Thông tin chung:
Công trình: Quần thể Tu viện Ferapontov (Ensemble of the Ferapontov Monastery)
Địa điểm: Vologda, Nga (N59 57 0 E38 34 0)
Thiết kế kiến trúc:
Quy mô: Diện tích Di sản 2,1ha; diện tích vùng đệm 20ha
Năm hoàn thành:
Giá trị: Di sản thế giới (2000; hạng mục i, iv)
Nga (Russia) là một quốc gia xuyên lục địa nằm ở Đông Âu và Bắc Á; kéo dài từ Biển Baltic ở phía tây đến Thái Bình Dương ở phía đông, từ Bắc Băng Dương ở phía bắc đến Biển Đen và Biển Caspi ở phía nam.
Nga có diện tích hơn 17.125.200 km2, trải rộng hơn 1/8 diện tích Trái đất, 11 múi giờ và giáp với 16 quốc gia có chủ quyền. Dân số 146,748 triệu người (năm 2020).
Moscow là thủ đô và thành phố lớn nhất của đất nước.
Lịch sử của nước Nga bắt đầu từ lịch sử của người Đông Slav (East Slavs). Đây là cư dân chính của nhà nước Liên bang Kievan Rus thời Trung cổ (tồn tại năm 879–1240, trên vùng đất của Nga, Belarus và Ukraine ngày nay).
Năm 988, Nhà nước Liên bang Kievan Rus tiếp nhận Cơ đốc giáo Chính thống từ Đế chế Byzantine (Đế chế Đông La Mã/ Byzantine Empire, tồn tại năm 395–1453). Từ đây, sự tích hợp của nền văn hóa Slav và Byzantine đã hình thành nền văn hóa Nga tiếp theo.
Liên bang Kievan Rus tan rã thành một số quốc gia nhỏ hơn, cho đến khi được Đại công quốc Moscow (Grand Duchy of Moscow, tồn tại năm 1283 - 1547) thống nhất vào thế kỷ 15.
Đến thế kỷ 18, quốc gia này đã mở rộng lãnh thổ thông qua các cuộc chinh phục, thôn tính và khai phá để trở thành Đế quốc Nga (Russian Empire, tồn tại năm 1721–1917), một trong những cường quốc lớn của châu Âu.
Sau Cách mạng Nga năm 1917, nước Nga trở thành bộ phận lớn nhất và hàng đầu của Liên bang Xô viết.
Năm 1991, sau sự sụp đổ của Liên Xô, Nga tái lập lại thành Liên bang Nga (Russian Federation).
Ngày nay, về mặt hành chính, Nga được chia thành 85 vùng bang.
Bản đồ Nga và vị trí thành phố Vologda
Quần thể Tu viện Ferrapontov tọa lạc tại vùng Vologda, phía tây bắc Liên bang Nga trên một ngọn đồi nhỏ, giữa hồ Borodaevskoe và Paskoe, cách thành phố Vologda 120 km về phía tây bắc.
Nhà tu hành Ferrapont (người Nga, năm 1331 – 1426), được tôn vinh như một vị thánh của Giáo hội Chính thống Nga (Russian Orthodox Church) đã thành lập Tu viện vào năm 1398.
Tổ hợp Tu viện được hình thành vào thế kỷ 15-17. Cốt lõi của Tổ hợp là Nhà thờ Đức Mẹ Giáng sinh (Cathedral of the Nativity of the Virgin), xây dựng năm 1490. Đây là một trong số 6 tòa nhà còn sót lại của Tu viện. Những tòa nhà khác là:
Nhà thờ Truyền tin (Church of the Annunciation) với Phòng ăn (Refectory chamber);
Nhà Kho bạc (Treasury Chamber);
Nhà thờ Thánh Martinian (St. Martinian Church);
Nhà thờ Hiển linh và Thánh Pherapont (Churches of Epiphany and St. Pherapont) với Cổng Thánh (Holy Gate);
Tháp Chuông (Bell Tower).
Tổng mặt bằng Quần thể Tu viện Ferapontov, Vologda, Nga
Vị trí 6 tòa nhà chính còn lại trong Quần thể Tu viện Ferapontov, Vologda, Nga: 1) Nhà thờ Đức mẹ giáng sinh; 2) Nhà thờ Truyền tin với Nhà ăn; 3) Nhà Kho bạc; 4) Nhà thờ St. Martinian; 5) Cổng thánh, Nhà thờ Hiển linh và Thánh St. Ferapont; 6) Tháp chuông
Vào thế kỷ 19, lãnh thổ Tu viện được bao quanh bằng hàng rào đá.
