Thông tin chung:
Công trình: Tu viện Studenica (Studenica Monastery)
Địa điểm: thành phố Kraljevo, vùng Raska, Serbia (N43 29 9.996 E20 32 12.012)
Thiết kế kiến trúc:
Quy mô: Diện tích khu vực Di sản 1,16ha; diện tích vùng đệm 269,34 ha
Năm xây dựng: Thế kỷ 13, 14
Giá trị: Di sản thế giới (1986, hạng mục i, ii, iv, vi)
Serbia là một quốc gia không giáp biển, nằm ở ngã tư của Trung và Đông Nam Âu, tại phía nam Đồng bằng Pannonian (Pannonian Basin) và trung tâm Balkan.
Serbia giáp với Hungary về phía bắc, Romania về phía đông bắc, Bulgaria về phía đông nam, Bắc Macedonia
(North Macedonia) về phía nam, Croatia và Bosnia và Herzegovina về phía tây, và Montenegro về phía tây nam.
Serbia có diện tích bao gồm cả Kosovo khoảng 88.361 km2; không bao gồm Kosovo khoảng 77.474 km2; Dân số không bao gồm Kosovo khoảng 6,93 triệu người (năm 2020); thủ đô là thành phố Belgrade.
Serbia là vùng đất liên tục có dân cư sinh sống kể từ Thời Đồ đá cũ.
Vào thế kỷ thứ 6 đây là một trong những địa đỉam di cư của người Slav đến Đông Nam châu Âu.
Vào đầu thời Trung cổ, tại đây hình thành các tiểu quốc gắn với các Đế chế Byzantine (Byzantine Empire, tồn tại năm 395–1453); Đế chế Frankish (tồn tại năm 481–843); Đế chế Hungary (Kingdom of Hungary, tồn tại năm 1526–1867). Vương quốc Serbia (Kingdom of Serbia, tồn tại năm 1217–1346) được công nhận bởi Tòa Thánh (Holy See) và Đế chế Byzantine vào năm 1217, song chỉ tồn tại trong thời gian ngắn.
Vào giữa thế kỷ 16, người Ottoman (Ottoman Empire, tồn tại năm 1299–1922) đã sát nhập toàn bộ Serbia ngày nay.
Sự cai trị của Đế chế Ottoman Thổ Nhĩ Kỳ đôi khi bị gián đoạn bởi Đế chế Habsburg (Habsburg Monarchy, tồn tại năm 1282–1918).
Vào đầu thế kỷ 19, người Serbia làm cách mạng thiết lập quốc gia-nhà nước, là chế độ quân chủ lập hiến đầu tiên trên toàn bộ lãnh thổ của mình.
Từ sau chiến tranh Thế giới thứ 1, trên vùng đất Serbia trải qua nhiều chính thể khác nhau, trong đó có việc liên minh với các quốc gia trong khu vực để thành lập Nhà nước Nam Tư. Năm 1990, Nam Tư tan rã, Serbia thành lập liên minh với Montenegro.
Năm 2006, liên minh này giải thể và Serbia lập lại nền độc lập.
Năm 2008, nghị viện của tỉnh Kosovo đơn phương tuyên bố độc lập.
Ngày nay, ngoại trừ Kosovo, Serbia phân chia thành 30 tỉnh.
Bản đồ Serbia và vị trí thành phố Kraljevo, vùng Raska
Tu viện Studenica nằm tại thành phố Kraljevo, vùng Raska, Serbia; là tu viện quan trọng nhất ở Serbia.
Tu viện Studenica được thành lập vào cuối thế kỷ 12 (năm 1190) bởi Lãnh chúa Stevan Nemanja (còn được gọi là Saint Simeon, trị vì năm 1166–1196) ngay sau khi ông thoái vị. Lãnh chúa Stevan Nemanja là người sáng lập Đại công quốc Serbia (Grand Principality of Serbia) thời Trung cổ.
Di hài của ông, cũng như của vợ ông là Anastasia an nghỉ trong tu viện này.
Tu viện Studenica còn là nơi đăng quang và an nghỉ của vị vua đầu tiên của nhà nước Serbia có tên Stephen the First- Crowned. Ông là Lãnh chúa của Đại công tước Serbia từ 1196, và là Vua Serbia từ năm 1217 cho đến khi ông qua đời vào năm 1228). Stephen the First- Crowned có vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy Đại công quốc Serbia thành một vương quốc.
