Thông tin chung:
Công trình: Địa điểm khảo cổ nền văn minh Maya tại Copan (Maya Site of Copan)
Địa điểm: Honduras (N14 50 60 W89 7 59.988)
Thiết kế kiến trúc:
Quy mô: Diện tích Di sản 15,095 ha
Năm thực hiện:
Giá trị: Di sản thế giới (1980; hạng mục iv, vi)
Honduras là một nước cộng hòa tại Trung Mỹ, phía Tây giáp Guatemala, phía Tây Nam giáp El Salvador, phía Đông Nam giáp Nicaragua, phía Bắc là biển Caribe.
Honduras có diện tích 112.492 km2, dân số trên 8,25 triệu người (năm 2010), được chia thành 18 khu vực. Thành phố thủ đô là thành phố Tegucigalpa thuộc khu vực trung tâm Francisco Morazán.
Honduras là nơi thuộc nền văn hóa Mesoamerica, một khu vực và vùng văn hóa ở châu Mỹ kéo dài từ trung Mexico đến Belize, Guatemala, El Salvador, Honduras, Nicaragua và phía Bắc Costa Rica. Tại đó, các xã hội tiền Columbic phát triển mạnh mẽ trước khi trở thành thuộc địa của Tây Ban Nha vào thế kỷ 15,16. Khu vực này được đánh giá là nơi các nền văn minh cổ xưa hình thành một cách độc lập.
Tại Honduras, nền văn minh Maya đặc biệt nổi bật, trước khi người Tây Ban Nha xâm chiếm vào thế kỷ 16.
Honduras đã trở thành quốc gia độc lập vào năm 1821.
Bản đồ Honduras và vị trí khu vực Copan, phía Tây Honduras
Vị trí khu vực Copan trong vùng lịch sử và văn hóa của người Maya
Khu vực Copan nằm tại phía Tây của Honduras, tại biên giới với Guatemala, nằm trong một thung lũng giữa các dãy núi ở cao độ 700m so với mực nước biển.
Được phát hiện vào năm 1570 bởi Diego Garcia de Palacio (nhà hàng hải, thám hiểm, nghiên cứu, kỹ sư người Tây Ban Nha, 1540- 1595), khu vực Maya tại Copan là một trong những địa điểm quan trọng nhất của nền văn minh Maya. Khu vực này có chức năng là trung tâm chính trị, dân sự và tôn giáo tại thung lũng Copan, cũng là trung tâm chính trị và tập trung văn hoá của một lãnh thổ rộng lớn hơn bao phủ phần phía Đông Nam của khu vực Maya và lân cận.
Tại thung lũng Copan, bằng chứng về nơi có người sinh sống đầu tiên tại đây có từ 1500 năm trước Công nguyên.
Người Maya-Cholan (người Maya nói tiếng Cholon, một trong 21 loại ngôn ngữ của người Maya) sống tại khu vực Tikal ở cao nguyên Guatemala (trong đó có Đô thị cổ Tikal nổi tiếng, cũng là Di sản thế giới), dưới sự lãnh đạo của K'inich Yax K'uk 'Mo' (trị vì trong giai đoạn 426-437), đã đến thung lũng Copan vào năm 427.
Từ đây, triều đại gồm 17 nhà cai trị tiếp nối nhau đã biến Copan thành một trong những thành phố Maya vĩ đại nhất trong thời kỳ Maya cổ điển (năm 300 – 900 sau Công nguyên).
