Thông tin chung:
Công trình: Thị trấn lịch sử Shukhoithai và các thị trấn lịch sử lân cận (Historic Town of Sukhothai and Associated Historic Towns)
Địa điểm: Tỉnh Shukhoithai và Kamphaeng Phe, Thái Lan (N17 0 25.992 E99 47 22.992)
Thiết kế kiến trúc:
Quy mô: Diện tích khu vực Di sản 11.852 ha
Năm hình thành: Thế kỷ 13- 15
Giá trị: Di sản thế giới (1991; hạng mục i,iii)
Thái Lan (Thailand, còn gọi là Xiêm), là một quốc gia ở Đông Nam Á, phía Bắc giáp Myanmar và Lào, phía Đông giáp Lào và Campuchia, phía Nam giáp vịnh Thái Lan và Malaysia.
Thái Lan có diện tích 513.120 km2, phân thành 76 tỉnh, dân số hơn 69,7 triệu người (2019); ngôn ngữ chính là tiếng Thái, 86% dân số là người Thái; Thủ đô và thành phố lớn nhất là Bangkok.
Vào thế kỷ 11, người Thái di cư từ Tây Nam Trung Quốc sang Đông Nam Á và định cư chủ yếu tại vùng đất Thái Lan ngày nay.
Vào thế kỷ 12, Thái Lan trở thành vùng đất tranh đoạt của các vương quốc chịu ảnh hưởng của văn hóa và ngôn ngữ Ấn Độ (Greater India) như Vương quốc Mon (Mon Kingdoms, cai trị phần lớn Miến Điện/Myanmar ngày nay) tại phía Bắc; Đế quốc Khmer (Khmer Empire, còn được gọi là Đế chế Angkor, nhà nước thời kỳ đầu của Camphuchia hiện đại) tại phía Đông và các tiểu quốc Mã Lai (Malay States) tại phía Nam.
Vào thế kỷ 13, tại đây xuất hiện vương quốc đầu tiên của người Thái - Vương quốc Sukhothai (Sukhothai Kingdom, tồn tại năm 1238 - 1438), tiếp theo là Vương quốc Ayutthaya (Ayutthaya Kingdom, tồn tại ở miền Bắc và Trung Thái Lan, từ năm 1351–1767). Vào cuối thế kỷ 15, Vương quốc Ayutthaya là cường quốc của khu vực vào thời vua Narai (vị vua thứ 27 của vương quốc Ayutthaya, trị vì năm 1656 - 1688).
Trong giai đoạn này, tại phía Bắc Thái Lan tồn tại một số tiểu quốc như: Ngoenyang (Kingdom of Ngoenyang, tồn tại ở miền Bắc Thái Lan, từ năm 638 -1292); Lan Na (Lan Na Kingdom, tồn tại ở miền Bắc Thái Lan, từ thế kỷ 13 - 18). Những vương quốc này dần sát nhập với các tiểu quốc tại phía Nam, trở thành một quốc gia thống nhất như ngày nay.
Vào thế kỷ 18, Thái Lan thuộc Vương quốc Thonburi (Thonburi Kingdom, 1768–1782), Vương quốc Rattanakosin (Rattanakosin Kingdom, 1782- 1932).
Trong suốt thế kỷ 18 và 19, Xiêm phải đối mặt với áp lực của đế quốc từ Pháp và Anh. Tuy phải nhượng bộ lãnh thổ, song Thái Lan vẫn là quốc gia Đông Nam Á duy nhất tránh được sự cai trị trực tiếp của phương Tây.
Thái Lan trở thành chế độ Quân chủ lập hiến (Constitutional monarchy) từ 24/6/1932.
Bản đồ Thái Lan và vị trí tỉnh Shukhoithai và Kamphaeng Phe, tại Tây Bắc Thái Lan
Nằm ở miền Bắc Thái Lan, thị trấn lịch sử Sukhothai và thị trấn lịch sử lân cận là một khu vực gồm ba thị trấn cổ xưa liên quan với nhau, gồm: i) Thị trấn Sukhothai có diện tích khoảng 7.000 ha; ii) Thị trấn Si Satchanalai, 4.514 ha; iii) Thị trấn Kamphaeng Phet, 338 ha.
Sukhothai là thủ đô chính trị và hành chính của vương quốc Sukhothai vào thế kỷ 13 - 15.
Si Satchanalai là trung tâm tinh thần của vương quốc và là địa điểm của nhiều chùa và tu viện Phật giáo; là trung tâm của tiểu thủ công nghiệp sản xuất và xuất khẩu gốm.
Kamphaeng Phet, nằm ở biên giới phía Nam của vương quốc, có chức năng quân sự bảo vệ vương quốc trước sự xâm lăng từ bên ngoài và mạng lưới kinh doanh rộng lớn trong vương quốc.
