Thực trạng, định hướng và chính sách thu hút đầu tư vào các KKT khu vực Bắc Trung Bộ
29/11/2011
Với mục đích hình thành các vùng kinh tế động lực để thúc đẩy phát triển các vùng đất nghèo ven biển, ngay từ những năm đầu thế kỷ 21, Đảng và Nhà nước đã chủ trương hình thành hệ thống các KKT ven biển nhằm tạo tiền đề thu hút mạnh mẽ các nguồn vốn đầu tư, nhất là vốn đầu tư nước ngoài. Từ chủ trương trên và xuất phát từ những lợi thế về tự nhiên, cùng với sự chủ động, sáng tạo của mình, trong những năm qua, 6 tỉnh thuộc khu vực Bắc Trung bộ đã từng bước tiếp cận và hình thành 5 KKT ven biển (Chân Mây - Lăng Cô, Vũng áng, Nghi Sơn, Đông Nam Nghệ An và Hòn La).
Về cơ bản, các KKT Nghi Sơn, Vũng áng, Chân Mây - Lăng Cô, Đông Nam Nghệ An đã hoàn thành các công tác quy hoạch chung, quy hoạch chi tiết các phân khu chức năng và đang tiến hành đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng kỹ thuật - xã hội, xây dựng các khu tái định cư.
Tính đến nay, các KKT ven biển Bắc Trung Bộ đã thu hút được 45 dự án đầu tư nước ngoài và 162 dự án đầu tư trong nước với tổng vốn đầu tư đạt 16,5 tỷ USD và hơn 151 nghìn tỷ đồng. Một số KKT đã thu hút được những dự án quan trọng, mang tính động lực không chỉ riêng đối với khu vực Bắc Trung Bộ mà đối với cả nước như dự án Khu liên hợp gang thép và cảng Sơn Dương của Tập đoàn Formosa, các nhà máy nhiệt điện Vũng áng I và II (KKT Vũng áng); dự án Nhà máy lọc hóa dầu số 2, nhà máy nhiệt điện (KKT Nghi Sơn).
Lợi thế của các KKT Bắc Trung Bộ
Các KKT khu vực Bắc Trung Bộ có những lợi thế lớn về tự nhiên - xã hội và kết cấu hạ tầng đồng bộ:
- Về vị trí địa lý, vùng duyên hải Bắc Trung Bộ với hơn 650 km bờ biển, hơn 20 cửa sông, nhiều vũng nước sâu, thềm lục địa rộng, rất thuận lợi phát triển kinh tế tổng hợp biển.
- Về giao thông, với các tuyến đường giao thông huyết mạch (Quốc lộ 1A, đường Hồ Chí Minh, tuyến đường sắt Bắc - Nam); các tuyến đường bộ (Quốc lộ 7A, 8, 9, 29) nối Lào, Thái Lan, Myanma; hệ thống sân bay (Vinh, Đồng Hới, Phú Bài) và các cảng biển (Nghi Sơn, Vũng áng, Sơn Dương, Chân Mây), khu vực Bắc Trung Bộ hội tụ các điều kiện thuận lợi trở thành cửa mở hướng ra biển và đẩy mạnh hợp tác phát triển các hành lang kinh tế.
- Về tài nguyên, Bắc Trung Bộ có nhiều mỏ tài nguyên khoáng sản phong phú, đa dạng, với trữ lượng lớn, như: quặng sắt (mỏ sắt Thạch Khê - Hà Tĩnh), thiếc (mỏ thiếc Quỳ Hợp - Nghệ An), Cronit (mỏ Cronit Thanh Hóa), đá vôi (Thanh Hóa, Nghệ An). Đây là cơ sở tốt để phát triển công nghiệp khai khoáng luyện kim, chế biến vật liệu xây dựng.
- Về nguồn nhân lực, khu vực Bắc Trung Bộ có nguồn nhân lực khá dồi dào với truyền thống học tập lâu đời, lao động cần cù, siêng năng; hệ thống các trường đại học, trường đào tạo nghề khá phong phú. Lợi thế này tạo thuận lợi ban đầu cho các địa phương trong việc xây dựng kế hoạch phát triển nguồn nhân lực, đảm bảo cung cấp lao động thích hợp cho các dự án trong KKT.
Xác định kết cấu hạ tầng đồng bộ, hoàn chỉnh là điều kiện tiên quyết để phát triển các KKT nên trong những năm qua, ngân sách nhà nước đã được sử dụng để hình thành một số hạng mục hạ tầng quan trọng như: giao thông trục chính hoặc kết nối với giao thông bên ngoài; bồi thường, giải phóng mặt bằng các dự án đầu tư mang tính động lực hoặc khu tái định cư, nhà ở công nhân; đầu tư xây dựng khu xử lý chất thải rắn, nước thải tập trung...
