Thông tin chung:
Công trình: Tu viện El Escorial và Địa điểm liên quan (Monastery and Site of the Escurial)
Địa điểm: San Lorenzo de El Escorial, Cộng đồng tự trị Madrid, Spain (N40 34 54.3 W4 7 35.1)
Thiết kế kiến trúc:
Quy mô: Diện tích Di sản 94,11 ha
Năm hình thành: Cuối thế kỷ 16
Giá trị: Di sản thế giới (năm 1984, hạng mục i, ii, iii, vi)
Tây Ban Nha (Spain) là một quốc gia ở Tây Nam Châu Âu với một số vùng lãnh thổ tại eo biển Gibraltar và Đại Tây Dương.
Lãnh thổ lục địa Châu Âu của Tây Ban Nha nằm trên Bán đảo Iberia (Iberian Peninsula, góc tây nam châu Âu, gồm Bồ Đào Nha, Tây Ban Nha, Andorra, một phần nhỏ của Pháp và Gibraltar, lãnh thổ hải ngoại của Vương quốc Liên hiệp Anh và Bắc Ireland).
Tây Ban Nha cũng bao gồm hai quần đảo: Quần đảo Canary ngoài khơi Bắc Phi và Quần đảo Balearic ở Địa Trung Hải. Các vùng đất châu Phi gồm Ceuta, Melilla và Peñón de Vélez de latylesra khiến Tây Ban Nha trở thành quốc gia châu Âu duy nhất có biên giới thực với một quốc gia châu Phi (Maroc).
Một số hòn đảo nhỏ ở Biển Alboran cũng là một phần của lãnh thổ Tây Ban Nha.
Đất liền của Tây Ban Nha giáp với phía nam và đông biển Địa Trung Hải; về phía bắc và đông bắc giáp Pháp, Andorra và Vịnh Biscay; về phía tây và tây bắc lần lượt là Bồ Đào Nha và Đại Tây Dương.
Tây Ban Nha có diện tích 505.990 km2; dân số 47,43 triệu người (năm 2020); Thủ đô và thành phố lớn nhất là Madrid.
Con người hiện đại đầu tiên đến Bán đảo Iberia vào khoảng 35.000 năm trước.
Các nền văn hóa Iberia cùng với các nền văn hóa Phoenicia, Hy Lạp (Ancient Greece), Celts và Carthage (Carthaginian Iberia) cổ đại đã phát triển trên bán đảo cho đến khi nằm dưới sự cai trị của La Mã vào khoảng năm 200 trước Công nguyên (TCN).
Vào cuối thời kỳ Đế chế Tây La Mã (Western Roman Empire, tồn tại năm 395–476/480), người Germanic và các bộ tộc liên minh đã di cư từ Trung Âu đến xâm chiếm Bán đảo Iberia và thiết lập các vương quốc tương đối độc lập ở phía tây của bán đảo. Một trong số họ là người Visigoth, đã hợp nhất tất cả các lãnh thổ độc lập còn lại trên bán đảo, bao gồm cả tỉnh Byzantine của Spania vào Vương quốc Visigothic (Visigothic Kingdom, tồn tại năm 418 – 721).
Vào đầu thế kỷ 8, Vương quốc Visigothic đã bị chinh phục bởi Vương quốc Hồi giáo Umayyad (Umayyad Caliphate, tồn tại năm 661–750, thủ đô là Damascus, Syria, Tây Á ngày nay).
Một số vùng đất Cơ đốc giáo ở phía bắc Bán đảo Iberia nằm ngoài sự cai trị của người Hồi giáo, cùng với sự xuất hiện của Đế chế Carolingian (Carolingian Empire, tồn tại năm 800–888) đã dẫn đến sự hình thành các tiểu vương quốc Cơ đốc giáo như León, Castile, Aragon, Navarre và Bồ Đào Nha.
Hơn bảy thế kỷ, sự mở rộng về phía nam Bán đảo Iberia của các vương quốc này lên đến đỉnh điểm với việc Cơ đốc giáo xóa bỏ chính thể Hồi giáo cuối cùng, Vương quốc Granada (Emirate of Granada, tồn tại năm 1230–1492) vào năm 1492, cùng năm Christopher Columbus (nhà thám hiểm người Ý, 1451- 1506) đến Tân Thế giới.
Quá trình tập hợp chính trị giữa các tiểu vương quốc Cơ đốc giáo cũng diễn ra ngày sau đó. Vào cuối thế kỷ 15, chứng kiến sự hợp nhất giữa các tiểu vương quốc Castile và Aragon thành Vương quốc Công giáo Tây Ban Nha (Catholic Monarchs of Spain). Sự thống nhất với tiểu vương quốc Navarre diễn ra vào năm 1512.
Đế chế Tây Ban Nha (Spanish Empire/ Chế độ quân chủ Thiên chúa giáo Tây Ban Nha, tồn tại năm 1492–1976) đã liên minh với Vương quốc Bồ Đào Nha (Kingdom of Portugal, tồn tại năm 1139–1910) để thành lập Vương triều Hapsburg (Habsburg Spain, tồn tại năm 1516–1700).