Cả 3 thị trấn chia sẻ một cơ sở hạ tầng chung để kiểm soát nguồn tài nguyên nước và được liên kết bởi tuyến đường Thanon Phra Ruang, do nhà vua xây dựng.
Tại đây, dưới sự bảo trợ của hoàng gia, Phật giáo phát triển mạnh mẽ với nhiều chùa và tu viện được xây dựng bằng gạch, bao phủ vữa trang trí, minh họa vẻ đẹp lý tưởng hóa và các đặc tính siêu phàm của Đức Phật và giáo lý của Ngài.
Các công trình kiến trúc, tác phẩm điêu khắc, tượng đài xây dựng trong 3 thị trấn không những tiếp thu và tiếp nối được truyền thống văn hóa của địa phương từ thời cổ đại, mà còn tạo nên một phong cách mới được gọi là "phong cách Sukhothai”, khởi đầu cho kiến trúc và văn hóa Thái Lan những năm sau này.
Đây cũng là nơi cung cấp các bằng chứng sớm nhất của văn bản Thái (bảng chữ cái tiếng Thái đầu tiên, hiện vẫn được sử dụng ngày nay) với các miêu tả chi tiết về tôn giáo, kinh tế, tổ chức xã hội và quản trị của vương quốc Sukhothai.
Ngoài các thành tựu tiên phong trong kiến trúc và nghệ thuật, ngôn ngữ và văn bản, tôn giáo và pháp luật, 3 thị trấn còn là nơi sáng tạo kỹ thuật thủy lợi với các công trình đập, hồ chứa, ao, kênh mương. Qua đó lũ lụt được kiểm soát và cung cấp nước cho các hoạt động nông nghiệp, kinh tế và nghi lễ, cung cấp nước sinh hoạt, các tuyến giao thông đường thủy.
Các di tích tại thị trấn lịch sử Sukhothai và hai thị trấn lân cận Si Satchanalai và Kamphaeng Phet tại Thái Lan cho thấy vương quốc Sukhothai là một nhà nước độc đáo về hệ thống chính trị và hành chính: tương đối bình đẳng, các tổ chức xã hội và tôn giáo mạnh mẽ, luật pháp được chuẩn hóa. Các kiệt tác về kiến trúc, nghệ thuật và văn hóa mang tính khởi đầu mới cho giai đoạn phát triển tiếp theo. Hệ thống kinh tế đa dạng của vương quốc không chỉ dựa vào sản xuất nông nghiệp mà còn phát triển dựa vào xuất khẩu các sản phẩm tiểu thủ công nghiệp, đặc biệt là gốm sứ chất lượng cao. Trong một thời gian dài, nơi đây được biết đến trong lịch sử Thái Lan như một kỷ nguyên vàng của sự giàu có và hạnh phúc.
Thị trấn lịch sử Sukhothai và hai thị trấn lân cận Si Satchanalai và Kamphaeng Phet được UNESCO tôn vinh là Di sản thế giới năm 1991 với các tiêu chí:
Tiêu chí (i): Thị trấn lịch sử Sukhothai và hai thị trấn lân cận Si Satchanalai và Kamphaeng đại diện cho tuyệt tác về tài năng sáng tạo của con người, hình thành lên phong cách kiến trúc Xiêm, phản ánh trong quy hoạch của thị trấn, kiến trúc các tòa nhà dân sự và tôn giáo, cơ sở hạ tầng đô thị và hệ thống quản lý nước.
Tiêu chí (iii): Trấn lịch sử Sukhothai và hai thị trấn lân cận Si Satchanalai và Kamphaeng là bằng chứng đặc biệt về giai đoạn đầu của nghệ thuật và kiến trúc, ngôn ngữ và văn học, tôn giáo, và các hệ thống pháp luật Xiêm, từ đó đã hình thành nhà nước Thái Lan đầu tiên.
3 Thị trấn Di sản ngày nay được bảo tồn, tôn tạo trong 3 công viên lịch sử.
Công viên lịch sử Sukhothai
Công viên lịch sử Sukhothai (Sukhothai Historical Park) bao gồm các tàn tích của Sukhothai, là thủ đô của vương quốc Sukhothai vào thế kỷ 13 – 14. Công viên nằm gấn thành phố hiện đại Sukhothai, thủ phủ của tỉnh Sukhothai. Đây được coi là cái nôi của nền văn hóa Thái Lan.
Trung tâm của Công viên là thành cổ Sukhotha. Thành có mặt bằng hình chữ nhật, rộng 2km về phía đông – tây và 1,6km về phía bắc - nam, bao quanh bởi các bức tường. Giữa của 4 mặt tường là 4 cổng ra vào.
Phạm vi Dí sản Công viên lịch sử Sukhothai, tỉnh Sukhothai, Thái Lan
Sơ đồ Công viên lịch sử Sukhothai, Thái Lan
Trong công viên có đến 193 di tích, là các tàn tích của cung điện Hoàng gia, chùa...
