BMKTCN - ĐHXD - Thành phố thời tiền Colombo Chichén Itzá, Mexico

Hỏi:

Em cảm thấy vô hướng quá

Em chào thầy ạ, em là 1 sinh viên đang theo học tại trường Đại học Xây dựng Hà Nội và cũng đang học trong lớp Kiến trúc Công nghiệp của thầy ạ. Em có 1 số vấn đề nội tâm rất mong muốn được thầy giúp đỡ và mách bảo ạ.
Vấn đề chính em đang gặp phải là em cảm thấy rất vô hướng như trong tiêu đề ạ. Em thấy bản thân mình không có tý năng lực nào để mai sau có thể hành nghề kiến trúc sư. Hiện tại em bị nản chí và cũng lo sợ nữa. Em vào trường cũng vì ước mơ có thể xây ngôi nhà do chính mình thiết kế và hành nghề. Nhưng em cảm thấy mình không đủ năng lực để có thể hành nghề, kiến thức trên trường là vô cùng lớn mà dù e đã học rồi nhưng lại bị quên lãng chỉ sau 1 học kỳ. Em cũng không giỏi vẽ và vẽ rất xấu nếu vẽ tay thì nhìn rất trẻ con và thiếu chuyên nghiệp, nhìn các bạn khác em cảm thấy rất tự ti, Em cũng không biết mình còn có thể đủ trình độ để đi thực tập không nữa. Chuyên môn của em em tự đánh giá là khá tệ, em rất suy sụp và cố gắng học những gì có thể mà chuyên ngành cần. Thầy có thể cho em xin ý kiến và liệu có giải pháp khắc phục không ạ, em rất sợ rằng nếu hành nghề thì bản thân không giỏi giang thì kinh tế làm ra sẽ bị thấp, không đủ sống. Vậy em phải làm sao ạ.

Trả lời:

Thày đã nhận được thư.

Năng lực tự thân thời điểm này là kết quả của năng lực tự rèn luyện giai đoạn trước. Như em nêu trong thư, năng lực tự thân yếu, trước hết thể hiện:
i) Kiến thức chuyên môn còn nhiều khoảng trống và ngày càng rộng ra, do việc học không chăm chỉ;
ii) Trình bày bản vẽ kiến trúc xấu, do không cẩn thận khi thiết kế;
iii) Mất niềm tin vào chính mình, nản chí và dẫn đến lo sợ cho tương lai.
Phải thấy đó là điều không tốt đẹp do chính em gây ra, để có trách nhiệm mà sửa mình.
Được gia đình hỗ trợ, có sức khỏe và năng lực để học đến năm thứ 3, là may mắn lắm, khi so sánh với rất nhiều thanh niên người Việt khác.

Một số việc phải làm ngay:
i) Thay đổi ngay nhận thức cũ: Ta phải trở thành người tài với cả kỹ năng cứng và mềm phù hợp để cạnh tranh và hợp tác, không chỉ trong kiến trúc mà cả lĩnh vực liên quan khác mà xã hội đang cần và tạo ra giá trị gia tăng;
ii) Sử dụng thời gian hợp lý: Một ngày ngủ đủ 6- 7 tiếng để tái tạo sức lao động. Thời gian còn lại dành cho: Học ngoại ngữ và chuyển đổi số; Đi học đầy đủ và lắng nghe bài giảng; Đọc sách và tài liệu bổ sung kiến thức; Chủ động trao đổi chuyên môn với giảng viên và bạn bè;
iii) Chăm chỉ tự học tập: Lời chê ghê gớm nhất là Kẻ lười nhác. Từ Kẻ lười nhác đến Kẻ hèn hạ và vô dụng rất gần nhau. Không phải lúc nào cũng có người bên cạnh mà học hỏi, mà phải có kế hoạch tự học, từ trong sách vở đến mạng xã hội và thực tế;
iv) Mở ra với thế giới bên ngoài: Tìm người có đức, có tài mà chơi để học kiến thức và sự đồng thuận; Ra với môi trường tự nhiên mà hòa vào trong đó. Sẵn sàng trải nghiệm làm những điều tốt đẹp;
v) Còn 2 năm nữa mới ra trường. Phải học để tốt nghiệp đại học, điểm khởi đầu sự nghiệp của một người tri thức. Đây là thời gian đủ để em tìm lại sự cân bằng cảm xúc và tận tâm thay đổi chính mình.

Nếu có vấn đề gì về việc học tập có thể trao đổi với thày. Thày sẵn sàng đồng hành.

Ngày 4/11/2023; Thày Phạm Đình Tuyển

Hỏi:

Em kính chào thầy ạ.
Em đang đọc lần 2 quyển sách Nghĩ giàu làm giàu, xuất bản lần đầu năm 1937. Quyển sách được viết từ 90 năm trước nhưng nó vẫn đang phản ánh nhiều thực tế.
Em đã đọc được rằng "các cơ sở giáo dục cần có trách nhiệm hơn nữa trong việc định hướng nghề nghiệp cho sinh viên".
Em nghĩ đó là việc các thầy đang làm không ngừng.
Em viết mail này để cảm ơn công việc của thầy ạ.