Tu viện cũng là nơi Tổng giám mục Sava Nemanjić (Thánh Sava Nemanjić, năm 1174- 1236), con trai út của Lãnh chúa Stefan Nemanja khởi xướng xây dựng Nhà thờ Chính thống Serbia (Serbian Orthodox Church) độc lập vào năm 1219 và viết tác phẩm văn học đầu tiên bằng tiếng Serbia, được coi là người sáng lập nền văn học trung đại của Serbia.
Tu viện Studenica là một ví dụ nổi bật về một tu viện của Nhà thờ Chính thống Serbia.và được bảo tồn tốt.
Quần thể Tu viện được bao bọc bởi một bức tường gần như hình tròn với hai cổng kiên cố.
Quần thể có một loạt các di tích đặc biệt, bao gồm nhà thờ chính ở trung tâm và các tu viện dọc theo bức tường bao quanh; mỏ đá và dấu tích của khu định cư dành cho những người thợ khai thác và tạo hình loại đá cẩm thạch được sử dụng để xây dựng Tu viện.
Hai di tích chính của Tu viện Studenica là Nhà thờ Đức mẹ Đồng trinh (Church of the Virgin) và Nhà thờ Vua (Church of the King) đều được xây dựng bằng đá cẩm thạch trắng và là nơi lưu giữ bộ sưu tập vô giá các bức tranh Byzantine thế kỷ 13 và 14.
Vào giữa thế kỷ 16, người Ottoman (Ottoman Empire, tồn tại năm 1299–1922) chiểm giữ Tu viện, sử dụng làm kho chứa. Trong một trận động đất và hỏa hoạn xảy ra vào vào đầu thể kỷ 17, các tài liệu lịch sử và một phần quan trọng của di sản nghệ thuật bên trong Tu viện đã bị phá hủy và mất đi vĩnh viễn.
Năm 1963- 1986, Tu viện được trùng tu lớn.
Tranh vẽ Tu viện Studenica thời kỳ đỉnh cao, năm 1733
Tu viện Studenica tại thành phố Kraljevo, vùng Raska, Serbia
Tu viện Studenica tại thành phố Kraljevo, vùng Raska, Serbia được UNESCO tôn vinh là Di sản thế giới (năm 1986) với tiêu chí:
Tiêu chí (i): Nhà thờ Nhà vua (Church of the King) có những bức bích họa đẹp nhất được vẽ bởi Michael và Eutychios, là những họa sĩ nổi tiếng đến từ Salonica (Hy Lạp). Ngay sau khi xây dựng, các họa sĩ này đã vẽ Bức tranh Cuộc đời của Đức mẹ Đồng trinh Maria bên trong Nhà thờ. Đây là một trong những tác phẩm hàng đầu của Nghệ thuật Byzantine.
Sau khi làm việc tại Nhà thờ Peribleptos ở Ohrid và một loạt các nhà thờ ở Serbia cho Vua Milutin (nhà thờ Đức mẹ tại thị trấn Ljevisa, Zica, Staro Nagoricino, Gracanica...), những họa sĩ này đã tìm thấy cách thể hiện hoàn hảo nhất phong cách nghệ thuật của họ tại Nhà thờ Nhà vua tại Tu viện Studenica. Sự hoàn hảo của các nhân vật trong tranh rất gần với độ hoàn hảo của các biểu tượng, trở thành một tuyệt tác về tài năng sáng tạo của con người
Tiêu chí (ii): Nhà thờ Đức Mẹ Đồng trinh (Church of the Virgin) được xây dựng theo phong cách đặc biệt gọi là Phong cách Raška, tạo thành một trong những xu hướng kiến trúc nhà thờ thời Trung cổ tại Phương đông, trở thành hình mẫu cho các nhà thờ khác.
Lăng mộ hoàng gia trong Nhà thờ mô phỏng theo các lăng mộ bên trong Tu viện tại Banjska tại thành phố Dečani và Tu viện Tổng lãnh thiên thần tại thành phố Prizren, Kosovo.