Danh sách các nhà vua cai trị tại thung lũng Copan:
Tên (hoặc biệt danh)
|
Thời gian cai trị
|
Triều đại
|
Tên khác
|
K'inich Yax K'uk 'Mo'
|
426 - c. 437
|
1
|
Great-Sun First Quetzal Macaw
|
K'inich Popol Hol
|
C. 437
|
2
|
Great-Sun
|
Tên không biết
|
C. 455
|
3
|
Ruler 3
|
Ku Ix
|
C. 465
|
4
|
K'altuun Hix, Tuun K'ab' Hix
|
Không rõ
|
C. 476
|
5
|
Ruler 5
|
Muyal Jol
|
C. 485
|
6
|
Ruler 6
|
B'alam Nehn
|
504-544
|
7
|
Jaguar Mirror; Waterlily-Jaguar
|
Wil Ohl K'inich
|
532-551
|
số 8
|
Ruler 8; Head on Earth
|
Sak-Lu
|
551-553
|
9
|
Ruler 9
|
Tzi-B'alam
|
553-578
|
10
|
Moon Jaguar
|
K'ak 'Chan Yopaat
|
578-628
|
11
|
B'utz' Chan; Smoke Serpent
|
Chan Imix K'awiil
|
628-695
|
12
|
Smoke Jaguar; Smoke Imix
|
Uaxaclajuun Ub'aah K'awiil
|
695-738
|
13
|
18 Rabbit
|
Ajaw K'ak 'Joplaj Chan K'awiil
|
738-749
|
14
|
Smoke Monkey
|
Ajaw K'ak 'Yipyaj Chan K'awiil
|
749-763
|
15
|
Smoke Shell; Smoke Squirrel
|
Yax Pasaj Chan Yopaat
|
763 - sau 810
|
16
|
Yax Pac
|
Ukit Took
|
822
|
17?
|
–
|
Triều đại này đã phát triển và truyền bá lại các kiến thức của họ về toán học (được cho là những người đầu tiên sử dụng số không), thiên văn học, hệ thống văn bản với chữ viết tượng hình và trong các công trình kiến trúc (nhà, đền thờ, tượng, sân thể thao, lăng mộ) tại thành phố Copan.
Vào thế kỷ thứ 8, vị vua thứ 13 của Copan (Uaxaclajuun Ub'aah K'awiil) đã thất bại trong một trận chiến chống lại quốc gia lân cận. Sau thời điểm này, vường quốc dần dần sụt giảm vị thế và cuối cùng biến mất, được cho là do các cuộc đấu tranh giành quyền lực nội bộ, chiến tranh với bên ngoài và bệnh tật.
Thời điểm đỉnh cao của quyền lực vào cuối thời Cổ đại, vương quốc Copan có dân số khoảng 20 ngàn người và diện tích hơn 250km2.
Các tàn tích còn sót lại bên trên và từ khai quật nền móng, đường hầm tại phía dưới thành phố, cho thấy Copan đã phát triển qua nhiều thế kỷ. Các công trình xây dựng giai đoạn đầu bằng đất, giai đoạn sau được kiên cố hóa bằng đá theo phong cách kiến trúc được gọi là Talud-tablero, là một phong cách kiến trúc sử dụng phổ biến trong việc xây dựng đền thờ, lăng mộ thời kỳ Tiền Colombo tại khu vực Mesoamerica (với cấu trúc hình khối dạng kim tự tháp, sử dụng các tầng, bậc, gờ,để phân chia bề mặt…) Sự xuất hiện với mật độ lớn công trình với phong cách Talud-tablero tại đây cho thấy sự kết nối về văn hóa cũng như giao lưu thương mại giữa Copan với các thành phố khác trong khu vực, trước hết là ảnh hưởng của thành phố Tikal, nơi khởi nguồn của cư dân và văn hóa nơi đây và thành phố Kaminaljuyu kề liền.
Thành phố bị bỏ rơi vào đầu thế kỷ thứ 10, được phát hiện vào thế kỷ 16, mãi đến thế kỷ 19 mới được khai quật, khám phá.