Các công trình nổi bật trong công viên gồm:
Wat Traphang Thong
Wat Traphang Thong (ký hiệu 1 trên sơ đồ Công viên lịch sử Sukhothai) có nghĩa là “Chùa hồ vàng”. Chùa nằm tại phía đông trong thành nội Sukhothai, trên hồ. Ra chùa bằng hai cây cầu tại phía bắc và phía đông. Chùa bố cục theo hướng đông – tây. Trong chùa có một bảo tháp chính và tám bảo tháp nhỏ bao quanh. Tại đây có hình tượng một dấu chân của đức Phật, tạo ra vào năm 1359, bằng đá màu xám đen. Dấu chân nằm trong một không gian (Mandapa) bên cạnh bảo tháp. Wat Traphang Thong là ngôi chùa duy nhất trong công viên lịch sử Sukhothai có nơi ở cho các nhà sư.
Chùa Wat Traphang Thong, Công viên lịch sử Sukhothai, Thái Lan
Bảo tàng Quốc gia Ramkhamhaeng
Bảo tàng Quốc gia Ramkhamhaeng (Ramkhamhaeng National Museum – Ký hiệu 2) là một chi nhánh của Bảo tàng Quốc gia Thái Lan. Công trình được xây dựng vào năm 1964, là nơi lưu giữ các hiện vật tìm thấy tại Sukhothai, bao gồm các tượng Phật, tượng thần Hindu, các tác phẩm điêu khắc thời kỳ trước Sukhothai (khoảng thế kỷ 13) và giai đoạn thế kỷ 14- 15; các cổ vật thời vương quốc Ayutthaya (là một vương quốc của người Thái tồn tại từ năm 1351 đến 1767); các đồ gốm sứ thời nhà Nguyên, Minh, Thanh Trung Quốc, được tìm thấy trong các cuộc khai quật tại Sukhothai và Si Satchanalai; và các hiện vật do các chùa và cộng đồng dân cư hiến tặng.
Bảo tàng Quốc gia Ramkhamhaeng, Công viên lịch sử Sukhothai, Thái Lan
Noen Prasat/Palace Hill
Noen Prasat hoặc Palace Hill (ký hiệu 3) là phần còn lại của cung điện hoàng gia vương quốc Sukhothai. Công trình được xây dựng trên một nền hình vuông với kích thước 200m x 200 mét. Tàn tích của công trình được phát hiện vào năm 1833. Tại đây tìm thấy các ống dẫn nước từ hồ bên ngoài đến ao bên trong cung điện bằng đất nung; các hài cốt hỏa táng; các tấm bia đá trang trí cánh sen…
Tàn tích cung điện hoàng gia Noen Prasat, Công viên lịch sử Sukhothai, Thái Lan
Wat Mahathat
Wat Mahathat (ký hiệu 4) là một trong những ngôi chùa lộng lẫy nhất tại thị trấn lịch sử Sukhothai và là một trong những ngôi chùa lâu đời nhất và quan trọng nhất tại Thái Lan. Tên của công trình có nghĩa là “Ngôi chùa tuyệt vời”. Công trình nằm tại trung tâm của thành Sukhothai, phía tây của Cung điện hoàng gia (một tòa lâu đài bằng gỗ, nay chỉ còn tàn tích), được xây dựng vào khoảng thời gian 1292- 1347, trên một khu đất rộng 4ha, là ngôi chùa chính của vương quốc Sukhothai. Quần thể được thiết kế theo dạng Mandala (là một hình biểu tượng cho vũ trụ) với trục chính theo hướng đông –tây. Bắt đầu là “Tall” Player Hall; tiếp đó là Original Player Hall, trung tâm là cụm bảo tháp (Main Group). Hai bên bảo tháp trung tâm là hai tượng Phật đứng (Standing Buddhas) cao đến 9m. Tại phía bắc của khu vực bảo tháp trung tâm là Ordination Hall, hiện chỉ còn tàn tích với tượng Phật ngồi và các hàng cột. Bảo tháp trung tâm xây dựng vào năm 1345 để cất giữ xá lợi của Đức Phật, được bao quanh 8 hướng bởi các bảo tháp nhỏ. Bảo tháp chính có hình như một búp sen, là một trong những đặc điểm của nghệ thuật kiến trúc Sukhothai. Xung quanh tháp được trang trí hình các tín đồ đang diễu hành. 4 góc tháp có 4 nhà nguyện, bên trong miêu tả cảnh tượng Đức Phật và các sự tích về đạo Phật. Bảo tháp trung tâm chứa một bức tượng Đức Phật mạ vàng, được làm vào cuối thế kỷ 18.
