Thông tin chung:
Công trình: Nhà máy Van Nelle (Van Nellefabriek/Van Nelle Factory)
Địa điểm:  Khu công nghiệp Spaanse Polder, Rotterdam, South Holland, Hà Lan (N51 55 24 E4 25 6)
Thiết kế kiến trúc: Leendert van der Vlugt và Johannes Brinkman
Quy mô: Diện tích Di sản 6,94ha; vùng đệm 87,57ha.  
Năm thực hiện: Khởi công năm 1925, hoàn thành 1931
Giá trị: Di sản thế giới (2014; hạng mục ii, iv)

Hà Lan (Netherland) là một quốc gia chủ yếu nằm ở Tây Âu và một phần ở Caribe (châu Mỹ). Ở châu Âu, Hà Lan gồm 12 tỉnh, có biên giới với Đức ở phía đông, Bỉ ở phía nam, và Biển Bắc ở phía tây bắc; có đường biên giới hàng hải ở Biển Bắc với các quốc gia trên và Vương quốc Anh. Ở Caribe, nó bao gồm ba thành phố tự trị đặc biệt: các đảo Bonaire, Sint Eustatius và Saba.
Ngôn ngữ chính thức của đất nước là tiếng Hà Lan (Dutch language), với tiếng West Frisian là ngôn ngữ chính thức phụ ở tỉnh Friesland; tiếng Anh và tiếng Papiamentu là ngôn ngữ chính thức phụ ở Caribe Hà Lan.  
Amsterdam là thủ đô và là thành phố lớn nhất Vương quốc Hà Lan.
Netherland có nghĩa đen là "vùng đất thấp" và địa hình bằng phẳng với chỉ khoảng 50% diện tích đất cao 1m trên  mực nước biển và gần 17% nằm dưới mực nước biển.
Hà Lan có diện tích khoảng 41.865 km2, dân số khoảng 17,4 triệu người (năm 2020).  

Dấu vết con người lâu đời nhất tìm thấy tại đây được cho là khoảng 25000 năm trước. Vùng đất này đã trải qua nhiều nền văn hóa. Đây là nơi, người ta cho rằng nhiều người chết trong cuộc đấu tranh chống lại nước hơn là trong cuộc đấu tranh chống lại loài người.

Vào năm 57 TCN – 53 TCN, một phần của Hà Lan bị Đế chế La Mã (Roman Empire, tồn tại năm 27TCN – năm 476) chinh phục. Sau khi Đế chế La Mã trong khu vực sụp đổ, tại miền nam Hà Lan hình thành Vương quốc Frankis (Kingdom of the Franks, tồn tại năm 481–843); tại miền bắc hình thành Vương quốc Frisian (Frisian Kingdom, tồn tại năm 600–734). Từ năm 600 đến khoảng năm 719, thường xảy ra tranh giành giữa người Frisia và người Frank. Vào đầu thế kỷ thứ 9, Vương quốc Frankis mở rộng tại miền tây và trung châu Âu và trở thành Đế chế Carolingian (Carolingian Empire, tồn tại năm 800–888).
Đế chế Carolingian mô phỏng theo Đế chế La Mã và kiểm soát phần lớn Tây Âu. Kể từ năm 843, Đế chế được chia thành ba phần - Đông , Trung và Tây Francia. Phần lớn đất nước Hà Lan ngày nay thuộc Vương quốc Trung Francia (Middle Francia, tồn tại năm 843–855). Vào năm 855, Vương quốc này bị chia cắt. Các vùng đất phía bắc của dãy Alps thuộc quyền cải quản của Vương triều Lotharingia, được phân thành Thượng và Hạ Lotharingia, trở thành một phần của Vương quốc East Francia (tồn tại năm 843- 962) vào năm 870 và nằm dưới sự kiểm soát của người Viking. Sau đó, Vương quốc East Francia tan rã và tại đây hình thành các quốc gia bán độc lập.
Dưới thời cai trị của Đế chế La Mã Thần thánh (Holy Roman Empire, tồn tại năm 800/962 –1806) và vua Tây Ban Nha (Habsburg Spain, tồn tại năm 1516–1700), các vùng đất của Hà Lan được hợp nhất thành 17 tỉnh, bao gồm cả Bỉ, Luxembourg và một số vùng đất liền kề thuộc Pháp và Đức ngày nay.
Các cuộc chiến tranh giành lãnh thổ và bành trướng tôn giáo làm cho vùng đất này luôn trong tình trạng bị chia cắt.
Năm 1581, Cộng hòa Hà Lan (Dutch Republic, tồn tại năm 1581–1795) được thành lập. Đây là nhà nước tiền thân của Hà Lan và nhà nước Hà Lan hoàn toàn độc lập đầu tiên.
Năm 1648, Cộng hòa Hà Lan được cộng nhận chính thức tại Hiệp ước (Peace of Münster) giữa Hà Lan và Đế chế Tây Ban Nha (Spanish Empire#Conflicts in northern Europe). Tiếp sau đó là sự hình thành Đế chế Hà Lan (Dutch Empire). Đế chế này đã phát triển, trở thành một trong những cường quốc kinh tế và đi biển lớn, cùng với Bồ Đào Nha, Tây Ban Nha, Pháp và Anh. 
Khoa học, quân sự và nghệ thuật (đặc biệt là hội họa ) từ đây nằm trong số những lĩnh vực được hoan nghênh nhất trên thế giới. Đến năm 1650, người Hà Lan sở hữu 16.000 tàu buôn. Công ty Đông Ấn Hà Lan (Dutch East India Company) và Công ty Tây Ấn Hà Lan (Dutch West India Company) đã thành lập các thuộc địa và trạm buôn bán trên khắp thế giới.
Năm 1795, Cộng hoà Batavian (Batavian Republic, tồn tại năm 1795–1806) được hình thành, kế tục Cộng hòa Hà Lan.
Năm 1806, Vương quốc Hà Lan (Kingdom of Holland, tồn tại năm 1806–1810) được Hoàng đế Pháp Napoléon Bonaparte lập ra để kiểm soát Hà Lan tốt hơn.
Năm 1813, những người chiến thắng trong cuộc Chiến tranh Napoléon (kéo dài năm 1803–1815) đã lập Công quốc có chủ quyền của Hà Lan (Sovereign Principality of the United Netherlands, tồn tại năm 1813–1815).
Năm 1815, Vương quốc Hà Lan (United Kingdom of the Netherlands, tồn tại năm 1815–1839) được tái lập.
Năm 1839, Bỉ ly khai khỏi Vương quốc Hà Lan và Luxembourg trở thành một quốc gia độc lập.
Năm 1954, Hiến chương cho Vương quốc Hà Lan (Charter for the Kingdom of the Netherlands) ra đời.