Lịch sử của Tu viện Ferrapontov gắn liền với những sự kiện quan trọng tại một số thời điểm then chốt trong quá trình hình thành nhà nước Nga tập quyền (centralized Russian state), như thẩm quyền phê chuẩn của "Hoàng đế toàn Nga/Emperor of All Russia” đầu tiên Ivan III, triều đại của Sa hoàng Nga đầu tiên, Ivan IV và cuộc lưu đày của Thượng phụ Nikon (Patriarch Nikon)…
Vào thế kỷ 15-16, Tu viện Ferrapontov đã trở thành một trung tâm văn hóa và tư tưởng lớn của khu vực; một trong những tu viện chính có ảnh hưởng đáng kể đến chính sách của Muscovy (tên gọi Công quốc Moscow/ Principality of Moscow, tồn tại năm 1263–1547 và Sa quốc Nga/ Tsardom of Russia tồn tại năm 1547–1721).
Kiến trúc của tu viện nổi bật về tính sáng tạo và sự tinh khiết. Các tòa nhà của Tu viện vẫn giữ nguyên tất cả các đặc điểm đặc trưng và trang trí nội thất ban đầu.
Quần thể Tu viện Ferrapontov cũng là một ví dụ sống động về sự thống nhất hài hòa với cảnh quan thiên nhiên xung quanh, nơi hầu như không thay đổi gì so với thế kỷ 17, nhấn mạnh hệ thống tâm linh độc đáo của các tu sĩ miền Bắc, đồng thời thể hiện các đặc điểm về cơ cấu kinh tế của nông dân miền Bắc.
Các bức tranh tường của Nhà thờ Đức Mẹ Giáng sinh (Cathedral of the Nativity of the Virgin) có ý nghĩa đặc biệt đối với văn hóa Nga và các nền văn hóa khác trên toàn thế giới. Đây là những bức tranh duy nhất của bậc thầy vĩ đại nhất của Nga Dionisius (họa sĩ người Nga, năm 1440 – 1503/1508). Những bức bích họa có giá trị nhất và được bảo tồn hoàn toàn của họa sĩ Dionisy, là một ví dụ độc đáo về tính toàn vẹn và thống nhất của phong cách Nga trong Quần thể Tu viện.
Hình ảnh họa sĩ thời Trung cổ vĩ đại người Nga Dionisius
Quần thể Tu viện Ferapontov, Vologda, Nga được UNESCO tôn vinh là Di sản thế giới (năm 2000) với tiêu chí:
Tiêu chí (i): Những bức tranh tường của họa sĩ Dionisius trong Nhà thờ Đức Mẹ Giáng sinh ở Tu viện Ferrapontov là tuyệt tác của nghệ thuật tranh tường Nga vào thế kỷ 15-16.
Tiêu chí (iv): Quần thể Tu viện Ferrapontov là ví dụ nổi bật và hoàn chỉnh nhất về kiểu kiến trúc cộng đồng tu viện Chính thống giáo từ thế kỷ 15 đến thế kỷ 17, một giai đoạn quan trọng trong sự phát triển văn hóa và tinh thần của nước Nga.
Tu viện Ferapontov ở vùng Vologda của Nga, được coi là một trong những ví dụ tinh túy nhất của nghệ thuật Thời Trung cổ của Nga.
Tu viện được Thánh Ferapont thành lập vào năm 1398 tại miền Bắc nước Nga và về phía đông của Tu viện Kirillo-Belozersky (Kirillo-Belozersky Monastery). Tu viện Chính thống giáo Nga Kirillo-Belozersky, được đặt theo tên Thánh Cyril xứ Beloozero (Cyril of Beloozero, tu sĩ người Nga, năm 1337 – 1427), được thành lập năm 1397, đã từng là tu viện lớn nhất và là pháo đài kiên cố nhất ở miền Bắc nước Nga.
Danh tiếng của Tu viện bắt đầu lan rộng dưới thời đệ tử của Thánh Cyril là Thánh Martinian, người sau này trở thành cha bề trên của Troitse-Sergiyeva Lavra vào năm 1447.