Các bức tranh tường về tôn giáo bên trong Nhà thờ được thực hiện vào năm 1208-1209 là một trong những ví dụ đầu tiên của “Phong cách Tượng đài” (Monumental style) và đã được lan truyền ở nhiều vùng khác nhau sau sự sụp đổ của thủ đô Constantinople (Đế chế Byzantine) vào năm 1204 trước quân Thập tự chinh. Những bức tranh tường này được đặc trưng bởi một khái niệm không gian mới và một cách biểu đạt mới, là một bước phát triển quan trọng không chỉ trong lịch sử Nghệ thuật Byzantine mà còn của Nghệ thuật phương Tây.
Các sáng tác vào nửa sau thế kỷ 13 của các họa sĩ nổi tiếng như: Cimabue (Cenni di Pepo, họa sĩ người Ý, năm 1240 - 1302); Duccio (Duccio di Buoninsegna, họa sĩ người Ý, năm 1255-1260 - . C 1318-1319); Giotto (Giotto di Bondone, họa sĩ, kiến trúc sư người Ý, năm 1267 - 1337) cũng là một phần của xu hướng này.
Tiêu chí (iv): Studenica là một ví dụ nổi bật về một tu viện trong hệ thống Nhà thờ Chính thống Serbia. Công trình đã may mắn được bảo tồn, không chỉ với các di tích đặc biệt (nhà thờ, tu viện từ thế kỷ 13 - 18) bên trong bức tường thành tròn với 2 cổng kiên cố, mà còn với cả các di tích liên quan xung quanh.
Khu vực bảo tồn gồm một loạt công trình nhà thờ và tu viện, mỏ đá cẩm thạch cung cấp đá xây dựng Nhà thờ Đức mẹ Đồng trinh Mary và tàn tích của một khu định cư thời Trung cổ cho công nhân khai thác đá và thợ đá.
Tiêu chí (vi): Studenica đại diện cho đỉnh cao của lịch sử Serbia. Tu viện chứa hài cốt của Lãnh chúa Saint Simeon, người cai trị Đại công quốc Serbia đầu tiên và sáng lập Studenica, cùng hài cốt của vợ ông là Anastasia; Hài cốt, tấm vải liệm và quan tài của vị vua đầu tiên của Serbia, Stephen the First-Crowned (Stefan Prvovenčani). Đây cũng là nơi Thánh Sava Nemanjić, con trai út của Lãnh chúa Saint Simeon, đã viết tác phẩm văn học đầu tiên bằng tiếng Serbia và thành lập Nhà thờ Chính thống giáo Serbia độc lập khỏi sự thống trị của Tòa Thượng phụ Đại kết (Giáo hội Công giáo chính thống phương đông, đứng đầu là Thượng phụ Đại kết của Constantinople - Ecumenical Patriarchate of Constantinople).
Cho đến tận thế kỷ 19, Tu viện Studenica vẫn là biểu tượng của nền văn hóa Serbia, tương tự như Tu viện Rila Rila Monastery, Di sản Thế giới năm 1983) của nền văn hóa Bulgaria.
Phạm vi Di sản Tu viện Studenica tại thành phố Kraljevo, vùng Raska, Serbia
Trong một thời gian dài, Tu viện Studenica là trung tâm chính trị, văn hóa và tinh thần của thời trung cổ Serbia.
Bên trong Tu viện Studenica có các nhà thờ: Nhà thờ Đức Mẹ Maria (Church of the Virgin); Nhà thờ Đức vua (Church of the King/ St. Joachim và Anne); Nhà nguyện Nikoljaca; Nhà nguyện St. John the Baptist (hiện chỉ còn phần móng).
Dọc sát theo tường bao của Tu viện bố trí các công trình phụ: Phía bắc của cổng chính phía tây là nhà ăn và nhà ở của các tu sĩ (thế kỷ 18), nay là bảo tàng trưng bày một số hiện vật quý từ Kho bạc của tu viện; Phía nam của tường bao, kéo dài từ cổng chính phía tây đến cổng phụ phía đông, là các dãy nhà phục vụ (hiện một phần chỉ còn lại tàn tích).
Các hạng mục chính trong Tu viện Studenica: 1. Nhà thờ Đức Mẹ Maria; 2. Nhà thờ của đức vua; 3. Nhà nguyện Nikoljaca; 4. Nhà nguyện St. John the Baptist 5. Khu nhà ăn; 6. Kho bạc; 7. Nhà ở; 8. Cổng vào phía tây; 9. Cổng vào phía đông
Phối cảnh tổng thể Tu viện Studenica, Kraljevo, Serbia
Tường bao và cổng ra vào Tu viện
Tu viện được bao quanh bởi bức tường bằng đá, hình tròn, đường kính đến 115m.
