Thông tin chung: 
Công trình: Các di tích công sự Vauban (Fortifications of Vauban)
Địa điểm: Pháp
Thiết kế kiến trúc: Sébastien Le Prestre de Vauban
Quy mô: Diện tích Di sản 41.153,16 ha; Vùng đệm: 4.341 ha
Năm hoàn thành:
Giá trị: Di sản thế giới (2008; hạng mục i, ii, iv)  

Pháp (France) là một quốc gia có lãnh thổ chính nằm tại Tây Âu cùng một số vùng và lãnh thổ hải ngoại.
Pháp có tổng diện tích 643.801 km2, dân số gần 67,3 triệu người (năm 2018), thủ đô là thành phố Paris.
Trong thời đại đồ sắt (Iron Age), bắt đầu vào thế kỷ 12 trước Công nguyên (TCN), nước Pháp (không kể phần lãnh thổ hải ngoại) là nơi cư trú của bộ tộc người Gaulois thuộc Celt, là nhóm các bộ tộc đa dạng ở châu Âu.
Người La Mã (Roma) thống trị khu vực từ năm 51 TCN đến năm 476 sau Công nguyên. Từ năm 476, người Frank thuộc nhóm bộ tộc Germain, sống tại hạ lưu và trung lưu sông Rhine đã chinh phục vùng đất, thành lập Vương quốc Pháp (Kingdom of Francia).
Pháp nổi lên thành một đế chế hùng mạnh tại châu Âu vào cuối thời Trung Cổ, thế kỷ 14 và 15. Việc giành thắng lợi trong cuộc Chiến tranh Trăm năm (1337-1453, giữa Anh và Pháp) giúp Pháp củng cố quốc gia và tập trung hóa chính trị.
Trong thời kỳ Phục Hưng (thế kỷ 15 đến 17) văn hóa Pháp phát triển mạnh mẽ và nước Pháp dần trở thành một trong những đế quốc thực dân toàn cầu (Grande France).
Dưới thời vua Louis 14 (trị vì 1643 – 1715, còn gọi là Vua Mặt trời) Pháp trở thành thế lực chi phối văn hoá, chính trị và quân sự tại châu Âu. 
Đến cuối thế kỷ 18, Cách mạng Pháp lật đổ chế độ quân chủ chuyên chế, lập nên một trong các nền cộng hoà sớm nhất trong lịch sử hiện đại. Bản Tuyên ngôn Nhân quyền và Dân quyền, nền tảng của cuộc Cách mạng và biểu thị ý thức hệ của nước Pháp thời bấy giờ vẫn tiếp tục là đức tin mãnh liệt cho đến ngày nay.
Trong thế kỷ 19, hoàng đế Napoléon Bonaparte (trị vì năm 1804- 1814) lập ra Đệ nhất Đế chế Pháp (First French Empire) và tiến hành các cuộc chiến tranh tại châu Âu. Sau khi Đế chế Pháp sụp đổ, Pháp trải qua giai đoạn các chính phủ kế tiếp nhau với đỉnh cao là thành lập Đệ tam Cộng hòa Pháp (French Third Republic) vào năm 1870. Trong thế kỷ 19 – đầu thế kỷ 20, Pháp đã trở thành đế quốc thực dân lớn thứ 2 thế giới sau đế quốc Anh.
Nước Pháp là một bên tham chiến chính trong Chiến tranh Thế giới I, và giành được phần thắng. Trong Chiến tranh Thế giới II, Pháp thuộc khối Đồng Minh, bị phe Trục (Đức, Ý, Nhật) chiếm đóng vào năm 1940 và được giải phóng vào năm 1944. Đệ tứ Cộng hòa Pháp (French Fourth Republic) được thành lập năm 1946, song sau đó bị giải thể trong chiến tranh Algérie vào năm 1958. Nền Đệ ngũ Cộng hoà (Fifth Republic) dưới quyền của tổng thống Charles de Gaulle (tại vị năm 1959 – 1969) được thành lập vào năm 1958 và tồn tại cho đến ngày nay.
Hiện tại, Pháp được phân thành thành 18 vùng hành chính, gồm 13 vùng tại chính quốc và 5 vùng hải ngoại. Mỗi vùng chia thành 2 đến 18 tỉnh. Mỗi vùng hải ngoại tương đương 1 tỉnh.
Pháp thuộc nhóm Quốc gia phát triển và từ lâu đã có vị thế là một trung tâm của thế giới về nghệ thuật, khoa học và triết học, có số Di sản thế giới nhiều thứ 3 tại châu Âu (số liệu đến năm 2019: Ý 55 Di sản; Tây Ban Nha 48, Đức 46, Pháp 45). 

Bản đồ nước Pháp 

Các di tích công sự Vauban bao gồm 12 cụm công trình và địa điểm kiên cố dọc theo biên giới phía tây, phía bắc và phía đông nước Pháp. Chúng là những ví dụ điển hình nhất về công trình của Sébastien Le Prestre de Vauban (1633-1707), một kỹ sư quân sự của Vua Louis XIV (còn được gọi là Louis Đại đế/ Louis the Great  hoặc Vua Mặt trời/ Sun King, trị vì năm 1643- 1715). Di sản này bao gồm các thị trấn được Vauban xây dựng từ đầu, pháo đài, tường thành và tháp pháo. Ngoài ra còn có các pháo đài trên núi, pháo đài trên biển và 2 công trình giao thông trên núi. Di sản này được ghi nhận là minh chứng cho đỉnh cao của các công trình kiên cố cổ điển, tiêu biểu cho kiến trúc quân sự phương Tây. Vauban cũng đóng một vai trò quan trọng trong lịch sử công sự ở châu Âu và các châu lục khác cho đến giữa thế kỷ 19. 
Công trình của Vauban là một đóng góp to lớn cho kiến trúc quân sự toàn cầu. Nó kết tinh các lý thuyết chiến lược trước đó thành một hệ thống công sự hợp lý dựa trên mối quan hệ cụ thể với lãnh thổ. Nó chứng kiến sự phát triển của công sự châu Âu vào thế kỷ 17 và tạo ra các mô hình được sử dụng trên khắp thế giới cho đến giữa thế kỷ 19, qua đó minh họa một giai đoạn lịch sử quan trọng. 

Quần thể công sự Vauban Pháp được UNESCO tôn vinh là Di sản thế giới (năm 2008) với tiêu chí: 

Tiêu chí (i): Công trình của Vauban chứng minh đỉnh cao của công sự kiên cố cổ điển, đặc trưng của kiến trúc quân sự phương Tây thời hiện đại. 

Tiêu chí (ii): Vauban đóng vai trò quan trọng trong lịch sử công sự. Việc mô phỏng các mô hình công trình quân sự tiêu chuẩn của ông ở châu Âu và lục địa Mỹ, việc phổ biến tư tưởng lý thuyết của ông sang tiếng Nga và tiếng Thổ Nhĩ Kỳ, cùng với việc sử dụng các hình thức công sự của ông làm mô hình cho các pháo đài ở Viễn Đông, minh chứng cho tính phổ quát các công trình của Vauban. 

Tiêu chí (iv): Tác phẩm của Vauban minh họa một giai đoạn quan trọng của lịch sử nhân loại. Đây là một công trình trí tuệ ứng dụng vào chiến lược quân sự, kiến trúc và xây dựng, kỹ thuật dân dụng, và tổ chức kinh tế và xã hội. 

Sơ đồ vị trí 12 di tích thuộc Di sản Quần thể công sự Vauban, Pháp 

Công sự là công nghệ xây dựng pháo đài dùng để bảo đảm an toàn cho người và phương tiện vật chất, kho tàng, bảo đảm chỉ huy ổn định, nâng cao hiệu quả sử dụng vũ khí và phương tiện kỹ thuật quân sự, chống các phương tiện sát thương của địch.
Mô hình Công sự Vauban, về cơ bản có dạng sau:
Ngoài các lớp địa hình tự nhiên bảo vệ bên ngoài, Pháo đài có 3 lớp thành bảo vệ:
Lớp thành ngoài cùng: Bao gồm 1 lớp tường thành, bố trí phù hợp với điều kiện địa hình vách núi hoặc nền dốc, có mặt bằng kiểu răng cưa dạng tam giác nhọn, được bổ sung các tháp pháo với mặt bằng dạng nửa hình thoi.
Lớp thành giữa: Bao gồm 1 lớp tường thành, có mặt bằng dạng kéo dài của dãy các tháp pháo, tạo thành hình 8 cạnh hoặc 16 cạnh. Tại điểm lõm của tường thành được bổ sung các mảng tường chắn (tenaille) với mặt bằng đa dạng.
Ngăn cách Lớp thành ngoài cùng và Lớp thành giữa là hào cạn hoặc hào nước. Tại lối vào Pháo đài có cầu cạn bắc qua hào.
Trong một số trường hợp, tận dụng vách địa hình dựng đứng mà một phần của Công sự không có Lớp thành ngoài cùng và Lớp thành giữa.
Lớp thành trong cùng bao quanh pháo đài: Bao gồm các lớp tường thành bố trí song song với Lớp thành giữa kết hợp với các tháp canh nhô ra tại các góc nhọn. Ngăn cách Lớp thành giữa và Lớp thành trong cùng là hào cạn hoặc hào nước. Tại lối vào Pháo đài có cầu cạn bắc qua hào.
Pháo đài bên trong là một khu đất rộng, nơi bố trí nhà ở, doanh trại quân đội, kho tàng, nhà thờ và các công trình phục vụ khác. 