Sơ đồ mặt bằng chùa Wat Mahathat, Công viên lịch sử Sukhothai, Thái Lan
Phối cảnh tổng thể chùa Wat Mahathat, Công viên lịch sử Sukhothai, Thái Lan
Khu vực trung tâm chùa Wat Mahathat, Công viên lịch sử Sukhothai, Thái Lan
Một trong hai tượng Phật đứng hai bên trục chính của chùa, Công viên lịch sử Sukhothai, Thái Lan
Hàng tượng các tín đồ diễu hành tại bệ của bảo tháp chính, Công viên lịch sử Sukhothai, Thái Lan
Wat Traphang Ngoen
Wat Traphang Ngoen (ký hiệu 5) có nghĩa là “Chùa trên hồ bạc”, nằm trên một hòn đảo nhân tạo, được xây dựng vào thế kỷ 14. Ra chùa bằng một cầu nhỏ từ phía bắc. Chùa gồm một bảo tháp trung tâm, tịnh xá, tượng Phật lớn tại phía tây…Bảo tháp cao 10m, trong hình thức một bông sen, nằm trên một bệ năm cấp, xây bằng gạch, vữa. Bốn phía bệ có các hốc đặt tượng Phật.
Chùa Wat Traphang Ngoen, Công viên lịch sử Sukhothai, Thái Lan
Tượng Phật chùa Wat Traphang Ngoen, Công viên lịch sử Sukhothai, Thái Lan
Wat Si Sawai
Wat Si Sawai (ký hiệu 6) là một trong những ngôi đền cổ nhất ở Sukhothai, được hình thành vào cuối thế kỷ 12, đầu thế kỷ 13.là nơi thờ thần Vishnu (thần Bảo trợ, là một trong 3 vị thần Vishnu, Brahma và Shiva trong văn hóa Ấn Độ). Đền nằm tại phía nam của thành cổ Sukhothai, là minh chứng cho các biến đổi từ nghệ thuật Khmer thành nghệ thuật Xiêm. Phần dưới của đền là các bậc theo phong cách tháp (prang) Khmer, phần trên theo phong cách Sukhothai với các không gian bên trong đền được mở rộng; Đền được xây bằng gạch hoặc đá ong phủ vữa.
Sơ đồ mặt bằng đền Wat Si Sawai, Công viên lịch sử Sukhothai, Thái Lan
Đền Wat Si Sawai, Công viên lịch sử Sukhothai, Thái Lan
Wat Chana Songkhram
Wat Chana Songkhram (ký hiệu 8) là một ngôi chùa nhỏ, nằm tại phía Nam của Đài tưởng niệm Ramkhamhaeng, phía bắc của Wat Mahathat. Chùa được xây dựng vào thời vương quốc Sukhoithai (1238- 1583) với các công trình như bảo tháp lớn, nhỏ, tịnh xá...
Chùa Wat Chana Songkhram, Công viên lịch sử Sukhothai, Thái Lan
Wat Sra Si
Wat Sra Si (ký hiệu 9) là một ngôi chùa nhỏ nằm gần Đài tưởng niệm Ramkhamhaeng, tại khu vực trung tâm của thành Sukhothai, xung quanh là hồ Traphang-Trakuan, là một trong những ngôi chùa đẹp nhất tại Sukhothai.
Chùa có một bảo tháp lớn và nhiều tháp nhỏ, nay chỉ còn tàn tích.
Chùa Wat Sra Si, Công viên lịch sử Sukhothai, Thái Lan
Wat Tra Kuan
Wat Tra Kuan là một ngôi chùa nhỏ (ký hiệu 12), nằm tại phía tây bắc Đài tưởng niệm Ramkhamhaeng, được hình thành vào đầu thế kỷ 15. Vết tích còn lại của chùa là bảo tháp tại phía tây; phía đông là tàn tích các hàng cột của tịnh xá xưa. Xung quanh các công trình chính có vô số các ngôi tháp nhỏ. Tại đây, vào năm 1960, đã tìm thấy một tượng Phật độc đáo bằng đồng (hiện được lưu giữ trong Bảo tàng Quốc gia Ramkhamhaeng).
Bảo tháp chùa Wat Tra Kuan, Công viên lịch sử Sukhothai, Thái Lan
Wat Sorasak
Wat Sorasak (ký hiệu 14) là ngôi chùa nằm tại cạnh cổng phía bắc thành Sukhothai, được hình thành vào đầu thế kỷ 15. Tại đây có bản khắc đá miêu tả các công trình được xây dựng bên trong chùa, gồm một đại tháp, tịnh xá, tượng đức Phật, bệ gạch với 24 tượng voi trang trí theo phong cách kiến trúc Sri Lanka.