Tu viện có hai lối vào.
Một lối vào chính tại phía tây (trong hình vẽ ký hiệu 8). Trên cổng là một tháp chuông, được xây dựng vào thế kỷ 13.
Một lối vào phụ tại phía đông (hình vẽ ký hiệu 9).
Tường bao xung quanh Tu viện Tu viện Studenica, Kraljevo, Serbia
Cổng chính phía tây Tu viện Studenica với tháp chuông, thành phố Kraljevo, Serbia
Cổng phụ phía đông Tu viện Studenica, Kraljevo, Serbia
Nhà thờ Đức mẹ Đồng trinh
Nhà thờ Đức Mẹ Đồng trinh (Church of the Virgin, hình vẽ ký hiệu 1), là công trình có quy mô lớn nhất, nằm chính giữa sân trong của Tu viện Studenica. Công trình có trục chính theo hướng đông – tây.
Sảnh ra vào chính tại hướng tây. Gian sảnh có mặt bằng với hai hốc hình bán nguyệt (Apse, phía trên được bao phủ bởi một bán vòm) nhô ra tại phía bắc và phía nam. Phía trên gian sảnh có một tháp có mái vòm gợi nhớ đến các nhà thờ theo phong cách Romanesque của Ý.
Gian thờ chính có mặt bằng hình chữ thập.
Bên trong Nhà thờ có những bức tranh tường phản ánh xu hướng của các bức tranh hoành tráng xuất hiện sau khi thủ đô Constantinople của Đế chế Byzantine (Đế chế Đông La Mã) sụp đổ trước đội quân Thập tự chinh (Crusades, chiến tranh tôn giáo được khởi xướng bởi Giáo hội Công giáo La Mã thời Trung cổ).
Đặc trưng bởi một khái niệm không gian mới và một cách biểu đạt mới, những bức tranh này đại diện cho một cột mốc quan trọng trong lịch sử Nghệ thuật Byzantine và phương Tây.
Nhà thờ Đức Mẹ Đồng trinh từng là hình mẫu cho các nhà thờ tu viện khác trong khu vực và trở thành biểu tượng của Trường phái kiến trúc Raška (Raška architectural school), là trường phái đặc biệt của kiến trúc nhà thờ phương Đông thời Trung cổ, là sự pha trộn giữa phong cách Romanesque và Byzantine.
Sơ đồ mặt bằng, mặt cắt Nhà thờ Đức Mẹ Đồng trinh, Tu viện Studenica, Kraljevo, Serbia
Phối cảnh khối sảnh phía trước Nhà thờ Đức Mẹ Đồng trinh, Tu viện Studenica, Kraljevo, Serbia
Phối cảnh phía sau Nhà thờ Đức Mẹ Đồng trinh, Tu viện Studenica, Kraljevo, Serbia
Bên trong Nhà thờ Đức Mẹ Đồng trinh, Tu viện Studenica, Kraljevo, Serbia
Bức bích họa Chúa Giêsu bị đóng đinh (Crucifixion) tại Nhà thờ Đức Mẹ Đồng trinh, năm 1208. Bên trái bức tranh là Đức Mẹ Đồng trinh (St. Mary the Holy Virgin)
Bức tranh Đức Mẹ Đồng trinh, tại Nhà thờ Đức Mẹ Đồng trinh, Tu viện Studenica, Kraljevo, Serbia
Một số bức tranh tường tại Nhà thờ Đức Mẹ Đồng trinh, Tu viện Studenica, Kraljevo, Serbia
Nhà thờ Đức vua
Nhà thờ Đức vua (Church of the King) nằm tại phía nam của Tu viện Studenica.
Công trình có quy mô khiêm tốn, được thành lập vào năm 1314 bởi Stefan Milutin (Vua của Serbia, trị vì năm 1282–1321). Vua đã đã ủy quyền cho các họa sĩ nổi tiếng tại thành phố Salonican (thành phố lớn thứ hai ở Hy Lạp, thủ phủ vùng Macedonia) là Michael và Eutychius trang trí nội thất của Nhà thờ với các bức bích họa.
