Thông tin chung:
Công trình: Khu phức hợp Nhà – Xưởng - Bảo tàng Plantin-Moretus (Plantin-Moretus House-Workshops-Museum Complex)
Địa điểm: thành phố Antwerp, vùng Flanders, Bỉ (N51 13 5.988 E4 23 52.008)
Thiết kế kiến trúc:
Quy mô: Diện tích Di sản 0,23ha; diện tích vùng đệm 184,1ha.
Năm hình thành: Thế kỷ 16
Giá trị: Di sản thế giới (2005; hạng mục ii, iii, iv, vi)

Bỉ (Belgium) là một quốc gia ở Tây Âu, giáp với Hà Lan ở phía bắc, Đức về phía đông, Luxembourg 
về phía đông nam, Pháp về phía tây nam, và Biển Bắc ở phía tây bắc. 

Bỉ có diện tích 30.689 km2, dân số hơn 11,5 triệu người (năm 2020). Ngôn ngữ chính thức: Hà Lan, Pháp, Đức.Thủ đô và thành phố lớn nhất là Bruxelles.

Về mặt lịch sử, Bỉ nằm tại một khu vực được gọi là Các vùng đất thấp (Nederlanden).

Khu vực này được gọi là Belgica trong tiếng Latinh theo tên tỉnh Gallia Belgica của Cộng hòa La Mã (Roman Republic, tồn tại năm 509 TCN – 27 TCN).

Từ cuối thời Trung cổ cho đến thế kỷ 17, khu vực này là một trung tâm thương nghiệp và văn hoá thịnh vượng mang tầm thế giới.

Năm 1830, Bỉ độc lập từ Hà Lan. Khu vực này trở thành chiến trường giữa các cường quốc chính tại châu Âu, do đó được mệnh danh là "Chiến trường của châu Âu" (Battlefield of Europe), đặc biệt trong hai thế chiến của thế kỷ 20. Ngày nay, Bỉ là một quốc gia gia phát triển và là một trong những quốc gia hòa bình nhất trên thế giới.

Về mặt hành chính, Bỉ chia thành 3 vùng (bang) và 10 tỉnh.

Bản đồ Bỉ và vị trí thành phố Antwerp, tại phía bắc của Bỉ

Khu phức hợp Nhà-Xưởng-Bảo tàng Plantin-Moretus là một tổ hợp có chức năng vừa là nhà ở, văn phòng làm việc, và xưởng in được hình thành vào thời kỳ Phục hưng và Baroque, nằm tại thành phố Antwerp, Bỉ.
Antwerp là một trong ba thành phố hàng đầu tại châu Âu thời bấy giờ về in ấn cùng với Paris và Venice, bắt nguồn từ công nghệ in chữ rời và máy in (được cho là khởi nguồn từ phát minh của Johannes Gutenberg, người Đức vào những năm 1450-1456).

Christoffel Plantin (sinh tại Pháp, khoảng 1520-1589; là một nhà xuất bản, nhà in sách và nhân văn lớn thời Phục hưng, sống và làm việc tại Antwerp, Bỉ), sau khi tiếp thu được công nghệ in chữ rời tại Paris đã xây dựng một cơ sở in ấn mang tên Officina Plantiniana, tại Antwerp, Bỉ. Sau đó, cơ sở này được điều hành bởi con rể của ông là Jan Moretus (1543-1610) và cháu của ông là Balthasar Moretus (1574 -1641).
Thời bấy giờ, nhà in Plantin-Moretus còn là nơi tụ họp nhiều học giả và nhân văn nổi tiếng tại Bỉ như Justus Lipsius, Simon Stevin….

Công trình được coi là cơ sở kinh doanh in ấn sách hàng đầu châu Âu vào thế kỷ 16,17.

Năm 1867, Edward Moretus (1804-1880) người kế thừa nhà in đã bán nhà in cho chính quyền thành phố Antwerp để làm bảo tàng. Năm 1877, công chúng có thể vào thăm quan Bảo tàng.  
Năm 1944, Bảo tàng bị hư hại nặng do chiến tranh, sau đó được sửa chữa và mở cửa trở lại vào năm 1951. 

