Thông tin chung:
Công trình: Vườn quốc gia Göreme và Di tích đá Cappadocia (Göreme National Park and the Rock Sites of Cappadocia)
Địa điểm: Vùng Cappadocia, Central Anatolia, Turkey (N38 40 0,012 E34 51 0)
Thiết kế kiến trúc: 
Quy mô: Diện tích di sản 9.883,81 ha
Năm hoàn thành: 
Giá trị: Di sản thế giới (1985; hạng mục i, iii, v, vii) 

Thổ Nhĩ Kỳ là một quốc gia xuyên lục địa Á - Âu, nằm chủ yếu trên bán đảo Anatilian ở Tây Á, với một phần nhỏ hơn trên bán đảo Balkan ở Đông Nam Âu. 
Thổ Nhĩ Kỳ có biên giới với các quốc gia Bulgaria ở phía Tây Bắc; Hy Lạp ở phía Tây; Gruzia ở phía Đông Bắc; Armenia, Iran và Azerbaijan ở phía Đông; Iraq và Syria ở phía Đông Nam; Địa Trung Hải ở phía Nam; biển Aegea ở phía Tây; và biển Đen ở phía Bắc. 
Thổ Nhĩ Kỳ có diện tích 783.356 km2; dân số khoảng 83,2 triệu người (năm 2019).
Khoảng trên 70 - 80% dân số là người Thổ Nhĩ Kỳ; người Kurd là thiểu số lớn nhất, chiếm từ 15 - 20% dân số.
Thành phố lớn nhất là Istanbul, thành phố thủ đô là Ankara. Về mặt hành chính, Thổ Nhĩ Kỳ chia thành 81 tỉnh.  

Thổ Nhĩ Kỳ là vùng đất có người cư trú từ thời đại Đồ đá cũ và trải qua nhiều nền văn minh của các dân tộc khác nhau, gồm Anatilian, Assyria, Hy Lạp, Thracian, Phrygian, Urartian và Armenia. 
Thời kỳ Hy Lạp hóa (Hellenization/ Hellenism) tại vùng đất này bắt đầu vào thế kỷ 8 trước Công nguyên (TCN) với sự cai trị của vương quốc Macedon (tồn tại năm 808 TCN - 168 TCN).
Thời kỳ Hy Lạp hóa tiếp tục vào thời đại Byzantine (Byzantine Empire), còn gọi là đế chế Đông La Mã (Eastern Roman Empire, tồn tại năm 395- 1453).
Vào thế kỷ 11, đế chế Seljuk Turks (Seljuk Empire, tồn tại 1037 - 1194) đánh bại vương triều Byzantine, khởi đầu quá trình Thổ Nhĩ Kỳ hóa (Turkish Nationalists) tại khu vực.
Vào thế kỷ 12, vương quốc Hồi giáo Rum (Sultanate of Rum, tồn tại 1077 - 1308) tách ra từ đế chế Seljuk Turks đã thống nhất vùng Tiểu Á (Anatolia, chiếm phần lớn Thổ Nhĩ Kỳ thời hiện đại). Vương quốc này thất bại trước các cuộc tấn công của đế chế Mông Cổ (Mongol Empire, tồn tại 1206–1368) vào năm 1234 và tan rã thành các tiểu quốc nhỏ (Anatolian Beyliks).
Cuối thế kỷ 13, vương triều Ottoman (Ottoman Dynasty, tồn tại 1299 đến 1922) đã thống nhất các tiểu quốc Beyliks và chinh phục vùng Balkan. Vùng đất của người Thổ Nhĩ Kỳ mở rộng trong thời kỳ vương triều Ottoman.
Đế chế Ottoman bao trùm phần lớn Đông Nam Âu, Tây Á và Bắc Phi và trở thành một cường quốc thời bấy giờ. Cuối thế kỷ 18, sức mạnh của đế chế Ottoman suy giảm và mất dần các vùng lãnh thổ do chiến tranh.
Năm 1923, nước Cộng hòa Thổ Nhĩ Kỳ được thành lập. 


Bản đồ Thổ Nhĩ Kỳ và vị trí tỉnh Nevşehir


Khu vực lịch sử Cappadocia tại Thổ Nhĩ Kỳ  

Cappadocia là một khu vực lịch sử tại vùng Central Anatolia, thuộc phần đất các tỉnh Nevşehir, Kayseri, Aksaray và Niğde, Thổ Nhĩ Kỳ.
Đây là nơi hình thành Vương quốc Cappadocia (Kingdom of Cappadocia, tồn tại năm 320 TCN – 17 sau Công nguyên); Ngôn ngữ chính thức là tiếng Hy Lạp; bản địa là tiếng Ba Tư cổ/Old Persian; Kinh đô là thành phố Kayseri). Sau đó, Cappadocia được hợp nhất thành một tỉnh của Đế chế La Mã (Roman Empire). Từ thế kỷ 7, đây trở thành nơi tranh chấp giữa Đế chế Byzantine (Đông La Mã) và những Đế chế khác. Sau khi Đế chế Seljuk Turks đánh bại vương triều Byzantine vào đầu thế kỷ 11, Cappadocia bắt đầu quá trình Thổ Nhĩ Kỳ hóa (Turkish Nationalists).
Cappadocia được giới hạn ở phía nam và phía đông bởi các dãy núi lửa đã tắt với đỉnh Erciyes Dağ (3916 m) ở một đầu và đỉnh Hasan Dağ (3253 m) ở đầu kia, giữa hai đỉnh núi là những ngọn núi lửa nhỏ.
Nham thạch của các ngọn núi lửa đã bao phủ Cappadocia. Sau khi phun ra và lắng đọng, tro được hóa thạch thành tảng đá rắn (đá Tuff). Lớp đá này tồn tại trong suốt thời gian hai mươi triệu năm, sau đó bị xói mòn tạo thành các tháp đá, hang động. Nơi đây hình thành nên một cảnh quan điêu khắc tự nhiên vô cùng đặc sắc với những tháp đá như những ống khói hay như mái lều (Hoodoo – geology/ Peribacası) nối tiếp nhau. Hiện tại, cảnh quan này tập trung trong Công viên Quốc gia Göreme (Göreme National Park).