Ngay cả sau khi Thánh Martinian qua đời, Tu viện vẫn được các thành viên trong gia đình Ivan III (Ivan III of Russia/ Ivan Đại đế, trị vì năm 1462 – 1505) bảo vệ và ủng hộ.
Công trình kiến trúc cổ nhất, Nhà thờ Đức Mẹ Giáng sinh được xây dựng bởi các bậc thầy của Rostov. Nhà thờ là công trình được bảo tồn tốt nhất trong các nhà thờ được xây dựng vào những năm 1490 ở miền Bắc nước Nga. Tất cả các bức tường bên trong đều được phủ bằng những bức bích họa vô giá của danh họa thời Trung cổ Dionisius. Đây là nhà thờ Thời Trung cổ cuối cùng còn sót lại của Nga với những bức tường được sơn hoàn toàn.
Trong những năm 1530, người ta đã xây thêm kho bạc, phòng ăn và nhà thờ Truyền tin độc đáo có tháp chuông.
Vào thời điểm đó, Quần thể Tu viện được hưởng những đặc quyền do Ivan Bạo chúa (Ivan the Terrible, Sa hoàng nước Nga, trị vị năm 1547- 1584) ban tặng và sở hữu khoảng 60 ngôi làng trong vùng lân cận. Bản thân Sa hoàng thường xuyên đến thăm Tu viện như một người hành hương.
Vào thời kỳ hỗn loạn, giữa thế kỷ 17, Tu viện bị người Ba Lan tàn phá và được phục hồi sau đó.
Tu viện dần mất đi tầm quan trọng về mặt tôn giáo, bị biến thành nơi lưu đày các giáo sĩ cấp cao, chẳng hạn như Thượng phụ Nikon (Patriarch Nikon of Moscow), từ năm 1652 – 1666.
Tu viện bị Hoàng đế Paul (Paul I of Russia, trì vì năm 1796 – 1801) bãi bỏ vào năm 1798.
Tu viện được tái lập vào năm 1904, bị đóng cửa 20 năm sau đó, và trở thành một bảo tàng vào năm 1975. Bảo tàng là một phần của Công viên quốc gia Russky Sever (Russky Sever National Park) kể từ năm 1991.
Công viên quốc gia Russky Severđược thành lập vào năm 1992, có vai trò bảo vệ cảnh quan thiên nhiên và văn hóa xung quanh Tu viện Ferapontov và Tu viện Kirillo-Belozersky.
Di sản Quần thể Tu viện Ferrapontov nằm trên một gò đồi, giữa hai hồ nước. Quần thể Di sản nằm trong một bức tường bao quanh, có mặt bằng gần chữ nhật, dài khoảng 130m, rộng khoảng 110m. Tổ hợp bố cục theo hướng đông tây. Hướng chính quay về phía tây, ra phía hồ lớn.
Quần thể Tu viện Ferapontov, Vologda, Nga nằm trên một gò đồi
Phối cảnh phía tây, mặt tiền chính Quần thể Tu viện Ferapontov, Vologda, Nga
Phối cảnh phía đông Quần thể Tu viện Ferapontov, Vologda, Nga nằm trên một gò đồi
Hàng rào bao quanh Tu viện Ferapontov, Vologda, Nga
Quần thể gồm 6 công trình chính, là một trong số các tòa nhà còn sót lại của Tu viện xưa:
1) Nhà thờ Đức mẹ giáng sinh
Nhà thờ Đức mẹ giáng sinh (Cathedral of the Nativity of the Virgin) được xây dựng năm 1490.
Nhà thờ nằm tại phía đông của Quần thể. Kề liền phía nam của công trình là Nhà thờ St. Martinian.
Đây là công trình bằng đá đầu tiên của Tu viện St. Ferapont Belozero và là trung tâm của quần thể kiến trúc. Tòa nhà là ví dụ hoàn hảo về kiến trúc Rostov nguyên bản và hiện vẫn bảo tồn các đặc điểm của công trình bằng đá ban đầu.
Phối cảnh phía đông Nhà thờ Đức mẹ giáng sinh, trung tâm ảnh; bên phải ảnh là Tháp chuông, Nhà thờ Truyền tin với Nhà ăn, bên trái ảnh là Nhà thờ St. Martinian; Quần thể Tu viện Ferapontov, Vologda, Nga
Cấu trúc của nhà thờ, dựa trên một nền móng cao. Có 3 cửa vào chính từ phía tây, bắc và nam.
