|
|
|
|
Thông tin định kỳ
|
|
|
Lịch sử Kiến trúc
Cơ sở khai thác và sản xuất phân bón tại Humberstone và Santa Laura, Chile |
12/05/2016 |
Thông tin chung:
Công trình: Cơ sở khai thác và sản xuất phân bón tại Humberstone và Santa Laura (Humberstone and Santa Laura Saltpeter Works)
Địa điểm: Atacama, tỉnh Iquique, vùng Tarapacá, Chile (S20 12 20,952 W69 47 38,616)
Thiết kế kiến trúc:
Quy mô: Diện tích khu vực Di sản 573,48 ha; Vùng đệm 1826,39ha.
Năm hinh thành: 1812
Giá trị: Di sản thế giới (năm 2005; hạng mục ii, iii, iv)
Chile là một quốc gia Nam Mỹ, nằm trên một dải hẹp giữa dãy núi Andes về phía Đông và Thái Bình Dương về phía Tây; phía Bắc giáp với Peru, phía Đông Bắc giáp Bolivia; phía Đông giáp Argentina, và về phía Nam giáp eo biển Drake (Drake Passage, phân cách 2 lục địa Nam Mỹ và châu Nam Cực).
Chile có diện tích khoảng 756.096,3 km2, bao gồm các hòn đảo ở Thái Bình Dương như Juan Fernández, Salas y Gómez, Desventuradas và Rapa Nui (đảo Phục Sinh); dân số khoảng 18 triệu người (năm 2016); thủ đô là thành phố Santiago, ngôn ngữ quốc gia là tiếng Tây Ban Nha.
Người Tây Ban Nha xâm chiếm Chile vào giữa thế kỷ 16, thay thế cho Đế chế Inca (đế chế lớn nhất tại châu Mỹ vào thời kỳ tiền Columbica với trung tâm tại Cusco ở Peru hiện đại, tồn tại trong khoảng thời gian từ năm 1438-1533). Song người Tây Ban Nha chỉ chiếm được miền Bắc và Trung Chile, không chinh phục được miền Nam Chile, nơi cộng đồng dân cư Mapuche sinh sống (bao gồm cả Tây Nam Argentina ngày nay).
Ngày 18/9/1810, Chile tuyên bố độc lập từ Tây Ban Nha.
Chile ngày nay chia thành 16 vùng và 56 tỉnh.

Bản đồ Chile và vị trí vùng Tarapaca phía Bắc Chile
Humberstone và Santa Laura là hai khu vực khai thác mỏ và sản xuất phân bón (cùng các sản phẩm khác như thuốc súng, chất bảo quản thực phẩm…) từ nitrate (natri nitrat - NaNO3) nằm cách nhau khoảng 1,6km tại hoang mạc Atacama, Chile.
Sa mạc Atacama (Atacama Desert) là một sa mạc khô cằn nhất trên trái đất, song lại là nơi có các mỏ với trữ lượng lớn: Mỏ đồng, Nitrate; Muối ăn...
Hàng ngàn người lao động đến từ Chile, Peru và Bolivia đã làm việc tại đây từ nửa cuối thế kỷ 19 khai thác các mỏ có trữ lượng natri nitrate lớn nhất trên thế giới (kết rắn lại trong các trầm tích gọi là quặng caliche và được khai thác dạng lộ thiên bằng thuốc nổ), để sản xuất phân bón nitrat natri, cung cấp cho sản xuất nông nghiệp tại Mỹ, châu Âu và là những sản phẩm xác định vị thế của Chile với thế giới.
Việc khai thác và chế biến nitrat tại sa mạc Pampa bắt đầu vào năm 1812.
Vào năm 1910, ngành công nghiệp sản xuất phân bón tại đây đạt đỉnh cao với khoảng 170 mỏ hoạt động, hàng năm sản xuất 3 triệu tấn nitrat (đóng góp 80% thuế của Chile), tạo cho sự thịnh vượng kinh tế cho 20 vạn người sống tại các thị trấn khai thác mỏ.
Năm 1960, việc khai thác và chế biến nitrate tại Atacama đã ngừng hoạt động.
Các khu mỏ, nhà xưởng tại Humberstone và Santa Laura Saltpeter là nơi được bảo tồn tốt nhất và tiêu biểu nhất những gì còn lại của hơn 200 cơ sở khai thác và chế biến nitrat. Tất cả đều được kết nối với nhau bởi hệ thống đường sắt, là một bằng chứng đặc biệt về tiến bộ công nghệ và sự xuất hiện của thời đại công nghiệp hóa toàn cầu.
Những người lao động và sinh sống tại đây đã tạo lập nên một thị trấn công nghiệp, một xã hội và một nền văn hóa đặc biệt mang tên Pampinos của riêng mình, đa dạng về ngôn ngữ, sáng tạo, tinh thần đoàn kết và trên hết là tinh thần đấu tranh cho công bằng xã hội, mà đã có tác động sâu sắc đến tiền trình phát triển lịch sử xã hội tại Chile và các quốc gia lân cận thời bấy giờ.