Bảo tháp chùa Wat Sorasak, Công viên lịch sử Sukhothai, Thái Lan
Wat Phra Phai Luang
Wat Phra Phai Luang (ký hiệu 17) là trung tâm nghi lễ và đền thờ lớn nhất tại khu vực Sukhothai, được xây dựng vào cuối thế kỷ 12; những năm về sau trở thành chùa. Công trình nằm tại phía bắc, ngoài thành Sukhothai, trên một khu đất hình vuông, bao quanh bởi hào nước. Bên trong chia thành hai vòng thành. Vòng trong cùng, dọc theo trục đông tây là các công trình chính của đền. Tương tự như đền Wat Si Sawai, công trình được xây bằng gạch hoặc đá ong phủ vữa.
Sơ đồ mặt bằng chùa Wat Phra Phai Luang, Công viên lịch sử Sukhothai, Thái Lan
Tàn tích chùa Wat Phra Phai Luang, Công viên lịch sử Sukhothai, Thái Lan
Wat Si Chum
Wat Si Chum (ký hiệu 18) nằm tại phía tây bắc thành Sukhothai, được xây dựng vào cuối thế kỷ 14. Xung quanh chùa có hào nước bao quanh. Chùa có một không gian trung tâm (Mandapa), mặt bằng hình vuông, rộng 32m, cao 15m, nằm giữa tổ hợp. Bên trong Mandapa có một tượng Phật ngồi khổng lồ rộng 11m, cao 15m với tên gọi "Phra Achana". Phía đông của Mandapa là những tàn tích tịnh xá với các hàng cột và bệ tượng Phật.
Tượng Phật tại chùa Wat Si Chum, Công viên lịch sử Sukhothai, Thái Lan
Wat Pa Mamuang
Wat Pa Mamuang hay đền Pa Mamuang (ký hiệu 21) có nghĩa là “Đền trong vườn xoài”, nằm tại phía tây của thành cổ Sukhothai. Công trình được hình thành vào thế kỷ 14, là nơi thờ Bà La Môn – một loại tín ngưỡng Ấn Độ, sau đó chuyển thành chùa hoàng gia.
Tàn tích đền Pa Mamuang, Công viên lịch sử Sukhothai, Thái Lan
Wat Saphan Hin
Wat Saphan Hin (ký hiệu 24) là ngôi chùa, nằm tại phía tây thành Sukhothai, trên ngọn đồi cao 200m. Trong chùa có một tượng Phật cao 12,5m.
Tượng Phật tại chùa Wat Saphan Hin, Công viên lịch sử Sukhothai, Thái Lan
Wat Chedi Ngam
Wat Chedi Ngam (ký hiệu 26) là một ngôi chùa nằm tại phía tây thành Sukhothai. Chùa có một ngôi bảo tháp hình chuông theo phong cách kiến trúc Sri Lanka, được đặt trên một đế hình vuông, rộng 24m. Xung quanh bảo tháp có nhiều tàn tích bằng gạch và đá.
Chùa Wat Chedi Ngam, Công viên lịch sử Sukhothai, Thái Lan
Wat Chetuphon
Wat Chetuphon (ký hiệu 33) là một ngôi chùa nằm tại phía nam cổng thành Sukhothai, được xây dựng vào trước năm 1412, trong một khu đất hình chữ nhật có các mương nước bao quanh. Trong chùa có một hệ thống các tượng Phật với tư thế rất khác nhau. Phía đông là một vị Phật đi bộ; phía bắc là một vị Phật ngồi; phia tây là một vị Phật đứng và phía nam là một vị Phật nằm. Trong chùa có nhiều tàn tích của một tịnh xá và các biểu tượng đá (Bai Sema).
Sơ đồ mặt bằng chùa Wat Chetuphon, Công viên lịch sử Sukhothai, Thái Lan
Tàn tích chùa Wat Chetuphon, Công viên lịch sử Sukhothai, Thái Lan
Wat Chedi Si Hong
Wat Chedi Si Hong (ký hiệu 34) nằm tại phía nam cổng thành Sukhothai, kề liền Wat Chetuphon, được xây dựng vào cuối thế kỷ 14. Chùa có một bảo tháp hình chuông trên một nền bệ cao hình vuông với các bức phù điêu bằng vữa độc đáo mô tả các vị thần mang vũ khí, bình hoa, đồ trang sức. Xung quanh các vị thần có những con sư tử và voi. Kề liền là tịnh xá có mặt bằng 19m x 25m với các tàn tích cột trụ tròn bằng đá ong…
Trang trí xung quanh bệ bảo tháp chùa Wat Chedi Si Hong, Công viên lịch sử Sukhothai, Thái Lan
Wat Chang Lom
Wat Chang Lom (ký hiệu 36) là một ngôi chùa nằm tại phía bắc của trục đường chính vào phía đông thành. Sukhothai. Khu đất xây dựng chùa hình vuông, bao quanh bởi hào nước. Chùa bao gồm tịnh xá và bảo tháp lớn theo phong cách kiến trúc tháp cổ Sri Lanka, có dạng hình chuông, trên một bệ hình vuông, mỗi chiều rộng 18m. Dọc theo bệ là 32 tác phẩm điêu khắc voi.