Phong cách kiến trúc chính - Talud-tablero xây dựng đền, tháp của người Maya
Địa điểm khảo cổ về nền văn minh Maya tại Copan, Honduras được UNESCO tôn vình là Di sản thế giới (năm 1980) với các tiêu chí:
Tiêu chí (iv) : Các công trình đền, quảng trường, kim tự tháp và các công trình khác của người Maya tại Copan là một ví dụ về một loại phức hợp kiến trúc và điêu khắc đặc trưng của nền văn minh Maya cổ điển. Tổ hợp kiến trúc của người Maya tại Copa là đại diện cho một trong những thành tựu ngoạn mục nhất của thời kỳ Maya cổ điển bởi số lượng, sự tinh tế và độ lớn của các di tích kiến trúc và điêu khắc. Các tấm bia, miếu thờ tại các quảng trường tạo thành một trong những quần thể điêu khắc đẹp đẽ nhất trong khu vực. Về thiết kế và thực hiện xây dựng, các di tích Maya để lại một ví dụ độc đáo về sáng tạo và về nền văn minh tiên tiến của họ tại Copan.
Tiêu chí (vi): Các hàng chữ tượng hình khắc trên kim tự tháp dạng bậc Hieroglyphic được coi là văn bản viết dài nhất ở khu vực Maya, có một ý nghĩa lịch sử đáng kể cho khu vực này và cho các khu vực rộng lớn khác xung quanh.
Sơ đồ phạm vi Di sản Địa điểm khảo cổ về nền văn minh Maya tại Copan, Honduras
6 nhóm tàn tích chính tại Di sản địa điểm khảo cổ về nền văn minh Maya tại Copan, Honduras
Vị trí các hạng mục công trình chính tại Di sản địa điểm khảo cổ về nền văn minh Maya tại Copan, Honduras
Các công trình chính trong Khu vực Di sản chỉ còn lại là các tàn tích, một số hạng mục công trình nằm tại phía Đông Nam bị hư hỏng nặng hoặc biến mất do sự xói mòn của sông Copan.
Các tàn tích chính được chia thành 6 khu vực:
Khu vực Quần thể chính (Main Group)
Bao gồm các công trình bao quanh một quảng trường chính (Great Plaza): phía Tây là công trình ký hiệu Structure 1, phía Bắc là Structure 2 và phía Đông là Structure 3.
Trung tâm của quảng trường là một kim tự tháp dạng bậc, ký hiệu Structure 4.
Rải rác trong khu vực là các tấm bia đá ký hiệu Stela A, B, C, D, E, F, G, H, J và Stela 3,4.
Quảng trường chính với các tấm bia, kim tự tháp đá được cho là một trong những khu vườn điêu khắc đẹp nhất của thế giới thời Cổ đại.
Phối cảnh tổng thể Khu vực quần thể chính, Địa điểm khảo cổ văn minh Maya, Copan, Honduras
Nổi bật trong khu vực là các công trình:
Đền thờ 4
Đền thờ 4 (Structure 4) là ngôi đền duy nhất có 4 mặt tại khu vực Di sản, gồm 4 tầng bậc, đỉnh phẳng. Đền được xây dựng vào thời gian trị vì của vị vua thứ 13 Uaxaclajuun Ub'aah K'awiil (trị vì năm 695-738). Công trình là trung tâm của không gian nghi thức Copan.
Phối cảnh tổng thể Đền thờ 4 tại Khu vực Quần thể chính, Địa điểm khảo cổ văn minh Maya, Copan, Honduras
Các tấm bia đá
Các tấm bia đá (Stelae) là các khối trụ cao và các tấm tròn thấp (còn gọi là bàn thờ), được chạm khắc hình và chữ tượng hình.
Stelae được coi là dấu hiệu của nền văn minh cổ Maya. Các Stelae thường được bố cục nhóm lại với nhau thể hiện một nội dung cụ thể nào đó về công việc quản trị quốc gia, nghi lễ tôn giáo; được coi là một trong những công cụ hiệu quả nhất để tuyên truyền chính trị và tôn giao trong vương quốc Maya.