Đá Tuff là một loại đá tương đối dễ gia công, cư dân đẽo và tạc vào trong các tháp đá, vách đá, hang động tạo thành kiến trúc cắt vào đá (Rock-cut architecture).
Kiến trúc cắt vào đá là hoạt động tạo ra một công trình kiến ​​trúc bằng cách chạm khắc vào khối đá tự nhiên rắn chắc.
Ngay từ thế kỷ thứ 4, tại đây đã có các cộng đồng tu sĩ sống trong các hang động tạc vào đá. Họ sống theo lời răn dạy của Basileios Đại đế (Basileios the Great/ Basil of Caesarea / Saint Basil the Great, năm 330 – 379, giám mục của tỉnh Kayseri, Thổ Nhĩ Kỳ. Ông là nhà thần học và được biết đến với việc chăm sóc người nghèo và hoàn cảnh khó khăn, thiết lập hướng dẫn cho các tu sĩ mục tiêu cống hiến: tập trung vào phục vụ đời sống cộng đồng, cầu nguyện và lao động chân tay; Ông được nhớ đến như một trong những cha đẻ của Chủ nghĩa tu viện cộng đồng và được tôn vinh là một vị thánh).
Mật độ cao các công trình tạc vào đá, nhà thờ, nhà của những người sống trong hang (Troglodyte) trên mặt đất, dưới lòng đất đã khiến khu vực Cappadocia trở thành một trong những quần thể kiến trúc tạc vào đá nổi bật và lớn nhất thế giới (Rock Sites of Cappadocia).
Trong thời kỳ sau đó, để chống lại các cuộc xâm lược của người Ả Rập (Chiến tranh Ả Rập – Byzantine/ Arab–Byzantine wars, năm 629 – 1050), người dân nơi đây bắt đầu tập hợp lại với nhau thành làng trong hang đá (Troglodyte) hoặc thị trấn dưới lòng đất như Kaymakli hoặc Derinkuyu. 

Phong cách tu viện trong hang đá tại Cappadocia (Cappadocian monasticism) đã trở nên nổi bật trong “Thời kỳ cuộc chiến biểu tượng” (Byzantine Iconoclasm, năm 726- 787; 814- 842; đề cập đến 2 thời kỳ trong lịch sử của Đế chế Byzantine, khi việc sử dụng hình ảnh hay biểu tượng tôn giáo bị chính quyền ngăn cấm và xung đột trong xã hội liên quan đến biểu tượng tôn giáo. Công trình tôn giáo chỉ được phép giữ một mức tối thiểu các biểu tượng, ví dụ như chỉ những cây thánh giá được điêu khắc hoặc sơn màu). Tuy nhiên, sau năm 842, người ta phát hiện nhiều nhà thờ trong hang động tại Cappadocia đã được trang trí lộng lẫy bằng các bức tranh tôn giáo màu sắc rực rỡ, trở thành một trong những ví dụ hàng đầu về biểu tượng của thời kỳ nghệ thuật hậu Byzantine. 

Vườn Quốc gia Göreme và Di tích đá Cappadocia bao phủ một khu vực rộng lớn, song tập trung chủ yếu trong các khu: Vườn quốc gia Göreme; Địa điểm Karain, Karlik, Yesilöz và Soganli; Thị trấn ngầm Kaymaklı và Derinkuyu.  

Vườn quốc gia Göreme và Di tích đá tại Cappadocia, Central Anatolia, Thổ Nhĩ Kỳ, được UNESCO tôn vinh là Di sản thế giới (năm 1985) với tiêu chí: 

Tiêu chí (i): Nhờ chất lượng và mật độ, các Di tích đá tại Cappadocia tạo thành một thành tựu nghệ thuật độc đáo, cung cấp bằng chứng không thể thay thế cho thời kỳ nghệ thuật biểu tượng hậu Byzantine; là một tuyệt tác về tài năng sáng tạo của con người.  

Tiêu chí (iii): Những hình ảnh được lưu giữ trong cấu trúc đá về sự hình thành của làng mạc, nhà ở, nhà thờ tại một tỉnh thuộc Đế chế Byzantine (Byzantine Empire) từ giữa thế kỷ thứ 4 và sự lụi tàn khi xuất hiện Đế chế Seljuk Turks (Seljuk Empire, tồn tại năm 1037 - 1194) là những bằng chứng đặc biệt về một nền văn minh đã biến mất. 

Tiêu chí (v): Cappadocia là ví dụ nổi bật về một khu định cư truyền thống của con người đã trở nên dễ bị tổn thương dưới tác động tổng hợp của xói mòn tự nhiên và gần đây là du lịch. 

Tiêu chí (vii): Trong một cảnh quan ngoạn mục thể hiện rõ nét hoạt động ăn mòn, Thung lũng Göreme và môi trường xung quanh cung cấp một hình ảnh nổi tiếng toàn cầu và dễ tiếp cận của các địa hình tháp đá, hang động với vẻ đẹp tự nhiên độc đáo gắn với những yếu tố văn hóa của cảnh quan.  

Vườn quốc gia Göreme
Vườn (Công viên) quốc gia Göreme (Göreme National Park) nằm trong khu vực núi lửa của dãy núi Hasan và núi Erciyes ở Trung tâm Anatolia, trong phạm vi huyện Ürgüp, xã Çavuşin thuộc huyện Avanos và thị trấn Göreme, tại tỉnh Nevşehir (N38 40 0.00 E34 51 0.00). Diện tích Di sản 9572 ha.