Bản đồ Hà Lan và vị trí thành phố Rotterdam, tỉnh South Holland, phía tây Hà Lan

Nhà máy Van Nelle (Van Nellefabriek/Van Nelle Factory) nằm cạnh kênh Schie, trong Khu công nghiệp Spaanse Polder, Rotterdam, tỉnh South Holland, Hà Lan. Công trình được thiết kế bởi kiến trúc sư Leendert van der Vlugt (người Hà Lan, 1894- 1936) phối hợp với kiến trúc sư Johannes Brinkman (người Hà Lan, 1902- 1949), kỹ sư xây dựng Jan Gerko Wiebenga (người Hà Lan, 1886- 1974; là một chuyên gia hàng đầu tại thời điểm đó về xây dựng bê tông cốt thép) và thực hiện trong trong thời gian 1925-1931.


KTS. Leendert van der Vlugt (13/4/1894 – 25/4/1936)

Nhà máy Van Nelle là kết tinh các ý tưởng về kỹ thuật, kiến trúc, xây dựng từ Châu Âu và Bắc Mỹ vào đầu thế kỷ 20, đặc biệt thành công cả về tổ chức không gian sản xuất công nghiệp, không gian kiến trúc và hiệu quả thẩm mỹ. (Một trong những ý tưởng định hướng cho thiết kế là công trình Fagus Factory, xây dựng vào năm 1911 -1913 tại Đức, do Walter Gropius và Adolf Meyer thiết kế).

Ban đầu, Van Nellefabriek là một nhà máy sản xuất cà phê, trà, thuốc lá. Từ năm 1950 sản xuất thêm kẹo cao su. Năm 1956 sản xuất bánh ngọt. Năm 1962 sản xuất cà phê đóng gói chân không. Năm 1996 nhà máy ngừng hoạt động hoàn toàn.
Những năm sau này nhà máy được nghiên cứu cải tạo, tái phát triển theo hướng là một di sản văn hóa của Châu Âu. Ngày nay công trình được sử dụng cho mục đích văn phòng trong lĩnh vực truyền thông và thiết kế. Một số phòng sử dụng cho các cuộc hội họp, hội nghị và tổ chức sự kiện.  