Kỹ sư Sébastien Le Prestre de Vauban


Sơ đồ Mô hình Công sự Vauban  

Di sản Quần thể công sự Vauban bao gồm 12 địa điểm. 

Sơ đồ vị trí 12 Di sản công sự Vauban, Pháp 

1. Pháo đài Arras

Pháo đài Arras (La citadella d’Arras) nằm tại phía bắc nước Pháp, thuộc thành phố Arras, tỉnh Pas - de -Calais, vùng Hauts -de-France (N50 16 57.00 E2 45 32.00); Diện tích Di sản 47 ha; Diện tích vùng đệm 232 ha.
Pháo đài được Vauban xây dựng nhằm đảm bảo phòng thủ cho quân Pháp trước các cuộc xâm lược đến từ bên ngoài như một tuyến phòng thủ thứ hai ở Arras. Công trình được xây dựng vào năm 1668 - 1670. Pháo đài Arras được xây dựng theo một mô hình Công sự Vauban điển hình gồm:
Pháo đài được xây dựng trên gò núi, tận dụng điều kiện địa hình để phòng thủ. Mặt trước hướng ra phía tiếp cận với bên ngoài. Phía sau là khu dân cư.
Pháo đài Arras có 3 lớp thành bảo vệ:
Lớp thành ngoài cùng: Bố trí phù hợp với điều kiện địa hình, được bổ sung các tháp pháo với mặt bằng là các tam giác nhọn.
Lớp thành giữa: Bao gồm 1 lớp tường thành với các góc nhọn tam giác nhô ra và các hào cạn hoặc hào nước. Hai lối vào trung tâm của pháo đài có cầu cạn bắc qua hào.
Lớp thành trong cùng bao quanh Pháo đài: Bao gồm các lớp tường thành với các góc nhọn tam giác nhô ra và hào cạn.
Pháo đài có mặt bằng hình ngũ giác. Đỉnh của hình ngũ giác nhô ra một tháp canh dạng hình thoi. Bên trong Pháo đài là một sân rộng, là nơi đồn trú của binh lính với các công trình nhà ở, kho tàng… 

Trong quá trình tồn tại, Quần thể công sự không lần nào bị tấn công. Các bức tường thành dần bị phá hủy theo thời gian.
Năm 1715, một số khu vực ngầm trong Quần thể được sử dụng làm nhà tù.
Năm 1830, một số công trình trong Quần thể được chuyển đổi thành cửa hàng và rơi vào tình trạng hư hỏng.
Công trình được phi quân sự hóa vào năm 2010. Kể từ đó, Quần thể công sự Arras trở thành nơi bố trí một nhà nguyện, trung tâm thương mại, dịch vụ và nhà ở. 

Sơ đồ phạm vi Di sản Pháo đài Arras, Quần thể công sự Vauban, Pháp

Phối cảnh nhìn từ phía tây bắc Pháo đài Arras, Quần thể công sự Vauban, Pháp

Mô hình Pháo đài Arras, Quần thể công sự Vauban, Pháp

Cầu cạn bắc qua hệ thống hào sâu, Pháo đài Arras, Quần thể công sự Vauban, Pháp 

2. Thành cổ, Tường thành và Pháo đài Griffon tại Besançon

Thành cổ, Tường thành và Pháo đài Griffon tại Besançon (La citadelle, l’enceinte urbaine et le fort Griffon de Besançon) nằm tại phía đông nước Pháp. Besançon là một quận của tỉnh Doubs, vùng Bourgogne - Franche-Comté (N47 14 10 E6 1 37); Diện tích Di sản 195 ha; Diện tích vùng đệm 716 ha.
Thị trấn cổ Besançon nằm trên một gò núi được bao quanh bởi sông Doubs.
Di sản gồm 3 di tích chính: Thành cổ Besançon; Tường thành Besançon và Pháo đài Griffon 

Sơ đồ Phạm vi Di sản Thành cổ, Tường thành và Pháo đài Griffon tại Besançon, Quần thể công sự Vauban, Pháp

Tổng mặt bằng Thành cổ, Tường thành và Pháo đài Griffon tại Besançon, Quần thể công sự Vauban, Pháp 

Thành cổ Besançon
Thành cổ Besançon (La citadelle de Besançon) nằm tại phía nam của khu vực Di sản (hình vẽ ký hiệu 10), là một pháo đài bảo vệ phía nam của thị trấn cổ Besançon, nằm tại khúc quanh của sông Doubs.
Công trình là một trong những kiệt tác của Vauban, trải dài trên 11 ha tại đỉnh Mont Saint-Étienne, cao 130m so với sông Doubs (371m so với mực nước biển). Thành cổ Besançon nhìn ra khu phố cổ, nằm ở độ cao từ 240 đến 250m so với mực nước biển và mang đến tầm nhìn bao quát toàn bộ thành phố Besançon và các vùng lân cận.
Công trình được xây dựng vào năm 1668, được mở rộng từ năm 1678 – 1695 với vai trò là một trong những mắt xích thiết yếu trong hệ thống phòng thủ của miền Đông nước Pháp.
Thành cổ Besançon có mặt bằng phân thành hai khu vực: Phần phía trước Thành cổ và phần trung tâm Thành cổ, được giới hạn bởi hệ thống tường thành và hào nước.
Phần phía trước Thành cổ nằm tại phía bắc, đối diện với thành phố, phía đông và tây là vách núi dọc sộng Doubs. Lớp phòng thủ được bao quanh bởi tường thành theo dạng tuyến và dạng chóp nhọn, được trang bị súng thần công. Dọc theo lớp tường bao ngoài là con hào đào sâu vào đá. Hào có một cầu bắc qua, một phần cố định và một phần dạng cầu kéo.
Phần trung tâm của Thành cổ, phía đông và tây là vách núi dọc sông, phía bắc là Phần phía trước Thành cổ, phía nam là bậc thềm dốc dần xuống thung lũng.  
Tương tự như tại Phần phía trước, Phần trung tâm được bao quanh bởi các bức tường đá vôi rất kiên cố, dày 5- 6m, cao 15- 20m. Phần phía trên của các tường thành là lan can gạch. Dọc theo tường thành là các tháp canh (hiện chỉ còn lại một số ít). Phần trung tâm được tiếp cận từ lối đi phía bắc xuyên qua Phần phía trước và một lối đi từ phía nam, qua cổng thành. Dọc theo lớp tường bao ngoài phía bắc và nam là 2 con hào đào sâu vào đá. Hào có một cầu bắc qua.
Bên trong Khu vực trung tâm của Thành cổ bố trí doanh trại quân đội (nhà ở, kho thuốc súng). Tại đây còn có giếng cung cấp nước, nhà nguyện.
Vào thế kỷ 18, Công trình chủ yếu được sử dụng làm đồn trú và kho vũ khí, sau đó là nhà tù quân sự.
Ngày nay, Thành cổ Besançon trở thành biểu tượng của thành phố và là địa điểm thu hút du khách. 