Chân dung Christoffel Plantin do họa sĩ Peter Paul Rubens vẽ

Phù điêu chủ doanh nghiệp Balthasar Moretus

Khu phức hợp Nhà-Xưởng-Bảo tàng Plantin-Moretus đã tồn tại qua nhiều thế kỷ, bao gồm một dinh thự gia tộc, được xây dựng theo 3 giai đoạn  (1578-1584, 1620-1640 và 1760-1763) với các cánh nhà bao quanh một sân trong. 
Ngoài giá trị kiến ​​trúc nổi bật, Khu phức hợp còn chứa đựng bằng chứng đầy đủ về cuộc đời và công việc của nhà xuất bản và in ấn phong phú nhất ở châu Âu vào cuối thế kỷ 16. Trong đó có các thiết bị của các xưởng (xưởng in, xưởng đúc, phòng sắp chữ), đồ đạc (thiết bị, dụng cụ, thư viện rộng lớn, đồ nội thất, chân dung), các kho lưu trữ sản phẩm vô giá của cơ sở in ấn Officerina Plantiniana (được UNESCO công nhận là Di sản tư liệu thế giới vào năm 2001) và các tác phẩm nghệ thuật, bao gồm các bức tranh từ xưởng của Peter Paul Rubens (nghệ sĩ nổi tiếng người Hà Lan, 1577- 1640; ông có một xưởng tranh lớn tại ở Antwerp, Bỉ). 

Khu phức hợp Nhà-Xưởng-Bảo tàng Plantin-Moretus, Antwerp, Bỉ được UNESCO công nhận là Di sản thế giới (năm 2002), với tiêu chí: 

Tiêu chí (ii): Thông qua các ấn phẩm của Officerina Plantiniana, Khu phức hợp Plantin-Moretus là minh chứng cho vai trò to lớn của trung tâm nhân văn châu Âu này trong phát triển khoa học và văn hóa vào thế kỷ 16. 

Tiêu chí (iii): Được coi là một phần không thể thiếu của Ký ức Thế giới (Memory of the World, UNESCO, năm 2001), Kho lưu trữ của Officina Plantiniana, gồm tài liệu kinh doanh, tài khoản thương mại và thư từ của một số học giả và các nhà nhân văn nổi tiếng thế giới, cung cấp một bằng chứng độc đáo cho một truyền thống mà văn hóa có tầm quan trọng hàng đầu. 

Tiêu chí (iv): Khu phức hợp Plantin-Moretus là một ví dụ nổi bật về mối quan hệ giữa môi trường sống của một gia đình trong thế kỷ 16, 17 và 18, thế giới công việc và thế giới thương mại; nơi lưu giữ các tài liệu đặc biệt liên quan đến các giai đoạn quan trọng của lịch sử châu Âu: Phục hưng, Baroque và Chủ nghĩa cổ điển. 

Tiêu chí (vi): Khu phức hợp Plantin-Moretus gắn liền với những ý tưởng, niềm tin, công nghệ và các tác phẩm văn học, nghệ thuật có ý nghĩa phổ quát nổi bật. 


Phạm vi Khu vực Di sản Khu phức hợp Nhà-Xưởng-Bảo tàng Plantin-Moretus, Antwerp, Bỉ

Các giai đoạn hình thành của Di sản Khu phức hợp Nhà-Xưởng-Bảo tàng Plantin-Moretus, Antwerp, Bỉ


Tổng mặt bằng, Khu phức hợp Nhà-Xưởng-Bảo tàng Plantin-Moretus, Antwerp, Bỉ


Phối cảnh tổng thể Phức hợp Nhà-Xưởng-Bảo tàng Plantin-Moretus, Antwerp, Bỉ; nhìn từ phía đông nam

Khu phức hợp Nhà-Xưởng-Bảo tàng Plantin-Moretus có bố cục theo chu vi khu đất tạo thành một sân trong.
Công trình cao 2- 3 tầng và một tầng áp mái. Sân trong được tổ chức thành vườn cảnh. 