Sơ đồ vị trí Humberstone và Santa Laura, Iquique, Chile
Các cơ sở khai thác và sản xuất phân bón tại Humberstone và Santa Laura, Iquique, Chile đã được UNESCO tôn vinh là Di sản thế giới (năm 2005) với các tiêu chí:
Tiêu chí (ii): Humberstone và Santa Laura là hai ví dụ tiêu biểu về sự phát triển ngành công nghiệp khai thác và chế biến nitrat; phản ánh kiến thức kết hợp với kỹ năng công nghệ và đầu tư tài chính của một cộng đồng đa dạng những người đến từ châu Mỹ và châu Âu; là nơi những ý tưởng đổi mới nhanh chóng được hình thành và triển khai trong thực tiễn
Tiêu chí (iii): Humberstone và Santa Laura là hai ví dụ tiêu biểu về sự liên kết các cơ sở khai thác, chế biển nitrat với các khu dân cư của người lao động, hình thành một cộng đồng đô thị - công nghiệp rộng lớn và đa dạng về ngôn ngữ, tổ chức xã hội, phong tục tập quán, văn hóa, một cộng đồng có cách thức sáng tạo riêng cũng như thể hiện tình thần kinh doanh gắn với công nghệ.
Tiêu chí (iv): Humberstone và Santa Laura còn là hai ví dụ tiêu biểu về việc các mỏ muối ở phía Bắc Chile đã trở thành các nhà sản xuất muối tự nhiên lớn nhất thế giới; biến vùng đồng bằng Pampa và các vùng đất nông nghiệp Chile được hưởng lợi bởi phân bón được cung cấp từ các cơ sở sản xuất này.

Phạm vi khu vực Di sản Cơ sở khai thác và sản xuất phân bón tại Humberstone và Santa Laura, Iquique, Chile

Hệ thống vận tải đường sắt liên kết các khu khai thác với chế biến và với bên ngoài tại Cơ sở khai thác và sản xuất phân bón tại Humberstone và Santa Laura, Iquique, Chile
Humberstone
Cơ sở công nghiệp Humberstone được thành lập vào năm 1862 và trở thành tâm điểm của công nghiệp sản xuất phân bón tại Chile. Xung quanh nhà máy là khu dân cư. Vào những năm 1940, Humberstone có 3.700 dân. Các công trình được xây dựng tại đây thể hiện chất lượng sống của cư dân đô thị, gồm các khu nhà ở, công trình dịch vụ công cộng, quảng trường với các tòa nhà công cộng bao quanh.
Năm 1959, các mỏ và nhà máy sản xuất phân bón tại đây đóng cửa. Nhiều công trình bị bỏ hoang. Hiện thị trấn đang trong quá trình tái phát triển.

Phối cảnh tổng thể Cơ sở công nghiệp Humberstone trong cảnh quan sa mạc xung quanh

Phối cảnh nhà máy sản xuất nitrate tại Humberstone, Iquique, Chile

Tàn tích bên trong phân xưởng sản xuất nitrate tại Humberstone, Iquique, Chile

Phối cảnh khu dân cư tại Humberstone, Iquique, Chile

Một tuyến đường phố trong khu dân cư tại Humberstone, Iquique, Chile

Bên trong một ngôi nhà ở của người lao động tại Humberstone, Iquique, Chile

Nhà thờ tại Humberstone, Iquique, Chile

Bên trong nhà thờ tại Humberstone, Iquique, Chile

Bên trong một lớp học tại trường học ở Humberstone, Iquique, Chile

Công trình nhà hát tại Humberstone, Iquique, Chile

Bên trong nhà hát tại Humberstone, Iquique, Chile

Tàn tích của một công trình thể thao - bể bơi tại Humberstone, Iquique, Chile
Santa Laura
Cơ sở công nghiệp Santa Laura được thành lập vào năm 1872, và ngừng hoạt động vào năm 1958.
Khu dân của người lao động tại đây có quy mô nhỏ hơn so với Humberstone, với khoảng 450 hộ gia đình vào năm 1920.
Các cơ sở sản xuất công nghiệp tại Santa Laura hầu như còn nguyên vẹn về hình dáng, gồm trang thiết bị phục vụ cho việc khai thác và công nghệ chế biến nitrate thành phân bón.
Khu nhà ở hiện này hầu như bị phá hủy hoàn toàn, chỉ còn lại tàn tích


Tàn tích nhà máy chế biến nitrate tại Santa Laura, Iquique, Chile

Hệ thống băng chuyền vận chuyển quặng tại Santa Laura, Iquique, Chile

Hệ thống máy phân loại quặng tại Santa Laura, Iquique, Chile
Hệ thống máy nghiền quặng tại Santa Laura, Iquique, Chile