Phối cảnh tổng thể Thành cổ Besançon, nhìn từ phía bắc, Quần thể công sự Vauban, Pháp

Phối cảnh tổng thể Thành cổ Besançon, nhìn từ phía nam, Quần thể công sự Vauban, Pháp

Sơ đồ mặt bằng Thành cổ Besançon (phía bắc bên trái ảnh), Quần thể công sự Vauban, Pháp

Sơ đồ mặt đứng phía bắc Thành cổ Besançon, nhìn từ phía thành phố, Quần thể công sự Vauban, Pháp

Tàn tích giếng nước bên trong Thành cổ Besançon, Quần thể công sự Vauban, Pháp 

Tường thành Besançon
Tường thành Besançon (l’enceinte urbaine de Besançon) là một hệ thống công sự cổ đại bảo vệ thị trấn Besançon từ thời Cổ đại đến cuối thế kỷ 19. 
Từ năm 1675 đến năm 1695, Vauban đã cho tu sửa bức tường thế  kỷ 16, chạy dọc theo con đường quanh co dài 3500m giữa vùng ngoại ô Rivotte và Tarragnoz.
Những bức tường thành được bảo vệ đáng kể bởi một loạt tháp canh dựa trên đặc điểm riêng của địa điểm: Tháp Notre – Dame (Tour Notre – Dame, hình vẽ ký hiệu 1); Tháp Chamars (hình vẽ ký hiệu 2); Tháp Marais (hình vẽ ký hiệu 3); Tháp Cordeliers (hình vẽ ký hiệu 4); Tháp Bregille (hình vẽ ký hiệu 5); Tháp Rivotte (hình vẽ ký hiệu 6).
Các bức tường thành và tháp canh hiện chỉ còn giữ được một phần và được sử dụng cho các mục đích khác (triển lãm, hòa nhạc, dịch vụ du lịch...).
Một trong những tháp canh còn gần như nguyên vẹn đến ngày nay là Tháp Chamars, được Vauban xây dựng vào năm 1687. Đây là một tòa tháp có mặt bằng hình ngũ giác. Công trình được thiết kế để bảo vệ sườn phía tây của thành phố, được xây dựng một phần bằng gạch.
Tầng trệt có cửa sổ hình hộp có mái vòm. Mái nhà được thêm vào vào thế  kỷ 19.  

Phối cảnh Tháp Chamars tại Tường thành Besançon, Quần thể công sự Vauban, Pháp  

Pháo đài Griffon
Pháo đài Griffon (fort Griffon de Besançon) nằm tại phía bắc của Thị trấn cổ Besançon (hình vẽ ký hiệu 9), nằm tại phía bắc của sông Doubs.
Pháo đài Griffon được xây dựng vào năm 1680-1684, là một dạng pháo đài thu nhỏ (Fort réduit), được bao quanh bởi những bức tường thành theo dạng tuyến và dạng chóp nhọn kết hợp với các hào nước hoặc hào cạn. Công trình có một tường thành dạng tháp nhọn lớn tại phía bắc, phía ngoại ô và hai dạng chóp nhọn nhỏ tại phía nam, phía thành phố Besançon. Công trình có một lối vào duy nhất tại phía tây nam, từ phía thành phố.
Bên trong Pháo đài có các tòa nhà được bố trí xung quanh một sân trung tâm, trong đó có doanh trại (cho khoảng 140 binh lính đồn trú) và nơi ở cho chỉ huy pháo đài, một nhà nguyện, một giếng, một bể chứa và một kho thuốc súng.
Từ năm 1788, Công trình trở thành nhà tù và sau đó lại trở thành doanh trại quân đội đến năm 1945.
Bên cạnh Pháo đài còn có các di tích tường thành và 2 tháp canh: Tháp Pelote (hình vẽ ký hiệu 7) và Tháp Monmart (hình vẽ ký hiệu 8). 


Sơ đồ mặt bằng Pháo đài Griffon tại Besançon, Quần thể công sự Vauban, Pháp

Sơ đồ mặt cắt Pháo đài Griffon tại Besançon, Quần thể công sự Vauban, Pháp

Bên trong Pháo đài Griffon tại Besançon, Quần thể công sự Vauban, Pháp  

3. Thành cổ và Pháo đài Paté và Médoc tại Blaye/Cussac-Fort-Médoc

Thành cổ và Pháo đài Paté và Médoc tại Blaye/Cussac-Fort-Médoc (La citadelle et le fort Paté et Médoc de Blaye/Cussac-Fort-Médoc) nằm tại phía tây nước Pháp, thuộc xã Blaye, phía bắc của tỉnh Gironde, vùng Nouvelle-Aquitaine (N45 7 18.00  W0 40 24.00); Diện tích Di sản 161 ha; Diện tích vùng đệm 337 ha.
Di sản gồm 3 di tích chính: Thành cổ Blaye, Pháo đài Paté và Pháo đài Médoc. Đây là 3 công trình được Vauban xây dựng để phong tỏa hoàn toàn cửa sông Gironde.
Vào thế kỷ 18, Thành cổ bị biến thành nhà tù và tái sử dụng như một pháo đài vào thế kỷ 19 và sau đó lại trở thành nhà tù. Hiện tại, công trình đã được bảo tồn, tôn tạo.   
Di sản gồm 3 di tích chính: Thành cổ Blaye, Pháo đài Médoc và Pháo đài Paté. 

Sơ đồ phạm vi Di sản Thành cổ và Pháo đài Médoc và Paté tại Blaye, Quần thể công sự Vauban, Pháp 

Thành cổ Blaye
Thành cổ Blaye (Citadelle Blaye) là một khu phức hợp quân sự rộng 25 ha, nằm tại bờ tây của sông Gironde, trên một gò núi cao 35m so với mặt sông.
Đây là nơi tồn tại một lâu đài thời Trung cổ, bị phá hủy và xây dựng lại nhiều lần.Thành Blaye được xây dựng từ năm 1685 - 1689 bởi kỹ sư quân sự François Ferry, dưới sự giám sát của Vauban. Thành Blaye là một khu phức hợp kiên cố rộng lớn như một pháo đài, trở thành trung tâm của bộ ba bao gồm Pháo đài Paté, được xây dựng vào năm 1693 trên hòn đảo cùng tên và Pháo đài Médoc, được xây dựng vào năm 1691 trên bờ đối diện của cửa sông.
Thành Blaye được bao quanh bởi các bức tường chắn, tạo thành 3 lớp không gian.
Lớp ngoài cùng là lớp tường chắn kết hợp với vách núi tự nhiên, được bổ sung bởi 3 pháo đài nhỏ.
Lớp giữa là lớp tường chắn, bổ sung bởi 4 pháo đài lớn. Lớp ngoài cùng và lớp giữa được cách nhau bởi hào nước. Vượt qua hào có 3 cầu, dẫn đến 2 cổng thành.
Lớp trong cùng bao quanh Thành cổ. Lớp thành ngoài, thành giữa chỉ bao quanh mặt phía đông của thành, còn mặt phía tây là vách núi của bờ sông Gironde. Bên trong Thành cổ có nhiều công trình xây dựng xung quanh một sân trong rộng, gồm:
Cổng Hoàng gia (La porte Royale): Được xây dựng vào năm 1685, đây là một trong hai lối vào Thành cổ. Trước cổng là 2 cây cầu kéo. Sự tinh vi của hệ thống phòng thủ khiến nó trở thành một trong những thành tựu lớn của Vauban.
Cổng Dauphine (La porte Dauphine): Cùng với Cổng Hoàng gia, đây là một trong hai lối vào pháo đài. Được xây dựng vào năm 1689. Trước cổng là một cây cầu cố định.
Lâu đài Rudel (Le château des Rudel): Đây là lâu đài kiên cố cũ của các lãnh chúa Blaye (thế kỷ 12) đã được Vauban giữ lại, chuyển đổi thành nơi ở của các thống đốc quân sự.
Tu viện Minimes (Le couvent des Minimes): Được xây dựng dưới triều đại Vua Henry IV (trị vì năm 1589- 1610), bao gồm một nhà thờ và các toà nhà tu viện.
Các hạng mục công trình khác như: Doanh trại quân đội, Bệnh viện, Nhà tù sau đó được chuyển thành xưởng chế biến và làm bánh vào năm 1831. 