Em cảm ơn thầy đã đọc ạ.
Sinh viên 60KD3

Trả lời:

Thày đã nhận được thư của em.
Rất cám ơn về những dòng chia sẻ, động viên.
Định hướng nghề nghiệp cho sinh viên không chỉ liên quan đến việc đào tạo kỹ năng cứng mà còn phải là kỹ năng mềm, liên quan trước hết đến năng lực đổi mới sáng tạo và khởi nghiệp.
Cuốn sách "Nghĩ giàu, làm giàu" chỉ là một trong những nội dung mà thế hệ trẻ quan tâm.
Điều lớn lao hơn là họ phải có năng lực tự thân và năng lực tự rèn luyện để hình thành sự nghiệp và trở thành người tốt cho gia đình, cộng đồng và xã hội, phù hợp với chuẩn mực chung của loài người trong thế kỷ 21.
Sinh viên là tương lai của thày.
Thày cùng các thày cô giáo khác đang nỗ lực hết sức để biến tương lai tốt đẹp đó thành hiện thực.
Thày đang viết một cuốn sách với tiêu đề: 'Nâng cao năng lực khởi nghiệp đổi mới sáng tạo cho sinh viên (và cựu sinh viên) trong lĩnh vực xây dựng'. Dự kiến tháng 5/2023 xuất bản.
Chúc mọi điều tốt lành.
Ngày 8/3/2023; Thày Phạm Đình Tuyển

Hỏi:

Thưa thầy, em xin gửi kết quả bigfive mới của bản thân, qua đây em cũng xin cảm ơn thầy vì thông qua bài khảo sát bigfive và những lời thầy nói, em đã cố gắng khắc phục những yếu điểm của bản thân và cũng như trau dồi thêm kiến thức để khai phá bản thân, và thực tế đã có những chuyển biến tích cực trong cuộc sống và công việc của em, tuy vậy bản thân em cũng vẫn còn những thiếu sót, những điều em chưa thay đổi đc, em mong thầy thông cảm và trân thành cảm ơn thầy đã lắng nghe em.

Sinh viên Khóa 53KD, Khoa Kiến trúc Quy hoạch, ĐHXD Hà Nội

Trả lời:

Đã nhận được kết quả Big Five. Nên ghép thêm kết quả của những sinh viên khác, người khác để có thể so sánh và rút ra được nhận xét ta là ai và từ đó tự sửa mình.

Kết quả cho thấy: Tính cách (hay kỹ năng mềm) thuộc loại trung bình. Yếu về tính hướng ngoại.

Từng bước, từng bước mà cố gắng hơn.

Ngày 3/2/2023, thày Phạm Đình Tuyển

Hỏi: Em gửi thầy kết quả Big Five ạ.

Trả lời: Thày đã nhận được kết quả đánh giá Big Five của em.

Sau một năm tự nhìn nhận mình là ai và đã có những thay đổi .

Tính cách Tận tâm và Hướng ngoại được cải thiện so với trước.

Tính cách Cân bằng cảm xúc vẫn yếu như cũ. Theo các nghiên cứu mà thày được biết, tính cách Cân bằng cảm xúc là cốt lõi. Mọi năng lực hoạt động chuyên môn, xã hội của một con người đều dựa vào đây mà ra cả.

Ta có mặt trên đời này đều có nguyên cớ tốt đẹp nào đó. Phải tự tin hơn nữa vào chính mình, trước hết là từ công việc chuyên môn, nay chính là đồ án tốt nghiệp.

Thày sẽ hỗ trợ chuyên môn để em có kết quả tốt nhất trong việc thực hiện học phần Đồ án tốt nghiệp.

Ngày 10/6/2022. Thày Phạm Đình Tuyển.

Hỏi: E chào thầy ạ! E là Thắng ,sinh vien nhận đồ án tốt nghiệp nhóm thầy, nhóm mình có nhóm zalo riêng hay thế nào để trao đổi về đồ án k ạ ? Em tìm sđt thầy để add Zalo nhưng không được ạ! Em cảm ơn thầy.
Trả lời: Trao đổi trực tiếp với thày qua mail.

Một số nội dung chính thực hiện trong 4 tuần đầu tiên: :

1) Đọc kỹ các yêu cầu về nội dung Học phần đồ án tốt nghiệp của Khoa và Bộ môn KTCN; in thành một bộ hồ sơ, khi đi thông qua mang theo (hoàn thành ngay trong tuần thứ 1)

2) Báo cáo về tên đề tài tốt nghiệp, vị trí cụ thể khu đất dự kiến theo tỷ lệ 1/500 (hoàn thành trong tuần thứ 1)

3) Chuản bị các quy định, tiêu chuẩn thiết kế có liên quan đến đề tài; in thành một bộ hồ sơ, khi đi thông qua mang theo (hoàn thành trong tuần thứ 2)

4) Tìm 5 ví dụ trên thế giới về các công trình tương tự với loại hình dự kiến trong đề tài tốt nghiệp; nhận xét và đánh giá, kết luận rút ra để có thể ứng dụng cho đề tài (4 tuần phải hoàn thành);

5) Đọc lại các nguyên lý thiết kế kiến trúc đã được học (phải làm ngay và liên tục cho đến khi bảo vệ đề tài);

6) Nên tự đánh giá Ta là ai. Đánh giá theo phần mềm Big Five- tính cách sinh viên, để thày biết rõ hơn về sinh viên.

Phần mềm đánh giá: http://talaai.com.vn/ (talaai.com.vn)

Sau đó gửi ngay kết quả đánh giá tính cách cho thày, để có thể hỗ trợ.

Gặp nhau 2 tuần/lần. Mỗi lần gặp cần chuẩn bị sẵn câu hỏi để có thể trao đổi tối đa những vấn đề liên quan đến đề tài tốt nghiệp mà không tự trả lời được.

Địa điểm gặp: Chiều thứ tư hàng tuần, từ 16h - 17h30 tại Văn phòng Bộ môn KTCN.

Đồ án tốt nghiệp là một sự kiện quan trọng của đời người lao động trí óc.

Phải nỗ lực hết sức và dành tất cả thời gian, nguồn lực cho đồ án. Từ đây mới có kết quả tốt nhất, để trải nghiệm, hình thành năng lực cần thiết chuẩn bị cho việc ra trường và làm việc với vô số những người tài khác trong xã hội.

2/6/2022. Thày Phạm Đình Tuyển.