Các nhà cai trị Habsburg đã đạt đến đỉnh cao về ảnh hưởng và quyền lực: Kiểm soát lãnh thổ bao gồm Châu Mỹ, Đông Ấn; các nước Spanish Netherlands, Bỉ, Luxembourg và một phần lãnh thổ hiện thuộc Ý, Pháp và Đức ở Châu Âu; Vương quốc Bồ Đào Nha (từ năm 1580 - 1640) và nhiều vùng lãnh thổ nhỏ khác như Ceuta và Oran ở Bắc Phi.
Giai đoạn lịch sử Tây Ban Nha này còn được gọi là " Thời đại khám phá " (Age of Discovery).
Vào đầu thời kỳ hiện đại, Tây Ban Nha là một trong những đế chế lớn nhất trong lịch sử, cũng như là một trong những đế chế toàn cầu đầu tiên; tạo ra một di sản văn hóa và ngôn ngữ lớn với hơn 570 triệu người Hispanophones), khiến tiếng Tây Ban Nha trở thành ngôn ngữ (tiếng mẹ đẻ), được nói nhiều thứ hai trên thế giới sau tiếng Quan Thoại Trung Quốc (Mandarin Chinese).
Tây Ban Nha là nơi có số lượng Di sản Thế giới được UNESCO công nhận lớn thứ ba thế giới. Tính đến tháng 7 năm 2019, Tây Ban Nha có tổng số 48 địa điểm được ghi trong danh sách, chỉ đứng sau Trung Quốc (55) và Ý (55).
Ngày nay, Tây Ban Nha được chia thành 17 cộng đồng tự trị và 2 thành phố tự trị. Các cộng đồng tự trị (vùng, bang) được chia thành 50 tỉnh (khu vực).
Bản đồ Tây Ban Nha và vị trí của thành phố Madrid
Tu viện El Escorial (Monastery Escurial/ Monasterio del Escorial hoặc Royal Site of San Lorenzo de El Escorial) tọa lạc ở chân núi Abantos, tại độ cao trung bình 1.032m so với mực nước biển, thuộc dãy núi Sierra de Guadarrama.
Tu viện El Escorial nằm tại thị trấn San Lorenzo de El Escorial, còn được gọi là El Escorial de Arriba, thuộc Cộng đồng (vùng) Madrid, Tây Ban Nha. Thị trấn nằm tại phía tây bắc thành phố Madrid, cách khoảng 45km.
Vua Tây Ban Nha Philip II (trị vì năm 1556 – 1598) đã chọn địa điểm xa xôi này để xây dựng một tu viện, nơi đặt lăng mộ của Hoàng gia. Ngoài ra, tại đây còn có dinh thự của hoàng gia và trung tâm nghiên cứu Cải cách tôn giáo.
Chân dung Vua Tây Ban Nha Philip II (của họa sĩ Sofonisba Anguissola, Bảo tàng Prado, Madrid, Tây Ban Nha)
Quần thể Tu viện El Escorial được khởi dựng vào năm 1563, vào thời điểm kỷ niệm 5 năm chiến thắng của Tây Ban Nha trước người Pháp trong trận chiến San Quintín (Batalla de San Quintín) vào năm 1557.
Sau khi hoàn thành, Tu viện El Escorial là nơi chôn cất và tưởng nhớ các vị vua Tây Ban Nha, bắt đầu từ Hoàng đế La Mã Thần thánh Charles V (Charles V, Holy Roman Emperor, trị vì năm 1519- 1556). Đây cũng là nơi ở của vua Tây Ban Nha Philip II và gia đình.
Tu viện El Escurial trở thành tu viện của Dòng Thánh Augustinô (Order of Saint Augustine). Trong Tu viện có một Trường Nội trú Hoàng gia mang tên vua Tây Ban Nha Alfonso XII (Real Colegio de Alfonso XII; Vua Alfonso XII) trị vì năm 1874- 1885).
Quần thể Tu viện El Escorial được thiết kế bởi Juan Bautista de Toledo (năm 1515- 1567), học trò người Tây Ban Nha của Michelangelo (nhà điêu khắc, họa sĩ, kiến trúc sư vĩ đại người Florence, năm 1475 – 1564) và được hoàn thành bởi Juan de Herrera (kiến trúc sư, nhà toán học và hình học Tây Ban Nha, 1530- 1597).
Quần thể Tu viện El Escorial được xây dựng bằng đá, bao quanh bởi các khu vườn sang trọng.
Quần thể bao gồm các tòa nhà có chức năng nhà thờ, tu viện, lăng mộ, điện thờ, dinh thự, thư viện, bảo tàng, trường học, trung tâm nghiên cứu, bệnh viện…được bố cục chặt chẽ bao quanh 11 sân chính và 3 sân phụ.