Sơ đồ phạm vi Di sản Công viên quốc gia Göreme, Central Anatolia, Turkey

Công viên nằm tại khu vực có độ cao trung bình so với mực nước biển khoảng 1104m.
Công viên có cảnh quan núi đá do nước và gió bào mòn với mạng lưới các khu định cư cổ đại nối liền nhau dưới lòng đất. 
Công viên bao gồm các khu vực cao nguyên và đồi cao, bị chia cắt bởi các dòng suối và thung lũng sông do nước đục khoét. Các thung lũng có các sườn dốc thoải. 
Một phần của khu vực gồ ghề này gồm các lớp đá bazan và đá Tuff dày. Đây là kết quả của tro thải từ núi lửa hàng triệu năm trước, tích tụ thành một loại đá với lớp dung nham đông đặc phủ lên, tạo thành lớp bảo vệ. Lớp đá này bị xói mòn qua nhiều thiên niên kỷ, tạo ra những vách đá, tháp đá, trụ đá.
Khu vực này có lượng mưa rất thấp, chỉ khoảng 380 mm/năm và có rất ít thảm thực vật ngoại trừ tại các hành lang ven sông. 
Sự phát triển của cảnh quan này bắt nguồn từ kỷ nguyên Miocen muộn (khoảng 10 triệu  năm), khi núi lửa lan rộng các trầm tích pyroclastic trên diện tích khoảng 20.000 km2. Núi lửa hoạt động liên tục trong vài triệu năm và tạo ra các lớp đá nham thạch dày và nhiều màu sắc. Quá trình phát triển cảnh quan Cappadocia bắt đầu với các cao nguyên gần như nằm ngang, sau đó bị chia cắt, thường là dọc theo các vết đứt gãy, tạo thành các cấu trúc giống như nấm (hoodoos) được người dân địa phương gọi là “Ống khói cổ tích”. Các lớp đá núi lửa khác nhau có khả năng chống xói mòn khác nhau. Lớp mềm hơn (phần cổ “Ống khói”) ​​dễ bị ăn mòn hơn so với lớp đá lửa cứng hơn (phần nắp “Ống khói”). Khi các “Ống khói” bị cô lập, các nắp đóng một vai trò quan trọng trong việc làm chậm quá trình xói mòn của các lớp mềm phía dưới. Khi các nắp cuối cùng rơi xuống hoặc ăn mòn hoàn toàn, phần cổ mềm của “Ống khói” sẽ nhanh chóng bị phá hủy.  



Quá trình hình thành các tháp đá (Ống khói cổ tích) từ nham thạch núi lửa tại Cappadocia, Turkey

Những dấu hiệu sớm nhất của hoạt động tu viện ở Cappadocia có thể được bắt nguồn từ thế kỷ thứ 4 khi các cộng đồng tu sĩ bắt đầu sinh sống trong các hang tạc vào đá. Các hang này còn được gọi là lều đá (Lều tạc vào đá/ Peribacası), tồn tại nhiều tại xã Çavuşin thuộc huyện Avanos. Các khối đá lều có khối cao tới 40m. Sau đó, đây cũng là nơi các cộng đồng dân cư xung quanh ấn náu để tránh các cuộc tấn công của người Ả Rập. Từ đây hình thành các ngôi làng trong lòng đất.  

Nhà dưới lòng đất được hình thành khi người dân khoét rỗng các lớp đá Tuff để tạo thành các ngôi nhà dưới lòng đất. Bên trong các ngôi nhà tạc vào đá dưới lòng đất, ngoài nhà thờ, tu viện còn có nhà ở, cửa hàng, kho. Nhà thờ tạc vào trong đá được trang trí phong phú bằng các bức tranh đầy màu sắc.

 
Vị trí Công viên quốc gia Göreme và các di tích khác tại Cappadocia, Central Anatolia, Turkey

Cảnh quan Công viên quốc gia Göreme với các tháp đá, Central Anatolia, Turkey

Địa điểm Karain
Địa điểm Karain (Karain site) nằm tại huyện Ürgüp, cách phía đông trung tâm Nevşehir khoảng 23km (N38 35 41.00 E34 59 55.70); diện tích Di sản 0,77 ha.
Khu vực di sản với những “Ống khói cổ tích” trải dài theo hướng bắc nam, tại mặt phía đông của dãy núi. Dưới chân núi là làng Karain, một khu định cư lâu đời nhất của người Byzantine tại khu vực Tiểu Á (Anatolia).
Các hang tạc vào trong đá trở thành nơi trú ẩn của dân làng trước các biến động của lịch sử.
Trong các tháp đá, hiện vẫn còn lưu lại các hang động sử dụng làm nơi cư trú, chuồng cho gia súc, kho chứa…Các hang động này rất khô ráo và mát mẻ (nhiệt độ thường xuyên khoảng 15- 16 độ C).
Do những vấn đề về bệnh ung thư, được cho rằng bắt nguồn từ các loại khoáng chất (Amiăng) có nguồn gốc từ nham thạch núi lửa, người dân đã di dời đến nơi khác sinh sống. Ngôi làng bị bỏ hoang.  


Sơ đồ phạm vi Di sản Địa điểm Karain, Cappadocia, Central Anatolia, Turkey


Mặt bằng Địa điểm Karain, Cappadocia, Central Anatolia, Turkey




Phối cảnh các tháp đá tại Địa điểm Karain, Cappadocia, Central Anatolia, Turkey

Địa điểm Karlik
Địa điểm Karlik (Karlik site/ Karanlık Kilisesi/ Karanlık Kilise) nằm cách phía đông trung tâm Nevşehir khoảng 9km, tại huyện Göreme, tỉnh Nevşehir (N38 34 25.00 E34 59 53.60); diện tích Di sản 0,51ha.
Địa điểm này còn được gọi là Bảo tàng ngoài trời Göreme (Göreme Açık Hava Müzesi/ Goreme Open Air Museum), nằm trong Thung lũng Göreme. 