Vị vua đời thứ 12 Chan Imix K'awiil (trị vì năm 628-695) đã tạo ra một loạt bảy nhóm Stelae đánh dấu gianh giới, hình dạng của thành phố, vị trí quan trọng của các vị thần trong trung tâm nghi thức của Copan.
Các tấm bia tại Copan là các tấm bia có chiều cao lớn nhất châu Mỹ, được làm bằng đá vôi, vận chuyển từ mỏ về nơi xây dựng bằng các con lăn (do người Maya không sử dụng xe động vật kéo).
Các nhóm bia hình trụ đều có các tấm tròn thấp (bàn thờ) đặt phía trước nhóm.
Trên mặt mỗi tấm bia có khắc hình và các chữ tượng hình mô tả người cai trị (và tổ tiên) đã tạo ra nó, thời gian lên ngôi, sự kiện hay nghi lễ quốc gia quan trọng và lịch thời gian. (Các chữ tượng hình đều có thể đọc hiểu: Ví dụ, con số từ 1 đến 4 là thể hiện bằng dấu chấm, số 5 biểu hiện bằng hình vạch. Vị vua thứ 13 thể hiện bằng 2 dấu vạch và 3 dấu chấm…). Biểu tượng và văn bản khắc trên các bia đá thể hiện sức mạnh và tầm nhìn của các vị vua.
Tại đây, Bia đá A (Stela A) là một trong những tấm bia nổi tiếng nhất. Bia miêu tả vị vua thứ 13 của Copan Waxaklajun Ub'aah K'awiil (trị vì năm 695-738), người có công chính trong việc tạo lập quần thể.
Bia đá A (Stela A) là một nhóm gồm trụ đá và bàn thờ, Khu vực Quần thể chính, Địa điểm khảo cổ văn minh Maya, Copan, Honduras
Trụ đá của Bia A (Stela A), mặt trước, Khu vực Quần thể chính, Địa điểm khảo cổ văn minh Maya, Copan, Honduras
Trụ đá của Bia A (Stela A), mặt sau, Khu vực Quần thể chính, Địa điểm khảo cổ văn minh Maya, Copan, Honduras
Khu vực sân bóng (Ballcourt)
Ballcourt (Mesoamerican) là một cấu trúc xây dựng được sử dụng trong vùng Mesoamerica hơn 2700 năm, dùng để chơi bóng. Có nhiều phiên bản cách chơi bóng, ví dụ: quả bóng làm bằng cao su rắn, cân nặng đến 4kg; các cầu thủ đánh bóng bằng hông, bằng cẳng tay hoặc dụng cụ cầm tay; số lượng cầu thủ mỗi đội khoảng từ 2-4. Sân bóng như một khe hẹp nằm giữa hai bên khán đài dốc.
Công trình ký hiệu Structure 9 và 10 là phần hai bên, tạo khán đài dốc của sân bóng.
Phía Bắc là khối tường chắn sân bóng. Xung quanh công trình có rất nhiều bia đá (Stela 1,2,3) và bàn thờ (Altar K, L).
Phía Tây của khu Ballcourt là công trình ký hiệu Structure 6, 7, tạo thành cụm công trình gắn liền với sân bóng.
Cấu trúc chung của Khu vực sân bóng Ballcourt, Địa điểm khảo cổ văn minh Maya, Copan, Honduras
Sân bóng được giới hạn chính bởi hai công trình Structure 9 và 10, Địa điểm khảo cổ văn minh Maya, Copan, Honduras
Trang trí bên trên công trình Structure 10, một bên của sân bóng, Địa điểm khảo cổ văn minh Maya, Copan, Honduras
Khu vực Kim tự tháp với các chữ tượng hình (Hieroglyphic Stairway)
Khu vực Kim tự tháp với các chữ tượng hình (Structure 26) nằm tại phía Đông quần thể Di sản. Kề liền và tạo thành nhóm liên quan tới kim tự tháp là các công trình Structure 9,10, 11, 21, 22; các tháp Stela M,N.