Hỏi: Em chào bộ môn ạ, em là Hoàng Đức Dương lớp 66XD8 msv-0013966 đang làm bài tiểu luận về công trình dân dụng ạ em thấy bộ môn có đăng bài về công trình galaxy soho ở Trung Quốc vậy em muốn xin bộ môn cho em bài đăng đó được không ạ, em xin cảm ơn bộ môn,em chào bộ môn ạ.

Trả lời: Trang WEB bmktcn.com được thành lập với mục tiêu chính là phục vụ sinh viên. Đương nhiên là em được đăng lại các bài viết trên trang WEB này.

Chủ biên: TS. Phạm ĐÌnh Tuyển

Hỏi:

Em gửi thày bài Trắc nghiệm tính cách – Big Five (talaai.com.vn)

Trả lời:

Thày đã nhận được biểu tượng Big Five của em. Đây là Big Five rất điển hình của sinh viên. Em còn là người mạnh về Hướng ngoại, một tính cách rất được coi trọng trong Thời đại liên kết và hội nhập.
Do còn trong giai đoạn là sinh viên gắn với Học hỏi, Học tập là chính và chưa có Học hành, nên tính cách Tận tâm của em còn thiếu mạnh mẽ so với tính cách khác.
Khi làm việc trong doanh nghiệp hay tổ chức nào đó, người sử dụng lao động đánh giá trước hết tính cách Tận tâm và là kỹ năng mềm cơ bản của mỗi nhân viên.
Không đợi đến lúc ra trường, ngay từ bây giờ em dành quan tâm hơn cho tính cách này. Nếu làm được như vậy, sẽ thuận lợi hơn khi thử việc và nhiều cơ hội hơn trong sự nghiệp.
Khi trắc nghiệm Big Five, Tận tâm cũng là tính cách nổi trội của thày. Trong công việc, thày luôn có thiện cảm với những người Tận tâm.
Chúc em sớm trở thành con người thật sự Tận tâm.

Ngày 24/4/2021, Thày Phạm Đình Tuyển.

Hỏi:

Em thưa thầy, thầy có thể cho em hỏi làm sao mình có thể kết nối làm quen với những người giỏi hơn mình ạ, em cảm ơn thầy.

Trả lời:

Thày đã nhận được thư của em.
Đối với một đất nước: Hiền tài như nguyên khí quốc gia. Mạnh hay yếu từ đó mà ra cả.
Đối với một cá nhân: Suốt cả đời gắn với việc học: Học cái gì và học thày nào. Và sự học luôn đi cùng với sự sang trọng và thịnh vượng.
Những người giỏi hay người hiền tài có thể thức tỉnh cho ta học cái gì một cách hiệu quả và qua đó họ cũng trở thành thày của ta.
Người tài giỏi là người làm những việc mang lại giá trị gia tăng cao mà người thường không làm được. Người hiền tài là người mang tài của mình ra giúp xã hội.
Vị thế xã hội cấp độ nào thì có người tài, người hiền tài cấp độ đó, ví như người tài giỏi trong lớp, trong trường, trong ngành, trong vùng, trong quốc gia và thế giới.
Mỗi người thường tìm và chơi với người giỏi phù hợp với vị thế của họ. Khi tiến bộ, sang một vị thế mới cao hơn, lại tìm thày giỏi tương xứng ở vị thế đó mà học.
Khi đã tài giỏi trong một vị thế, chính ta lại trở thành người thày để dẫn dắt những người khác chưa có điều kiện giỏi bằng ta. Từ đây ta cũng có được phẩm cách của người chủ và người lãnh đạo.
Khi đã hiểu được sự cần thiết của việc tìm người giỏi hay người hiền tài để học và hành, thì tất yếu ta sẽ tự thay đổi để tìm được cách kết nối với họ.
Những hiền tài luôn mong muốn làm những điều tốt đẹp. Vậy hãy thể hiện cho họ thấy tính cách của ta cũng luôn mạnh mẽ hướng về điều đó.
Là sinh viên, trước hết hãy tìm thày hay người giỏi trong lớp, khoa, trường; trong gia đình và dòng họ để học.
Thày chúc em sớm thành công.

Ngày 19/4/2021. Thày Phạm Đình Tuyển

Hỏi:

Em thưa thầy (cô). Trong quá trình làm đồ án thì trong lớp có nhóm không hoà đồng được và bạn trong nhóm xin sang nhóm khác. Vậy bạn đó đề xuất chuyển nhóm với thầy trong buổi thông tới luôn được không ạ? Em cảm ơn ạ!

Trả lời:

Bộ môn đã nhận được thư của em.
Học kỹ năng mềm phối hợp với các thành viên có liên quan trong hoạt động tư vấn là một trong những mục tiêu của việc Làm đồ án theo nhóm.
Ai cũng phải nỗ lực tự học điều này để đình hình được nhận thức: Sức mạnh và vị thế của một tổ chức chủ yếu được xây dựng trên nền tảng của việc "Cùng nghĩ,Cùng làm".Từ đó mới mong công việc đạt được hiệu quả cao nhất.
23/4/2019. Thày Phạm Đình Tuyển

Hỏi:

Em chào thầy, các câu trả lời của thầy khiến em thấy rất hữu ích. Em muốn hỏi thầy khi thầy gặp những bế tắc hay thất bại trong cuộc sống thầy đã tự khắc phục như thế nào, có khi nào thầy cảm thấy mệt mỏi với công việc của mình không. Hiện tại có những lúc em cảm thấy kém cỏi so với người khác, xin thầy cho em lời khuyên được không ạ?

