Thông tin chung:
Công trình: Làng cổ Holloko và phụ cận (Old Village of Holloko and its Surroundings)
Địa điểm: quận Nograd, Hungary (N47 59 39,984 E19 31 45,012)
Thiết kế kiến trúc:
Quy mô: Diện tích khu vực Di sản 145ha
Năm thực hiện: Thế kỷ 17,18
Giá trị: Di sản thế giới (1987; hạng mục v)
Hungary là một quốc gia ở Trung Âu, giáp Slovakia về phía bắc, Ukraine về phía đông bắc, Romania về phía đông và đông nam, Serbia về phía nam, Croatia và Slovenia về phía tây nam, và Áo về phía tây.
Hungary có diện tích khoảng 93.030 km2, dân số khoảng 9,77 triệu dân (năm 2019); thủ đô và thành phố lớn nhất là Budapest.
Lãnh thổ của Hungary hiện tại trong nhiều thế kỷ là nơi sinh sống của một loạt các dân tộc, bao gồm người Celts, La Mã (Ancient Rome), Germanic, Huns, West Slavs và Pannonian Avars.
Nền tảng của một nhà nước Hungary được thành lập vào cuối thế kỷ thứ 9 sau Công nguyên.
Năm 1000, Vương quốc Hungary (Kingdom of Hungary, tồn tại năm 1000 – 1918; 1920 – 1946) này chuyển đổi thành một vương quốc Cơ đốc.
Đến thế kỷ 12, Hungary trở thành một cường quốc trong khu vực, vươn tới tầm cao văn hóa và chính trị vào thế kỷ 15.
Vào năm 1526, Hungary bị Đế chế Ottoman Thổ Nhĩ Kỳ (Ottoman Empire, tồn tại năm 1299–1922) chiếm đóng một phần (1541–1699).
Vào đầu thế kỷ 18, đất nước này nằm dưới quyền cai trị hoàn toàn của Đế chế Habsburg (Habsburg Monarchy, tồn tại 1282–1918) và sau đó gia nhập Áo để thành lập Đế chế Áo-Hung (Austria Hungary, tồn tại năm 1867–1918), trở thành một cường quốc lớn ở châu Âu.
Đế chế Áo-Hung sụp đổ sau Thế chiến 1 và Hiệp ước Trianon sau đó đã thiết lập các biên giới hiện tại của Hungary, dẫn đến việc Hungary mất 71% lãnh thổ, 58% dân số và 32% dân tộc.
Thế chiến 2, Hungary nhập phe Trục (Axis Powers, gồm Đức, Ý, Nhật) và thất bại, trở thành quốc gia vệ tinh của Liên Xô.
Năm 1989, Hungary trở thành một nước cộng hòa dân chủ nghị viện, mở ra một giai đoạn lịch sử mới.
Hungary ngày nay chia thành 19 quận và thành phố thủ đô.
Bản đồ Hungary và vị trí quận Nograd tại phía bắc Hungary
Người Palóc là một nhóm nhỏ tộc người sống ở miền Bắc Hungary và miền nam Slovakia.
Hiện tại, người Palóc vẫn giữ được những truyền thống đặc biệt, bao gồm cả ngôn ngữ riêng. Mặc dù nguồn gốc không rõ ràng, nhưng người Palóc dường như có mối liên hệ nào đó với các bộ tộc thiểu số Khazar Kabar, Pechenegs và Cuman tại Hungary.
Làng cổ Hollókő là một khu định cư của người Palóc, nằm ở quận Nógrád ở miền Bắc Hungary, cách Budapest khoảng 100 km về phía đông bắc. Ngôi làng này, phát triển chủ yếu trong thế kỷ 17 và 18.
Làng cổ Hollókő được bảo tồn có chủ ý, là một ví dụ sống động của cuộc sống nông thôn trước cuộc Cách mạng Nông nghiệp của thế kỷ 20.