Phạm vi Di sản Địa điểm Karlik, Cappadocia, Central Anatolia, Turkey

Thung lũng Göreme
Thung lũng Göreme (Göreme Valley) dài một km, bắt đầu từ Bảo tàng Ngoài trời Göreme và kéo dài về phía tây bắc, mở ra một thung lũng rộng. Đáy sông cạn ở phía nam cắt ngang thung lũng.
Thung lũng Göreme có ít nhất 60 nhà thờ, 45 tu viện, hàng trăm ngôi mộ và vô số phòng phục sụ sản xuất nông nghiệp được cắt vào trong đá.
Mật độ cao của các nhà thờ cắt vào đá tại đây cho thấy Thung lũng Göreme là một tổ hợp tôn giáo lớn, trở thành địa điểm hành lễ, chôn cất và hành hương.
Vào thời La Mã tiền Cơ đốc giáo, Thung lũng Göreme là một nghĩa địa với những ngôi mộ cắt vào đá. Khi Đế chế La Mã Cơ đốc hóa, không gian chôn cất trong hang đá này trở thành đặc trưng của Cơ đốc giáo tại Cappadocia.
Vào khoảng những năm 800, các tu sĩ thành lập tu viện nhỏ trong khu vực để theo đuổi đời sống tu luyện. Thung lũng có một số thuận lợi cho đời sống của tu sĩ. Về mặt tâm linh, khu vực này được coi là "linh thiêng" vì một số vị tu sĩ đức cao đã được chôn cất ở đây. Về mặt địa hình, địa chất, khu vực này giống như sa mạc, tạo ra một bối cảnh tâm linh, huyền bí, một đặc điểm thường thấy ở tu viện Byzantine. Về điều kiện xây dựng, khu vực này rất thuận lợi, trước hết là việc cung cấp vật liệu xây dựng.
Khi Thung lũng Göreme trở thành nơi cư trú của tu sĩ, người theo đạo Thiên chúa giáo đã đến đây hành hương. Dòng người hành hương đã nâng cao vị thế linh thiêng của khu vực. Và nhiều người muốn đóng góp xây dựng các công trình tại đây. Việc tập hợp được cả 3 yếu tố: Nơi chôn cất thiêng liêng, đời sống tu sĩ và hành hương, đã biến Thung lũng Göreme thành nơi tập trung nhiều nhà thờ Thiên chúa giáo nhất ở Cappadocia.
Sau một thời gian được người Thiên chúa giáo sử dụng rộng rãi vào thế kỷ 10 và 11, Thung lũng Göreme dường như bị bỏ hoang vào khoảng năm 1100 khi người Thổ Nhĩ Kỳ Seljuk chiếm đóng nơi này. Khu vực trở thành một cộng đồng cư dân Thổ Nhĩ Kỳ. Những người nông dân đã khoét lỗ trên sàn nhà để làm nơi nấu rượu và lò nướng hoặc nuôi chim bồ câu lấy phân bón.
Năm 1923, trong quá trình thực hiện Công ước trao đổi dân số giữa Hy Lạp và Thổ Nhĩ Kỳ (Population exchange between Greece and Turkey) các cư dân Cơ đốc giáo trong khu vực bị trục xuất khỏi Thổ Nhĩ Kỳ và dời đến Hy Lạp. Sau thời điểm này, các nhà thờ không còn được sử dụng để thờ cúng.
Trong giai đoạn 1930-1970, khu vực này bị quên lãng, được người dân sử dụng cho mục đích nông nghiệp.
Sau năm 1970, Thung lũng Göreme được quan tâm trở lại và ngày nay thu hút 1 triệu du khách mỗi năm. 


Mặt bằng Thung lũng Göreme và vị trí Bảo tàng ngoài trời Göreme, Địa điểm Karlik, Cappadocia, Turkey

Bảo tàng ngoài trời Göreme
Bảo tàng ngoài trời Göreme chỉ chiếm một phần nhỏ, khoảng 5%, của Thung lũng Göreme. Khu vực này chứa các nhà thờ và tu viện tốt nhất ở Cappadocia, trở thành địa điểm du lịch nổi tiếng nhất của Cappadocia.
Bảo tàng ngoài trời Göreme bao gồm 15 nhà thờ và 11 tu viện, được xây dựng vào thế kỷ 11. Các nhà thờ, tu viện tại đây đều tạc vào trong đá, vì vậy ngươi ta chỉ còn phân loại chúng theo cách trang trí nội thất với 3 loại: Loại trát và sơn vẽ hoàn toàn; Loại tạo thành các mảng vuông có hình ảnh trang trí bên trong và Loại để thô với các trang trí hình học có các đường nét màu đỏ.
Tại đây có các nhà thờ và tu viện nổi tiếng: Nhà thờ Karanlik (Karanlik Kilisesi/ Dark Church); Nhà thờ Elmali (Elmali Kilise/ Church with Apple; Nhà thờ Carikli (Carikli Kilises/ Church of the Sandals); Nhà thờ Aziz Basil (Aziz Basil Kilisesi/ St. Basil Church); Nhà thờ Azize Barbara (Azize Barbara Kilises/ St. Barbara Church); Nhà thờ Yilanli (Yilanli Kilises/ Church with Snake); Nhà thờ Azize Katarina (Azize Katarina Kilisesi / St. Catherina Church); Tu viện Kizlar Manastiri (The Nuns Convent); Trường nội trú Yemekhane (Yemekhane Refectory).
3 nhà thờ ấn tượng nhất là: Dark (Karanlık), Sandal (Çarıklı) và Apple (Elmalı). Đây là các nhà thờ được trát hoặc sơn trang trí lấp đầy toàn bộ không gian bên trong. Mặt bằng theo dạng 9 ô vuông, tạo thành hình chữ thập. Ô vuông chính giữa được giới hạn bởi 4 cột. Các bức tranh trang trí tại Nhà thờ Dark (Karanlık) được cho là tiên phong, mẫu mực cho các nhà thờ khác.
5 nhà thờ có các mảng tường ngăn cách biệt ở bên trong, gồm: St. Basil, St. Barbara, St. Catherine, Snake Church (Yılanı Kilise) và Pantocrator Church. Các mảng tường của các nhà thờ loại này được khoét tạo thành hình chữ nhật. Bên trong là các bức bích họa trang trí. Các bức tranh trong các hốc tường thường có đề tài riêng rẽ, không liên quan đến nhau. Hình ảnh các thánh được miêu tả nhiều nhất là Thánh Basil, tiếp theo là Thánh George và Theodore.
Nhóm nhà thờ còn lại có trang trí bên trong sơ lược, chỉ là những đường nét, không tạo thành các hình ảnh. Những nhà thờ này hiện không mở cửa cho du khách.  


Phối cảnh tổng thể Bảo tàng ngoài trời Göreme, Địa điểm Karlik, Cappadocia, Turkey


Sơ đồ vị trí các di tích chính tại Bảo tàng ngoài trời Göreme, Địa điểm Karlik, Cappadocia, Turkey


Phối cảnh tổng thể Bảo tàng ngoài trời Göreme, Địa điểm Karlik, Cappadocia, Turkey

Nhà thờ Karanlık
Nhà thờ Karanlık hay Nhà thờ Bóng tối (Karanlik Kilisesi/ Dark Church, hình vẽ ký hiệu 7) nằm tại phía đông của Bảo tàng ngoài trời Göreme.
Tên của Nhà thờ được cho bắt nguồn từ việc tại đây chỉ có duy nhất một cửa số nhỏ chiếu sáng bên trong.
Lối vào Nhà thờ qua một đoạn đường hầm quanh co.
Hàng Hiên hiện không còn, Gian chính (Nave) theo dạng 9 ô vuông, tạo thành hình chữ thập. Ô vuông chính giữa được giới hạn bởi 4 cột đỡ mái vòm. Phía sau có 3 hốc thờ (Apses), một lớn và hai hốc nhỏ hai bên.
Mái vòm bên trong Gian chính có các bức tranh mô tả cảnh trong kinh Tân Ước: Chúa giáng sinh, Sự tôn thờ của các đạo sĩ, Bữa ăn tối cuối cùng, Sự phản bội của Judas, Đóng đinh…
Khi khu vực này bị người Thổ Nhĩ Kỳ chiếm giữ, Nhà thờ được sử dụng làm nơi nuôi chim bồ câu để lấy phân bón cho đến những năm 1950.
Một phần mái hiên nhà thờ đã sập, mở một phần mái lên bầu trời, làm hư hại một số bức tranh bên trong. Tuy nhiên, những bức tranh còn lại vẫn là một trong số bức tranh được bảo tồn tốt nhất tại khu vực Di sản và là ví dụ điển hình của nghệ thuật Byzantine thế kỷ 11.