Em cảm ơn thầy rất nhiều.
Trả lời:

Thày đã nhận được thư của em
Chắc chắn trong cuộc đời không có ai chỉ toàn thành công cả.
Trong hoạt động chính trị, thất bại là gắn với tính mạng.
Trong hoạt động kinh tế, thất bại là gắn với thiệt hại về kinh tế và thời gian.
Trong hoạt động xã hội, thất bại là mất niềm tin và vị thế…

Trong thời đại hội nhập ngày nay, con người phải cạnh tranh với những đối thủ rất mạnh mà trong nhiều trường hợp ta còn chưa biết nhiều về họ; giống như đi thi Olimpic mà không biết sẽ phải thi môn gì; đến đó mới rõ.
Chính vì vậy, xã hội bây giờ cần những người: i) Tư tưởng tiến bộ; ii) Yêu tự do; iii) Hoạt động đa năng và biết liên kết với nhiều người để làm nhiều việc; trong đó đặc biệt với em là nhân tố thứ ba.

Nếu một người chỉ chăm chăm làm một việc; việc đó thất bại có nghĩa là mất tất cả.
Nếu một người làm ba việc; một việc thành công, hai việc thất bại, điều đó cũng chấp nhận được.
Nếu một người làm năm việc; ba việc thành công, hai việc thất bại, điều đó được coi như đã thành công.

Đã đi học được đến bậc đại học, chắc chắn em có cơ hội hơn rất nhiều người không có điều kiện đi học ngoài xã hội kia (thậm chí nhiều người còn khuyết tật).
Hãy học và rèn luyện trở thành người đa năng, nghĩa là tập làm nhiều việc một lúc (ưu tiên là việc theo chuyên môn giỏi nhất của mình, tiếp đến là việc mà xã hội đang cần và cuối cùng là việc mà mình yêu thích). Cũng chính từ đây em sẽ tìm được những mặt mạnh của mình.
Đối với những người tri thức, trong tâm thức của họ không có chỗ cho từ “bế tắc” và “mệt mỏi”, chỉ có từ “khó khăn” và “sáng tạo” để vượt qua mà thôi. (Tất nhiên, trong cuộc sống ai cũng phải chịu những nỗi đau buồn, ví như sự mất mát của người thân, bạn bè, đồng loại).
Một điều nữa em cũng cần biết: Sức mạnh để làm những điều khác biệt và sẽ thành công, không phải chỉ xuất phát từ bản thân em, từ thế giới thực tại này, mà còn được khởi nguồn từ sức mạnh tinh thần của tiền nhân, tổ tiên và dòng họ gia đình em. Vì vậy, phải tìm hiểu, học để phát huy cho được sức mạnh tinh thần này, thậm chí biến thành niềm tin cốt lõi của mình.

Chúc em trở thành con người đa năng và thành công.

Ngày 4/12/2018. Thày Phạm Đình Tuyển

Lịch sử Kiến trúc

Thành phố thời tiền Colombo Chichén Itzá, Mexico

22/10/2017

Thông tin chung:
Công trình: Thành phố thời tiền Colombo Chichén Itzá, Mexico (Pre-Hispanic City of Chichen-Itza)
Địa điểm: Thành phố Tinum, bang Yucatan, Mexico (N20 40 0,012 W88 35 60)
Thiết kế kiến trúc:
Quy mô:
Năm thực hiện:
Giá trị: Di sản thế giới (1988; hạng mục i, ii, iii)

Mexico phía Bắc giáp Hoa Kỳ, Nam và Tây giáp Thái Bình Dương, Đông Nam giáp Guatemala, Belize và biển Caribe, phía Đông là vịnh Mexico. Mexico có diện tích 1.964.375 km², dân số khoảng 120 triệu người (năm 2015), ngôn ngữ chính là Tây Ban Nha, thủ đô là thành phố Mexico.
Năm 1521, Đế chế Tây Ban Nha chinh phục và chiếm đóng Mexico.
Ngày 16/9/1810, Mexico tuyên bố độc lập từ Tây Ban Nha.
Mexico ngày nay là một liên bang bao gồm 31 tiểu bang và một thực thể liên bang đặc biệt.

Thời kỳ tiền Columbian, Mexico là nơi có nhiều nền văn minh Mesoamerica tiên tiến (là một khu vực và vùng văn hóa châu Mỹ, kéo dài từ miền Trung Mexico qua Belize, Guatemala, El Salvador, Honduras,Nicaragua và phía Bắc Costa Rica), trong đó nổi bật là nền văn minh của người Maya, Toltec, Olmec, Teotihuacan, Aztec ….
Đây là nơi tập trung những đặc điểm điển hình của các nền văn minh thời bấy giờ: sự phát triển đô thị, phân tầng xã hội, hệ thống truyền thông và tri thức (ví dụ như chữ viết, lịch, thiên văn, toán học, nghệ thuật…), sự độc lập và hòa nhập môi trường tự nhiên, cùng với đó là các đặc điểm về kinh tế và xã hội: tập trung con người và hình thành các khu định cư, chuyên môn hóa lao động, xuất hiện các tư tưởng và tôn giáo, kiến trúc hoành tráng, thuế, xã hội nông nghiệp, chủ nghĩa bành trướng kiểm soát con người và lãnh thổ...

Bản đồ Mexico và vị trí bang - bán đảo Yucatán

Sơ đồ khu vực Mesoamerica và vị trí Đô thị cổ Chichén Itzá

Mesoamerica được phân thành nhiều giai đoạn: Thời kỳ Paleo-Indian (đến năm 3500 trước Công nguyên); Thời kỳ Archaic (3500-2000 trước Công nguyên); Thời kỳ Tiền cổ điển (Preclassic or Formative, 2000 trước Công nguyên - 200 sau Công nguyên); Thời kỳ Cổ điển (Classic, 200 – 1000 sau Công nguyên); Thời kỳ Hậu cổ điển (Postclassic, 1000 – 1697). Việc phân chia thời kỳ tại Mesoamerica chịu ảnh hưởng của nền văn minh Maya. Ví dụ, năm 1697 kết thúc thời kỳ Hậu cổ điển cũng là năm Nojpetén, đô thị cuối cùng của người Maya sụp đổ, Đế quốc Tây Ban Nha chiếm vùng Mesoamerican.