Gian giữa của Nhà thờ được phân thành 3 nhịp bởi 4 cột. Phía trên 3 nhịp là 3 hàng vòm cao hay vòm thùng (kokoshniki). Trung tâm là một mái vòm như một trống nhỏ thanh lịch. Phía sau của Nhà thờ là 3 phòng nguyện hình bán nguyệt (apse). Phòng nguyện được bao phủ bởi mái bán vòm.
Ba cửa vào được chạm khắc từ đá vôi trắng.
Mặt tiền được trang trí bằng các dải lan can và mảng gốm có họa tiết thực vật ở trên cùng và một dải họa tiết thực vật và động vật ở phía dưới.
Bên trong Nhà thờ có tới 300 bức bích họa, bao phủ toàn bộ bề mặt của các bức tường, mái vòm, trụ, cửa sổ và cửa ra vào.
Những bức bích họa của Nhà thờ Đức Mẹ Giáng sinh thuộc Tu viện St. Ferapont Belozero là những bức bích họa duy nhất của bậc thầy vĩ đại người Nga Dionisy the Wise (từ năm 1502) còn tồn tại nguyên vẹn đến ngày nay. Các bức bích họa thể hiện các sự tích của Chính thống giáo của thế kỷ 14-15.
Sơ đồ mặt bằng, mặt cắt Nhà thờ Đức mẹ giáng sinh, Quần thể Tu viện Ferapontov, Vologda, Nga
Một góc phía bắc Nhà thờ Đức mẹ giáng sinh, Quần thể Tu viện Ferapontov, Vologda, Nga
Bên trong Nhà thờ Đức mẹ giáng sinh, Quần thể Tu viện Ferapontov, Vologda, Nga
Trang trí mái vòm thùng Nhà thờ Nhà thờ Đức mẹ giáng sinh, Quần thể Tu viện Ferapontov, Vologda, Nga
Trang trí mái vòm tròn trung tâm Nhà thờ Nhà thờ Đức mẹ giáng sinh, Quần thể Tu viện Ferapontov, Vologda, Nga
Tranh tường của Danh họa Dionisy, Nhà thờ Đức mẹ giáng sinh, Quần thể Tu viện Ferapontov, Vologda, Nga
2) Nhà thờ Truyền tin với Nhà ăn
Nhà thờ Truyền tin (Church of the Annunciation) với Nhà ăn (Refectory chamber), xây dựng năm 1530 – 1531.
Công trình nằm tại phía tây bắc của Quần thể.
Đây là một di tích kiến trúc độc đáo của đầu thế kỷ 16.
Nhà thờ Truyền tin là công trình sớm nhất còn tồn tại, đồng thời cũng là tháp chuông.
Nhà thờ có mặt bằng hình vuông. Cao 2 tầng. Tầng trệt là kho lưu trữ và kho sách. Tầng 1 là nhà thờ.
Mái của nhà thờ dạng mái với 3 hàng mái vòm (kokoshniki). Trên cùng là một tháp chuông với thân tháp có 5 ô vòm, trên đỉnh là một mái hình trống tròn hay củ hành.
Trong tháp chuông có một phòng thư viện, nơi lưu trữ những cuốn sách viết tay của Tu viện.
Nhà ăn nằm tại phía tây của Nhà thờ Truyền tin, là một không gian rộng lớn, có một cột lớn tại trung tâm đỡ 4 mái vòm chéo. Nội thất của Nhà ăn là nội thất lâu đời nhất còn tồn tại của các tòa nhà tương tự ở miền Bắc nước Nga.
Đầu phía nam của Nhà ăn được cải tạo, nối với khối Cổng thánh (Holy Gate), Nhà thờ Hiển linh và Thánh St. Ferapont, được xây dựng bổ sung vào thế kỷ 17.
Nhà thờ Truyền tin và Nhà ăn có hình thức kiến trúc bên ngoài rất đơn giản: các bức tường được phân chia và có các cửa sổ được trang trí bằng các thanh mỏng.
Nhà ăn và Nhà thờ vẫn giữ nguyên hệ thống thông gió ban đầu được xây dựng trong tường và dùng để sưởi ấm toàn bộ công trình. Ngoài ra, tài đây còn có những cầu thang hẹp, nằm bên trong các bức tường, nối liền các tầng. Tầng trệt của Nhà ăn vẫn giữ nguyên kết cấu gạch vòm, đỉnh cao của sự hoàn hảo.