Về Cách mạng Nông nghiệp (CMNN), người ta cho rằng có 3 cuộc Cách mạng:
CMNN lần thứ nhất (CMNN 1.0; tồn tại khoảng 10.000 năm trước Công nguyên) là quá trình chuyển đổi từ Thời tiền sử gắn với săn bắn và hái lượm sang nông nghiệp định cư, còn được gọi là Cách mạng Đồ đá mới (Neolithic Revolution). Cùng thời CMNN 1.0 là Cách mạng Nông nghiệp Ả Rập (thế kỷ 8 - 13), là sự lan rộng của các loại cây trồng mới và kỹ thuật tiên tiến trong thế giới Hồi giáo.
CMNN lần thứ hai (CMNN 2.0; còn gọi là Cách mạng Nông nghiệp Anh, tồn tại thế kỷ 17 - 19) là sự gia tăng năng suất nông nghiệp chưa từng có ở Vương quốc Anh. Cùng thời CMCN 2.0 là Cách mạng Nông nghiệp Scotland, là sự chuyển đổi thành một hệ thống sản xuất hiện đại.
CMCN lần thứ 3 (CMNN 3.0, tồn tại những năm 1930 - 1960) là sự gia tăng sản xuất nông nghiệp, đặc biệt là ở các nước đang phát triển, còn được gọi là Cách mạng Xanh (Green Revolution).
Làng cổ Holloko và phụ cận của người Palóc rộng 145 ha, bao gồm 55 công trình nhà ở, công trình nông trại và nhà thờ. Khu định cư này cũng bao gồm các tàn tích lâu đài Thời trung cổ nằm trên ngọn đồi phía trên ngôi làng, được xây dựng sớm nhất là vào những năm 1310.
Khu định cư Palóc sử dụng các hình thức và vật liệu kiến trúc truyền thống, tạo thành một đơn vị ở hài hòa với cảnh quan và môi trường tự nhiên xung quanh gắn với đặc trưng canh tác trên cánh đồng, vườn cây ăn quả, vườn nho, đồng cỏ và rừng.
Vào cuối thời kỳ Đế chế Ottoman Thổ Nhĩ Kỳ chiếm đóng (1683), lâu đài và ngôi làng đã bị bỏ hoang. Ngôi làng hiện tại được thành lập bên cạnh và phát triển dần dần trong suốt thế kỷ 18 và 19.
Ngôi làng có một tuyến phố. Thế hệ cư dân đầu tiên định cư ở hai bên đường. Các thế hệ tiếp theo đã xây dựng nhà của họ ở phía sau lô đất của gia đình. Do vậy diện tích xây dựng ngày càng mở rộng ra hai bên đường. Theo phong tục của người Palóc, các chuồng trại được xây dựng tách biệt khỏi làng, trên các bờ ruộng.
Đến năm 1782, Hollókő vẫn là một ngôi làng với một tuyến phố điển hình. Sau đó, một tuyến phố thứ hai được phát triển ở phía đông của phố chính.
Năm 1885, ngôi làng được quy hoạch, tạo thành hình dạng như ngày nay.
Cư dân của làng Hollókő không chú ý đến sắc lệnh năm 1783 cấm sử dụng gỗ để xây dựng. Hậu quả là ngôi làng thường xuyên bị hỏa hoạn. Vụ cháy cuối cùng xảy ra vào năm 1909. Sau đó các ngôi nhà được phục dựng lại theo kỹ thuật truyền thống kiến trúc nông thôn của người Palócz: Những ngôi nhà nửa gỗ trên nền đá đá thô, tường quét vôi trắng, được tăng cường bởi các hàng hiên và ban công bằng gỗ.
Làng cổ Hollókő và phụ cận là một khu định cư truyền thống gắn với tàn tích các lâu đài, nhà thờ, đất canh tác nông nghiệp, cảnh quan rộng lớn và môi trường tự nhiên xung quanh, tạo thành một thực thể hài hòa và nguyên vẹn một cách trực quan. Địa điểm này còn cung cấp một ví dụ đặc biệt và có thể là duy nhất về việc một cộng đồng dân cư tự nguyện bảo tồn ngôi làng truyền thống của chính họ.