Hệ thống vận tải quặng ướt tại Santa Laura, Iquique, Chile

Hệ thống các bể lắng tại Santa Laura, Iquique, Chile

Trạm biến thế tại Santa Laura, Iquique, Chile

Tàn tích các nhà ở trong thị trấn Santa Laura, Iquique, Chile


Hình ảnh nội thất bên trong một căn hộ của người lao động tại Santa Laura (bảo tàng), Iquique, Chile
Các cơ sở khai thác và sản xuất phân bón tại Humberstone và Santa Laura hiện được bảo tồn, tôn tạo về các không gian vật thể nhằm giảm tác động của các yếu tố mang tính vật lý bên ngoài (sương mù dày đặc, độ mặn trong không khí, có khả năng gây tổn hại đến các kết cấu kim loại, gỗ, đá) và phi vật thể nhằm đảm bảo tính kết nối thời gian lịch sử của các hoạt động trong các công trình và của toàn bộ khu vực Di sản.
Hàng năm, nơi đây đã trở thành nơi gặp gỡ, trao đổi của những người có liên quan đến ngành khai thác và chế biến nitrate trên toàn thế giới.
Di sản Các cơ sở khai thác và sản xuất phân bón tại Humberstone và Santa Laura, tỉnh Iquique, vùng Tarapacá, Chile là minh chứng tiêu biểu cho quá trình chuyển đổi, biến khu vực đồng bằng Pampa del Tamarugal thuộc sa mạc Atacama trở thành nơi sản xuất phân đạm nitrat tự nhiên lớn nhất thế giới. Các loại phân bón sản xuất tại đây góp phần thúc đẩy sản xuất nông nghiệp tại châu Âu, các vùng đất mới khai thác khác và hỗ trợ cuộc cách mạng nông nghiệp vào cuối thế kỷ 19 ở nhiều nơi trên thế giới.
Đặng Tú, Bộ môn KTCN, ĐHXD
Nguồn :
http://whc.unesco.org/en/list/1178
https://en.wikipedia.org/wiki/Humberstone_and_Santa_Laura_Saltpeter_Works
http://www.dailymail.co.uk/news/article-2224832/From-boom-dust-Eerie-pictures-northern-Chiles-bustling-mining-communities-reduced-rusting-ghost-towns.html
https://vi.wikipedia.org/wiki/Natri_nitrat
Xem video giới thiệu công trình tại đây
Danh sách và bài viết về Di sản thế giới tại châu Á và châu Đại Dương
Danh sách và bài viết về Di sản thế giới tại châu Âu
Danh sách và bài viết về Di sản thế giới tại châu Mỹ
Danh sách và bài viết về Di sản thế giới tại châu Phi
|
Cập nhật ( 28/08/2020 )
|
Tin mới đưa:- Trung tâm lịch sử San Gimignano, Ý
- Tu viện Daphni, Tu viện Hosios Loukas và Tu viện Nea Moni tại Chios, Hy Lạp
- Nhà thờ Đức Bà, Tu viện cổ Saint-Remi và Cung điện Tau, Reims, Pháp
- Quần thể kiến trúc Kizhi Pogost, Medvezhjegorskij, Karelian, Nga
- Trung tâm lịch sử Saint Petersburg và các nhóm di tích liên quan, Nga
- Cung điện và Công viên tại Potsdam và Berlin, Đức
- Quần thể di tích Phật giáo tại Sanchi, Ấn Độ
- Địa điểm khảo cổ học Olympia, Hy Lạp
- Thành phố cổ Salamanca, Tây Ban Nha
- Tu viện Alcobaça, Bồ Đào Nha
- Nhà thờ Canterbury, Tu viện St Augustine và Nhà thờ St Martin, Kent, Anh
- Di tích Paleochristian và Byzantine tại Thessalonika, Hy Lạp
- Meteora tại Trikala, Hy Lạp
- Núi Athos, Hy Lạp
- Khu bảo tồn Asklepios tại Epidaurus, Hy Lạp
Tin đã đưa:- Di sản công nghiệp Rjukan – Notodden, Telemark, Na Uy
- Cộng đồng công nghiệp Crespi d'Adda, Lombardy, Ý
- Mỏ Rammetlsberg, Thị trấn lịch sử Goslar và Hệ thống quản lý nước Upper Harz, Niedersachsen, Đức
- Mỏ muối tại Wieliczka và Bochnia, Ba Lan
- Các địa điểm Cải cách Công nghiệp Minh Trị tại Nhật Bản: Sắt thép, Đóng tàu và Khai mỏ
- Mỏ bạc Iwami Ginzan và cảnh quan văn hóa xung quanh, Honshu, Nhật Bản
- Cộng đồng công nghiệp Saltaire, West Yorkshire, Anh
- Cộng đồng công nghiệp New Lanark, South Lanarkshire, Scotland
- Nhà máy sợi tơ Tomioka và khu vực liên quan, Gunma, Nhật
- Tu viện Galati, Kutaisi, Georgia
- Lăng mộ Khoja Ahmed Yasawi, Turkestan, Kazakhstan
- Pháo đài cổ Masada, Israel
- Qal'at al-Bahrain - Cảng và đô thị cổ Dilmun, Bahrain
- Thành cổ Sigiriya, Sri Lanka
- Khu Khảo cổ Al-Hijr- Madain Salih, Saudi Arabia
|