Chichén Itzá là một địa điểm khảo cổ quan trọng tại phía Bắc thung lũng Maya (Maya Lowlands), kéo dài từ cuối Thời kỳ Cổ điển (khoảng năm 200 – 1000 sau Công nguyên) đến giai đoạn đầu của Thời kỳ Hậu cổ điển (1000 – 1200). Ngày nay, Chichén Itzá thuộc thành phố Tinúm, nằm tại phía Đông của bang Yucatán.

Bán đảo Yucatán là khu vực khô cằn, nơi các con sông đều chạy ngầm dưới đất. Tại Chichen-Itza có hai hố sụt tự nhiên (Cenotes- hố hình thành do sự sụp đổ của khối đá vôi do nước ngầm phá hủy bên dưới), tạo điều kiện cung cấp nguồn nước ngầm quanh năm cho việc định cư. Ấn tượng nhất trong số này là Giếng Thánh (Cenote Sagrado - Sacote Cenote), có đường kính đến 60m, bao quanh là vách đá. Mức nước ngầm trong hố sâu đến 27m. Đây cũng là địa điểm hành hương. (các nhà khảo cổ đã lấy từ đáy hố lên hàng ngàn vật hiến tế như vàng, ngọc bích, đá quý, gỗ, cao su, vải…).

Giếng Thánh Cenote Sagrado tại Chichen-Itza. Tên Maya "Chichen Itza" có nghĩa là "Người Itza ở xung quanh giếng."

Hình vẽ phục dựng phối cảnh Trung tâm Đô thị cổ Chichen-Itza, Mexico

Đô thị cổ Chichen-Itza phát triển đạt đến đỉnh cao vào giữa thế kỷ 11 và 12, trở thành trung tâm chính trị, kinh tế, xã hội và ý thức hệ ở vùng đất thấp phía Bắc của Maya. Chichen Itza nổi lên tương quan với sự suy giảm và phân tán các trung tâm lớn tại vùng đất thấp phía Nam của người Maya.
Chichen Itza còn là một cường quốc kinh tế tại khu vực trong suốt thời kỳ đỉnh cao của nó, tham gia vào tuyến đường buôn bán qua cảng trên đảo Isla Cerritos ở bờ biển phía Bắc, vận chuyển hàng hóa dụng cụ mang tên Obsidian (một loại vật liệu cứng, giòn và sắc cạnh bắt nguồn từ nham thạch núi lửa, để cắt, xỏ lỗ, làm đầu mũi tên, dao mổ phẫu thuật…) từ khu vực Trung tâm Mexico (đô thị Teotihuacan) và vàng từ Nam Trung Mỹ.
Chichen Itza là một trong những thành phố lớn nhất của nền văn minh Maya, một thành phố huyền thoại vĩ đại với số dân đa dạng nhất trong thế giới Maya. Đây là một trong những yếu tố có thể đóng góp vào sự đa dạng của các phong cách kiến trúc tại khu vực.

Nổi bật trong số các dân tộc sống tại đây là Maya và Toltec.
Người Maya là một nhóm bộ tộc bản địa chính của vùng Mesoamerica. Vào thời Tiền Columbian dân số Maya khoảng 8 triệu người. Nền văn minh Maya khởi nguồn từ trước năm 2000 trước Công nguyên với các ngôi làng nông nghiệp. Thời kỳ Tiền cổ điển tại đây đã xuất hiện các xã hội nông nghiệp phức tạp. Đô thị Maya bắt đầu hình thành vào năm 750 - 500 trước Công nguyên. Trong đô thị Maya cổ đã có các công trình kiến trúc độc đáo với các đền thờ lớn. Văn bản chữ viết được sử dụng vào thế kỷ thứ 3 trước Công nguyên. Thời kỳ Cổ điển, nền văn minh Maya đã xây dựng một số lượng lớn các thành phố - tiểu vương quốc, được kết nối bởi một mạng lưới thương mại phức tạp, nổi bật là các đô thị Tikal, Chichén Itzá, Calakmul, Palenque…Vào thế kỷ thứ 9, xuất hiện nhiều cuộc chiến tranh tương tàn giữa các bộ tộc Maya và nền văn minh Maya dần suy vong.
Người Toltec là nhóm bộ tộc cư trú tại cao nguyên Mexico. Vào thế kỷ thứ 10, các chiến binh Toltec di cư xuống phía Nam, đến chinh phục Chichen Itza. Từ đây, trên các vùng đất Yucatán hình thành một phong cách văn hóa mới, pha trộn các truyền thống của Maya và Toltec, là biểu tượng cho hội nhập văn hóa.

Đô thị cổ Chichen Itza phát triển quanh khu vực Chichen cổ xưa, là địa điểm với những di tích quan trọng như : Sân chơi bóng; Kim tự tháp Kukulkan; Đền Chiến binh; Nhóm Tàn tích ngàn cột; Lăng mộ High Priest; Tòa nhà Las Monjas; Tòa nhà Caracol với một đài quan sát thiên văn hình cầu; Tòa nhà Akab Dzib; Tòa nhà Casa Colorada…
Các công trình được xây dựng chủ yếu bằng đá, được kết nối bởi mạng lưới các tuyến đường lát đá. Nhiều tòa nhà được sơn màu đỏ, xanh lá cây, xanh dương và tím.