Hiện tại, công trình trở thành bảo tàng.
Phối cảnh góc phía đông Nhà thờ Truyền tin với Nhà ăn, Quần thể Tu viện Ferapontov, Vologda, Nga
Phối cảnh góc phía bắc Nhà thờ Truyền tin với Nhà ăn, Quần thể Tu viện Ferapontov, Vologda, Nga
Hình vẽ thể hiện thiết kế ban đầu, góc phía đông, lối vào chính Nhà thờ Truyền tin, Quần thể Tu viện Ferapontov, Vologda, Nga
Hình vẽ thể hiện thiết kê ban đầu góc phía nam Nhà thờ Truyền tin và lối vào chính Nhà ăn, năm 1535 - 1536.
Nội thất Bảo tàng - Nhà thờ Truyền tin, Quần thể Tu viện Ferapontov, Vologda, Nga
Nội thất Bảo tàng - Nhà ăn, Quần thể Tu viện Ferapontov, Vologda, Nga
3) Nhà Kho bạc
Nhà Kho bạc (Treasury Chamber), xây dựng vào những năm 1530.
Nhà Kho bạc nằm tại phía tây nam của Quần thể, chung với khối Cổng thánh, Nhà thờ Hiển linh và Thánh St. Ferapont.
Công trình được dùng để lưu trữ đồ vật có giá trị và tài liệu của Tu viện St. Ferapont Belozero. Các tài liệu cũng như hàng tồn kho của Tu viện được lưu giữ tại đây cho đến khi Tu viện đóng cửa.
Kiến trúc của tòa nhà 2 tầng có mái dốc đơn giản. Những bức tường đồ sộ và các ô cửa sổ nhỏ của tòa nhà không có bất kỳ đồ trang trí nào. Cả hai tầng đều được bao phủ bởi các mái vòm hình trụ.
Hiện tại, đây trở thành Bảo tàng bích họa của Danh họa Dionysiy (Dionysiy Frescoes Museum).
Phối cảnh Nhà Kho bạc, Quần thể Tu viện Ferapontov, Vologda, Nga
Bên trong Bảo tàng bích họa Dionysiy, Nhà Kho bạc, Quần thể Tu viện Ferapontov, Vologda, Nga
4) Nhà thờ St. Martinian
Nhà thờ St. Martinian (St. Martinian Church) xây dựng năm 1641.
Công trình nằm tại phía nam của Quần thể; tại phía nam của Nhà thờ Đức mẹ giáng sinh.
Nhà thờ được xây dựng trên lăng mộ của người sáng lập thứ hai của Tu viện St. Ferapont Belozero, Thánh Martinian.
Nhà thờ có mặt bằng đơn giản, gọn, gồm một khối chữ nhật chạy theo hướng đông tây. Lối vào chính từ phía tây với một mái hiên nhỏ.
Gian giữa của Nhà thờ có 3 nhịp.
Trung tâm Nhà thờ là một khối có mặt bằng hình vuông, tạo thành khối lập phương với một mái dạng lều 8 mái, phía trên là một tháp dạng củ hành. Phía sau của Nhà thờ là 1 phòng nguyện hình bán nguyệt (apse), được bao phủ bởi mái bán vòm.
Giải pháp chiếu sáng bên trong Nhà thờ là độc đáo: các mặt dưới của cửa sổ chỉ được đặt ở phía trên cùng của nhà thờ hướng luồng sáng vào lăng mộ của Thánh Martinian, tạo ra hiệu ứng rạng rỡ.
Bên trong Nhà thờ, vào năm 1502, Danh họa Dionisy đã vẽ nhiều bức bích họa mô tả các sự tích kinh thánh và những sự kiện liên quan đến các vị thánh sáng lập Tu viện.
Phối cảnh phía tây Nhà thờ St. Martinian với sảnh hiên, Quần thể Tu viện Ferapontov, Vologda, Nga
Phối cảnh phía nam Nhà thờ St. Martinian, Quần thể Tu viện Ferapontov, Vologda, Nga
Phối cảnh phía đông Nhà thờ St. Martinian với phòng nguyện bán tròn;, Quần thể Tu viện Ferapontov, Vologda, Nga; bên phải ảnh là Nhà thờ Đức mẹ giáng sinh
Thánh tích của Thánh Martinian và các bích họa xung quanh, Nhà thờ St. Martinian, Quần thể Tu viện Ferapontov, Vologda, Nga
Bên trong Nhà thờ St. Martinian, Quần thể Tu viện Ferapontov, Vologda, Nga
5) Cổng thánh, Nhà thờ Hiển linh và Thánh St. Ferapont
Cổng thánh (Holy Gate), Nhà thờ Hiển linh và Thánh St. Ferapont (Churches of Epiphany and St. Ferapont) xây dựng năm 1650.