Kiến trúc của Quần thể theo phong cách có ít trang trí, được gọi là “Herreriano”, là sự khác biệt so với các phong cách kiến trúc tại Tây Âu trước đó, song lại có ảnh hưởng sâu sắc đến kiến trúc Tây Ban Nha trong hơn nửa thế kỷ. Tuy nhiên, tại đây vẫn có một số phòng với lối trang trí rất phong phú và đặc sắc.
Quần thể Tu viện El Escorial trở thành một kho tàng nghệ thuật khổng lồ, nơi lưu giữ các tác phẩm bích họa, tranh của các nghệ sĩ tầm thế giới và thư viện chứa hàng ngàn bản thảo vô giá.
Vào thế kỷ 18, một thị trấn nhỏ mọc lên xung quanh Quần thể Tu viện, trở thành hình mẫu đô thị của thời Khai sáng.
Kế liền Quần thể Tu viện El Escorial có 2 biệt thự hoàng gia: Biệt thự Thái tử (Casita del Principe), nằm tại phía đông của Quần thể Tu viện; Biệt thự Hoàng tử (La Casita de Arriba/ Casita del Infante), nằm tại phía tây của Quần thể Tu viện. Đây là các công trình xây dựng trong thời kỳ giới hoàng gia và quý tộc phổ biến có biệt thự ở nông thôn, là nơi nghỉ ngơi và giải trí mang tính riêng tư.
Quần thể Tu viện El Escorial tại thị trấn San Lorenzo de El Escorial, vùng Madrid, Tây Ban Nha trở thành tượng đài biểu đạt tư tưởng và nghệ thuật, nguồn cảm hứng và đại diện cho Chế độ Quân chủ Công giáo Tây Ban Nha trong Thời kỳ Hoàng kim, giữa thế kỷ 16 và 17, cũng như tính lâu dài của nó cho đến cuối thời kỳ Phong kiến.
Bức tranh khắc (năm 1576) miêu tả hình ảnh Quần thể Tu viện El Escorial, Madrid, Tây Ban Nha trong quá trình xây dựng
Quần thể Tu viện El Escorial và địa điểm có liên quan tại San Lorenzo de El Escorial, vùng Madrid, Tây Ban Nha được UNESCO tôn vinh là Di sản thế giới với tiêu chí:
Tiêu chí (i): Tu viện El Escorial và địa điểm có liên quan tại San Lorenzo de El Escorial, vùng Madrid, Tây Ban Nha là một tuyệt tác về tài năng sáng tạo của con người, một công trình tập thể vĩ đại của các nghệ sĩ quan trọng, thực hiện theo mong muốn của nhân vật lịch sử Vua Philip II.
Tiêu chí (ii): Tu viện El Escorial thể hiện sự giao lưu quan trọng giữa các giá trị nhân văn, tượng trưng cho sự biểu đạt tư tưởng và nghệ thuật, đã ảnh hưởng to lớn đến phát triển kiến trúc, nghệ thuật hoành tráng và thiết kế cảnh quan Thời kỳ Hoàng kim Tây Ban Nha.
Quần thể kiến trúc là một ví dụ về thiết kế cung điện, cảnh quan và đô thị, được xây dựng bởi các Chế độ Quân chủ Cơ đốc giáo châu Âu. Cách bố trí của Tu viện đã khiến công trình trở thành một trong những ví dụ tiêu biểu nhất của một trị trấn hoàng gia (Real Sitio, thị trấn với cư dân là các triều thần), một địa điểm thể hiện quyền lực hoàng gia.
Tiêu chí (vi): Tu viện El Escorial liên quan trực tiếp đến những nhân vật quan trọng trong lịch sử châu Âu và thế giới, như Hoàng đế La Mã Thần thánh Charles V và thế hệ tiếp nối của ông, những người làm vua Tây Ban Nha, đặc biệt là Vua Philip II. Công trình thể hiện tư tưởng của xã hội, sự phù phiếm, khắc khổ và nghi lễ; đại diện cho sự uy nghi, cao quý của các thế lực thần thánh và thế tục.
Di sản bao gồm Quần thể Tu viện Hoàng gia El Escorial, Biệt thự Thái tử và Biệt thự Hoàng tử.
Phạm vi Di sản Quần thể Tu viện El Escorial và địa điểm có liên quan tại San Lorenzo de El Escorial, vùng Madrid, Tây Ban Nha
Di sản bao gồm Quần thể Tu viện Hoàng gia El Escorial (vị trí 1), Biệt thự Thái tử (vị trí 2) và Biệt thự Hoàng tử (vị trí 3)
Quần thể Tu viện Hoàng gia El Escorial
Quần thể Tu viện Hoàng gia El Escorial nằm tại tây nam thị trấn San Lorenzo de El Escorial (N40 35 17,00; W4 8 32,00); diện tích Di sản 85,34ha.