Tuy nhiên, do ngân sách nhà nước còn hạn chế trong khi nhu cầu đầu tư còn rất lớn nên Chính phủ đã có nhiều quy định về huy động nguồn vốn vốn đầu tư phát triển hạ tầng KKT. Cụ thể: (i) sử dụng vốn ODA, tín dụng ưu đãi và xây dựng hạ tầng kỹ thuật - xã hội thiết yếu, công trình tiện ích công cộng; (ii) thu hút đầu tư theo hình thức BOT, BT, BTO, PPP; (iii) phát hành trái phiếu công trình đối với các công trình then chốt, quy mô lớn; (iv) huy động vốn từ quỹ đất; (v) huy động vốn từ việc cho nhà đầu tư thuê đất khu chức năng để phát triển hạ tầng và cho thuê lại.
Chính sách ưu đãi đầu tư trong các KKT Bắc Trung Bộ
Để khuyến khích đầu tư vào KKT, Chính phủ dành nhiều ưu đãi đối với các dự án đầu tư vào KKT. Theo đó, nguyên tắc chung là các dự án đầu tư vào KKT được hưởng ưu đãi ở mức cao nhất áp dụng đối với địa bàn có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn. Cụ thể:
Ưu đãi về thuế:
- Thuế thu nhập doanh nghiệp (Nghị định số 124/2008/NĐ-CP ngày 11/12/2008): các dự án đầu tư vào KKT được hưởng thuế suất thuế thu nhập doanh nghiệp 10% trong 15 năm; miễn 4 năm kể từ khi có thu nhập chịu thuế và giảm 50% số thuế phải nộp trong 9 năm tiếp theo.
- Thuế nhập khẩu (Nghị định 87/2010/NĐ-CP ngày 13/8/2010): miễn thuế nhập khẩu đối với hàng hóa tạo tài sản cố định; miễn thuế nhập khẩu 5 năm đầu đối với nguyên liệu, vật tư, linh kiện trong nước chưa sản xuất nhập khẩu để phục vụ sản xuất.
- Thuế giá trị gia tăng, thuế tiêu thụ đặc biệt: hàng hoá sản xuất, nhập khẩu vào Khu phi thuế quan được hưởng thuế suất thuế giá trị gia tăng và thuế tiêu thụ đặc biệt 0%.
Ưu đãi tiền thuê đất: Theo Nghị định 142/2005/NĐ-CP ngày 14/11/2005 và Nghị định 121/2010/NĐ-CP ngày 30/12/2010: nhà đầu tư thuê đất trong KKT được miễn tiền thuê đất thô trong thời gian tối thiểu là 11 năm đến cả đời dự án tùy theo lĩnh vực đầu tư của dự án.
Ưu đãi đặc thù khác: Ngoài các ưu đãi chung, các dự án trong các lĩnh vực nhà ở công nhân, bảo vệ môi trường còn được hưởng một số ưu đãi cao hơn. Cụ thể như: (i) Được miễn tiền thuê đất thô trong tối thiểu 15 năm hoặc cả đời dự án; (ii) Thuế thu nhập doanh nghiệp 10% thu nhập chịu thuế trong 15 năm kể từ khi bắt đầu hoạt động kinh doanh (có thể cả đời dự án nếu thuộc lĩnh vực xã hội hóa); (iii) Được xem xét cho vay vốn tín dụng ưu đãi đầu tư căn cứ Danh mục dự án vay vốn tín dụng đầu tư ban hành kèm theo Nghị định số 151/2007/NĐ-CP ngày 20/12/2006 của Chính phủ về tín dụng đầu tư và tín dụng xuất khẩu của Nhà nước.
Chính sách tối giản thủ tục hành chính và trợ giúp nhà đầu tư: Thủ tục hành chính đối với hoạt động đầu tư vào các KKT được cải thiện theo hướng đơn giản hóa, đảm bảo nguyên tắc một cửa, một đầu mối. Ban Quản lý các KKT vừa thực hiện chức năng là cơ quan đầu mối quản lý nhà nước ở địa phương, vừa có vai trò hỗ trợ, tư vấn, hướng dẫn về cơ chế, chính sách, thủ tục đầu tư cho các nhà đầu tư trong và ngoài nước vào KKT.
Ngoài ra, nhà đầu tư trong và ngoài nước còn được hỗ trợ, hướng dẫn về chính sách, thủ tục đầu tư từ hệ thống các trung tâm xúc tiến đầu tư từ cấp Trung ương tới cấp địa phương, tạo điều kiện thuận lợi tối đa cho các nhà đầu tư.