Kim tự tháp do vị vua thứ 14 của vương quốc K'ak Joplaj Chan K'awiil (trị vì năm 738-749) khởi xướng và hoàn thành vào năm 755, là một cấu trúc hình chóp cao 30m, gồm 14 tầng bậc. Gắn liền với cấu trúc này là một dải 62 bậc rộng 10m, tại phía Tây của tháp dẫn tới đến thờ phía trên đỉnh. Mỗi bậc thang là mỗi bức chạm khắc hình và chữ tượng hình.
Kim tự tháp được xây dựng trên nền của các đền do các đời vua khác xây dựng. Cầu thang hiện tại được cho là được sử dụng lại cầu thang của ngôi đền trước đó, bổ sung thêm các văn bản tượng hình về nghi lễ và 5 bức tượng của các vị vua mặc quần áo chiến binh, miêu tả quyền uy về quân sự. Phía dưới chân Kim tự tháp là tấm bia đá Stela M được vua xây dựng để miêu tả hình ảnh của chính mình.
Công trình được hình thành bởi 1250 khối đá với 2200 mảng chữ tượng hình. Đây là văn bản chạm khắc bằng đá dài nhất được tìm thấy ở châu Mỹ Cổ đại. Văn bản miêu tả lịch sử Copan, là câu chuyện về các vị vua Copan, bắt đầu từ vị vua khởi đầu Yax K'uk 'Mo' và kết thúc với chết của vị vua thứ 13 Uaxaclajuun Ub'aah K'awiil (18 Rabbit) tại bậc thứ 61 trên đỉnh kim tự tháp. Các dòng chữ tượng hình nhấn mạnh đến vị vua thứ 12 Chan Imix K'awiil (trị vì năm 628-695, liên quan đến việc chôn cất của ông kim tự tháp).
Hieroglyphic Stairway không chỉ là một kỳ công tuyệt với về kiến trúc và nghệ thuật mà còn là một tài liệu lịch sử vô giá về nền văn minh Maya. Việc khám phá Kim tự tháp hiện vẫn đang tiếp tục.
Hình vẽ miêu tả Kim tự tháp thời hoàng kim, Địa điểm khảo cổ văn minh Maya, Copan, Honduras
Hình vẽ sơ đồ mặt cắt ngang qua Kim tự tháp, Địa điểm khảo cổ văn minh Maya, Copan, Honduras
Phối cảnh Kim tự tháp; phía trước là Bia đá Stela M, Địa điểm khảo cổ văn minh Maya, Copan, Honduras
Các khối trang trí hình và chữ tượng hình tại lan can và bậc cầu thang Kim tự tháp, Địa điểm khảo cổ văn minh Maya, Copan, Honduras
Tàn tích tượng của một trong 5 vị vua đặt giữa cầu thang của Kim tự tháp, Địa điểm khảo cổ văn minh Maya, Copan, Honduras
Bia đá Stela M phía trước Kim tự tháp, Địa điểm khảo cổ văn minh Maya, Copan, Honduras
Khu vực phía Đông (East Court)
Khu vực phía Đông là một quần thể nằm tại phía Nam của Kim tự tháp (Hieroglyphic Stairway), nơi có mật độ công trình dày đặc. Liên quan đến Khu vực phía Đông là công trình Structure 16, 17, 18, 19, 20 (Temple), 21, 22, 22A, 29. Các công trình này bao quanh tạo thành một sân trong kín chỉ hở một khe nhỏ tại phía Nam thông ra các sân khác. Ngoài ra, từ sân trong còn có một đường hầm dẫn ra bên ngoài (Los Jaquares Tunnel).