Hình vẽ sơ đồ Thành cổ Blaye (năm 1572), Quần thể công sự Vauban, Pháp

Tổng mặt bằng Thành cổ Blaye, Quần thể công sự Vauban, Pháp

Phối cảnh tổng thể Thành cổ Blaye, Quần thể công sự Vauban, Pháp

Vách đá dọc sông, Thành cổ Blaye, Quần thể công sự Vauban, Pháp

Cổng Hoàng gia, Thành cổ Blaye, Quần thể công sự Vauban, Pháp

Cổng Dauphine, phía trước là một cây cầu cố định, Thành cổ Blaye, Quần thể công sự Vauban, Pháp 

Pháo đài Médoc
Pháo đài Médoc (Fort Médoc) là một khu phức hợp quân sự, nằm tại bờ đông của sông Gironde, đối diện với Thành cổ Blaye. Công trình được xây dựng từ năm 1689, được thực hiện bởi kiến ​​trúc sư Pierre Duplessy-Michel và kỹ sư Ferry dưới sự chỉ đạo của Vauban.
Pháo đài Médoc nằm trên vùng đất đầm lầy, diện tích khoảng 25ha.
Pháo đài Médoc được bao quanh bởi 3 lớp không gian:
Lớp ngoài cùng không có tường chắn là vùng đầm lầy.
Lớp giữa là lớp tường chắn, bổ sung bởi 1 tháp phòng thủ lớn (Pháo đài Gironde, hiện đã hoàn toàn biến mất).
Lớp ngoài cùng và lớp giữa được cách nhau bởi hào nước. Vượt qua hào có 2 cầu, dẫn đến 1 cổng thành (Cổng Hoàng gia).
Lớp trong cùng bao quanh Pháo đài.
Bên trong Pháo đài có nhiều công trình xây dựng xung quanh một sân trong rộng, hiện phần lớn chỉ còn là tàn tích, gồm:
Cổng Hoàng gia (La porte royale) và Nhà bảo vệ Hoàng gia (Corps de garde royal): Nằm tại phía tây Pháo đài. Đây là lối vào duy nhất của Pháo đài. Cổng được trang trí bởi các bức phù điêu thể hiện quyền lực và uy tín của chế độ quân chủ, đại diện là Vua Mặt Trời (Louis XIV). Phía sau Cổng là Trạm gác Hoàng gia.
Doanh trại quân đội: Gồm hai dãy bố trí song song tại phía bắc và phía nam Pháo đài. Mỗi dãy có 40 phòng, có thể chứa được 300 binh sĩ.
Kho thuốc súng: Nằm tại phía đông nam của Pháo đài, có thể chứa đến 16 T thuốc súng. Công trình được bảo vệ bởi các bức tường dày với một tầng hầm. Sàn được làm bằng ván gỗ.
Nhà nguyện và căn hộ của giáo sĩ: Bố trí tại cuối Doanh trại phía nam. Sau này nhà nguyện được chuyển đổi thành kho đạn.
Tháp phòng thủ Gironde hay Trạm gác cửa sông: Nằm tại phía đông Pháo đài, sát sông. Công trình được xây dựng từ năm 1691 - 1694. Vị trí quan sát trên cao của nó khiến nó trở thành yếu tố chính giám sát và phòng thủ của Pháo đài. Ngoài ra, nó còn đóng vai trò là trạm thu phí và hải quan để đánh thuế thuyền đi đến Bordeaux.
Tiệm bánh mỳ với 2 lò nướng: Bố trí tại cuối Doanh trại phía bắc.
Bể chứa nước: Được xây dựng vào năm 1823, tại phía tây của Doanh trại phía bắc. Nước được thu hồi từ nước mưa từ mái nhà của Doanh trại phía bắc và Nhà bảo vệ hoàng gia. Nước được lọc qua một hệ thống lọc bằng cát. Bể chứa có thể chứa 60m3 nước.
Trong suốt lịch sử, vai trò quân sự của Pháo đài Médoc khá mờ nhạt. Nó không hề bị tấn công và bị bỏ hoang trong một thời gian dài. Công trình được phục hồi lại từ năm 1916. 

Tổng mặt bằng Pháo đài Médoc, Quần thể công sự Vauban, Pháp

Sơ đồ mặt bằng Pháo đài Médoc, Quần thể công sự Vauban, Pháp

Phối cảnh tổng thể phía tây Pháo đài Médoc, Quần thể công sự Vauban, Pháp

Phối cảnh Cổng Hoàng gia, Pháo đài Médoc, Quần thể công sự Vauban, Pháp 

Pháo đài Paté
Pháo đài Paté (Fort Paté) nằm trên cùng một đường thẳng với Thành cổ Blaye và Pháo đài Médoc, trên đảo Paté, một bãi cát giữa sông Gironde, cách hai bờ khoảng 1600m. Đây là một nguyên mẫu của pháo đài biển nhỏ gọn. Pháo binh trên Pháo đài có thể bắn chéo qua cả hai bờ.
Pháo đài có mặt bằng hình bầu dục, cao 12m, được xây dựng vào năm 1690 – 1693.
Bãi cát hình thành vài thập kỷ trước khi Pháo đài được xây dựng, không đủ vững chắc và một hàng rào gỗ kép đã được dựng lên trên toàn bộ bề mặt pháo đài để đảm bảo nền móng của tòa nhà.
Pháo đài có kiến trúc tối giản, hình dạng rất nhỏ gọn, được làm bằng đá cắt cho phần lớn khối xây, kết hợp với gạch, đặc biệt là trên mặt ngoài của tường thành (mặt tiếp xúc với hỏa lực). 32 lỗ châu mai nằm trong các phòng ở tầng trệt bao quanh kho thuốc súng. Một cầu thang xoắn ốc dẫn lên tầng trên. Trên đỉnh pháo đài là chòi canh, nằm giữa nhà bếp và hai phòng nhỏ hơn. Nước mưa từ mái nhà được thu về bể chứa nước nằm dưới hành lang vòm lớn ở tầng trệt. Pháo đài Paté về cơ bản có tác dụng răn đe nhiều hơn là phòng thủ.
Vũ khí trang bị cho Pháo đài Paté: 8 khẩu pháo 36 pound, 10 khẩu pháo 24 pound  và 2 khẩu pháo 12  pound. 

Phối cảnh tổng thể tàn tích Pháo đài Paté, Quần thể công sự Vauban, Pháp

Sơ đồ mặt cắt Pháo đài Paté, Quần thể công sự Vauban, Pháp 

4. Thành cổ, các Pháo đài Salettes, Trois-Tête, Randoouillet và Dauphin, đường giao thông Y và cầu Asfeld ở Briançon 

Thành cổ, các Pháo đài Salettes, Trois-Tête, Randoouillet và Dauphin, đường giao thông Y và cầu Asfeld ở Briançon (L’enceinte urbaine, les forts des Salettes, des Trois-Tête, du Randoouillet et Dauphin, la communication Y et le pont d’Asfeld de Briançon) nằm tại phía đông nam nước Pháp, tại thị trấn Briançon (N44 53 47.00 E6 38 55.00), tỉnh Hautes -Alpes, vùng Provence-Alpes-Côte d'Azur. Thị trấn nằm trên độ cao 1326m so với mực nước biển.
Diện tích Di sản 129 ha; Diện tích vùng đệm 604 ha.
Di sản gồm những di tích chính: Thành cổ, Pháo đài Salettes, Pháo đài Trois-Tête, Pháo đài Randoouillet, Pháo đài Dauphin, Hành lang Y và Cầu Asfeld. 

Sơ đồ phạm vi Di sản Thành cổ, các pháo đài Salettes, Trois-Tête, Randoouillet và Dauphin, đường giao thông Y và cầu Asfeld ở Briançon, Quần thể công sự Vauban, Pháp

Tổng mặt bằng Di sản Thành cổ, các pháo đài Salettes, Trois-Tête, Randoouillet và Dauphin, đường giao thông Y và cầu Asfeld ở Briançon, Quần thể công sự Vauban, Pháp 

Thành cổ  
Thành cổ (L’enceinte urbaine) nằm tại phía tây khu vực Di sản (hình vẽ ký hiệu 1). Thành cổ hay Lâu đài nằm trên một gò núi cao, mặt phía đông và nam và vách đá dựng đứng dọc theo sông Durance, mặt phía bắc và tây thoải ra xung quanh.
Mặt phía bắc và tây được bảo vệ bởi các lớp tường thành và pháo đài kiểu Vauban. 

Tổng mặt bằng Thành cổ Briançon, Quần thể công sự Vauban, Pháp

Phối cảnh tổng thể Thành cổ Briançon, Quần thể công sự Vauban, Pháp

Phối cảnh cầu cạn vượt hào tại lớp tường thành giữa, Thành cổ Briançon, Quần thể công sự Vauban, Pháp  

Pháo đài Salettes
Pháo đài Salettes (Forts des Salettes) nằm tại phía bắc khu vực Di sản (hình vẽ ký hiệu 2). Công trình nằm tại độ cao 1.538m, phía trên thị trấn Briançon. Nó đảm bảo việc giám sát con đường dẫn đến Ý. Công trình được xây dựng từ năm 1709 - 1712.
Mặt đông bắc và đông nam của Pháo đài là vách núi, mặt tây bắc và tây nam có 2 lớp thành, ngăn cách bởi hào cạn. Lớp trong cùng là tháp phòng thủ có mặt bằng hình vuông. Pháo đài chỉ có một lối vào qua cầu cạn tại phía nam.  