Van Nellefabriek thể hiện một kiến ​​trúc công nghiệp cực kỳ hoàn thiện. 
Nhà máy là một tổ hợp các tòa nhà công nghiệp, bao gồm một số nhà xưởng và công trình phụ trợ bố trí dọc theo một con đường nội bộ lớn và gần một số phương tiện giao thông (kênh đào, đường bộ, đường sắt). 
Kết cấu chịu lực của công trình bằng bê tông cốt thép. Mặt tiền của các tòa nhà chính chủ yếu là thép và kính, sử dụng quy mô lớn theo nguyên tắc tường treo vào hệ khung chịu lực.  
Thông qua mục đích chung được thống nhất giữa doanh nhân, kiến ​​trúc sư và kỹ sư của dự án, Van Nellefabriek là hiện thân của một nhà máy lý tưởng, mở ra thế giới bên ngoài; là nơi có không gian làm việc bên trong cấp tiến và trong đó ánh sáng mặt trời được sử dụng để cung cấp một môi trường làm việc thân thiện. 

Công trình thể hiện sự hiện thực hóa thành công một thế hệ công trình công nghiệp mới, đã trở thành biểu tượng của kinh tế và văn hóa của Chủ nghĩa Hiện đại và Chủ nghĩa Công năng trong thời kỳ giữa 2 cuộc Thế chiến.
Công trình là minh chứng cho lịch sử thương mại và cộng nghiệp của Hà Lan trong lĩnh vực nhập khẩu và chế biến các sản phẩm thực phẩm (cà phê, trà và thuốc lá) từ các nước nhiệt đới và thương mại hóa các sản phẩm chế biến được tại châu Âu.


Phối cảnh Nhà máy Van Nelle tại thành phố Rotterdam, tỉnh South Holland, Hà Lan

Nhà máy Van Nelle tại thành phố Rotterdam, tỉnh South Holland, Hà Lan được tôn vinh là Di sản thế giới (năm 2014) với tiêu chí:

Tiêu chí (ii): Van Nellefabriek tập hợp và tận dụng các ý tưởng kỹ thuật và kiến ​​trúc có nguồn gốc từ nhiều vùng khác nhau của Châu Âu và Bắc Mỹ vào đầu thế kỷ 20. Công trình đặc biệt thành công cả về xây dựng công nghiệp và mức độ hoàn thiện kiến ​​trúc và thẩm mỹ. Nhà máy thể hiện sự đóng góp mẫu mực của Hà Lan cho Chủ nghĩa Hiện đại trong những năm giữa 2 cuộc Thế chiến. Kể từ khi hoàn thành, công trình trở thành một ví dụ tiêu biểu và một tài liệu tham khảo có ảnh hưởng trên toàn thế giới.  

Tiêu chí (iv): Trong bối cảnh kiến ​​trúc công nghiệp nửa đầu thế kỷ 20, Van Nellefabriek là một minh chứng nổi bật về các giá trị của mối quan hệ với môi trường, tổ chức hợp lý các luồng sản xuất và điều phối qua mạng lưới thông tin, tiếp nhận tối đa ánh sáng ban ngày vào các không gian bên trong thông qua việc sử dụng giải pháp tường treo bằng kính với khung kim loại và không gian nội thất mở. Công trình thể hiện các giá trị rõ ràng, linh hoạt và hội nhập của ngành công nghiệp với thế giới bên ngoài.

Phạm vi Di sản Nhà máy Van Nelle tại thành phố Rotterdam, tỉnh South Holland, Hà Lan

Di sản Van Nellefabriek tại thành phố Rotterdam, tỉnh South Holland, Hà Lan là một tổ hợp các công trình công nghiệp bố trí theo dạng ô cờ dọc theo các trục đường giao thông chính trong nhà máy, gắn kết với các tuyến giao thông vận tải đường thủy (kênh), đường bộ, đường sắt.

Nhà máy Van Nelle hình thành nên một dạng “ nhà máy lý tưởng ", từ tổ chức dây chuyền sản xuất bên trong linh hoạt đến lưu thông hàng hóa công nghiệp với thị trường rộng lớn bên ngoài; không gian nội thất phát triển theo nhu cầu chức năng (không lệ thuộc vào các trục đối xứng, cân xứng như các công trình kiến trúc cổ điển); ánh sáng ban ngày được tận dụng tối đa để cung cấp điều kiện làm việc thuận lợi cho người lao động…
Toàn bộ nhà máy có quy mô chiếm đất khoảng 10ha, diện tích xây dựng các hạng mục công trình chiếm khoảng 5ha. Các hạng mục công trình chính trong nhà máy gồm:
- Phân xưởng sản xuất chính (Factory) với 3 khối nhà: Khối cao 8 tầng cho sản xuất thuốc lá; Khối cao 5 tầng để sản cà phê; Khối cao 3 tầng để sản xuất chè;
- Chỗ đỗ xe và phòng thường trực (Bike Shed);
- Nhà hành chính (Central Office);
- Nhà nồi hơi (Boiler House);
- Trung tâm điều hành (Dispatch Center);
- Bộ phận nghiên cứu (Work Shops, xây dựng sau năm 1931);
- Nhà ăn, phục vụ sinh hoạt (Canteen/Warehouses);
- Khu vực nghỉ ngơi giải trí (Recreation Field).