Nổi bật trong khu vực có các công trình:
Đền thờ 22
Đền thờ 22 (Temple 22) được xây dựng vào năm 715, thời vua thứ 13 Uaxaclajuun Ub'aah K'awiil (trị vì 695-738), trên một gò núi cao nhất, ngọn núi linh thiêng của quần thể. Trong núi có nhiều hang động. Đền có vai trò như cổng vào hầm mộ phía trong với vô số hình chạm khắc thể hiện từ những điều lớn lao như những quan niệm về vũ trụ và thế giới bên kia (thần vũ trụ Pahuatun; thần mưa – Chac; gió - Bolon Itzacab; sấm sét – Kaui; cái chết - Yum Cimil…), đến những điều cụ thể như thờ cúng tổ tiên,quản trị quốc gia…
Đền phần lớn bị đổ nát, chỉ còn lại các bức tường, hiện đang từng bước được phục dựng.
Phối cảnh tổng thể Đền thờ 22, Khu vực phía Đông, Địa điểm khảo cổ văn minh Maya, Copan, Honduras
Trang trí lối vào Đền thờ 22, Khu vực phía Đông, Địa điểm khảo cổ văn minh Maya, Copan, Honduras
Chi tiết trang trí bậc ra vào Đền thờ 22, Khu vực phía Đông, Địa điểm khảo cổ văn minh Maya, Copan, Honduras
Công trình 22A
Công trình 22A (Structure 22A/ The Mat House) có chức năng là một tòa nhà hội đồng, nằm tại phía Tây Bắc của Khu vực phía Đông. Công trình được cho là xây dựng vào năm 746, hiện được tái phục hồi từ các mảnh vỡ.
Công trình Structure 22A, Khu vực phía Đông, Địa điểm khảo cổ văn minh Maya, Copan, Honduras
Khu vực phía Tây (West Court)
Khu vực phía Tây là một quần thể nằm tại phía Tây Nam của Kim tự tháp (Hieroglyphic Stairway), tương tự như Khu vực phía Đông, đây là nơi có mật độ công trình dày đặc.
Liên quan đến Khu vực phía Tây là công trình Structure 8, 11, 13,14, 16, 22A và các tháp Stela P, Altar Q. Các công trình này bao quanh tạo thành một sân trong, kín 3 mặt, chỉ để hở mặt phía Nam.
Nổi bật trong khu vực có các công trình:
Đền thờ 11
Đền thờ 11 (Structure 11/ Temple of the Inscriptions) nằm tại phía Bắc của quần thể, có bậc thang đi xuống khu vực phía Bắc – hướng tới Khu vực quảng trường chính.
Đây là cụm công trình được cho là cung điện hoàng gia của vị vua thứ 16 Yax Pasaj Chan Yopaat (trị vì năm 763 - 810) và có thể là vị vua cuối cùng của Copan. Công trình được xây dựng vào năm 769, trên một khu vực, trước đó là lăng mộ của vị vua tiền nhiệm thứ 15 K'ak 'Yipyaj Chan K'awiil (trị vì năm 749-763). Tại đây đã phát hiện được một đường hầm được cho là đi vào lăng mộ.
Đền thờ 11 còn được gọi là “Ngôi đền của các chữ tượng hình” với công trình cao hai tầng ở phía trên được trang trí như một tác phẩm điêu khắc mô tả các vị thần vũ trụ và các nghi lễ thiêng liêng. Trong đó nổi bật là 2 tấm trang trí (Copán Bench Panel) vừa là tác phẩm nghệ thuật vừa là hồ sơ lịch sử quan trọng về quyền lực của hoàng gia. Hai tấm kết hợp lại với nhau dài hơn 5m, miêu tả 20 cá nhân ngồi thành hai nhóm đối diện với nhau, miêu tả sự lên ngôi của vua thứ 16 Yax Pasaj Chan Yopaat, dưới sự giám sát của tổ tiên (các vị vua) từ các triều đại trước. (Copán Bench Panel đã bị tháo dỡ vào thế kỷ 19, hiện nằm trong bộ sưu tập của Bảo tàng Anh - British Museum).