Phối cảnh tổng thể Pháo đài Salettes, Briançon, Quần thể công sự Vauban, Pháp 

Pháo đài Trois-Tête
Pháo đài Trois-Tête (Forts des Trois-Tête) nằm tại trung tâm khu vực Di sản (hình vẽ ký hiệu 3), được xây dựng vào năm 1721. Công trình được sử dụng cho mục đích quân sự đến năm 1940.
Công trình nằm trên độ cao 1440m, kết nối với thị trấn Briançon qua Cầu Asfeld (le pont d’Asfeld).
Công trình có 3 cổng vào chính: 1 cổng tại phía tây và 2 cổng từ phía nam.
Phía tây Pháo đài là vách đá tại thung lũng sông Durance. 3 phía còn lại là 2 lớp thành, ngăn cách bởi hào cạn.
Lớp trong cùng của Pháo đài có mặt bằng hình tam giác, là nơi đồn trú của 1250 người, phục vụ cho 70 khẩu pháo. Bên trong Pháo đài có 2 kho đạn, và các công trình phục vụ. 

Tổng mặt bằng Pháo đài Trois-Tête, Briançon, Quần thể công sự Vauban, Pháp

Phối cảnh tổng thể Pháo đài Trois-Tête, Briançon, Quần thể công sự Vauban, Pháp 

Pháo đài Randoouillet
Pháo đài Randoouillet (Forts des Randoouillet) nằm tại phía nam khu vực Di sản (hình vẽ ký hiệu 4). Công trình được xây dựng ở độ cao 1.604m, nhìn ra Pháo đài Têtes và nối với nhau thông qua Hành lang Y.
Pháo đài có vai trò kiểm soát các lối đi qua bờ trái sông Durance và giám sát thung lũng Cervières.
Pháo đài được thiết kế bởi Vauban từ năm 1718, được xây dựng từ năm 1724- 1734.
Phía bắc và tây Pháo đài là vách đá tại thung lũng sông Durance. 2 phía còn lại là 2 lớp thành, ngăn cách bởi hào cạn.
Lớp trong cùng của Pháo đài có quy mô nhỏ, kéo dài. Chỉ có một lối vào từ phía nam. 

Tổng mặt bằng Pháo đài Randoouillet, Briançon, Quần thể công sự Vauban, Pháp

Phối cảnh Pháo đài Randoouillet, Briançon, Quần thể công sự Vauban, Pháp 

Pháo đài Dauphin
Pháo đài Dauphin (Forts des Dauphin) nằm tại phía đông khu vực Di sản (hình vẽ ký hiệu 5) là một tiền đồn bảo vệ Pháo đài Trois-Tête và Pháo đài Randoouillet. Với sự hỗ trợ của Pháo đài Salettes (Forts des Salettes), nó có thể chặn được hoàn toàn con đường dẫn đến Ý.
Pháo đài có ưu thế ở bờ trái sông Durance, nằm cùng với độ cao 1440m của Pháo đài Trois Têtes (1.440m) và cách đó 500m, do đó nằm trong tầm bắn hiệu quả của đại bác, và từng là một vị trí nguy hiểm vào đầu  thế kỷ 17.
Pháo đài Dauphin được xây dựng vào năm 1729.
Từ một pháo đài đơn giản trong các dự án sơ bộ, một pháo đài thực sự đã được xây dựng. Công trình được bổ sung một kho thuốc súng vào năm 1874- 1877. 

Tổng mặt bằng Pháo đài Dauphin, Briançon, Quần thể công sự Vauban, Pháp

Hành lang Y
Hành lang Y (la communication Y/ communication des Têtes au Randouillet) là một công sự kiểu caponier, nằm ở phía đông nam của thị trấn Briançon (hình vẽ ký hiệu 6).
Caponier là một lối đi được bảo vệ, được bao quanh bởi một bức tường thành hoặc lan can đất cho phép những người phòng thủ di chuyển từ cấu trúc xây dựng phía sau ra một cấu trúc phía ngoài. 
Công trình chủ yếu là một tòa nhà dài với mặt bằng hình chữ nhật, hướng bắc-nam, đóng vai trò là lối đi có mái che giữa Pháo đài des Trois Têtes ở phía bắc và Pháo đài du Randouillet ở phía nam, chặn thung lũng Fontchristiane. Tòa nhà dài 150m, rộng 9m, được xây bằng gạch xây hình vòm, với các bức tường cao 2m ở phía đông và 2,25m ở phía tây; lối đi bên trong rộng 4,5m, với sàn đất nện, chỉ được chiếu sáng bằng 26 cửa sổ ở phía tây. Mặt phía đông và tây được bảo vệ bởi một lớp tường thành và hào cạn.
Quân đội Pháp sử dụng tòa nhà này làm kho vật liệu cho đến năm 1947. 

Hành lang Y và một phần tường thành bao quanh, dẫn đến pháo đài Randouillet, Briançon, Quần thể công sự Vauban, Pháp

Bên trong Hành lang Y, Briançon, Quần thể công sự Vauban, Pháp 

Cầu Asfeld
Cầu Asfeld (le pont d’Asfeld) là một công trình giao thông nối thị trấn Briançon với Pháo đài Trois-Tête. Cầu được xây  dựng vào năm 1708 bằng gỗ. Cầu bằng đá được xây dựng vào năm 1729 vượt qua sông Durance. Cầu dài 223m, rộng 4,95m, một phần cắt sâu vào vách đá. Cầu dạng cầu vòm, được xây dựng bằng đá trên một ván khuôn vòm gỗ vượt nhịp 38,6m. Cầu sử dụng đến 2000 viên đá. Tại thời điểm tháo dỡ ván khuôn, độ lún vòm cầu chỉ 5cm, tạo thành một kỳ tích xây dựng cầu bằng đá thời bấy giờ. 

Phối cảnh Cầu Asfeld, Briançon, Quần thể công sự Vauban, Pháp   

5. Tháp Vàng tại Camaret-sur-Mer

Tháp Vàng tại Camaret-sur-Mer (La tour Dorée de Camaret-sur-Mer) nằm tại phía tây nước Pháp. Camaret-sur-Mer là một xã của Pháp nằm ở tỉnh Finistère, vùng Bretagne (N44 53 47.00 E6 38 55.00); Diện tích Di sản 0,16 ha; Diện tích vùng đệm 187 ha.
Tháp Vàng (còn gọi là Tháp Vauban) là một tòa tháp phòng thủ hình đa giác được xây dựng theo quy hoạch tổng thể của Vauban và được dựng lên trên một gò nổi ở Camaret-sur-Mer.
Đây là một trong những nguyên mẫu của các pháo đài trên biển do Vauban xây dựng, với lớp phủ độc đáo làm từ gạch vụn.
Tòa tháp được thiết kế vào năm 1689 bởi Vauban, được xây dựng từ năm 1693- 1696, dưới sự giám sát bởi kỹ sư Jean-Pierre Traverse.
Tháp bảo vệ an toàn bến cảng, là một phần của hệ thống phòng thủ rộng lớn.
Toàn bộ Tháp được bao quanh bởi một hào thủy triều, kết nối với Tháp bằng một cầu kéo.
Phần bệ của Tháp có một phần bán tròn, bao quanh bởi lan can được đục 11 lỗ châu mai cho 11 khẩu pháo.
Tháp là nơi ở của quân đồn trú (khoảng 7 binh lính và được hỗ trợ bởi dân quân Camaret) và kho thuốc súng, có mặt bằng hình bát giác, cao 18m, chia thành 4 tầng. Hai tầng đầu tiên có mái vòm. Tầng thứ hai là lối vào, là điểm bắt đầu của cầu thang xoắn ốc, phục vụ các phần trên và nằm ở phần lồi ra phía sau. Tầng cuối cùng, được lát ván. Tường xung quanh Tháp có đục lỗ châu mai. Mái tháp dốc, được lợp bằng mái đá phiến.
Ngày nay Tháp được sử dụng làm một bộ phận của Bảo tàng Hải quân. 

Sơ đồ phạm vi Di sản Tháp Vàng tại Camaret-sur-Mer, Quần thể công sự Vauban, Pháp

Phối cảnh tổng thể Tháp Vàng tại Camaret-sur-Mer, Quần thể công sự Vauban, Pháp

Pháo đài Tháp Vàng tại Camaret-sur-Mer, Quần thể công sự Vauban, Pháp  

6. Thành cổ Longwy

Thành cổ Longwy (La place forte de Longwy) nằm tại phía đông bắc nước Pháp, tại thị trấn Longwy, khu vực  Lorraine, thuộc tỉnh Meurthe -et-Moselle, vùng Grand Est.
Thành cổ nằm cạnh sông Chiers, một nhánh của sông Meuse (N49 31 25.00 E5 45 54.00); Diện tích Di sản 30 ha; Diện tích vùng đệm 188 ha.
Thành cổ Longwy là một hệ thống phòng thủ của Pháp, tọa lạc tại trung tâm của thị trấn Longwy, từng là một trung tâm sản xuất thép lớn.
Thành cổ Longwy được xây dựng từ năm 1679 - 1684 bởi Vauban.
Dấu vết thành Vauban chỉ còn lại tại phía nam và đông Thành cổ. Tương tự như bố cục các Thành Vauban khác, Thành cổ Longwy được bảo vệ bởi các lớp tường thành, tường thành ngoài, giữa và trong. Giữa hai lớp tường thành giữa và trong là hào cạn. Qua cầu cạn là cổng France (Porte de France), cổng chính vào Thành cổ.
Hai bên Cầu cạn là Pháo đài Orillon. Bên trong thành cổ là doanh trại quân đội, nhà ở, kho thuốc sùng, nhà thờ (được xây dựng từ năm 1733- 1737), giếng nước cung cấp cho thành phố và các công trình dịch vụ khác. 