Sơ đồ mặt bằng chùa Wat Chang Lom, Công viên lịch sử Sukhothai, Thái Lan
Trang trí tượng voi quanh bệ bảo tháp chính chùa Wat Chang Lom, Công viên lịch sử Sukhothai, Thái Lan
Wat Asokaram
Wat Asokaram (ký hiệu 40) là một ngôi chùa, được hình thành vào năm 1399, nằm tại phía đông nam của thành cổ Sukhothai. Đây là nơi còn lưu lại nhiều tàn tích của các bảo tháp lớn, bảo tháp nhỏ, tịnh xá, hệ thống hào nước bao quanh…
Tàn tích chùa Wat Asokaram, Công viên lịch sử Sukhothai, Thái Lan
Công viên lịch sử Si Satchanalai
Công viên lịch sử Si Satchanalai (Si Satchanalai Historical Park) bao gồm các tàn tích của thị trấn lịch sử Si Satchanalai và khu vực Chaliang, nằm trên bờ sông Yom, gần thành phố hiện đại Si Satchanalai, thuộc tỉnh Sukhothai. Thị trấn lịch sử có mặt bằng hình chữ nhật, nằm tại phía tây sông Yom. Khu vực Chaliang nằm tại khúc quanh của sông, như một bán đảo.
Si Satchanalai có nghĩa là “Thành phố của những người tốt”, được thành lập vào năm 1250, như là trung tâm thứ hai của vương quốc Sukhothai và là nơi cư trú của các hoàng tử vào thế kỷ 13 và 14. Vào thế kỷ 16, xung quanh 3 mặt thành xây dựng tường cao 5m và hào nước (mặt phía đông còn lại là sông) để chống lại các cuộc tấn công của người Miến Điện.
Phạm vi Di sản Công viên lịch sử Si Satchanalai, tỉnh Sukhothai, Thái Lan
Sơ đồ mặt bằng Công viên lịch sử Si Satchanalai, tỉnh Sukhothai, Thái Lan
Bên trong công viên lịch sử có 215 di tích, gồm các hạng mục công trình chính:
Wat Nang Paya
Wat Nang Paya (Phraya – ký hiệu 5) là đền thờ nữ thần. Đền có một bảo tháp bằng đá ong lớn, bảy phòng tịnh xá, được xây dựng theo phong cách kiến trúc Sukhothai, xây bằng gạch, trát vữa.
Tàn tích đền Wat Nang Paya, Công viên lịch sử Si Satchanalai, tỉnh Sukhothai, Thái Lan
Wat Chedi Chet Thaeo
Wat Chedi Chet Thaeo (ký hiệu 8) nằm tại trung tâm thành cổ Si Satchanalai, được xây dựng vào thế kỷ 14, là ngôi chùa có quy mô lớn của hoàng gia.
Chùa được xây dựng trên bệ hình vuông, bằng gạch trát vữa, trang trí bởi các phù điêu Phật đứng. Bên trong chùa có 7 hàng bảo tháp, gồm 32 tháp lớn nhỏ với phong cách khác nhau, tịnh xá, các mái hiên, giếng thờ. Quanh chùa là tường và hào nước bảo vệ.
Sơ đồ mặt bằng chùa Wat Chedi Chet Thaeo, Công viên lịch sử Si Satchanalai, tỉnh Sukhothai, Thái Lan
Chùa Wat Chedi Chet Thaeo, Công viên lịch sử Si Satchanalai, tỉnh Sukhothai, Thái Lan
Wat Chang Lom
Wat Chang Lom (ký hiệu 9) nằm tại phía bắc của Wat Chedi Chet Thaeo, được xây dựng vào năm 1286. Chùa được xây dựng trên một bệ hình vuông có hai bậc, bên trên là môt bảo tháp xây dựng bằng đá ong theo phong cách Sri Lanka. Tên của ngôi chùa xuất phát từ 39 bức tượng voi bố trí xung quanh bệ đầu tiên của tháp. Tại các ngôi chùa Wat Sorasak và Wat Chang Lom trong Công viên Lịch sử Sukhothai, các tượng voi chỉ nhô ra một phần thân trước, còn tại đây các tượng voi nhô toàn thân ra ngoài mặt tường.
Trên tầng thứ hai của tháp có 20 hốc, bên trong trang trí tượng Đức Phật cao 1,4m. Xung quanh chùa có nhiều công trình, hiện chỉ còn lại các phế tích. Chùa được bao quanh bằng bức tường dày bằng đá ong.