Mặt trước Nhà thờ Karanlık, Bảo tàng ngoài trời Göreme, Địa điểm Karlik, Cappadocia, Turkey

Sơ đồ mặt bằng và mặt cắt Nhà thờ Karanlık, dạng điển hình cho hầu hết các nhà thờ tại khu vực Di sản




Nội thất Nhà thờ Karanlık, Bảo tàng ngoài trời Göreme, Địa điểm Karlik, Cappadocia, Turkey

Nhà thờ Elmalı
Nhà thờ Elmalı hay Nhà thờ Quả táo (Elmali Kilise/ Church with Apple, hình vẽ ký hiệu 3) nằm tại phía tây nam của Bảo tàng ngoài trời Göreme. Đây là một nhà thờ hang nhỏ, được xây dựng vào khoảng năm 1050 và được trùng tu vào năm 1991.
Tên của Nhà thờ được cho bắt nguồn từ quả táo trong tay của Thiên thần Michael, hoặc từ một cây táo rất lớn kề liền.
Mặt trước hay phần Hiên (Narthex) đã bị xói mòn, vì vậy người ta cho rằng với trang trí công phu như vậy trong nhà thờ, thì đây phải là một phức hợp tu viện lớn với hệ thống các phòng sinh hoạt, bếp và hầm mộ. Song, những không gian này đã sụp đổ, chỉ còn lại nhà thờ.
Mặt bằng theo một mô hình chung, tương tự như Nhà thờ Karanlık hay Nhà thờ Bóng tối, theo dạng 9 ô vuông, tạo thành hình chữ thập. Ô vuông chính giữa được giới hạn bởi 4 cột.
Nhà thờ có quy mô nhỏ gọn, song tường, vòm trần được trang trí bởi những bức bích họa điêu luyện, mô tả rõ ràng Đức Chúa Giê-su, các vị thánh, linh mục, các vị tử đạo với màu đỏ, vàng đậm trên nền xanh da trời.
Hình ảnh các nhân vật trong bức tranh có tỷ lệ cân đối, khuôn mặt có chiều sâu, trang phục Byzantine thời trung cổ và di chuyển hài hòa với nhau.
Lấp đầy khoảng trống giữa các bức tranh là thiết kế hoa và hình học trừu tượng, phức tạp.  


Nội thất Nhà thờ Elmalı, Bảo tàng ngoài trời Göreme, Địa điểm Karlik, Cappadocia, Turkey

Nhà thờ Tokalı
Nhà thờ Tokalı (Tokalı/Buckle Kilise) nằm cạnh khu vực Bảo tàng ngoài trời ở Göreme khoảng 50m, nhưng nó là một phần của Bảo tàng. 
Theo truyền thuyết, ban đầu Nhà thờ Tokalı là một ẩn thất đơn sơ của một tu sĩ. Sau đó, một người bảo trợ giàu có đã xây dựng nhà thờ (Old Tokalı) cho vị tu sĩ. Năm 961, một nhà thờ mới (New Tokalı) lớn hơn đã được xây dựng thay thế nhà thờ cũ.
Nhà thờ Tokalı (New Tokalı) là một trong những nhà thờ hang động lớn nhất, trang trí đẹp nhất tại Cappadocia và là một trong những nhà thờ xây dựng đầu tiên tại Thung lũng Göreme.
Bên trong Nhà thờ có các bức bích họa đẹp đẽ mô tả sự tích trong Kinh thánh một cách chi tiết nhất.  


Nội thất Nhà thờ Tokal, Bảo tàng ngoài trời Göreme, Địa điểm Karlik, Cappadocia, Turkey

Địa điểm Yesilöz
Địa điểm Yesilöz (Yesilöz site) nằm tại làng Yeşilöz, cách trung tâm huyện Ürgüp, tỉnh Nevşehir khoảng 10 km về phía đông nam (N38 33 15.80 E35 0 13.10); diện tích Di sản 0,58ha.
Công trình tạc vào khối đá tại đây là Nhà thờ Tagar (Tağar/ St. Theodore Kilisesi), còn gọi là Nhà thờ Yesilöz (Yeşilöz Kilisesi).
Mặt trước hay phần Hiên (Narthex) đã bị sụp đổ. Từ đây có hành lang dẫn đến Gian giữa (Nave). Gian giữa có mặt bằng hình vuông phía trên có mái vòm (hiện đã sụp đổ) và 3 hốc thờ hình bán nguyệt (Apse) tại các mặt bắc, nam và đông. Hốc thờ chính tại hướng đông và tạc cao hơn mặt nền.
Bên trong Nhà thờ có các bức bích họa mô tả sự tích Kinh thánh. Những bức bích họa được thực hiện bởi nhiều nghệ sĩ với phong cách khác nhau và được bảo quản tương đối tốt.
Phía trên Gian giữa có một phòng hội họp, được tiếp cận bằng cầu thang.  


Phạm vi Di sản Địa điểm Yesilöz, Cappadocia, Central Anatolia, Thổ Nhĩ Kỳ


Bên ngoài Nhà thờ Tagar, Địa điểm Yesilöz, Cappadocia, Central Anatolia, Turkey


Bên trong Nhà thờ Tagar, Địa điểm Yesilöz, Cappadocia, Central Anatolia, Turkey

Địa điểm Soganli
Địa điểm Soganli (Soganli site) là một thung lũng (Soğanlı Valley), nằm tại huyện Yeşilhisar, tỉnh Kayseri (N38 24 40.40 E34 54 13.40); diện tích Di sản 309 ha.
Thung lũng là nơi sinh sống của các tu sĩ người Byzantine từ thế kỷ 9 đến thế kỷ 13. Những tu sĩ này tạc vào đá 20 nhà thờ, hàng trăm ngôi nhà và những ngôi mộ thời La Mã.
Thung lũng Soganli được sánh ngang với Bảo tàng ngoài trời Göreme và Thung lũng Ihlara về tầm quan trọng lịch sử và vẻ đẹp tự nhiên.


