năm 1240, là một trong những nhà thờ lâu đời nhất tại Estonia.
Ban đầu nhà thờ được làm bằng gỗ, sau đó được xây dựng bằng đá.
Vào đầu thế kỷ 14, Nhà thờ được xây dựng lại với quy mô lớn hơn theo phong cách kiến trúc Gothic.
Nhà thờ bị hư hại đáng kể trong trận hỏa hoạn vào năm 1684, năm 1686, được phục hồi lại.
Hiện tại, Nhà thờ có chóp xây dựng từ thế kỷ 18 với hầu hết các đồ nội thất vào thế kỷ 17 và 18. Trong nhà thờ có một số hầm mộ của các nhà quý tộc với các quách bằng đá, đèn chùm, áo khoác và vũ khí của thế kỷ 18.


Nhà thờ St Mary, Khu Toompea, Trung tâm lịch sử Tallinn tại Harju, Estonia


Nội thất nhà thờ St Mary, Khu Toompea, Trung tâm lịch sử Tallinn tại Harju, Estonia


Hầm mộ bên trong nhà thờ St Mary, Khu Toompea, Trung tâm lịch sử Tallinn tại Harju, Estonia

Sân Patkuli Piewing
Sân Patkuli Piewing (Patkuli Piewing Platform; hình vẽ ký hiệu 10a) nằm tại phía bắc của Toompea - Upper Town. Sân được xem là một trong những khu vực cổ nhất của Tallinn.
Cầu thang dẫn lên sân được xây dựng vào năm 1903, gồm 157 bậc, kết nối Toompea - Upper Town với Khu thị trấn phía dưới.


Sân Patkuli, Khu Toompea, Trung tâm lịch sử Tallinn tại Harju, Estonia


Hệ thống bậc từ thung lũng lên sân Patkuli, Khu Toompea, Trung tâm lịch sử Tallinn tại Harju, Estonia

Sân Kohtuotsa Viewing
Sân Kohtuotsa Viewing (Kohtuotsa Viewing Platform; hình vẽ ký hiệu 10b) nằm tại phía đông của Toompea - Upper Town.
Từ sân có tầm nhìn tuyệt với tới các mái nhà màu đỏ và các ngọn tháp cao của phố cổ và các phần xây dựng mới của thành phố trên nền vịnh Phần Lan, cảng tại phía đông bắc và khu vực đô thị tại phía đông thành phố Tallinn.


Sân Kohtuotsa, Khu Toompea, Trung tâm lịch sử Tallinn tại Harju, Estonia

Khu thị trấn dưới chân đồi
Khu thị trấn dưới chân đồi (Lower Town) là một kết cấu đô thị thời Trung cổ, với các con đường hẹp quanh co. Nhiều tuyến đường trong số đó vẫn giữ được những cái tên từ thời xưa. Tại đây có các công trình thị chính, nhà thờ, tu viện, cửa hàng và nhà ở. Phần lớn các công trình trong khu vực được bảo tồn với mức độ đáng kể, gồm cả những công trình được xây dựng từ thế kỷ 13, 14 với kết cấu bằng gỗ.
Công trình nổi tiếng (thuộc 10 công trình nổi tiếng nhất tại Di sản) trong Khu thị trấn dưới chân đồi gồm:

Quảng trường Tòa thị chính và Văn phòng hãng thuốc Pharmacy
Quảng trường Tòa thị chính và Văn phòng hãng thuốc Pharmacy (Town Hall Square and Pharmacy, trong hình vẽ ký hiệu 1) nằm tại trung tâm của thành phố cổ Tallinn, có mặt bằng hình thang, được hình thành bởi 6 tuyến đường phố.
Tại đây có hai công trình nổi tiếng:

Tòa thị chính thành phố Tallinn (Tallinn Town Hall), nằm tại phía Nam của Quảng trường, được xây dựng vào năm 1402- 1404, cao 2 tầng, theo phong cách kiến trúc Gothic, là tòa thị chính lâu đời nhất tại Scandinavia và khu vực Baltic. Công trình có một tháp cao 64m, hiện trở thành một trong những biểu tượng của thành phố Tallinn. Năm 1627, tòa nhà thay thế chóp kim tự tháp bằng một tháp mới theo phong cách kiến trúc Phục Hưng.

Tòa nhà văn phòng của hãng thuốc Pharmacy (Town Hall Pharmacy/ Raeapteek), nằm đối diện với tòa thị chính, là công trình liên tục hoạt động liên quan đến dược phẩm lâu đời nhất ở châu Âu.


Quảng trường phía trước Tòa thị chính thành phố Tallinn, Khu Lower Town, Trung tâm lịch sử Tallinn tại Harju, Estonia


Tòa thị chính thành phố Tallinn, Khu Lower Town, Trung tâm lịch sử Tallinn tại Harju, Estonia


Tòa nhà văn phòng của hãng thuốc Pharmacy, Khu Lower Town, Trung tâm lịch sử Tallinn tại Harju, Estonia

Nhà thờ Holy Ghost
Nhà thờ Holy Ghost (Holy Ghost Church; hình vẽ ký hiệu 2) nằm tại phía bắc của Quảng trường tòa Thị chính, được xây dựng vào thế kỷ 13 và tiếp tục được bổ sung, nâng cấp trong những năm sau này.
Nhà thờ nổi bật với vẻ ngoài sơn màu trắng với một tháp hình bát giác theo phong cách kiến trúc Phục Hưng.