Mặt bằng tầng 1 Phức hợp Nhà-Xưởng-Bảo tàng Plantin-Moretus, Antwerp, Bỉ;


Sơ đồ các phòng chức năng bên trong Phức hợp Nhà-Xưởng-Bảo tàng Plantin-Moretus, Antwerp, Bỉ;



Mặt trước phía đông nam của Phức hợp Nhà-Xưởng-Bảo tàng Plantin-Moretus, Antwerp, Bỉ;


Sân trong của của Phức hợp Nhà-Xưởng-Bảo tàng Plantin-Moretus, Antwerp, Bỉ;


Sân trong nhìn từ hành lang tầng 1, Phức hợp Nhà-Xưởng-Bảo tàng Plantin-Moretus, Antwerp, Bỉ;

Khu phức hợp Nhà-Xưởng-Bảo tàng Plantin-Moretus là nơi lưu giữ bộ sưu tập đặc biệt về kỹ thuật in ấn. Đây là nơi đặt hai máy in ấn chữ rời (in Typo) lâu đời nhất trên thế giới với bộ khuôn dập, các tập mẫu kiểu chữ rời và các thiết bị in ấn khác. 


Nơi trưng bày phòng sắp chữ


Bản in sắp bằng chữ rời trên bản gỗ tạo thành bản in Typo.


Khu vực máy in


Nơi trưng bày máy in Typo cổ xưa
Tổng cộng, tòa nhà lịch sử hiện có 35 phòng với nội thất trang trí lộng lẫy. 
Các không gian nội thất cũng như tài liệu lưu trữ trong khu vực Di sản là môt nguồn tư liệu và thông tin quý hiếm về lịch sử xã hội, văn hóa của thành phố Antwerp, về một số học giả nổi tiếng trên thế giới, điều kiện sống, làm việc của doanh nghiệp, người lao động trong xưởng in cũng như hoạt động kinh doanh in ấn.




Nội thất không gian lưu trữ tài liện liên quan đến xuất bản.


Nội thất phòng làm việc


Nội thất thư viện nhỏ


Nội thất phòng ngủ

Khu phức hợp cũng là nơi lưu giữ bộ sưu tập khoảng 30000 cuốn sách, bản nhạc gốc; các bản in bằng gỗ, bản in bằng các chữ đúc chì và rất nhiều các bản in khắc tranh quý hiếm được thực hiện từ thế kỷ 17,18. Tại đây còn lưu giữ 600 bản thảo của một số tác phẩm nghệ thuật nổi tiếng; một số bản đồ cổ…


Một cuốn sách in trong nhà in Plantin-Moretus

Di sản Khu phức hợp Nhà-Xưởng-Bảo tàng Plantin-Moretus, Antwerp, Bỉ có giá trị kiến trúc nổi bật với các bằng chứng đầy đủ về cuộc sống và công việc của ngành in ấn, xuất bản tiêu biểu của châu Âu vào cuối thế kỷ 16.

Đặng Tú, Bộ môn KTCN, ĐHXD
Nguồn :
http://whc.unesco.org/en/list/1185
https://whc.unesco.org/uploads/nominations/1185.pdf
https://en.wikipedia.org/wiki/Christophe_Plantin
https://en.wikipedia.org/wiki/Belgium
https://en.wikipedia.org/wiki/Antwerp
https://en.wikipedia.org/wiki/Peter_Paul_Rubens
https://nl.wikipedia.org/wiki/Museum_Plantin-Moretus
https://en.wikipedia.org/wiki/Plantin-Moretus_Museum
http://www.museumplantinmoretus.be
https://en.wikipedia.org/wiki/Balthasar_I_Moretus
https://www.dbnl.org/tekst/voet004gold01_01/voet004gold01_01_0011.php

Xem video giới thiệu công trình tại đây

Danh sách và bài viết về Di sản thế giới tại châu Á và châu Đại Dương     

Danh sách và bài viết về Di sản thế giới tại châu Âu

Danh sách và bài viết  về Di sản thế giới tại châu Mỹ         

Danh sách và bài viết về Di sản thế giới tại châu Phi