Phạm vi Di sản Địa điểm Soganli, Cappadocia, Central Anatolia, Turkey




Một số hình ảnh trong thung lũng Soganli, Cappadocia, Central Anatolia,Turkey


Sơ đồ vị trí một số nhà thờ chính tại Thung lũng Soganli, Cappadocia, Central Anatolia, Turkey

Một số nhà thờ, tu viện nổi tiếng trong Thung lũng Soganli gồm:  

Nhà thờ St. Barbara
Nhà thờ St. Barbara (St. Barbara Church) nằm tại phía tây của Thung lũng.
Đây là một nhà thờ tạc vào trong hang đá.
Phía trước là một Hiên (Narthex) nhỏ với một cửa có dạng lỗ khóa. Trần Hiên phẳng.
Sau Hiên là Gian giữa (Nave), được thiết kế theo mô hình chung là một phòng hình chữ nhật với mái vòm.
Các bức tường có băng ghế ở đặt ở chân tường. Bức tường bên phải có hốc mộ. Bên trong Gian giữa trang trí những bức bích họa được cho là đẹp nhất trong Thung lũng Soganli. Bức tranh kể câu chuyện liên quan đến cuộc đời Chúa Giêsu.
Trung tâm Gian giữa là một Hốc thờ (Apses), nằm trên bậc nền cao hơn Gian giữa với mái dạng vòm. Hiện bức tường phía sau đã bị đục thủng.
Tương tự như bên trong Gian giữa, Hốc thờ cũng có các bức bích họa mô tả sự tích trong Kinh thánh.
Kề liền Nhà thờ St. Barbara còn có một nhà nguyện và một nhà thờ tạc vào đá với quy mô nhỏ.  


Mặt trước Nhà thờ St. Barbara, Thung lũng Soganli, Cappadocia, Turkey


Bên trong Gian giữa và Hốc thờ Nhà thờ St. Barbara, Thung lũng Soganli, Cappadocia, Turkey 

Tu viện Geyikli 
Tu viện Geyikli (Deer) (Geyikli /Deer Monastery) nằm tại phía nam của Nhà thờ St. Barbara.
Tu viện cắt vào đá Geyikli là một phức hợp gồm 3 nhà thờ và 1 tu viện được đánh giá là có trang trí công phu nhất của vùng Cappadocia và một nghĩa trang “Ống khói cổ tích” độc đáo.

Nhà thờ Front (Front Church / Nhà thờ phía trước): Phía trước là một Hiên (Narthex), tiếp đó là Gian giữa (Nave). Các không gian do xói mòn làm trần lộ ra các khoảng sáng. Các bức tường phía trong có các hốc tường. Trần nhà cũng có các ô vuông lõm vào. Các hốc tường và các ô vuông trần đều trang trí những bức bích họa. Phía sau Nhà thờ là khu chôn cất với các hốc mộ. Bức tranh trên bức tường phía sau miêu tả các vị thánh La Mã.  

Nhà thờ Back (Back Church/ Nhà thờ phía sau): Công trình tối hơn và ít trang trí công phu hơn, song quy mô lớn hơn so với Nhà thờ Front. Gian giữa có một hàng ghế đá dài bao quanh. Trên các bức tường có những mảng trang trí miêu tả sự tích tôn giáo. Bên trong Nhà thờ có các hầm mộ.  

Nhà thờ Melekli (Melekli Kilise/ Angel Church / Nhà thờ Thiên thần): Nhà thờ có quy mô nhỏ, nằm bên trong một “Ống khói cổ tích”. Qua một cánh cửa hẹp dẫn vào một hàng lang kéo dài. Bên trong có 7 ngôi mộ đặt trên nền và những bức tranh tường màu xanh và đỏ đậm. Trần nhà là các bậc đồng tâm tạo thành mái vòm nhỏ.  

Tu viện (Refectory): Là một không gian lớn sử dụng làm phòng ăn với bếp bố trí bên cạnh. Không gian này được khám phá vào năm 1990. Bức tường Tu viện được được trang trí công phu. Dọc theo tường là bàn và ghế dài có thể tạo chỗ ngồi cho 40 tu sĩ. Cạnh đó là một bệ, nơi các vị tu sĩ đọc Kinh thánh. Bên cạnh không gian lớn là các phòng nhỏ để nấu rượu nho. 

Nghĩa trang Fairy Chimney (Fairy Chimney Cemetery): Nằm cách cụm nhà thờ, tu viện khoảng 40m về phía đông. Có 6 tháp đá hay “Ống khói cổ tích” được khoét bên trong tạo thành hầm mộ, nơi chôn cất của tu sĩ bên trong Tu viện.


Mặt trước Tu viện Geyikli, Thung lũng Soganli, Cappadocia, Turkey


Bên trong Nhà thờ Front, Tu viện Geyikli, Thung lũng Soganli, Cappadocia, Turkey


Bên trong Nhà thờ Back, Tu viện Geyikli, Thung lũng Soganli, Cappadocia, Turkey


Bên trong Nhà thờ Melekli, Tu viện Geyikli, Thung lũng Soganli, Cappadocia, Turkey


Bên trong Phòng ăn, Tu viện Geyikli, Thung lũng Soganli, Cappadocia, Turkey


Một trong những tháp đá với hốc mộ tại Nghĩa trang Fairy Chimney, Tu viện Geyikli, Thung lũng Soganli, Cappadocia, Turkey 

Nhà thờ Snake (Canavar)
Nhà thờ Snake (Snake /Canavar Church/ Yilanli) nằm tại phía bắc Thung lũng Soganli. Đây là một quần thể tu viện nằm trong hang đá, bao gồm 2 phòng ăn (Refectory), 1 nhà thờ 2 gian, gắn với một sân trong.
Sân của Nhà thờ được chạm khắc sâu vào khối đá.
2 phòng ăn và họp (Refectory) bên trong có các bàn ăn bằng đá được chạm khắc thành từng mảng. Bên cạnh phòng ăn là một nhà bếp cũng được tạc vào trong đá, cạnh sân trong. Bên trong nhà bếp có các hốc hình nấm để nướng bánh mì, bếp nấu.
Nhà thờ có Gian giữa (Nave) gồm 2 gian chính và 2 gian bên. Gian hiên (Narthex) hiện không còn. Cả hai gian chính đều có lối vào riêng. Bên trái Nhà thờ có hốc mộ. Bên trong Nhà thờ, trên trần nhà, hốc tường có các bức bích họa mô tả sự tích trong Kinh thánh.