Bảo tháp chính chùa Wat Chang Lom, Công viên lịch sử Si Satchanalai, tỉnh Sukhothai, Thái Lan
Wat Khok Singkharam
Wat Khok Singkharam (ký hiệu 17) là một ngôi chùa cổ được xây dựng vào thời kỳ cuối của Vương quốc Sukhothai, đầu Vương quốc Ayutthaya. Chùa có mặt bằng hình chữ nhật, quay mặt về hướng đông. Các tường mặt bắc, đông và tây bằng đá ong. Tường phía nam là bức tường thành cổ Chaliang. Tại đây có tịnh xá với 6 phòng, phía sau là 3 bảo tháp.
Tàn tích chùa Wat Khok Singkharam, Công viên lịch sử Si Satchanalai, tỉnh Sukhothai, Thái Lan
Wat Chom Chuen
Wat Chom Chuen (Wat Chao Chan – ký hiệu 18) là một ngôi chùa nằm gần Wat Phra Si Ratana Mahathat. Trong chùa có một tịnh xá, bảo tháp bằng đá ong, một mái hiên. Tại đây đã khai quật được các bộ hài cốt có niên đại vào thế kỷ 7 -11.
Chùa Wat Chom Chuen, Công viên lịch sử Si Satchanalai, tỉnh Sukhothai, Thái Lan
Wat Phra Si Ratana Mahathat
Wat Phra Si Ratana Mahathat hay Wat Si Mahathat Chaliang (trong sơ đồ ký hiệu 19) là ngôi chùa lịch sử lớn nhất và quan trọng nhất tại Si Satchanalai – Chaliang. Chùa nằm bên ngoài thị trấn lịch sử, tại khu vực Chaliang. Công trình là một ngôi chùa Phật giáo Đại thừa, được xây dựng vào thế kỷ 12, khi Chaliang còn thuộc đế chế Khmer. Ban đầu, cấu trúc chính của chùa là các tháp được điêu khắc theo phong cách chùa tháp Bayon.
Sau này, khi nơi đây thuộc Vương quốc Ayutthaya – Vương quốc Xiêm (1351- 1767), chùa được thiết kế lại theo hình thức hiện tại của phong cách Ayutthaya vào thế kỷ 18. Tổ hợp đền được bao quanh bởi tường đá ong dày, cao. Trong tịnh xá có các tượng Phật lớn đặt trong các khung cột đá ong..Cổng đền được trang trí tượng thần sáng tạo Brahma 4 mặt, nhìn vào 4 hướng và các bức phù điêu nữ thần Apsara. Bên trái của chùa tháp là một tượng Phật đang bước theo phong cách Sukhothai. Đằng sau chùa tháp là một mái hiên (mandapa), các tượng Phật đứng và các bảo tháp nhỏ kiểu Sri Lanka...
Chùa Wat Phra Si Ratana Mahathat, Công viên lịch sử Si Satchanalai, tỉnh Sukhothai, Thái Lan
Công viên lịch sử Phet Kamphaeng
Công viên lịch sử Phet Kamphaeng (Kamphaeng Phet Historical Park) là một địa điểm lịch sử tại tỉnh Kamphaeng Phet, gồm 3 khu vực: Thị trấn lịch sử Kamphaeng Phet (nằm tại bờ đông sông Ping); Khu vực Khet Aranyik (nằm tại phía bắc của sông Ping) và Khu vực Mueang Nakhon Chum (nằm tại nam của sông Ping).
Thị trấn lịch sử Kamphaeng Phet có mặt bằng hình chữ nhật, dài 2200m, rộng 300-700m, được quy hoạch tương tự như thị trấn lịch sử Sukhothai và Si Satchanalai với các khu riêng biệt cho các công trình tôn giáo cả bên trong và bên ngoài thị trấn.
Phạm vi Di sản Công viên lịch sử Phet Kamphaeng, tỉnh Phet Kamphaeng, Thái Lan
Sơ đồ Công viên lịch sử Phet Kamphaeng, tỉnh Phet Kamphaeng, Thái Lan
Các công trình nổi bật trong Công viên lịch sử gồm:
Wat Phra That
Wat Phra That (ký hiệu 4 trong sơ đồ) là một ngôi chùa nằm tại phía nam của thị trấn lịch sử Kamphaeng Phet. Tại đây có tháp chính được xây dựng bằng hỗn hợp đá ong và gạch với diện tích rộng 15m2.
Sơ đồ chùa Wat Phra That, Công viên lịch sử Phet Kamphaeng, tỉnh Phet Kamphaeng, Thái Lan
Chùa Wat Phra That, Công viên lịch sử Phet Kamphaeng, tỉnh Phet Kamphaeng, Thái Lan
Wat Phra Kaeo
Wat Phra Kaeo (ký hiệu 5) hay “chùa Phật ngọc” là một ngôi chùa hoàng gia lớn nằm cạnh Wat Phra That, ở trung tâm thị trấn lịch sử. Chùa được xây vào thế kỷ 15, không có sư cu trú. Chùa có các loại bảo tháp như: bảo tháp với các hình sư tử trang trí, bảo tháp tròn với voi trang trí và các bảo tháp khác. Chùa được bao quanh bởi tường bằng đá ong. Tại đây có một cụm 3 bức tượng Phật, hai ngồi, một nằm bằng gạch trát vữa.