Sơ đồ phạm vi Di sản Thành cổ Longwy, Quần thể công sự Vauban, Pháp

Phối cảnh Tổng mặt bằng Thành cổ Longwy, Quần thể công sự Vauban, Pháp

Lối vào Thành cổ Longwy qua Cổng France, Quần thể công sự Vauban, Pháp 

7. Thành cổ Mont-Dauphin

Thành cổ Mont-Dauphin (La place forte de Mont-Dauphin) nằm tại đông nam nước Pháp, thuộc xã Mont-Dauphin, tỉnh Hautes -Alpes, vùng Provence-Alpes-Côte d'Azur (N44 40 7.00 E6 37 30.00); Diện tích Di sản 57 ha; Diện tích vùng đệm 200 ha.
Thành cổ nằm trên đỉnh Mont-Dauphin, mặt phía đông, nam và tây là vách núi dốc xuống theo thung lũng sông Guil. Chỉ có mặt phía bắc là dốc thoải dần xuống thung lũng.
Ba mặt đông, nam và tây của Thành cổ được bao quanh bởi các tường thành gắn liền với vách núi. Riêng tường thành phía nam có thêm một tháp canh và một cầu cạn dẫn tới cổng chính phía nam của Thành cổ.  
Mặt phía bắc được bao quanh bởi 3 lớp tường thành: Lớp ngoài cùng, lớp giữa và lớp phía trong. Giữa hai lớp tường thành giữa và trong có một hào cạn và một cầu cạn dẫn tới cổng chính của Thành cổ.
Bên trong Thành cổ có: Doanh trại quân đội, nhà ở, kho thuốc súng, nhà thờ giáo xứ Saint-Louis và công trình dịch vụ khác. 

Sơ đồ phạm vi Di sản Thành cổ Mont-Dauphin, Quần thể công sự Vauban, Pháp

Phối cảnh phía bắc Thành cổ Mont-Dauphin, Quần thể công sự Vauban, Pháp 

8. Pháo đài phía trước Thành cổ và Thành cổ Mont-Louis

Pháo đài phía trước Thành cổ và và Thành cổ Mont-Louis (L’enceinte et la citadelle de Mont-Louis) nằm tại phía nam nước Pháp, tại thị trấn Mont-Louis, tỉnh Pyrénées-Orientales, vùng Occitanie (N42 30 36.00 E2 7 11.00); Diện tích Di sản 37 ha; Diện tích vùng đệm 157 ha.
Dự án thành Mont-Louis được Vauban thiết kế vào năm 1679, có sức chứa 2.500 người và 300 ngựa, một bệnh viện, các công trình dịch vụ của một thị trấn dân sự, nhà thờ và doanh trại quân đội. Công trình được hoàn thành vào năm 1681. Những năm sau này, thị trấn được xây dựng bổ sung nhiều công trình mới và cải tạo lại các công trình đã xây dựng trước đó.
Di sản nằm trên một gò núi, dọc thung lũng sông La Têt.
Di sản gồm 2 di tích chính: Pháo đài phía trước Thành cổ và Thành cổ Mont-Louis. 

Sơ đồ phạm vi Di sản Pháo đài phía trước và Thành cổ Mont-Louis, Quần thể công sự Vauban, Pháp


Tổng mặt bằng Pháo đài phía trước và Thành cổ Mont-Louis, Quần thể công sự Vauban, Pháp


Sơ đồ mặt bằng Pháo đài phía trước và Thành cổ Mont-Louis năm 1693, Quần thể công sự Vauban, Pháp

Phối cảnh tổng thể phía bắc Pháo đài phía trước và Thành cổ Mont-Louis, Quần thể công sự Vauban, Pháp  

Pháo đài phía trước Thành cổ Mont-Louis
Pháo đài phía trước Thành cổ Mont-Louis ( L’enceinte de Mont-Louis): Nằm tại phía đông nam Khu vực Di sản, 3 mặt tiếp giáp với thung lũng sông, mặt phía tây bắc là Thành cổ Mont-Louis. Theo thời gian, hiện chỉ còn tàn tích của 2 lớp vòng thành: Vòng thành giữa và Vòng thành trong bao quanh Pháo đài.
Pháo đài có một Cổng vào (Cổng France) cuối của lối vào vượt qua cầu cạn tại phía đông nam. Bên trong Pháo đài có nhà ở, Nhà thờ Saint-Louis (được xây dựng từ năm 1733 đến năm 1737). Hiện đây là một cụm dân cư nhỏ. 

Cổng chính France vào phía đông nam Pháo đài phía trước Thành cổ Mont-Louis, Quần thể công sự Vauban, Pháp 

Thành cổ Mont-Louis
Thành cổ Mont-Louis (la citadelle de Mont-Louis) nằm tại phía tây bắc Khu vực Di sản.
Thành có mặt bằng hình bát giác, được bao quanh bởi 3 lớp tường thành kiểu Vauban.
Lớp tường thành ngoài: Bao gồm các đoạn tường gắn với các tháp canh dạng tam giác kết hợp với các vách đứng của địa hình.
Lớp tường thành giữa: Bao gồm các đoạn tường thành dạng tam giác.
Lớp tường thành trong: Là đoạn tường thẳng theo chu vi dạng bát giác, kết hợp với tháp canh dạng tam giác tại 4 góc.
Giữa 3 lớp tường thành là hào cạn.
2 Cổng vào Thành cổ nằm tại phía tây bắc và đông nam. Cổng đông nam, Cổng Saint-Louis, thông với cổng của Pháo đài phía trước.
Bên trong Thành cổ, các tòa nhà bố trí dọc theo chu vi 8 mặt của tường bao và một dãy nhà dài tạo thành 2 sân trong, phía tây bắc và đông nam. Sân trong bố trí công trình. 

Cổng chính vào phía tây bắc Thành cổ Mont-Louis với hệ thống tường, tháp canh và hào cạn, Quần thể công sự Vauban, Pháp  

9. Thành cổ Neuf-Brisach

Thành cổ Neuf-Brisach (La place forte de Neuf-Brisach) nằm tại phía đông nước Pháp, tại thị trấn Neuf-Brisach, tỉnh Haut-Rhin, vùng Alsace (N48 1 3.00 E7 31 39.00); Diện tích Di sản 136 ha; Diện tích vùng đệm 240 ha.
Thành cổ có tường thành kiên cố này được xây dựng như một pháo đài để bảo vệ biên giới giữa Pháp và Đế chế La Mã Thần thánh và sau đó là các bang của Đức.
Thành cổ kiên cố này bắt đầu được xây dựng từ năm 1698- 1707 theo thiết kế của Vauban.
Bố cục của thành phố là bố cục của một “thành phố lý tưởng”, đã phổ biến vào thời điểm đó, với một mô hình đường phố hình lưới vuông đều đặn bên trong một công sự hình bát giác. 
Quảng trường rộng rãi, tương đương 4 ô phố, nằm tại giữa trung tâm.
Thành cổ có lối vào chính, tại các cổng phía đông bắc, tây bắc và đông nam.
Nhà thờ nằm trọn trong một ô phố tại phía bắc Quảng trường trung tâm. Các ô phố còn lại là nơi bố trí các công trình tư nhân, dạng chung cư hoặc dinh thự. Dọc theo lớp tường thành trong cùng, bố trí các dãy nhà, dạng nhà chung cư cho người thu nhập thấp.
Thành cổ được bảo vệ bởi 3 lớp tường thành:
Lớp thành ngoài cùng gắn với thung lũng sông Rhine là các bức tường thành có mặt bằng dạng răng cưa, kết hợp với các tháp canh dạng tam giác.
Lớp thành giữa có chu vi hình bát giác, song song với Thành cổ. Tại điểm nhọn của thành là các tháp pháo. Tại điểm lõm của tường thành được bổ sung các đoạn tường chắn (tenaille).
Lớp thành trong cùng bao quanh Thành cổ, có chu vi hình bát giác.
Giữa 3 lớp tường thành là 2 lớp hào cạn với 3 cầu cạn trên đường nối Thành cổ với bên ngoài.
Một tuyến đường sắt được xây dựng trên một phần của lớp tường thành bên ngoài. Đơn vị đồn trú của trong Thành cổ đã rời đi vào năm 1992. 