Tại đây có tượng thờ Thần Khỉ (Howler Monkey Gods), là vị thần bảo trợ nghệ thuật, bảo trợ nghệ nhân, đặc biệt là những người tạo chữ tượng hình và điêu khắc.
Phối cảnh mặt phía Bắc của Đền thờ 11; bên trái là công trình Structure 9
Phối cảnh Đền thờ 11 (Structure 11), Khu vực phía Tây, Địa điểm khảo cổ văn minh Maya, Copan, Honduras
Tượng thờ Thần Khỉ, Khu vực phía Tây, Địa điểm khảo cổ văn minh Maya, Copan, Honduras
Hai tấm phù điêu (nối dài) miêu tả cảnh lên ngôi của vị vua thứ 16, Khu vực phía Tây, Địa điểm khảo cổ văn minh Maya, Copan, Honduras
Công trình Đền thờ 16
Công trình Đền thờ 16 (Structure 16/ Sosalila Temple) là một dạng kim tự tháp dạng bậc với 10 bậc. Trên đỉnh kim tự tháp là một ngôi đền.
Công trình nằm trên vị trí cao nhất của toàn bộ Khu vực Di sản, nằm giữa Khu vực phía Đông (East Court) và Khu vực phía Tây (West Court), có mặt quay sang hướng Tây. Ngôi đến được dành cho nhà vua sáng lập ra triều đại K'inich Yax K'uk 'Mo' và là lăng mộ của nhà vua.
Công trình được xây dựng bởi vị vua thứ 16 Yax Pasaj Chan Yopaat ( trị vì năm 763 - 810) vào năm 776.
Đền được xây dựng chùm lên một ngôi đền cũ, đền Rosalila (Sosalila Temple).
Đền Rosalila được xây dựng bởi vị vua thứ 10 Tzi-B'alam (Moon Jaguar, 553- 578), cũng trên nền của các ngôi đền được xây dựng trước đó (đền Hunal, đền Yehnai, đền Margarita), là một trong những ví dụ bảo tồn hoàn hảo nhất của nghệ thuật và kiến trúc của giai đoạn này. Các mặt tiền của ngôi đền được trang trí bằng vữa công phu với các văn bản tôn giáo phức tạp liên quan đến chủ đề vũ trụ và thần Mặt trời, vị vua sáng lập triều đại K'inich Yax K'uk 'Mo'.
Đền nằm trên bệ dạng kim tự tháp cao 3m, có 3 tầng bậc với cầu thang 7 bậc lên tầng bậc chính. Bề mặt đền được sơn màu trang trí, nổi bật là màu đỏ.
Một bản sao của ngôi đền Rosalila được trưng bày tại Bảo tàng Copan.
Mặt sau phía Bắc của đền thờ có tuyến đường hầm ra bên ngoài (Rosalila Tunnel, nối với đường hầm Los Jaquares Tunnel).
Hình vẽ miêu tả vị trí của Đền thờ 16 trong tổng thể và xây dựng trùm lên Đền thờ Rosalila,
Khu vực phía Tây, Địa điểm khảo cổ văn minh Maya, Copan, Honduras
Hình vẽ miêu tả cấu trúc của Đền thờ Rosalila bên trong Đền thờ 16, Khu vực phía Tây, Địa điểm khảo cổ văn minh Maya, Copan, Honduras
Phối cảnh tổng thể Đền thờ 16; phía trước có một đường xuống hầm mộ, Khu vực phía Tây, Địa điểm khảo cổ văn minh Maya, Copan, Honduras
Phối cảnh mặt sau Đền thờ 16, với một lối đi xuống đường hầm, Khu vực phía Tây, Địa điểm khảo cổ văn minh Maya, Copan, Honduras
Bia đá Stela P nằm phía trước Đền thờ 16, Khu vực phía Tây, Địa điểm khảo cổ văn minh Maya, Copan, Honduras
Bàn thờ Q
Bàn thờ Q (Altar Q) nằm tại phía Tây của Đền thờ 16, được tạo ra dưới triều đại vua thứ 16 Yax Pasaj Chan Yopaat (trị vì năm 763 - 810). Đây được đánh giá là một trong những tác phẩm nghệ thuật hấp dẫn nhất tại Khu vực Di sản.