Công trình nằm tại phía tây của Quần thể. Cùng với Nhà Kho bạc liền kề, Cổng thánh cùng với Nhà thờ Hiển linh và Thánh St. Ferapont tạo thành mặt tiền phía tây của Quần thể Tu viện.
Cổng thánh là giới hạn giữa hai thế giới: thế giới trần tục và thế giới tu viện.
Cổng có hai lối vào dạng vòm, có kích thước khác nhau, dành cho lối vào hàng ngày và lễ hội.
Nhà thờ Epiphany và St. Ferapont nằm tại tầng trên của Cổng thánh.
Hai nhà thờ được kết hợp thành một hình chữ nhật nhỏ kéo dài theo trục chếch nam-bắc.
Phía trên hai Nhà thờ là hai tháp dạng mái lều, tạo điểm nhấn cho hai cổng vòm tại tầng dưới.
Phối cảnh Cổng thánh, Quần thể Tu viện Ferapontov, Vologda, Nga; Bên phải ảnh là Nhà Kho bạc; Phía trên Cổng là Nhà thờ Hiển linh và Thánh St. Ferapont
Bên trong Nhà thờ Hiển linh và Thánh St. Ferapont, Quần thể Tu viện Ferapontov, Vologda, Nga
6) Tháp chuông
Tháp chuông (Bell Tower) xây dựng trong những năm 1680.
Tháp nằm tại trung tâm của Quần thể Tu viện, gắn liền với Nhà thờ Đức mẹ giáng sinh, Nhà thờ St. Martinian tại phía đông, Nhà thờ Truyền tin và Nhà ăn tại phía tây và tây bắc.
Tháp có mặt bằng bố cục hình vuông.
Tháp cao 3 tầng. Hai tầng dưới đặc với một lối vào tại phía nam. Tầng 3 có 2 ô vòm tại mỗi mặt tháp, là nơi đặt 17 quả chuông. Phía trên Tháp là một mái nhọn, trên đỉnh là một trang trí biểu tượng dạng “củ hành”.
Mái che chứa bộ máy đồng hồ độc đáo của những chiếc đồng hồ đánh chuông lâu đời nhất còn tồn tại ở Nga.
Phối cảnh Tháp chuông, Quần thể Tu viện Ferapontov, Vologda, Nga;
Chuông trong Tháp chuông, Quần thể Tu viện Ferapontov, Vologda, Nga
Sơ đồ ảnh cổ, hình vẽ Tháp chuông, Quần thể Tu viện Ferapontov, Vologda, Nga
Di sản Quần thể tu viện Ferapontov, Vologda, Nga là một trong những tòa nhà duy nhất ở miền Bắc nước Nga vẫn giữ được nét đẹp từ khi xây dựng của những bức tranh tường Nga thế kỷ 15,16 và kiểu kiến trúc cộng đồng tư viện Chính thống giáo thế kỷ 15 - 17, một giai đoạn quan trọng trong sự phát triển văn hóa và tinh thần của nước Nga.
Đặng Tú, Bộ môn KTCN, ĐHXD
Nguồn :
https://whc.unesco.org/en/list/982/
https://en.wikipedia.org/wiki/Russia
https://en.wikipedia.org/wiki/Ferapontov_Monastery
https://en.wikipedia.org/wiki/Russky_Sever_National_Park
https://en.wikipedia.org/wiki/Therapont_of_Belozersk
https://en.wikipedia.org/wiki/Dionisius
http://www.dionisy.com/eng/monastery/
http://www.dionisy.com/eng/museum/
https://www.rbth.com/travel/334079-ferapontov-monastery-russian-north
http://www.dionisy.com/eng/monastery/1341/
Danh sách và bài viết về Di sản thế giới tại châu Á và châu Đại Dương
Danh sách và bài viết về Di sản thế giới tại châu Âu
Danh sách và bài viết về Di sản thế giới tại châu Mỹ
Danh sách và bài viết về Di sản thế giới tại châu Phi
|