Quần thể Tu viện El Escorial là nơi chôn cất hầu hết các vị vua Tây Ban Nha trong 5 thế kỷ, như: Hoàng đế La Mã Thần thánh Charles V (người trị vì Tây Ban Nha với tư cách là Vua Charles I), Philip II , Philip III , Philip IV, Charles II, Louis I, Charles III, Charles IV, Ferdinand VII, Isabella II, Alfonso XII và Alfonso XIII.
Quần thể Tu viện được thực hiện theo triết lý rõ ràng của Vua Philip II cho kiến trúc sư Juan Bautista de Toledo: "Đơn giản trong xây dựng; Nghiêm túc trong tổng thế; Cao quý mà không kiêu ngạo; Uy nghiêm mà không phô trương."
Quần thể Tu viện Hoàng gia El Escorial bố cục theo hướng chếch đông – tây, quay mặt về hướng tây, có mặt bằng hình chữ nhật, kích thước 224m x 153m, được tổ hợp theo dạng lưới ô vuông, bao gồm các dãy nhà, hành lang và sân trong.
4 góc của Tổ hợp là 4 tòa tháp. Trung tâm của Tổ hợp là mái vòm cao lớn của Nhà thờ.
Quần thể được xây dựng chủ yếu từ đá granit màu xám khai thác tại địa phương.
Về bố cục chung, Quần thể chia thành 5 khối chính: Khối trung tâm hay Khối Nhà thờ; Khối Tây Bắc và Khối Tây Nam; Khối Đông Bắc và Khối Đông Nam. Các khối này đều gắn với sân trong.
Bao quanh khối công trình là hệ thống vườn hoa.
Bản vẽ mặt bằng tầng 1, 2 Quần thể Tu viện El Escorial, Madrid, Tây Ban Nha
Sơ đồ mặt cắt dọc theo Khối nhà thờ, Sân Vua và Tiền sảnh, Quần thể Tu viện El Escorial, Madrid, Tây Ban Nha
Sơ đồ mặt cắt ngang qua Khối Tây Bắc và Khối Tây Nam, phía trước của Nhà thờ, Quần thể Tu viện El Escorial, Madrid, Tây Ban Nha
Sơ đồ mặt cắt ngang qua Khối Đông Bắc, Khối Nhà thờ và Khối Đông Nam, Quần thể Tu viện El Escorial, Madrid, Tây Ban Nha
Tổng mặt bằng Quần thể Tu viện El Escorial, Madrid, Tây Ban Nha
Phối cảnh phía tây Quần thể Tu viện El Escorial, Madrid, Tây Ban Nha
Phối cảnh phía nam Quần thể Tu viện El Escorial, Madrid, Tây Ban Nha
Sơ đồ các công trình chính trong Quần thể Tu viện El Escorial, Madrid, Tây Ban Nha
Khối Trung tâm hay Khối Nhà thờ
Khối Trung tâm hay Khối Nhà thờ (Vương cung Thánh đường San Lorenzo el Real) nằm tại trung tâm của Quần thể. Công trình được thiết kế giống như hầu hết các nhà thờ Gothic cuối cùng ở Tây Âu với hình dạng một cây thành giá La Mã.
Khối Nhà thờ gồm:
Lối vào chính (Main Entrance) nằm tại phía tây.
Ngay sau Lối vào chính là Tiền sảnh (Verstibule). Từ đây có 3 cửa: Cửa chính giữa dẫn đến Sân Vua (Patio de los Reyes); Cửa dẫn đến Thư viện (Entrance to Library, hình vẽ ký hiệu 9) và Tu viện (Khu vực phòng ăn/Refectory) tại phía nam; Cửa dẫn đến Khối Trường học (College) tại phía bắc.
Mặt tiền phía tây và bắc Quần thể Tu viện El Escorial, Madrid, Tây Ban Nha
Thư viện nằm trên tầng 2 của Tiền sảnh, có chiều dài 54m, rộng 9m, cao 10m với sàn lát đá cẩm thạch và những kệ gỗ chạm khắc tinh xảo. Đây là một trong ba thư viện của Quần thể. Thư viện được cho là thiết kế theo hình mẫu thư viện của Vaitican. Thư viện bị hỏa hoạn vào năm 1671 với 5280 bộ sưu tập đã bị phá hủy.
Vòm trần của Thư viện được trang trí bằng những bức bích họa mô tả 7 nghệ thuật tự do: Hùng biện, Biện chứng, Âm nhạc, Ngữ pháp, Số học, Hình học và Thiên văn học.
Không giống như hầu hết các thư viện cùng thời, các tủ sách được đặt dựa vào các bức tường, thay vì vuông góc với chúng. Trong thời trị vì của Vua Phillip II, có hẳn một căn phòng dành riêng cho các bản viết tay cổ, hầu hết bằng tiếng Latinh, nhiều bản bằng tiếng Hy Lạp, nhưng cũng có một số bằng tiếng Do Thái, Aramaic, Ả Rập, Ý, Pháp và tiếng Tây Ban Nha.