Bốn mặt của bàn thờ đá chạm khắc chân dung của 16 vị vua Copan. Mỗi mặt bàn thờ miêu tả bốn vị vua, miêu tả mỗi vị ngồi trên một hình tượng tượng trưng cho tên của mình. Ngoại trừ vị vua sáng lập Copan, tên của vị vua được thể hiện trong trang phục.
Trên bàn thờ có dòng chữ tượng hình kể câu chuyện về chuyến đi đến Copan của vị vua đầu tiên K'inich Yax K'uk 'Mo'.
Bàn thờ Q, Khu vực phía Tây, Địa điểm khảo cổ văn minh Maya, Copan, Honduras
Trang trí tại mặt Đông của Bàn thờ Q, Khu vực phía Tây, Địa điểm khảo cổ văn minh Maya, Copan, Honduras
Trang trí tại mặt Tây của Bàn thờ Q, Khu vực phía Tây, Địa điểm khảo cổ văn minh Maya, Copan, Honduras
Trang trí tại mặt Nam của Bàn thờ Q, Khu vực phía Tây, Địa điểm khảo cổ văn minh Maya, Copan, Honduras
Trang trí tại mặt Bắc của Bàn thờ Q, Khu vực phía Tây, Địa điểm khảo cổ văn minh Maya, Copan, Honduras
Khu vực nghĩa trang (Cemetery Group)
Khu vực nghĩa trang là một nhóm các công trình nằm tại phía Nam Khu vực Di sản. Đây là nơi đặt lăng, mộ của tầng lớp tinh hoa trong vương quốc.
Tàn tích các cụm lăng mộ trong Khu vực nghĩa trang, Địa điểm khảo cổ văn minh Maya, Copan, Honduras
Trong suốt 400 năm tồn tại (từ thế kỷ thứ 5 đến thế kỷ thứ 9), từ một thung lũng nhỏ tại phía Tây Honduras Copan đã hình thành và trở thành một thành phố đông dân nhất của vương quốc Maya với các đền thờ, lăng mộ, tượng và có liên hệ mật thiết với thành phố Maya cổ Tikal, Guatemala.
Di sản Địa điểm khảo cổ học về nền văn minh Maya tại Copan là một trong những (khoảng 4.400 địa điểm khảo cổ Maya) địa điểm khảo cổ Maya nổi bật nhất và đặc biệt nổi tiếng với các tác phẩm điêu khắc đá trang trí tại các lối vào đền và một kim tự tháp với các hàng chữ viết tượng hình về lịch sử của Copan.
Di sản Địa điểm khảo cổ văn minh Maya, Copan, Honduras hiện vẫn tiếp tục được khai quật, khám phá và là nơi hàng năm thu hút hàng chục vạn người đến thăm quan.
Đặng Tú, Bộ môn KTCN, ĐHXD
Nguồn :
http://whc.unesco.org/en/list/129
https://en.wikipedia.org/wiki/Honduras
https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_Maya_sites
https://en.wikipedia.org/wiki/Cop%C3%A1n
https://en.wikipedia.org/wiki/Mayan_languages
https://es.wikipedia.org/wiki/Yax_Kuk_Mo
https://en.wikipedia.org/wiki/Maya_stelae
http://gei.aerobaticsweb.org/honduras_stelae.html
https://en.wikipedia.org/wiki/Cop%C3%A1n_Altar_Q
Danh sách và bài viết về Di sản thế giới tại châu Á và châu Đại Dương
Danh sách và bài viết về Di sản thế giới tại châu Âu
Danh sách và bài viết về Di sản thế giới tại châu Mỹ
Danh sách và bài viết về Di sản thế giới tại châu Phi
|