Đô thị cổ Chichen-Itza rất đa dạng về phong cách kiến trúc, ví dụ như:
- Phong cách kiến trúc Puuc (Puuc architecture): là một phong cách kiến trúc Maya cổ nằm trong khu vực núi Puuc. Kiểu kiến trúc này bắt đầu vào cuối thời kỳ Cổ điển (200 – 1000 sau Công nguyên). Các tòa nhà theo phong cách này được trang trí bằng các viên đá ốp (Stone Veneer). Phần dưới của mặt tiền để trống với các lối vào; Phía trên của mặt tiền được trang trí phong phú bằng các bức chạm khảm phức tạp với các yếu tố hình học được lặp đi lặp lại. Các trang trí mặt nạ được tìm thấy ở nhiều tòa nhà theo phong cách Puuc. Tòa nhà có cấu trúc chịu lực là một lõi bê tông. Đây cũng được coi là một tiến bộ kiến trúc vượt ra ngoài kỹ thuật Maya trước đó là nhà có cấu trúc chịu lực bằng các khối đá lớn. Các khối bê tông bên ngoài ốp đá tạo điều kiện cho các không gian nội thất rộng hơn và ổn định hơn.
- Phong cách kiến trúc vùng Trung tâm Mexico: còn được gọi là Phong cách "Talud- Tablero", bao gồm một bề mặt dốc được gọi là Talud và một khối vuông nhô ra, có thể có gờ trên và dưới, gọi là Tablero. Đây là một phong cách kiến trúc phổ biến nhất được sử dụng trong các bệ, đền thờ và kim tự tháp tại khu vực nền văn hóa Mesoamerica.
Các vật liệu và kỹ thuật xây dựng xuất sắc được người Maya sử dụng, nhờ vậy các chi tiết kiến trúc, điêu khắc và tranh tường của Chichen Itza được bảo tồn qua nhiều thế kỷ và truyền đạt giá trị mang tính phổ quát toàn cầu.
Sau thế kỷ 13 không có một công trình lớn nào được xây dựng ở Chichen Itza và thành phố này đã nhanh chóng lụi tàn sau năm 1440.
Từ khi bị bỏ rơi vào thế kỷ 15, Chichen-Itza trải qua một quá trình dần dần xuống cấp cho đến khi các cuộc khai quật đầu tiên tại khu vực này bắt đầu vào năm 1841.

Thành phố thời tiền Colombo Chichén Itzá được UNESCO tôn vinh là Di sản thế giới với tiêu chí:

Tiêu chí (i): Các di tích của Chichen Itza, đặc biệt là ở phía Bắc (khu vực New Chichen), bao gồm Sân bóng Great, Đền Kukulkan và Đền Chiến binh, nằm trong số các tuyệt tác về tài năng sáng tạo của con người tại vùng Mesoamerican, vì vẻ đẹp của tỷ lệ, tinh tế trong xây dựng cũng như sự huy hoàng của trang trí điêu khắc.

Tiêu chí (ii): Các di tích của Chichen Itza gây ảnh hưởng khắp toàn bộ khu vực văn hóa bán đảo Yucatan từ thế kỷ 10 đến thế kỷ 15.

Tiêu chí (iii): Chichen Itza là di tích khảo cổ quan trọng nhất của nền văn minh Maya- Toltec ở bang Yucatan (thế kỷ thứ 10-15).

Sơ đồ vị trí một số hạng mục công trình chính tại Trung tâm Đô thị cổ Chichén Itzá, Mexico

Nhóm công trình tại Trung tâm
Nhóm công trình tại Trung tâm Di sản (Central Group) có một số hạng mục công trình nổi bật:

Kim tự tháp Kukulkan
Kim tự tháp dạng bậc Kukulkan (Pyramid of Kukulkan – Castillo), còn được gọi là lâu đài - El Castillo, nằm tại gần chính giữa của Khu Trung tâm Đô thị cổ Chichén Itzá. Công trình được xây dựng vào khoảng giữa thế kỷ 9 -12 sau Công nguyên. Trên bề mặt kim tự tháp là một ngôi đền thờ thần Kukulkan, là tên vị thần Rắn của người Maya.
Kim tự tháp cao 24m với 9 tầng bệ (mỗi bệ cao khoảng 2,57m), đền cao 6m, tổng cộng cao 30m; bề rộng đáy kim tự tháp 55,3m.
Bốn phía của kim tự tháp là hệ thống bậc thang lên đền thờ trên đỉnh của kim tự tháp. Lan can của bậc thang được trang trí bằng các con rắn. Tổng số bậc của đền là 365 bậc (như số ngày trong năm). Năm 1935, khi khai quật tại đây đã tìm được một bức tượng Chacmool (là một hình thức đặc biệt của tác phẩm điêu khắc Mesoamerican tượng trưng cho một nhân vật nằm ngửa, đầu quay nghiêng, dựa trên khuỷu tay, trên ngực là một cái bát hoặc đĩa) và nhiều phòng với các hiện vật phong phú. Người ta cũng tìm thấy một cấu trúc được cho là một kim tự tháp phía bên trong tương tự như kim tự tháp bên ngoài, rộng 33m, cao 17m.

Phối cảnh Kim tự tháp Kukulkan – Castillo, Trung tâm Đô thị cổ Chichen-Itza, Mexico

Sơ đồ mặt cắt Kim tự tháp Kukulkan – Castillo, Trung tâm Đô thị cổ Chichen-Itza, Mexico

Bóng nắng đổ tạo thành hình con rắn lên lan can bậc thang, Kim tự tháp Kukulkan – Castillo, Trung tâm Đô thị cổ Chichen-Itza, Mexico

Đầu con rắn tại lan can bậc thang Kim tự tháp Kukulkan – Castillo, Trung tâm Đô thị cổ Chichen-Itza,
Mexico