Hệ thống thư viện tại Quần thể Tu viện Hoàng gia El Escorial là một thành quả văn hóa to lớn, khởi đầu từ Vua Philip II và đạt đến đỉnh cao vào thời Vua Philip IV (trị vì năm 1621- 1665). Hiện tại, hệ thống thư viện tại đây có khoảng hơn 40.000 đầu sách.
Nội thất bên trong Thư viện, Quần thể Tu viện El Escorial, Madrid, Tây Ban Nha
Sân Vua (Patio de los Reyes) nằm phía sau của Lối vào chính (Main Entrance). Đây là sân trong lớn nhất của Quần thể. Sân có mặt bằng gần như vuông. Từ đây có bậc lên Nhà thờ (Steps up to Church).
Sân như là một quảng trường phía trước Nhà thờ. Tại đây có thể nhìn rõ 6 tượng các vị vua trang trí cho mặt tiền Nhà thờ.
Sân Vua và mặt trước Khối Nhà thờ với tượng 6 vị vua, Quần thể Tu viện El Escorial, Madrid, Tây Ban Nha
Nhà thờ (Church) có 3 nhịp chính và hai hành lang hẹp hai bên. Từ phía cổng chính vào có các không gian:
Tiền phòng (Ante- Room): Được phân định bởi các khối trụ tường lớn tạo thành 3 nhịp nhà.
Mặt tiền Nhà thờ chính là mặt trước của Gian Tiền phòng, được giới hạn bởi chiều ngang của Sân Vua. Mặt tiền gồm 3 nhịp hay 3 gian, được phân định bởi 6 cột theo thức cột Tuscan. Theo chiều cao, mặt đứng nhà thờ phân thành 2 khối. Khối dưới cao thông 2 tầng. Tầng dưới là 3 cửa vòm. Tầng trên là 3 cửa hình chữ nhật. Khối trên bố cục theo dạng đầu hồi với mái tam giác. Tại vị trí của 6 cột có 6 bệ đặt 6 tượng vua.
Hai đầu của Gian Tiền phòng là Tháp chuông. Tháp chuông phía Nam có một phòng nhỏ mang tên Căn phòng Bí mật (Sala de Secretos, hình vẽ ký hiệu 8). Hai tháp chuông (cùng với tháp vòm lớn phía trên Gian Hợp xướng) tạo nên diện mạo chính của Nhà thờ.
Gian Hội trường (Atrium): Được phân định bởi các khối trụ tường lớn tạo thành 3 nhịp nhà. Gian Hội trường cũng như Gian Tiền phòng được bao phủ bởi các vòm thùng với các trang trí bích họa của Luca Giordano (họa sĩ người Ý, năm 1634 – 1705).
Gian Hợp xướng (Main Chor): Được phân định bởi 4 khối trụ tường lớn và là không gian lớn nhất trong Quần thể. Gian Hợp xướng giao với Gian ngang (Transept) tạo thành khối nhà hình chữ thập (Crucero). Phủ lên trên điểm giao là một mái vòm khổng lồ, lấy cảm hứng từ Nhà thờ Thánh Peter ở Rome, Ý. Khác với mái vòm La Mã được hỗ trợ bởi hàng cột Corinthian với trang trí công phu, mái vòm Nhà thờ El Escorial cao gần 100m, được đỡ bởi 4 trụ bằng đá granit lớn đỡ mái vòm kiểu Romanesque với trang trí đơn giản.
Nội thất tại điểm giao của Gian Hợp xướng với Gian ngang; Bên trên là mái vòm chính của Khối Nhà thờ, Quần thể Tu viện El Escorial, Madrid, Tây Ban Nha
Gian Hậu đường (Apse): Nằm phía sau Gian Hợp xướng, phân cách bởi dãy bậc. Đây là nơi giảng đạo của linh mục và vị trí đặt Ban thờ (Presbytery and high Altar, hình vẽ ký hiệu 1).
Phía đông của Ban thờ là bức tường bằng đá cao gần 28m. Bề mặt tường được trang trí bằng các bức tượng bằng đồng mạ vàng của Leone Leoni (nhà điêu khắc người Ý, năm 1509- 1590) và những bức tranh tôn giáo.
Hai bên Ban thờ là Phòng cầu nguyện Hoàng gia (Royal oratories, hình vẽ ký hiệu 2).
Phía sau Hậu đường là Cung điện Vua Philip II (Felipe II Palace), tại đây có Phòng cầu nguyện của Vua Philip II (hình vẽ ký hiệu 16).
Nội thất Ban thờ tại Nhà thờ, Quần thể Tu viện El Escorial, Madrid, Tây Ban Nha
Phía nam của Hậu đường là bậc thang đi xuống Hầm mộ Hoàng gia (Panteon, hình vẽ ký hiệu 3), nơi lưu giữ hài cốt của các vị vua và hoàng tộc (Royal Burial Vaults). Hầm mộ được chia thành:
Khu Hầm mộ các vị vua (Pantheon of the Kings) bao gồm 26 ngăn chứa hài cốt của các vị vua, hoàng hậu, thái hoàng, thái hậu Tây Ban Nha. Tường, sàn, trần bằng đá cẩm thạch, được trang trí bằng đồng mạ vàng.