Định hướng thu hút đầu tư vào các KKT ven biển Bắc Trung Bộ
Để tận dụng và khai thác các thế mạnh nêu trên, việc thu hút đầu tư phát triển các KKT vùng Duyên hải Bắc Trung Bộ trong thời gian tới sẽ tập trung vào một số định hướng sau:
- Đa dạng hóa các nguồn vốn đầu tư và hình thức huy động vốn đầu tư để phát triển và hoàn thiện hệ thống kết cấu hạ tầng kỹ thuật và xã hội cơ bản, phục vụ thu hút các dự án đầu tư sản xuất kinh doanh trong KKT.
- Xây dựng, phát triển ngành công nghiệp thép, đưa khu vực Bắc Trung Bộ trở thành trung tâm công nghiệp thép không chỉ của cả nước mà còn của cả ASEAN, hướng tới thị trường châu á.
- Tập trung thu hút các dự án trong lĩnh vực lọc hóa dầu, trên cơ sở tận dụng các sản phẩm của Nhà máy lọc dầu số 2 Nghi Sơn để thu hút đầu tư các sản phẩm liên quan đến lọc hoá dầu, hình thành mạng lưới kinh doanh xăng dầu, dịch vụ kho bãi, cảng, tiếp nhận, bảo quản và vận chuyển xăng dầu…
- Khai thác cảng biển và dịch vụ
cảng biển: nghiên cứu, hình thành một cảng biển trung tâm với cơ sở hạ tầng hiện đại có thể đón tàu có trọng tải lớn và một số cảng biển vệ tinh; xây dựng hệ thống dịch vụ cảng chuyên nghiệp, hiện đại, phục vụ thuận lợi cho việc trao đổi, vận chuyển hàng hóa giữa các địa phương trên cả nước và giữa các nước Lào, Thái Lan, Myanma, Việt Nam với các nước khác trên thế giới.
- Thu hút các dự án trong lĩnh vực công nghiệp phụ trợ của ngành công nghiệp nặng: thép, lọc hoá dầu…, tận dụng lợi thế cảng biển nước sâu, các dự án sử dụng nhiều lao động và có công nghệ tiên tiến, hiện đại…
- Thu hút các dự án đầu tư hình thành các khu du lịch, nghỉ dưỡng phức hợp kết hợp với các hoạt động dịch vụ du lịch biển, thu hút khách du lịch và tạo môi trường sống tiêu chuẩn cho các chuyên gia, nhà đầu tư nước ngoài làm việc trong các KKT.
Định hướng phát triển các KKT ven biển Bắc Trung Bộ
Để thu hút đầu tư có hiệu quả, tập trung, đúng định hướng phát triển ngành và phù hợp với tiềm năng, lợi thế của Vùng thì trong thời gian tới cần tiếp tục hoàn thiện hệ thống chính sách về KKT ven biển theo một số hướng sau:
- Việc phát triển các KKT Bắc Trung Bộ cần đặt trong lợi ích tổng thể của nền kinh tế và của Vùng; cần nghiên cứu các đặc điểm, lợi thế riêng cũng như khả năng bổ sung, hỗ trợ, liên kết phát triển lẫn nhau giữa các KKT trong Vùng để phát huy tối đa tiềm năng, sức mạnh của các KKT tạo bước đột phá mạnh, lan tỏa rộng cho toàn Vùng; xác định một số KKT động lực của vùng để tập trung nguồn lực phát triển trong giai đoạn đầu.
- Hoàn thiện các cơ chế, chính sách đầu tư để huy động tổng hợp các nguồn vốn và đa dạng hoá hình thức đầu tư để tiếp tục đầu tư xây dựng các công trình hạ tầng thiết yếu trong các KKT; tăng cường tính chủ động của các địa phương trong việc huy động các nguồn vốn đầu tư xây dựng hạ tầng KKT.
- Đổi mới, hoàn thiện cơ chế, chính sách, mô hình quản lý nhà nước về KKT: có chính sách đặc thù đối với từng KKT để phát huy tối đa lợi thế, tiềm năng KKT; xây dựng môi trường thể chế thông thoáng, khoa học, phân công, phối hợp thống nhất giữa các cơ quan; quản lý KKT tập trung theo lãnh thổ về kinh tế, xã hội, dân cư.
- Xây dựng các chương trình xúc tiến đầu tư của Vùng, trong đó xác định trọng tâm quảng bá, thu hút các dự án đầu tư trong các lĩnh vực có có tiềm năng thế mạnh đã được xác định.
ThS. Vũ Đại Thắng - Vụ trưởng Vụ QL các Khu kinh tế, Bộ KH và ĐT (theo khucongnghiep.com.vn
“ Thanh niên là người chủ tương lai của nước nhà. Thật vậy nước nhà thịnh hay suy, yếu hay mạnh một phần lớn là do các thanh niên. Thanh niên muốn làm người chủ tương lai cho xứng đáng thì ngay hiện tại phải rèn luyện tinh thần và lực lượng của mình, phải làm việc để chuẩn bị cái tương lai đó.”