Sân bóng lớn
Sân bóng lớn (Ball Court- Juego de PelotaI) nằm tại phía Tây Bắc Khu Trung tâm Đô thị cổ Chichén Itzá.
Bóng chày Mesoamerican là một môn thể thao gắn với nghi lễ tôn giáo được cho là có từ năm 1400 trước Công nguyên. Môn thể thao này giống như chơi bóng chày. Mục tiêu của trò chơi là đánh một quả bóng cao su (cứng và nặng đến 4kg) qua một cái vòng tròn bằng bất kỳ phần nào của cơ thể, trừ tay. Người ta tin rằng, trong các cuộc đấu này đội trưởng của đội thua cuộc có thể bị giết.
Sân chơi bóng tại Chichen Itza là một trong những sân lớn nhất trong khu vực Mesoamerican, dài 168m, rộng 70m. Hai bên sân là khán đài phía Đông và khán đài phía Tây. Khán đài đặt trên bức tường dựng đứng dài 95m, cao khoảng 8m, là vách của sân bóng. Giữa mỗi bức tường là một vòng tròn đá để đánh bóng chui qua. Bề mặt vòng tròn chạm khắc các con rắn có lông quấn vào nhau.
Chính giữa mặt Bắc của sân bóng là Đền thờ Bắc (Templo Norte - Templo del Hombre Barbado). Đền đặt trên trên một bệ dạng kim tự tháp và hai cột lớn. Đây có thể là một khán đài dành riêng cho giới quý tộc. Phía Nam của sân bóng có một ngôn đền lớn hơn, song hiện chỉ còn tàn tích.
Cuối khán đài phía Đông là Đền thờ Báo (Temple of the Jaguars – Templo de los Tigres). Đền cũng đặt trên một bệ kim tự tháp. Đây cũng có thể là một khán đài dành riêng cho giới quý tộc. Bên trong đền có các bức tranh tường miêu tả hình tượng các con báo châu Mỹ, cảnh chiến đấu...(ký hiệu 8 trong Sơ đồ mặt bằng Khu Trung tâm Đô thị cổ Chichén Itzá).
Tại phía Đông của Khu Trung tâm Đô thị cổ Chichén Itzá cũng có 2 sân bóng (Ball Court) song với quy mô nhỏ hơn nhiều lần (ký hiệu 1; 3).

Mô hình Sân bóng, Trung tâm Đô thị cổ Chichen-Itza, Mexico

Phối cảnh Sân bóng, Trung tâm Đô thị cổ Chichen-Itza, Mexico

Vòng tròn đá bên trong Sân bóng, Trung tâm Đô thị cổ Chichen-Itza, Mexico

Tàn tích Đền thờ phía Bắc (khán đài) tại Sân bóng, Trung tâm Đô thị cổ Chichen-Itza, Mexico

Phối cảnh Đền thờ Báo tại góc Sân bóng, Trung tâm Đô thị cổ Chichen-Itza, Mexico

Ngôi mộ có tượng người Chacmool
Ngôi mộ có tượng người Chacmool (Tomb of the Chac – mool, Tumba del Chac- mool) nằm tại phía Bắc Khu Trung tâm Đô thị thị cổ Chichén Itzá. Công trình còn có tên là Đài sao Kim (Venus Platform).Mộ có mặt bằng hình vuông, mỗi cạch rộng 25m, 4 phía có bậc thạng lên phía trên mặt mộ.
Công trình được xây dựng theo Phong cách "Talud- Tablero" với các tấp ốp có gờ gắn trên bề mặt dốc của kim tự tháp. Các tấm ốp chạm khắc các sinh vật huyền thoại như đại bàng, rắn, báo đốm và con người. Mỗi góc của ngôi mộ đều có hình tượng thể hiện sao Kim.Người Maya nghiên cứu và theo dõi Venus tại đài thiên văn, sử dụng các phép đo để lập Lịch Maya cho hoạt động nông nghiệp và nghi lễ.
Công trình nổi tiếng nhờ bên trong có các tượng, trang trí liên quan đến hình tượng người Chacmool, được cho có thể là hình ảnh mang tính biểu tượng về các chiến binh ưu tú, nhà cai trị, chứ không phải là tù nhân chuẩn bị hiến tế.

Phối cảnh Mộ Chacmool hay Đài sao Kim, Trung tâm Đô thị cổ Chichen-Itza, Mexico

Tượng Chacmool, Trung tâm Đô thị cổ Chichen-Itza, Mexico

Đền thờ Các chiến binh
Đền thờ các chiến binh (Temple of the Warriors - Templo de los Guerreros) là một kim tự tháp dạng bậc, nằm tại phía Đông Bắc của Khu Trung tâm Đô thị cổ Chichén Itzá, bao quanh là các hàng cột chạm khắc mô tả chiến binh. Đền có hình thức tương tự như các ngôi đền khác trong các đô thị Maya, song có quy mô lớn. Tại bậc thang trên đỉnh kim tự tháp có một bức tượng Chac Mool.

Tàn tích Đền thờ Các chiến binh, Trung tâm Đô thị cổ Chichen-Itza, Mexico

Cột đá trang trí các hình vẽ miêu tả các chiến binh, Đền thờ Các chiến binh, Trung tâm Đô thị cổ Chichen-Itza,
Mexico

Phía trước Đền thờ trên đỉnh kim tự tháp là một bức tượng Chac Mool, Trung tâm Đô thị cổ Chichen-Itza,
Mexico

Nhóm Tàn tích ngàn cột
Nhóm Tàn tích ngàn cột (Group of the Thousand Columns - Grupo de las Mil Columnas) nằm tại Phía Nam của Đền thờ Các chiến binh.
Các hàng cột là tàn tích của Nhóm các công trình xưa, kết nối với nhau, chạy bao quanh 3 hướng Bắc, Đông và Tây, tạo thành một sân trong mở về phía Nam. Đây là hệ thống các công trinh được cho là có chức năng thương mại và nghi lễ. Tàn tích của nhiều cột còn lưu giữ các bức chạm khắc nổi, phong phú nhiều nhân vật.
Kề liền Nhóm Tàn tích ngàn cột có công trình như: Chợ (Market – Mercado); Nhà tắm (Sweet Bath; Temazcalli - 2); Sân bóng (all Court - 3); Đền (tàn tích cột ) phía Đông Bắc (North – east Colonnade; Colummata del Noroeste - 4)…

Hệ thống tàn tích các dãy cột, Trung tâm Đô thị cổ Chichen-Itza, Mexico

Ngôi mộ High Priest
Ngôi mộ High Priest (Tomb of the High Priest – Tumba del Gran Sacerdote) được cho là nơi chôn cất các vị chức sắc cấp cao, nằm tại phía Tây Nam Khu Trung tâm Đô thị cổ Chichén Itzá. Đền có hình dáng như kim tự tháp Kukulkan – Castillo, song quy mô nhỏ hơn, với cầu thang lên đền trên đỉnh kim tự tháp từ 4 mặt. Trong đền thờ có một hang động tự nhiên đi xuống phía dưới hầm mộ.