Khu Hầm mộ các hoàng tử, công chúa (Pantheon of the Infantes) với 9 phòng mộ, được hoàn thành vào năm 1888; sàn, tường và trần bằng đá cẩm thạch trắng.
Sơ đồ Khu Hầm mộ: Ký hiệu: I, II, III, IV, V, VI, VII - Hầm mộ Các vị vua Tây Ban Nha; 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9 - Phòng mộ của hoàng tử, công chúa (Pantheon of the Infantes); A - Khu vườn Tu viện; B – Ban thờ Các vị vua (Pantheon of the Kings); C - Tầng hầm Tu viện.
Ban thờ chung tại Hầm mộ Các vị vua, Quần thể Tu viện El Escorial, San Lorenzo de El Escorial, Madrid, Tây Ban Nha
Hầm mộ hoàng tử, công chúa, Quần thể Tu viện El Escorial, San Lorenzo de El Escorial, Madrid, Tây Ban Nha
Phía bắc của Hậu đường là Phòng Batallas (Sala de Batallas/ Đại sảnh của các trận chiến, hình vẽ ký hiệu 13), nơi lưu giữ các bức bích họa về trận chiến San Quintín (Batalla de San Quintín), diễn ra vào năm 1557 giữa quân đội Đế chế Tây Ban Nha và quân đội Pháp với một chiến thắng quyết định cho Tây Ban Nha; Trận chiến Higueruela (Battle of La Higueruela), diễn ra vào năm 1431, giữa lực lượng của Vua John II (Vương triều Castille và León, trị vì năm 1406- 1454) với quân đội của Vương triều Nasrid, thuộc Tiểu vương quốc Granada (Emirate of Granada, tồn tại năm 1230–1492) và một số trận chiến khác.
Trang trí bên trong Đại sảnh Các trận chiến (Sala de Batallas) tại Nhà thờ, Quần thể Tu viện Hoàng gia El Escorial, Madrid, Tây Ban Nha
Kề liền phía bắc của Hậu đường là Căn hộ của con gái Vua Philip II, Công chúa Isabel Clara Eugenia (Apartments of the Infanta Isabel Clara Eugenia, hình vẽ ký hiệu 14).
Phia đông của Hậu đường là một sân trong nhỏ mang tên Mascoroties (Patio de los Mascoroties) với một đài phun nước tại trung tâm, được thiết kế theo phong cách Ý.
Phía nam của Sân trong Mascoroties là Phòng Ngai vàng (Throne Room, hình vẽ ký hiệu 15).
Phía đông của Sân trong là Phòng trưng bày (Gallery).
Khối Tây Bắc hay Khối trường học
Khối Tây Bắc hay Khối Trường học (College/School) có cấu trúc chung: Các dãy nhà tạo thành chu vi hình vuông; Bên trong có dãy nhà hình chữ thập, phân chia thành 4 sân trong nhỏ.
Sân trong có mặt bằng hình vuông, bao quanh bởi hành lang với các hàng cột.
Các dãy nhà cao 3 tầng, một tầng áp mái và 1 tầng hầm.
Tại góc tây bắc của Khối nhà là một tòa tháp cao 7 tầng và 1 tầng hầm.
Giao của dãy nhà chữ thập là một tòa tháp cao 2 tầng với các tầng có chiều cao thông 2 tầng.
Lối vào của Khối nhà được nhấn mạnh bởi khối đầu hồi của dãy nhà phân chia sân trong.
Khối Tây Nam
Khối Tây Nam hay Khối Tu viện (Monastery) có bố cục mặt bằng và hình khối tương tự như Khối Tây Bắc. Tạo thành bố cục đối xứng theo trục đông – tây của Quần thể.
Đây có hai không gian lớn, là nơi bố trí Thư viện Bản thảo (Manuscript Library) và Phòng ăn của Tu viện (Refectory). Gần với Phòng ăn của Tu viện, dọc theo sân trong là Phòng Trưng bày dưỡng sinh (Galeria de Convalecientes).
Khối Đông Nam
Khối Đông Nam có mặt bằng hình vuông. Chính giữa là một sân trong lớn mang tên Sân Nhà Truyền giáo (Patio de los Evangelistas).
Sân Nhà Truyền giáo là tác phẩm của kiến trúc sư Juan de Herrera. Sân có diện tích tương tự như Sân Vua, được chia thành 16 ô vuông nhỏ, gồm các ô vườn với các tác phẩm điêu khắc và ô bể nước. Trung tâm của Sân Nhà Truyền giáo là một tòa tháp trang trí. 4 phía quanh Sân là Hành lang Tu viện (Lower Cloister) cao 2 tầng. Đây là nơi trưng bày các bức bích họa của Pellegrino Tibaldi (kiến trúc sư, nhà điêu khắc, họa sĩ, người Ý, năm 1527 – 1596), thể hiện các sự tích trong Kinh thánh.