Mặt trước Nhà thờ Snake, Thung lũng Soganli, Cappadocia, Turkey




Bên trong Phòng ăn và Gian giữa, Nhà thờ Snake, Thung lũng Soganli, Cappadocia, Turkey

Tu viện Karabas
Tu viện Karabas (Karabaş Monastery) nằm gần trung tâm của Thung lũng Soganli. Đây là quần thể tu viện rộng lớn với 4 nhà thờ liền kề bao quanh một sân trong. Nhiều thế hệ cư dân (từ năm 900 – 1070) đã sống tại đây.
Sân trong nằm trên bệ nền thấp, từ đây có lối đi và bậc thang dẫn đến các hang thờ.
Cạnh sân có một phòng lớn như là Sảnh trung tâm hay Hội trường, là không gian để giao lưu và giải trí. Phía sau Hội trường là một phòng nấu rượu và kho rượu. Một phía của sân là một chuồng động vật với 5 hốc gian.
4 Nhà thờ trong Tu viện nằm gần nhau và liên thông với nhau.  
Nhà thờ 1 cắt vào trong đá với mặt bằng rộng 3m x 6m. Bên trong có những bức bính họa trang trí, song phần lớn đã bị hư hại. Các bức bích họa mô tả sự tích trong Kinh thánh với dòng chữ ghi việc tu sửa Tu viện vào năm 1060. Sàn nhà Nhà thờ cắt trũng xuống tạo thành băng ghế ngồi và các hầm mộ.
Nhà thờ 2 về cơ bản chưa hoàn thiện, cách bố trí mô phỏng Nhà thờ 1, nhưng quy mô nhỏ hơn, được xây dựng vào năm 1065.
Nhà thờ 3 và Nhà thờ 4 bố trí ở cùng tầng độ cao, cao hơn so với Nhà thờ 1 và 2. Nhà thờ 4 có quy mô nhỏ nhất. Bên trong 2 nhà thờ cũng có các bức bính họa trang trí và các hốc mộ.

 
Mặt trước Tu viện Karabas, Thung lũng Soganli, Cappadocia, Turkey




Nội thất Nhà thờ 1 và 4, Tu viện Karabas, Thung lũng Soganli, Cappadocia, Turkey

Nhà thờ Domed
Nhà thờ Domed /Kubbeli (Domed/Kubbeli Churches) nằm gần trung tâm của Thung lũng Soganli, là một nhóm 3 nhà thờ với những mái vòm độc đáo. Đây là những nhà thờ hang động duy nhất ở Cappadocia có kiến ​​trúc phô diễn ra bên ngoài.
3 Nhà thờ được xây dựng vào đầu những năm 900, có chung hình thức kiến trúc bên ngoài và phong cách trang trí nội thất bên trong.
Khác biệt với các nhà thờ cắt vào trong đá, chỉ tập trung vào không gian bên trong, Nhà thờ Kubbeli (có nghĩa là mái vòm) được thiết kế để có thể nhận biết từ xa. 3 Nhà thờ có dạng một hình trụ có viền răng cưa, phía trên là một hình nón dẹt được chạm khắc vào các tháp đá “Ống khói cổ tích”.

Nhà thờ Domed 1: Là một nhà nguyện nhỏ. Một phần lớn của mái vòm đã bị sập xuống sàn nhà thờ. Thiết kế kiến ​​trúc và chạm khắc của Nhà thờ là một trong những thiết kế đẹp nhất ở Cappadocia dù đây chỉ là một không gian nhỏ với kích thước 2m x 2m.

Nhà thờ Domed 2: Là nhà thờ có mái vòm cao nhất, phía trên của một tảng đá dài với nhiều hốc mộ. Phần hình trụ của tháp đá có cửa sổ và đỉnh vẫn giữ nguyên hình dạng hình nón. Tiếp cận nhà thờ bằng cầu thang cắt vào đá. Bên trong Nhà thờ có một Gian giữa (Nave) với mái vòm tại trung tâm. Xung quanh là các Hốc thờ (Apses). Bên trong Nhà thờ có các bức bính họa mô tả sự tích Kinh thánh. Xung quanh Nhà thờ có một nhà nguyện, nhà thờ nhỏ và các hầm mộ xung quanh.  

Nhà thờ Domed 3: Là nhà thờ nằm thấp nhất trong 3 nhà thờ, cạnh một con dốc. Mặt tiền Nhà thờ có 3 mái vòm nổi bật. Gian giữa (Nave) có mặt bằng hình chữ nhật kích thước 2,5m x 3 m, thu hẹp lại theo chiều cao. Xung quanh Gian giữa là băng ghế rộng. Hai bên băng ghế có các hốc mộ. Trần của Gian giữa là một mái vòm nông, được trang trí bằng các họa tiết hoa văn hình học và mô tả các sự tích trong Kinh thánh. Cạnh Nhà thờ có một phòng nguyện nhỏ, là nơi ở của tu sĩ.   


Nhà thờ Domed 1, Thung lũng Soganli, Cappadocia, Turkey


Nhà thờ Domed 2, Thung lũng Soganli, Cappadocia, Turkey


Nhà thờ Domed 3, Thung lũng Soganli, Cappadocia, Turkey


Nội thất Nhà thờ Domed, Thung lũng Soganli, Cappadocia, Turkey

Nhà thờ Nghĩa trang Mezarlık
Nhà thờ Nghĩa trang Mezarlık (Cemetery/ Mezarlık Church) là một nhà thờ hang nằm biệt lập tại phía nam Thung lũng Soganli. Nhà thờ được xây dựng vào năm 1000.
Lối vào Nhà thờ là một ô cửa chữ nhật đặt trong một hốc vòm.
Gian giữa (Nave) có mặt bằng hình chữ nhật 2m x 4m với băng ghế đá dài bên cạnh. Phía sau là các hốc mộ.
Trên vòm trần Gian giữa, ngoài các bức tranh mô tả sự tích Kinh thánh, còn có các bức bích họa với đường nét thô sơ màu đỏ, cam và đen, mang tính trang trí.  