Sơ đồ phạm vi Di sản Thành cổ Neuf-Brisach, Quần thể công sự Vauban, Pháp

Hình vẽ sơ đồ Mô hình Thành cổ Neuf-Brisach, Quần thể công sự Vauban, Pháp

Phối cảnh tổng thể Thành cổ Neuf-Brisach, Quần thể công sự Vauban, Pháp

Hào cạn và Cầu cạn giữa 2 lớp tường thành, Thành cổ Neuf-Brisach, Quần thể công sự Vauban, Pháp

Phối cảnh các ô phố bên trong Thành cổ Neuf-Brisach, Quần thể công sự Vauban, Pháp 

10. Pháo đài Saint-Martin-de-Ré và Hệ thống công sự bao quanh

Khu vực bao quanh và Thành cổ Saint-Martin-de-Ré (La citadelle el l’enceinte de Saint-Martin-de-Ré) nằm tại phía tây nước Pháp, tại thị trấn Saint-Martin-de-Ré, tỉnh Charente-Maritime, vùng Nouvelle - Aquitaine (N46 12 10.00 W1 21 55.00); Đây là một trong mười xã, thị trấn nằm trên đảo Île de Ré. Đảo nằm ngoài khơi bờ biển Đại Tây Dương. Điểm cao nhất 20m so với mực nước biển. Đảo dài 30km, nối với đất liền bởi cầu Île de Ré dài 2,9km. Diện tích Di sản 132 ha; Diện tích vùng đệm 319 ha.
Năm 1681, cùng với việc xây dựng Thành Saint-Martin-de-Ré thứ hai, người ta đã thiết kế một bức tường thành có khả năng chứa được dân số trên đảo trong trường hợp bị bao vây. Bức tường thành có mặt bằng hình bán nguyệt, bán kính 1,5km và chiều dài 14 km. Năm 1685, Vauban đến Saint-Martin-de-Ré trong một chuyến thị sát và đề xuất một số công trình bổ sung, được thực hiện trong những năm tiếp theo. 
Thị trấn Saint-Martin-de-Ré nằm tại trung tâm Khu vực Di sản, phía bắc là biển, 3 phía còn lại được bảo vệ bởi hệ thống công sự và thành cổ Saint-Martin-de-Ré 

Sơ đồ phạm vi Di sản Hệ thống công sự bao quanh và Thành cổ Saint-Martin-de-Ré, Quần thể công sự Vauban, Pháp

Sơ đồ mặt bằng Hệ thống công sự bao quanh và Thành cổ Saint-Martin-de-Ré, năm 1693, Quần thể công sự Vauban, Pháp

Phối cảnh tổng thể Hệ thống công sự bao quanh và Thành cổ Saint-Martin-de-Ré, Quần thể công sự Vauban, Pháp  

Di sản gồm 2 di tích chính: Thành cổ Saint-Martin-de-Ré và Hệ thống công sự bao quanh. 

Hệ thống công sự bao quanh Saint-Martin-de-Ré
Khu vực xung quan Thành cổ Saint-Martin-de-Ré (La citadelle de Saint-Martin-de-Ré) là một hệ thống công sự  bảo vệ thị trấn Saint-Martin-de-Ré.
Khu vực bao quanh bao gồm 6 pháo đài, từ tây sang đông gồm: La mer; Bourbon; Bourgogne; Sainte-Thérèse; Saint-Louis và Flotte.
Hai bên các pháo đài đều có tháp pháo dạng tam giác (Rider) nhô ra phía ngoài.
Bốn pháo đài: Bourbon; Bourgogne; Sainte-Thérès và Saint-Louis có bố cục hình chóp đều đặn (Orillon), một số có cửa hậu (Postern) mở vào phía sau pháo đài.
Pháo đài La mer (Pháo đài biển) nằm cạnh biển chỉ là đoạn tường thẳng và Pháo đài Flotte, nối với Thành cổ chri là dạng đoạn thành gãy khúc.  
Bề mặt tường thành rộng, tạo thành các lối đi trên mặt thành.
Dọc theo thành là các hào nước. 

Phối cảnh Hệ thống công sự phía biển bảo vệ thị trấn Saint-Martin-de-Ré, Quần thể công sự Vauban, Pháp  

Thành cổ Saint-Martin-de-Ré
Thành cổ Saint-Martin-de-Ré (La citadelle de Saint-Martin-de-Ré) nằm tại phía bắc của khu vực Di sản, tiếp nối với Pháo đài Flotte. Thành cố có bố cục theo Mô hình công sự Vauban điển hình với 2 lớp thành.
Lớp thành ngoài cùng: Bao gồm 1 lớp tường thành, bố trí phù hợp với điều kiện địa hình vách núi hoặc nền dốc, có mặt bằng kiểu răng cưa dạng tam giác nhọn. Tại điểm lõm của tường thành được bổ sung các đoạn tường chắn (tenaille).
Lớp thành trong cùng bao quanh pháo đài: Bao quanh Thành cổ với mặt bằng hình vuông. Tại 4 góc nhô ra 4 tháp canh. Ngăn cách Lớp thành ngoài và Lớp thành trong cùng là hào cạn hoặc hào nước. Tại lối vào Thành cổ  có cầu cạn bắc qua hào.
Pháo đài bên trong là một khu đất rộng, nơi bố trí các dãy nhà doanh trại quân đội, kho tàng và các công trình phục vụ khác. 

Phối cảnh Thành cổ Saint-Martin-de-Ré, Quần thể công sự Vauban, Pháp   

11. Tháp quan sát Tatihou và La Hougue 

Tháp quan sát Tatihou và La Hougue (Les tours-observatoires de Tatihou et de la Hougue) nằm tại phía tây bắc nước Pháp, tại xã Saint-Vaast-la-Hougue, thuộc tỉnh Manche ở vùng Normandy (N49 35 12.82 W1 14 30.38); Diện tích Di sản 223 ha; Diện tích vùng đệm 996 ha.
Tháp quan sát Tatihou nằm tại phía đông bắc Khu vực Di sản, Tháp quan sát La Hougue nằm tại phía tây nam Khu vực Di sản, cách nhau 3km qua vịnh Saint-Vaast. 

Sơ đồ phạm vi Di sản Tháp quan sát Tatihou và La Hougue, Quần thể công sự Vauban, Pháp

Di sản gồm 2 di tích chính: Tháp quan sát Tatihou và Tháp quan sát La Hougue: 

Tháp quan sát Tatihou
Tháp quan sát Tatihou (Les tours-observatoires de Tatihou) nằm tại phía đông bắc Khu vực Di sản. Tháp cao 21m, đường kính đáy 20m. Trên đỉnh Tháp chứa 10 khẩu pháo gắn với 10 lỗ châu mai. Có thể lên các tầng bằng cầu thang lõi đặc nằm trong một tháp pháo nhô ra từ tháp.
Toàn bộ Tháp quan sát có tường thành bao quanh, với hào nước và công trình phòng thủ như một phần của mô hình công sự Vauban.
Xung quanh Tháp có nhà nguyện và doanh trại (xây dựng vào năm 1818). 

Phối cảnh tổng thể Tháp quan sát Tatihou, Quần thể công sự Vauban, Pháp 


Phối cảnh Tháp quan sát Tatihou, Quần thể công sự Vauban, Pháp 

Tháp quan sát La Hougue
Tháp quan sát La Hougue (Les tours-observatoires de la Hougue) nằm tại phía tây nam Khu vực Di sản trên một bờ đá dài  800 m và rộng 200 m. Nó được nối với đất liền bằng một con đê dài 1 km.
Tháp là một phần của Pháo đài La Hougue theo mô hình công sự Vauban.
Tại phía bắc của Pháo đài có một bức tường chắn dày 5m với hai tháp canh dạng tam giác. Phía đông và tây Pháo đài là vịnh. Phía nam của Pháo đài sát vịnh là một tháp pháo gồm 24 khẩu pháo.
Trung tâm của Pháo đài là các tòa nhà doanh trại quân đội. Tháp quan sát nằm tại phía nam của Trung tâm Pháo đài, tại điểm mà tảng đá nhô lên. Tháp  cao  20m, đường kính 16 m ở chân tháp, và tường dày 3 m ở chân tháp. Đỉnh tháp chứa 6 khẩu pháo gắn với 6 lỗ châu mai. Có thể lên các tầng bằng cầu thang lõi đặc nằm trong một tháp pháo nhô ra từ tháp. 