Nhà thờ Holy Ghost, Khu Lower Town, Trung tâm lịch sử Tallinn tại Harju, Estonia


Nội thất nhà thờ Holy Ghost, Khu Lower Town, Trung tâm lịch sử Tallinn tại Harju, Estonia

Tháp Kiek in de Kök
Tháp Kiek in de Kök (hình vẽ ký hiệu 3) nằm tại rìa phía nam của Thị trấn cổ Tallinn, trên tuyến thành lũy xưa.
Tháp được xây dựng vào năm 1475, mặt bằng hình tròn, cao 38m, tường dày 4m.
Vào năm 1760, khi thành lũy không còn vai trò, tháp trở thành nhà kho và một phần thành nhà ở.
Ngày nay, tháp trở thành một bảo tàng.


Tháp Kiek in de Kök, Khu Lower Town, Trung tâm lịch sử Tallinn tại Harju, Estonia


Tháp Kiek in de Kök ngày nay trở thành bảo tàng, Khu Lower Town, Trung tâm lịch sử Tallinn tại Harju, Estonia

Tòa nhà Medieval Guild
Tòa nhà Medieval Guild (Medieval Guild Houses; hình vẽ ký hiệu 5) nằm tại phía bắc của Tháp Kiek in de Kök, là trụ sở hội của các thương nhân và thợ thủ công từ thế kỷ 14 cho đến nay.
Tòa nhà được xây dựng vào năm 1407- 1410, nội thất hoàn thành vào năm 1417. Mặt tiền của công trình được trang trí bằng các mái vòm không có lỗ cửa. Bên trong có một phòng lớn diện tích 365m2 với các trụ cột được trang trí chạm khắc.
Công trình được đánh giá là một trong những ví dụ điển hình của kiến trúc thời Trung cổ Tallinn.
Ngày nay công trình trở thành Bảo tàng Lịch sử Estonia (Estonian History Museum).


Tòa nhà Medieval Guild, Khu Lower Town, Trung tâm lịch sử Tallinn tại Harju, Estonia


Nội thất tòa nhà Medieval Guild, nay là Bảo tàng Lịch sử Estonia, Khu Lower Town, Trung tâm lịch sử Tallinn tại Harju, Estonia

Cổng Viru
Cổng Viru (Viru Gates; hình vẽ ký hiệu 6) nằm tại phía Đông Thị trấn cổ Tallinn, là một phần của hệ thống phòng thủ thành phố, được xây dựng vào thế kỷ 14.
Ngày nay, tuyến phố gắn với Cổng Viru trở thành một trong những phố đi bộ sầm uất nhất tại Thị trấn cổ Tallinn. 


Cổng Viru, lối đi chính từ bên ngoài vào Trung tâm lịch sử Tallinn tại Harju, Estonia

Những tòa nhà Executioner
Những tòa nhà Executioner (Executioner’s House; hình vẽ ký hiệu 7) nằm tại phía Bắc của Tháp Kiek in de Kök; là những tòa nhà gắn liền với các yếu tố tâm linh và các truyền truyền thuyết.  

Nhà thờ St. Olaf  
Nhà thờ St. Olaf  (St. Olaf’s Church/Oleviste Church; hình vẽ ký hiệu 9) nằm tại phía Bắc thị trấn cổ Tallinn, được xây dựng vào thế kỷ thứ 12 và được xây dựng lại vào thế kỷ 14.
Vào năm 1590, nhà thờ được cải tạo với tháp nhà thờ cao 124m, là một trong những tòa nhà cao nhất thế giới vào thời điểm bấy giờ.


Nhà thờ St. Olaf, Khu Lower Town, Trung tâm lịch sử Tallinn tại Harju, Estonia


Nội thất nhà thờ St. Olaf, Khu Lower Town, Trung tâm lịch sử Tallinn tại Harju, Estonia

Ngoài ra tại Khu thị trấn dưới chân đồi (Lower Town) còn có một số di tích nổi bật khác, ví dụ như: Nhà thờ Kaarli (Kaarli Church/Charles Church); Nhà thờ Niguliste (Niguliste Church/ St. Nicholas Church); Tháp Paks Margareeta (Fat Margaret), hiện là Bảo tàng Hàng Hải Estonia (Estonian Maritime Museum). 

Trung tâm lịch sử (thị trấn cổ) Tallinn, tại Harju, Estonia hiện được chính quyền địa phương và quốc gia nỗ lực bảo tồn nhằm giữ lại sự toàn vẹn hình ảnh của Di sản. 

Đặng Tú, Bộ môn KTCN, ĐHXD
Nguồn :
http://whc.unesco.org/en/list/822
https://en.wikipedia.org/wiki/Estonia
https://en.wikipedia.org/wiki/Tallinn
https://en.wikipedia.org/wiki/Toompea
https://en.wikipedia.org/wiki/Toompea_Castle
https://en.wikipedia.org/wiki/St_Mary's_Cathedral,_Tallinn
https://en.wikipedia.org/wiki/Tallinn_Town_Hall
https://en.wikipedia.org/wiki/Raeapteek
https://en.wikipedia.org/wiki/Church_of_the_Holy_Spirit,_Tallinn
https://en.wikipedia.org/wiki/Great_Guild,_Tallinn
https://en.wikipedia.org/wiki/St._Olaf's_Church,_Tallinn
https://en.wikipedia.org/wiki/St._Nicholas_Church,_Tallinn

Danh sách và bài viết về Di sản thế giới tại châu Á và châu Đại Dương     

Danh sách và bài viết về Di sản thế giới tại châu Âu

Danh sách và bài viết  về Di sản thế giới tại châu Mỹ

Danh sách và bài viết về Di sản thế giới tại châu Phi