Mặt trước Nhà thờ Nghĩa trang Mezarlık, Thung lũng Soganli, Cappadocia, Turkey


Bên trong Nhà thờ Nghĩa trang Mezarlık, Thung lũng Soganli, Cappadocia, Turkey

Quần thể Han
Quần thể Han (Han Complex) là một tu viện cắt vào vách đá tại phía tây Thung lũng Soganli. Tại vách đá này có 2 hội trường và 2 nhà thờ. Các công trình được thực hiện vào khoảng những năm 1000, tương tự như các nhà thờ tạc vào đá trong Thung lũng.
Hội trường (Refectory): gồm 2 phòng có kích thước 10m x 5m. Trần Hội trường dạng vòm thùng. Xung quanh có các hốc tường, là nơi đặt nến.
Nhà thờ chính: Được tạc vào vách tại độ cao hơn hẳn mặt sân. Mái vòm của Nhà thờ chính đã bị sập. Nhà thờ có mặt bằng hình vuông, giữa có 4 trụ chia không gian thành 9 ô vuông. Ô trung tâm có một mái vòm được chạm khắc. Các ô còn lại có mái dạng vòm thùng. Bên trong Gian chính (Nave) có Hốc thờ (Apse) và các hốc mộ đặt bên trong tường.
Nhà thờ bên: Được tạc vào vách tại độ cao hơn hẳn mặt sân, được cho là một nhà nguyện và nơi đặt mộ. Mặt bằng bên trong bao gồm Gian giữa (Nave) 2 gian với trần dạng vòm thùng. Các hốc mộ được tạc vào tường và vào nền nhà. 
Ngoài ra, trong Quần thể còn có không gian phục vụ sinh như nhà bếp, kho… 


Quần thể Tu viện Han, Thung lũng Soganli, Cappadocia, Turkey

Ngoài ra tại đây còn có: Nhà thờ Saklı (Hidden / Saklı Church); Nhà thờ Ak (Ak Kilise); Nhà thờ Buckle /Tokalı Buckle/ Tokalı Church); Nhà thờ Sky/ Gök (Sky /Gök Church); Nhà thờ Cross / Haç (Cross/Haç Church)…

Thị trấn ngầm Derinkuyu
Thị trấn ngầm Derinkuyu (Subterranean city of Derinkuyu) nằm tại huyện Derinkuyu thuộc tỉnh Nevşehir (N38 24 20.40 E34 45 27.50), tại độ cao trung bình 1300m; diện tích Di sản 0,25ha.
Di sản là một phần của Thị trấn ngầm, sâu 8 tầng, đến độ sâu 85m, được cho là đủ lớn để chứa hàng ngàn người cùng với gia súc và tài sản của họ. 
Thị trấn ngầm Derinkuyu là một trong những thành phố ngầm được khai quật lớn nhất ở Thổ Nhĩ Kỳ và là một trong 200 thành phố ngầm sâu ít nhất 2 tầng và 40 thành phố ngầm sâu ít nhất 3 tầng được tìm thấy trên khắp Cappadocia.
Hang động ngầm này do người Phrygians xây dựng vào thế kỷ 8-7 TCN. 
Thị trấn ngầm ở Derinkuyu được hoàn chỉnh vào thời kỳ Byzantine, khi sử dụng để ẩn náu trước tấn công của người Ả Rập Hồi giáo trong cuộc chiến tranh Ả Rập – Byzantine (năm 780–1180). Đây cũng là nơi những người bản xứ theo đạo Thiên chúa trú ẩn trước những cuộc xâm lăng của người Mông Cổ vào thế kỷ 14 và các cuộc trấn áp của tầng lớp cai trị Hồi giáo Thổ Nhĩ Kỳ.
Năm 1923, trong quá trình thực hiện Công ước trao đổi dân số giữa Hy Lạp và Thổ Nhĩ Kỳ, các cư dân Cơ đốc giáo trong khu vực bị trục xuất khỏi Thổ Nhĩ Kỳ và dời đến Hy Lạp. Thị trấn ngầm bị bỏ hoang.
Thị trấn ngầm ở Derinkuyu có hơn 100 lối vào. Cửa ra vào có thể được đóng lại từ bên trong bằng những cánh cửa lớn bằng đá có hình tròn, đường kính 1,5m.
Tương tự như các tiện nghi tìm thấy trong các phức hợp ngầm khác tại Cappadocia, tại đây có không gian thương mại, xưởng máy ép dầu, nấu rượu, chuồng ngựa, kho chứa, trường học tôn giáo và nhà nguyện (hình chữ thập, kích thước 20m x9m).
Tại đây có đến 15000 ống thông gió, cung cấp không khí vào sâu bên trong thành phố. Trong đó, có một trục thông gió sâu 55m, như là một cái giếng, cung cấp nước cho cả người dân bên trên.
Người ta cho rằng, thành phố không sử dụng để cư trú lâu dài, mà chủ yếu là nơi ẩn nấp trong những cuộc giao tranh với việc tổ chức hoạt động rất phức tạp.
Thị trấn ngầm ở Derinkuyu được kết nối với các thành phố ngầm khác tại khu vực thông qua nhiều km đường hầm.
Năm 1969, địa điểm này đã được mở cửa cho du khách tham quan.  


Phạm vi Di sản Thị trấn ngầm Derinkuyu, Cappadocia, Turkey


Sơ đồ hệ thống Thị trấn ngầm Derinkuyu, Cappadocia, Central Anatolia, Turkey


Đường hầm bên trong với cửa chắn bằng đá hình tròn, Thị trấn ngầm Derinkuyu, Cappadocia, Turkey


Các không gian phòng bên trong Thị trấn ngầm Derinkuyu, Cappadocia, Turkey


Không gian nhà thờ bên trong Thị trấn ngầm Derinkuyu, Cappadocia, Turkey


Không gian phòng học của một tu viện bên trong Thị trấn ngầm Derinkuyu, Cappadocia, Turkey


Hình ảnh một lỗ thông gió bên trong, Thị trấn ngầm Derinkuyu Cappadocia, Turkey