Làng cổ Holloko và phụ cận, tại quận Nograd, Hungary được UNESCO tôn vinh là Di sản thế giới (năm 1987) với tiêu chí:
Tiêu chí (v): Làng cổ Hollókő là một ví dụ tiêu biểu về một khu định cư truyền thống được bảo tồn có chủ ý, đại diện cho một nền văn hóa đã trở nên dễ bị tổn thương dưới tác động của sự thay đổi không thể đảo ngược. Ngôi làng cổ, được phát triển chủ yếu trong thế kỷ 18 và 19, không chỉ đại diện cho cộng đồng dân tộc thiểu số Palócz trong quốc gia Hungary, mà còn là minh chứng cho toàn bộ Trung Âu về các hình thức sống nông thôn truyền thống thường bị xóa bỏ bởi cuộc Cách mạng nông nghiệp (Agricultural Revolution) vào thế kỷ 20.
Sơ đồ mặt bằng Làng cổ Holloko với các ngôi nhà chính, tại quận Nograd, Hungary
Làng cổ Holloko và phụ cận
Làng Holloko (Crowstone, nghĩa đen là con quạ đá) nằm tại quận Nograd miền bắc Hungary, trong một thung lũng của núi Cserhat, bao quanh bởi các gò núi thấp, gồm làng cổ và làng mới.
Vào giữa thế kỷ 13, giới quý tộc nơi đây đã xây dựng tòa lâu đài như là một thành lũy để bảo vệ trước sự xâm lược của các thế lực ngoại xâm. Các ngôi nhà ở đầu tiên được xây dựng ngay dưới các bức tường của lâu đài và hình thành ngôi làng.
Vào cuối thế kỷ 17 lâu đài và ngôi làng bị bỏ hoang. Nhiều năm sau, người dân quay lại và xây dựng lại ngôi làng. Các ngôi nhà hiện nay chủ yếu xây dựng vào giai đoạn này với vật liệu đá kết hợp với kết cấu gỗ.
Vào năm 1909, ngôi làng bị hỏa hoạn và sau đó lại được phục hồi.
Làng cổ Holloko với các ngôi nhà truyền thống của người Palóc tạo thành một quần thể kiến trúc hài hòa với cảnh quan và môi trường tự nhiên xung quanh. Xung quanh các ngôi nhà là hàng rào, tường đá, vườn cây ăn trái, vườn nho, xa hơn là đồng cỏ và rừng.
Làng cổ Holloko là đại diện cho nghệ thuật và truyền thống dân gian của người Palóc với nhiều lễ hội trong năm. Vào mùa xuân, tại lễ Festval Phục sinh, người dân với trang phục truyền thống đầy màu sắc đổ ra đường chơi trò chơi té nước; người thợ thủ công bán các sản phẩm mỹ nghệ và nghệ sỹ dân gian biểu diễn nhạc truyền thống…
Làng cổ Holloko hiện trở thành nơi thu hút khách du lịch. Một số ngôi nhà trong làng trở thành bảo tàng, khách sạn, nhà hàng với các món ăn truyền thống.
Biểu tượng con quạ - tên của Làng cổ Holloko, quận Nograd, Hungary
Làng cổ Holloko nằm giữa các gò núi
Lễ hội trong Làng cổ Holloko, quận Nograd, Hungary
Trò chơi té nước trong lễ hội tại Làng cổ Holloko, quận Nograd, Hungary
Thợ thủ công bán hàng lưu niệm trong các ngôi nhà, tại Làng cổ Holloko, quận Nograd, Hungary
Nhà ở trong Làng cổ Holloko
Dọc theo một tuyến đường chính trong làng là các ngôi nhà ở được xây dựng thống nhất theo cùng một phong cách kiến trúc miền bắc Hungary. Nhà thường cao một tầng, có một tầng hầm bằng đá, gắn liền với nền dốc tạo mặt bằng cho tầng trên. Nhà lợp mái ngói, thường có hàng hiên tại một phần nhà hoặc xung quanh. Màu sắc của các ngôi nhà gồm màu nâu của đá tại tường bao hay tường tầng hầm, màu trắng của tường nhà và màu đỏ của mái ngói. Điểm xuyến trên đó là màu nâu của các kết cấu gỗ của hàng rào, cột hàng hiên và ô cửa vuông. Màu sắc của các công trình kiến trúc nơi đây đơn giản, giản dị, nhường cho con người với trang phục lộng lẫy, khoe mọi sắc màu.