Bao quanh Sân là các dãy nhà cao 3 tầng, một tầng áp mái và 1 tầng hầm.
Sân Nhà Truyền giáo, Quần thể Tu viện Hoàng gia El Escorial, Madrid, Tây Ban Nha
Phía đông của Sân Nhà Truyền giáo có dãy phòng Đồ lễ thánh (Ante – Sacristy, hình vẽ ký hiệu 4 và 5). Bên trong còn lưu giữ được tranh của nhiều họa sĩ nổi tiếng thời bấy giờ.
Phía nam của Sân Nhà Truyền giáo là Phòng họp (Chapter Rooms) gắn liền với Vườn Frailes (Jardin de los Frailes).
Phía tây của Sân Nhà Truyền giáo là Cầu thang lớn (Grand Staircase, hình vẽ ký hiệu 6), được trang trí lộng lẫy với trần nhà hình vòm có các bức bích họa vẽ năm 1692 của họa sĩ Ý Luca Giordano mô tả Vinh quang của chế độ quân chủ Tây Ban Nha.
Hai bên Cầu thang là Phòng Chúa Ba Ngôi (Sala de la Trinidad, hình vẽ ký hiệu 7) và Nhà thờ cũ (Old Church).
Công trình cao 3 tầng.
Góc Đông Nam của Khối nhà cũng có một tòa tháp cao 7 tầng, tương tự như của Khối Tây Bắc và Tây Nam.
Khối Đông Bắc – Khối Căn hộ Hoàng gia
Khối Đông Bắc hay Khối Căn hộ Hoàng gia (Royal Apartments) có cấu trúc mặt bằng hình khối tương tự Khối Đông Nam. Tạo thành bố cục đối xứng theo trục đông – tây của Quần thể.
Sự khác biệt cơ bản của Khối Đông Bắc so với Khối Đông Nam là phía tây Sân trong của có thêm một dãy phòng hình chữ T, tạo thành hai sân trong nhỏ. Tại phía bắc của Khối nhà có: Sảnh vào phòng mang tên Cung điện Bourbon (Entrance to Bourbon Place, hình vẽ ký hiệu 10); Cầu thang lên tầng trên của Khối Căn hộ (Palace Staircase, hình vẽ ký hiệu 11); Lối vào Phòng và Bảo tàng Thế kỷ 16 (Entrance to 16 th. Rooms and Museum, hình vẽ ký hiệu 12).
Vườn xung quanh Quần thể
Phía tây và bắc của Quần thể Tu viện Hoàng gia El Escorial là sân rộng lát đá.
Phía đông và nam của Quần thể là hệ thống vườn cây.
Vườn của Quần thể hoa phân làm hai dạng: Vườn bố cục hình học và Vườn tự nhiên.
Vườn bố cục hình học nằm sát với dãy công trình phía đông và nam của Quần thể, cùng bệ nền với công trình.
Vườn tự nhiên, theo điều kiện địa hình thấp dần xuống phía nam và đông.
Tại khu vườn phía nam có một hồ nước hình chữ nhật.
Khu vườn phía đông Quần thể Tu viện Hoàng gia El Escorial, Madrid, Tây Ban Nha
Khu vườn bố cục hình học và hồ nước tại phía nam Quần thể Tu viện Hoàng gia El Escorial, Madrid, Tây Ban Nha
Biệt thự Thái tử
Biệt thự Thái tử (Casita del Principe) nằm tại phía đông của Quần thể Tu viện Hoàng gia El Escorial. Đây là biệt thự của Thái tử con trai Vua Charles III và sau này là Vua Charles IV (trị vì năm 1788- 1808).
Công trình được thiết kế bởi Juan de Villanueva (kiến trúc sư người Tây Ban Nha, nổi tiếng nhất của trường phái Tân cổ điển Tây Ban Nha, năm 1739 – 1811), được xây dựng vào năm 1770 và mở rộng vào năm 1780.
Biệt thự được đặt trong một khu vườn sang trọng, trong một tổng thể công viên có tường bao quanh.
Công trình bố cục theo trục chính đông – tây. Lối vào chính từ phía đông, tựa lưng vào sườn núi ở phía tây.
Biệt thự gồm Khối nhà chính cao 1- 2 tầng. Khối 2 tầng ở chính giữa, nhấn mạnh sảnh vào với hàng hiên 3 gian với 4 cột kiểu Doric.
3 Khối nhà phụ bao quanh Khối nhà chính. Hai Khối nhà phụ nằm tại hai bên và một Khối nhà phụ nằm vuông góc với Khối nhà chính tạo thành hình chữ T.
Nội thất Biệt thự được trang trí theo phong cách Tân cổ điển. Tại tầng trên của Khối nhà chính có Phòng Gốm sứ (Sala de Porcelana) với các trang trí đồ gốm, được thực hiện vào năm 1790.
Vườn của Biệt thự được chia thành: Khu vườn phía trước nhà và Khu vườn phía sau nhà.