Sơ đồ mặt bằng và phối cảnh chùa Wat Phra Kaeo, Công viên lịch sử Phet Kamphaeng, tỉnh Phet Kamphaeng, Thái Lan
Chùa Wat Phra Kaeo, Công viên lịch sử Phet Kamphaeng, tỉnh Phet Kamphaeng, Thái Lan
Cụm 3 tượng Phật tại chùa Wat Phra Kaeo, Công viên lịch sử Phet Kamphaeng, tỉnh Phet Kamphaeng, Thái Lan
Wat Phra Non
Wat Phra Non (ký hiệu 9) là một ngôi chùa cổ nằm trong khu vực Khet Aranyik, phía bắc của Công viên lịch sử Kamphaeng Phet. Chùa được phân thành hai khu vực: Khu vực Buddhavasa, là nơi để thờ Phật và khu vực Sanghavasa, là nơi các nhà sư thường trú. Cấu trúc chính của chùa là bảo tháp, một tịnh xá và một chính điện. Chùa có mặt bằng hình chữ nhật, hướng về phía đông, được bao quanh bởi các bức tường đá ong.
Sơ đồ mặt bằng chùa Wat Phra Non, Công viên lịch sử Phet Kamphaeng, tỉnh Phet Kamphaeng, Thái Lan
Chùa Wat Phra Non, Công viên lịch sử Phet Kamphaeng, tỉnh Phet Kamphaeng, Thái Lan
Wat Phra Si Iriyabot
Wat Phra Si Iriyabot (ký hiệu 10) là một ngôi chùa lớn nằm ở phía bắc của Wat Phra Non, được xây dựng vào thế kỷ 15-16. Tại đây có điện thờ, tịnh xá, được xếp dọc theo trục đông – tây. Phía trước chùa có giếng, phòng tắm tương tự như công trình Wat Phra Non. Sau gian thờ là nơi các nhà sư thường trú.
Sơ đồ mặt bằng chùa Wat Phra Si Iriyabot, Công viên lịch sử Phet Kamphaeng, tỉnh Phet Kamphaeng, Thái Lan
Chùa Wat Phra Si Iriyabot, Công viên lịch sử Phet Kamphaeng, tỉnh Phet Kamphaeng, Thái Lan
Wat Chang Rop
Wat Chang Rop (ký hiệu 12) là một ngôi chùa lớn nằm trên một ngọn đồi cao tại khu vực Khet Aranyik. Bảo tháp chính được xây dựng theo phong cách Sri Lanka. Bệ của bảo tháp được trang trí bằng 68 tượng nửa thân trước voi.
Tàn tích bệ bảo tháp chính tại chùa Wat Chang Rop, Công viên lịch sử Phet Kamphaeng, Thái Lan
Thị trấn lịch sử Sukhothai và hai thị trấn lân cận Si Satchanalai và Kamphaeng Phet là đại diện cho kiệt tác của các phong cách kiến trúc Xiêm, phản ánh trong quy hoạch, kiến trúc của các tòa nhà dân sự và tôn giáo; cơ sở hạ tầng và hệ thống quản lý nước.
Thị trấn lịch sử Sukhothai và hai thị trấn lân cận Si Satchanalai và Kamphaeng Phet là đại diện của giai đoạn đầu tiên của nghệ thuật và kiến trúc, ngôn ngữ và văn học, tôn giáo và các hệ thống pháp luật Xiêm. Từ đó hình thành nhà nước Thái Lan đầu tiên và phát triển cho đến ngày nay.
Đặng Tú, Bộ môn KTCN, ĐHXD
Nguồn :
http://whc.unesco.org/en/list/574
https://en.wikipedia.org/wiki/Thailand
https://en.wikipedia.org/wiki/Historic_Town_of_Sukhothai_and_Associated_Historic_Towns
http://www.planetware.com/tourist-attractions-/sukhothai-tha-su-sus.htm
https://en.wikipedia.org/wiki/Sukhothai_Historical_Park
https://en.wikipedia.org/wiki/Si_Satchanalai_Historical_Park
https://en.wikipedia.org/wiki/Kamphaeng_Phet_Historical_Park
Danh sách và bài viết về Di sản thế giới tại châu Á và châu Đại Dương
Danh sách và bài viết về Di sản thế giới tại châu Âu
Danh sách và bài viết về Di sản thế giới tại châu Mỹ
Danh sách và bài viết về Di sản thế giới tại châu Phi
|