Phối cảnh tổng thể Nhà máy Van Nelle khi còn đang hoạt động

Tổng mặt bằng Nhà máy Van Nelle tại Rotterdam, Hà Lan


Mặt bằng nhà hành chính và nhà sản xuất, Nhà máy Van Nelle tại Rotterdam, Hà Lan

Mặt cắt ngang nhà sản xuất, Nhà máy Van Nelle tại Rotterdam, Hà Lan


Phối cảnh mặt trước nhà sản xuất, Nhà máy Van Nelle tại Rotterdam, Hà Lan


Phối cảnh hành lang cầu bằng kính nối các công trình, Nhà máy Van Nelle tại Rotterdam, Hà Lan




Nội thất bên trong nhà sản xuất với hệ thống cột chịu lực, sàn không dầm - sàn nấm, Nhà máy Van Nelle tại Rotterdam, Hà Lan


HÌnh ảnh công trình đang thi công xây dựng, Nhà máy Van Nelle tại Rotterdam, Hà Lan

Các công trình chính trong nhà máy được xây dựng bằng giải pháp công nghệ hoàn toàn mới, với hệ kết cấu là khung bê tông cốt thép toàn khối, dạng sàn nấm, kết cấu bao che là chủ yếu là kính khung thép dạng tường treo với tên gọi là “ Rèm kính”.
Việc tổ chức 4 hành lang bao che bằng kính, là hành lang kỹ thuật và hành lang giao thông giữa phân xưởng sản xuất và nhà nồi hơi, trung tâm điều hành, đã tạo cho tổ hợp công trình có hình thức liên kết kiến trúc hoàn toàn mới lạ và độc đáo.
Trên đỉnh cao nhất của nhà máy, tại phân xưởng sản xuất thuốc lá cao 8 tầng, là một tòa nhà bằng kính hình trụ sử dụng như một đài quan sát toàn bộ cảnh quan nhà máy và ra xung quanh.

Năm 2014, Nhà máy Van Nelle được tôn vinh là Di sản thế giới.
Nhà máy được nghiên cứu cải tạo, tái phát triển theo hướng là một Di sản văn hóa của Châu Âu.
Ngày nay công trình được sử dụng cho mục đích văn phòng trong lĩnh vực truyền thông và thiết kế. Một số phòng sử dụng cho các cuộc hội họp, hội nghị và tổ chức sự kiện.






Một số hình ảnh bên trong Di sản Nhà máy Van Nelle tại Rotterdam, Hà Lan, được sử dụng cho mục đích  hội họp, hội nghị và tổ chức sự kiện












Một số hình ảnh Di sản Nhà máy Van Nelle tại Rotterdam, Hà Lan ngày nay

Di sản Nhà máy Van Nelle tại thành phố Rotterdam, Hà Lan được coi là một trong những ví dụ điển hình của Phong cách quốc tế. Sau khi được xây dựng, công trình được giới chuyên môn đánh giá là “ Cảnh tượng đẹp nhất của thời hiện đại; một bài thơ bằng thép và thủy tinh”…Nhà máy trở thành biểu tượng của kiến trúc công nghiệp Châu Âu vào thế kỷ 20, được đánh giá là một trong những kiến trúc công nghiệp đẹp nhất thế giới và có ảnh hưởng rộng lớn trên toàn thế giới trong những năm sau này.

Đặng Tú, Bộ môn KTCN, ĐHXD
Nguồn :
http://whc.unesco.org/en/list/1441
https://en.wikipedia.org/wiki/Netherlands
https://en.wikipedia.org/wiki/South_Holland
https://nl.wikipedia.org/wiki/Van_Nellefabriek
https://en.wikipedia.org/wiki/Van_Nelle_Factory
https://en.wikipedia.org/wiki/Leendert_van_der_Vlugt
http://www.vannellefabriek.com/
http://www.architectenweb.nl/aweb/archipedia/archipedia.asp?ID=340
https://en.wikipedia.org/wiki/Van_Nelle_Factory

Xem video giới thiệu công trình tại đây

Danh sách và bài viết về Di sản thế giới tại châu Á và châu Đại Dương     

Danh sách và bài viết về Di sản thế giới tại châu Âu

Danh sách và bài viết  về Di sản thế giới tại châu Mỹ         

Danh sách và bài viết về Di sản thế giới tại châu Phi