Phối cảnh  tổng thể Tháp quan sát La Hougue, Quần thể công sự Vauban, Pháp 


Phối cảnh Tháp quan sát La Hougue, Quần thể công sự Vauban, Pháp 

12. Hệ thống công sự bao quanh, Pháo đài và Cầu thang ngầm tại Villefranche-de-Conflent 

Hệ thống công sự bao quanh, Pháo đài và Cầu thang ngầm tại Villefranche-de-Conflent (L’enceinte, le fort et la Cova Bastera de Villefranche-de-Conflent), nằm tại phía nam nước Pháp, tại thị trấn Villefranche-de-Conflent, thuộc tỉnh Pyrénées-Orientales, vùng Occitanie (N42 35 17.00 E2 21 58.00); Diện tích Di sản 6 ha; Diện tích vùng đệm 165 ha.
Thị trấn nằm trong lưu vực sông Prades. Dân cư trong thị trấn khoảng 205 người vào năm 2022. Tại đây cũng đã tồn tại hệ thống công sự cũ, sau đó đã bị phá hủy. Người Pháp làm chủ thị trấn Villefranche-de-Conflent vào năm 1654 và tiến hành xây dựng các công sự mới theo thiết kế của Vauban vào năm 1699. Công việc xây dựng kéo dài trong suốt thế kỷ 18.  

Sơ đồ phạm vi Di sản Hệ thống công sự bao quanh, Pháo đài và Hang động tại Villefranche-de-Conflent, Quần thể công sự Vauban, Pháp 

Tổng mặt bằng Hệ thống công sự bao quanh, Pháo đài và Hang động tại Villefranche-de-Conflent, Quần thể công sự Vauban, Pháp

 Di sản gồm 3 di tích chính: Hệ thống công sự bao quanh; Pháo đài Tự do và Cầu thang ngầm tại Villefranche-de-Conflent: 

Hệ thống công sự bao quanh thị trấn cổ Villefranche-de-Conflent
Hệ thống công sự bao quanh thị trấn cổ Villefranche-de-Conflent (L’enceinte de Villefranche-de-Conflent) là bức tường hình chữ nhật dài, được bảo tồn nguyên vẹn.
Nơi đây mang đậm dấu ấn thời Trung cổ, xen lẫn những công trình tái thiết và bổ sung từ thế ký 17 và 18. Dọc theo các bức tường thành có nhiều tháp canh. Tháp từ thời Trung cổ nổi bật có Tháp Quỷ (Tour du Diable), nằm cạnh nhà thờ (góc đông nam), vẫn còn tồn tại, được xây dựng năm 1441- 1454.
Vào  thế kỷ 17, Vauban đã cho xây dựng lại và gia cố các công sự thời Trung cổ, bao gồm việc xây dựng một pháo đài biệt lập (Pháo đài Tự do) được kết nối bằng một lối đi ngầm. Các pháo đài mới được xây dựng như: Pháo đài Vua (góc tây bắc), Pháo đài Hoàng hậu (góc tây nam), Pháo đài Dauphin ( góc đông bắc), Pháo đài Comella (góc đông nam) và Pháo đài Boucherie (bức tường thành phía bắc, trên cầu Saint-Pierre). 

Phối cảnh thị trấn cổ Villefranche-de-Conflent với hệ thống tường thành bao quanh, Quần thể công sự Vauban, Pháp

Tháp Qủy và tường thành bao quanh thị trấn Villefranche-de-Conflent, Quần thể công sự Vauban, Pháp

Tháp Vua và tường thành bao quanh thị trấn Villefranche-de-Conflent, Quần thể công sự Vauban, Pháp 

Pháo đài Tự do
Pháo đài Tự do (Fort Libéria) được Vauban xây dựng từ năm 1681. Pháo đài nằm tại phía bắc của Khu vực Di sản, ở độ cao 1600m, phía trên thị trấn Villefranche-de-Conflent khoảng 150m. Pháo đài được kết nối với thị trấn Villefranche -de-Conflent bằng một cầu thang ngầm.
Pháo đài Liberia chỉ trải qua thử thách của chiến tranh một lần vào năm 1793, nhưng đã bị thất thủ.
Sau đó, Pháo đài trở thành nhà tù trong một thời gian.
Pháo đài Tự do được xây dựng trên 3 bậc nền với các bức tường thành được xây dựng theo điều kiện địa hình, được bổ sung bởi các tháp canh. Tại phía bắc có tường thành vào hào cạn bảo vệ. Lối vào chính qua Cổng Levis tại phía đông, qua một cầu cạn. Bên trong Pháo đài bố trí một nhà nguyện (bậc thềm 1), doanh trại binh lính (bậc thềm 2), doanh trại sĩ quan (bậc thềm 3) và các công trình khác.   

Sơ đồ mặt bằng Pháo đài Tự do tại Villefranche-de-Conflent, Quần thể công sự Vauban, Pháp


Phối cảnh tổng thể Pháo đài Tự do tại Villefranche-de-Conflent, Quần thể công sự Vauban, Pháp 

Cầu thang ngầm tại Villefranche-de-Conflent
Cầu thang ngầm tại Villefranche-de-Conflent (La Cova Bastera de Villefranche-de-Conflent) nối Pháo đài Tự do với thị trấn.
Cầu thang ngầm gồm 734 bậc, được xây dựng từ năm 1850 – 1853. 

Bên trong Cầu thang ngầm tại Villefranche-de-Conflent, Quần thể công sự Vauban, Pháp 

Di sản Quần thể công sự Vauban là những ví dụ điển hình nhất về công trình của Sébastien Le Prestre de Vauban, là minh chứng cho đỉnh cao của các công trình kiên cố cổ điển, tiêu biểu cho kiến trúc quân sự phương Tây. Vauban cũng đóng một vai trò quan trọng trong lịch sử công sự ở châu Âu và các châu lục khác cho đến giữa thế kỷ 19, trong đó có một số công sự tại Kinh thành Huế, Thành Hà Nội và Thành Quảng Trị, Việt Nam. 

Đặng Tú, Bộ môn KTCN, ĐHXD

Nguồn:
https://whc.unesco.org/en/list/1283/
https://en.wikipedia.org/wiki/France
https://en.wikipedia.org/wiki/Fortifications_of_Vauban
https://en.wikipedia.org/wiki/S%C3%A9bastien_Le_Prestre,_Marquis_of_Vauban
https://fr.wikipedia.org/wiki/Citadelle_de_Besan%C3%A7on
https://fr.wikipedia.org/wiki/Citadelle_d%27Arras
https://fr.wikipedia.org/wiki/Fort_Griffon
https://fr.wikipedia.org/wiki/Fort_de_Chaudanne
https://fr.wikipedia.org/wiki/Citadelle_de_Blaye
https://fr.wikipedia.org/wiki/Fort_Pat%C3%A9
https://fr.wikipedia.org/wiki/Brian%C3%A7on
https://fr.wikipedia.org/wiki/Fort_des_Salettes
https://fr.wikipedia.org/wiki/Fort_des_T%C3%AAtes
https://fr.wikipedia.org/wiki/Fort_du_Randouillet
https://fr.wikipedia.org/wiki/Fort_Dauphin_(Brian%C3%A7on)
https://fr.wikipedia.org/wiki/Communication_Y
https://fr.wikipedia.org/wiki/Pont_d%27Asfeld 
https://fr.wikipedia.org/wiki/Tour_Vauban_(Camaret-sur-Mer)
https://fr.wikipedia.org/wiki/Enceinte_de_Longwy 
https://fr.wikipedia.org/wiki/Enceinte_de_Mont-Louis
https://fr.wikipedia.org/wiki/Enceinte_de_Neuf-Brisach 
https://fr.wikipedia.org/wiki/Enceinte_de_Saint-Martin-de-R%C3%A9
https://fr.wikipedia.org/wiki/Forts_de_la_Hougue_et_de_Tatihou
https://fr.wikipedia.org/wiki/Villefranche-de-Conflent
https://fr.wikipedia.org/wiki/Fort_Lib%C3%A9ria
 

Danh sách và bài viết về Di sản thế giới tại châu Á và châu Đại Dương     

Danh sách và bài viết về Di sản thế giới tại châu Âu

Danh sách và bài viết  về Di sản thế giới tại châu Mỹ         

Danh sách và bài viết về Di sản thế giới tại châu Phi