Tuyến đường chính trong Làng cổ Holloko, quận Nograd, Hungary
Ngôi nhà ở bố trí dọc theo trục đường chính của Làng cổ Holloko, quận Nograd, Hungary
Phối cảnh một ngôi nhà ở điển hình trong Làng cổ Holloko, dạng nhà 1 tầng, 1 tầng hầm bằng đá, mái ngói với hàng hiên; hàng rào gỗ bao quanh
Nội thất ngôi nhà ở truyển thống trong Làng cổ Holloko, quận Nograd, Hungary
Nhà thờ trong Làng cổ Holloko
Trong Làng cổ Holloko có một nhà thờ nhỏ nằm tại góc đường, được xây dựng vào năm 1889, là nhân chứng cuối cùng của thời Trung cổ và cũng là biểu tượng của làng.
Nhà thờ trong Làng cổ Holloko, tại quận Nograd, Hungary
Lâu đài cạnh Làng cổ Holloko
Trong Làng cổ Holloko có một di tích còn lại của lâu đài xưa, lần đầu tiên được đề cập trong các ghi chép vào năm 1310. Vào thời điểm này, khu vực Holloko do dòng tộc Kacsics cai quản. Dòng tộc này xây dựng lâu đài nhằm bảo vệ khu vực trước các cuộc tấn công từ bên ngoài.
Di tích được tu bổ lại vào năm 1996 và hiện mở cửa cho công chúng như một nhà bảo tàng.
Di tích Lâu đài cổ cạnh Làng cổ Holloko, quận Nograd, Hungary
Di sản Làng cổ Holloko và phụ cận, tại quận Nograd, Hungary được đánh giá là một trong những ngôi làng truyền thống đẹp nhất Hungary.
Ngày nay, Làng cổ Holloko được bảo tồn theo hướng vừa bảo quản các giá trị văn hóa vật thể và phi vật thể, duy trì dân số địa phương, giữ gìn được các hoạt động sản xuất nông nghiệp truyền thống; vừa tạo lập hoạt động kinh tế du lịch theo hướng bền vững, thực hiện phát triển hài hòa giữa việc bảo vệ Di sản với việc đảm bảo cuộc sống chất lượng của cộng đồng dân cư trong làng.
Đặng Tú, Bộ môn KTCN, ĐHXD
Nguồn :
http://whc.unesco.org/en/list/401
https://en.wikipedia.org/wiki/Hungary
https://en.wikipedia.org/wiki/Pal%C3%B3c
https://hu.m.wikipedia.org/wiki/Pal%C3%B3cok
https://en.wikipedia.org/wiki/Agricultural_revolution
https://en.wikipedia.org/wiki/Hollókő
https://hu.wikipedia.org/wiki/Hollókő
https://hu.wikipedia.org/wiki/Hollókő_védett_falurésze
http://www.holloko.hu/
Xem video giới thiệu công trình tại đây
Danh sách và bài viết về Di sản thế giới tại châu Á và châu Đại Dương
Danh sách và bài viết về Di sản thế giới tại châu Âu
Danh sách và bài viết về Di sản thế giới tại châu Mỹ
Danh sách và bài viết về Di sản thế giới tại châu Phi
|
.jpg)
tuvanxaydungonline.vn
Dichvusxnn.vn
Nhaoxahoivietnam.vn