Ngôi mộ High Priest, Trung tâm Đô thị cổ Chichen-Itza, Mexico

Tòa nhà Las Monjas
Tòa nhà Las Monjas (Edificio de las Monjas – Nunnery) nằm tại phía Nam Khu Trung tâm Đô thị cổ Chichén Itzá.
Đây là một trong những cấu trúc được chú ý ở Chichen Itza, được xây dựng vào thời cuối Cổ điển (Terminal Classic) theo phong cách kiến trúc Puuc.
Người Tây Ban Nha đặt tên là khu phức hợp Las Monjas là Nữ tu viện nhưng thực ra công trình là cung điện của Hoàng gia. Về phía Đông của công trình là một ngôi đền nhỏ mang tên La Iglesia (Church - 12) được trang trí phức tạp bởi các mặt nạ thần mưa Chaac; Đền Panels (Temple of the Panels; Templo de los Tableros – 13).
Cụm Las Monjas được phân biệt bởi sự tập trung của các văn bản chữ tượng hình có niên đại vào giai đoạn
Thời kỳ Hậu cổ điển (1000 – 1200). Những văn bản này thường đề cập đến vị vua có tên là Kakupakal (hoặc quan chức cấp cao trong nửa sau thế kỷ 9).

Phối cảnh tàn tích tòa nhà Las Monjas, Trung tâm Đô thị cổ Chichen-Itza, Mexico

Phối cảnh tàn tích Đền La Iglesia, Trung tâm Đô thị cổ Chichen-Itza, Mexico

Tòa nhà El Caracol
Tòa nhà El Caracol (Observatory) nằm ở phía Bắc Las Monjas, là một vòng tròn đặt trên một nền vuống lớn. Bên trong có một cầu thang xoắn nhu hình con ốc. Công trình được cho là một đài quan sát các sự kiện thiên văn.

Phối cảnh tàn tích Tòa nhà El Caracol (Observatory), Trung tâm Đô thị cổ Chichen-Itza, Mexico

Tòa nhà Akab Dzib
Tòa nhà Akab Dzib (14) nằm về phía Đông Nam của tòa nhà Caracol với cái tên mang nghĩa “huyền bí” bởi các văn bản còn chưa giải đáp được tại các bức chạm khắc bên trong. Công trình có nhiều phòng, cao 6m, rộng 15m và có mặt tiền dài 50m. Mặt hướng Tây có 7 lối ra vào. Mặt hướng Đông có 4 lối và một cầu thang lớn dẫn lên mái nhà.

Phối cảnh Tòa nhà Akab Dzib, Trung tâm Đô thị cổ Chichen-Itza, Mexico

Tòa nhà Casa Colorada
Tòa nhà Casa Colorada (Red House - Casa Colorada, 11) là một trong những công trình được bảo quản tốt nhất tại đây. Bên trong phòng của tòa nhà có các chạm khắc chữ tượng hình đề cập đến các vị vua cai trị Chichen Itza và có thể của cả thành phố Ek Balam gần đó; có khắc ghi ngày Maya tương ứng với năm 869 sau Công nguyên, một trong những ngày có niên đại lâu đời nhất được tìm thấy ở Chichen Itza.

Sơ đồ mặt bằng tòa nhà Red House - Casa Colorada, Trung tâm Đô thị cổ Chichen-Itza, Mexico

Phối cảnh tòa nhà Red House - Casa Colorada, Trung tâm Đô thị cổ Chichen-Itza, Mexico

Các công trình khác nằm ngoài Trung tâm

Tại phía Nam của Khu Trung tâm còn có một số công trình kiến trúc nổi tiếng: Đền Phallic (Phallic Temple); Bệ Rùa lớn (Platform of the Great Turtle); Đền thờ Cú (Temple of the Owls) và Đền thờ Khỉ (Temple of the Monkeys).
Ngoài các công trình kiến trúc tập trung dày đặc tại Khu Trung tâm Đô thị cổ Chichen Itza rộng khoảng 500 ha, Khu Di sản còn có nhiều hạng mục công trình khác tại lân cận và hệ thống các hang động, là nơi lưu giữ nhiều dụng cụ, đồ trang sức bằng đá, gốm… của nền văn minh Mesoamerica.

Di sản Thành phố thời tiền Colombo Chichen Itza là một trong những điểm khảo cổ học được nhiều người đến thăm quan nhất tại Mexico. Trong năm 2014, nơi đây tiếp đón đến 1,4 triệu du khách

Đặng Tú, Bộ môn KTCN, ĐHXD
Nguồn :
http://whc.unesco.org/en/list/483
https://en.wikipedia.org/wiki/Mexico
https://en.wikipedia.org/wiki/Chichen_Itza
https://en.wikipedia.org/wiki/Maya_peoples
https://en.wikipedia.org/wiki/Toltec
https://en.wikipedia.org/wiki/Puuc
https://en.wikipedia.org/wiki/Toltec
https://en.wikipedia.org/wiki/Tula_(Mesoamerican_site)
https://en.wikipedia.org/wiki/Cenote
https://en.wikipedia.org/wiki/Mesoamerican_ballgame
https://en.wikipedia.org/wiki/Chacmool
https://en.wikipedia.org/wiki/El_Castillo,_Chichen_Itza
https://people.wku.edu/darlene.applegate/newworld/webnotes/unit_3/maya.html