Khu vườn phía trước nhà có bố cục dạng nửa đường tròn. Trung tâm Khu vườn là một bể nước hình tròn với đường bao quanh và có các đường đi bộ hình tia từ tâm đường tròn tỏa ra xung quanh.
Khu vườn phía sau bố cục theo kiểu hình học, tạo thành các ô cỏ. Trong đó có một ô vuông bố trí hồ nước. Ô vuông cuối cùng của trục vườn có dạng bán tròn.
Tổng mặt bằng Biệt thự Thái tử, El Escorial, Madrid, Tây Ban Nha
Sơ đồ mặt bằng Khối nhà chính, Biệt thự Thái tử, El Escorial, Madrid, Tây Ban Nha
Mặt tiền phía đông Biệt thự Thái tử, El Escorial, Madrid, Tây Ban Nha
Mặt tiền phía bắc Biệt thự Thái tử, El Escorial, Madrid, Tây Ban Nha
Nội thất Phòng khách, Biệt thự Thái tử, El Escorial, Madrid, Tây Ban Nha
Nội thất Phòng Gốm sứ, Biệt thự Thái tử, El Escorial, Madrid, Tây Ban Nha
Biệt thự Hoàng tử
Biệt thự Hoàng tử (La Casita de Arriba/ Casita del Infante) nằm tách biệt, tại phía tây của Quần thể Tu viện Hoàng gia El Escorial (N40 35 8,00; W4 9 20,00), cách khoảng 5km; diện tích Di sản 8,77ha.
Đây là tòa biệt thự của Hoàng tử Gabriel (năm 1752- 1788, con trai vua Tây Ban Nha Charles III).
Công trình được xây dựng vào năm 1771- 1773, trên một sườn núi, theo phong cách Tân cổ điển bởi Juan de Villanueva (kiến trúc sư Tây Ban Nha, nổi tiếng nhất của trường phái Tân cổ điển Tây Ban Nha, năm 1739 – 1811).
Công trình có mặt bằng gần vuông, cao 1 tầng và 1 tầng áp mái, giữa là một phòng lớn, xung quanh có 6 phòng và hành lang. Công trình có lối vào từ 4 phía. Sảnh chính với cầu thang tại mặt đứng phía bắc. Bên trong Biệt thư, các trang trí ban đầu đã không còn nguyên vẹn.
Khu vườn Biệt thự Hoàng tử được thiết kế theo phong cách Ý, gồm : Khu vườn phía trước nhà và Khu vườn phía sau nhà.
Khu vườn phía trước nhà nằm tại phía bắc, có diện tích nhỏ, gồm các bồn hoa, đường dạo và sân với các hàng cây cổ thụ.
Khu vườn phía sau nhà nằm tại phía nam, có diện tích rộng hơn, gồm các ô vườn hoa bố cục kiểu hình học và các mảng vườn bố cục thấp dần xuống theo sườn đồi. Cuối các ô vườn hình học có một hồ nước, mặt bằng hình vuông, được tạo bởi 3 bức tường nhô cao hơn địa hình tự nhiên xung quanh.
Tổng mặt bằng Biệt thự Hoàng tử, El Escorial, Madrid, Tây Ban Nha
Sơ đồ mặt cắt và mặt bằng Biệt thự Hoàng tử, El Escorial, Madrid, Tây Ban Nha
Mặt tiền chính phía bắc Biệt thự Hoàng tử, El Escorial, Madrid, Tây Ban Nha
Mặt tiền phía nam và khu vườn Biệt thự Hoàng tử, El Escorial, Madrid, Tây Ban Nha
Di sản Tu viện El Escorial và địa điểm có liên quan tại San Lorenzo de El Escorial, vùng Madrid, Tây Ban Nha được đánh giá là một trong những trung tâm của thế giới Cơ đốc giáo và là một trong những di tích nghệ thuật vĩ đại nhất tại Tây Ban Nha.
Đặng Tú, Bộ môn KTCN, ĐHXD
Nguồn:
https://whc.unesco.org/en/list/318/
https://en.wikipedia.org/wiki/Spain
https://en.wikipedia.org/wiki/San_Lorenzo_de_El_Escorial
https://en.wikipedia.org/wiki/El_Escorial
http://www.arquitecturapopular.es/arquitectura-historica/religiosa/disenos-y-estampas-monasterio-del-escorial.htm
https://es.wikipedia.org/wiki/Casita_del_Pr%C3%ADncipe_(El_Escorial)
https://en.wikipedia.org/wiki/Casita_del_Infante
https://es.wikipedia.org/wiki/Casita_del_Infante_(San_Lorenzo_de_El_Escorial)
https://www.feelmadrid.com/elescorial.html
Danh sách và bài viết về Di sản thế giới tại châu Á và châu Đại Dương
Danh sách và bài viết về Di sản thế giới tại châu Âu
Danh sách và bài viết về Di sản thế giới tại châu Mỹ
Danh sách và bài viết về Di sản thế giới tại châu Phi
|