Các họa sĩ cung đình này đã thể hiện sự hoàn hảo nhất phong cách của họ.
Nhà thờ Đức vua tại Tu viện Studenica được biết rộng rãi nhờ các bức họa thể hiện các sự tích thánh với các thủ pháp hoàn hảo thể hiện khuôn mặt, hình thể của các nhân vật, màu sắc, sự tương phản sáng tối… được đánh giá là những tác phẩm nghệ thuật Byzantine hàng đầu.
Phối cảnh Nhà thờ Đức vua, Tu viện Studenica, Kraljevo, Serbia
Nội thất bên trong Nhà thờ Đức vua, Tu viện Studenica, Kraljevo, Serbia
Bức bích họa Vua Serbia Stefan Milutin (trị vì năm 1282 – 1321) với mô hình Nhà thờ Đức vua, bên trong Nhà thờ Đức vua, Tu viện Studenica, Kraljevo, Serbia
Một số bức tranh bên trong Nhà thờ Đức vua, Tu viện Studenica, Kraljevo, Serbia
Các hạng mục di tích khác
Ngoài Nhà thờ Đức Mẹ Maria và Nhà thờ Đức vua tại đây còn có các di tích nổi bật khác:
Nhà nguyện Nikoljaca (hình vẽ ký hiệu 3) nằm tại phía đông nam của Tu viện Studenica. Nhà nguyện có quy mô nhỏ, tương tự như Nhà thờ Đức vua.
Sân trong với Nhà nguyện Nikoljaca, Tu viện Studenica, Kraljevo, Serbia
Nhà nguyện St. John the Baptist (hình vẽ ký hiệu 4) nằm tại phía nam của Tu viện Studenica, giữa của Nhà thờ Đức vua và Nhà thờ Nikoljaca. Công trình có hình dáng và quy mô nhỏ tương tự như Nhà thờ Đức vua. Hiện công trình chỉ còn lại tàn tích móng.
Sân bên trong Tu viện với tàn tích móng Nhà nguyện St. John the Baptist, Tu viện Studenica, Kraljevo, Serbia
Khu nhà ăn (hình vẽ ký hiệu 5) nằm tại phía tây của Tu viện Studenica với các hàng cửa quay vào sân trong.
Kho bạc (hình vẽ ký hiệu 6) nằm tại phía của Tu viện Studenica, kề liền Khu nhà ăn.
Nhà ở của tu sĩ (hình vẽ ký hiệu 7) là một dãy nhà nằm tại phía tây nam của Tu viện Studenica. Nhà có một hành lang với hàng cột hướng vào sân trong.
Nhà phụ và sân vườn bên trong Tu viện Studenica, Kraljevo, Raska, Serbia
Tu viện Studenica, tại Kraljevo, Raska là một đài tưởng niệm văn hóa có tầm quan trọng vượt trội của con người và đất nước Serbia.
Đặng Tú, Bộ môn KTCN, ĐHXD
Nguồn :
http://whc.unesco.org/en/list/389
https://en.wikipedia.org/wiki/Serbia
https://en.wikipedia.org/wiki/Studenica_Monastery
https://en.wikipedia.org/wiki/Ra%C5%A1ka_architectural_school
http://www.srpskoblago.org/serbian-medieval-history/monasteries/monastery-studenica.html
http://www.pbase.com/bmcmorrow/studenica&page=all
http://www.zaduzbine-nemanjica.rs/Studenica/manastir.htm
http://www.studenica.in.rs/manastir-studenica/
https://orthodoxwiki.org/Studenica_Monastery
http://galerija.metropolitan.ac.rs/index.php/AD108Istorijadizajna/AD111-Istorija-umetnosti-starog-i-srednjeg-veka/Studenica/freska-Vavedenje-Bogorodice-XII-vek
https://www.arhitektura.rs/rubrike/razvoj-arhitekture/79-raascaronka-stilska-grupa-arhitektonskih-spomenika
Xem video giới thiệu công trình tại đây
Danh sách và bài viết về Di sản thế giới tại châu Á và châu Đại Dương
Danh sách và bài viết về Di sản thế giới tại châu Âu
Danh sách và bài viết về Di sản thế giới tại châu Mỹ
Danh sách và bài viết về Di sản thế giới tại châu Phi
|