- Theo quy định, tổ chức KHCN được đăng ký kinh doanh như đối với doanh nghiệp, Tuy nhiên, theo Tôi được biết các tổ chức KHCN không dễ dàng thực hiện được ở một số địa phương. Vậy cơ quan quản lý KHCN có sự phối hợp như thế nào để giải quyết tình trạng này? Đồng thời, các tổ chức KHCN ngoài công lập có được đăng ký kinh doanh không? Nếu có thì văn bản hướng dẫn ở đâu? nếu không thì không đảm bảo bình đẳng giữa công lập và ngoài công lập?

Ông Nguyễn Quân: - Bộ Kế hoạch và đầu tư đã có văn bản hướng dẫn việc đăng ký kinh doanh cho tổ chức KH&CN chuyển đổi theo nghị định 115. Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện, một số địa phương vẫn chưa tạo điều kiện thuận lợi cho tổ chức KHCN đăng ký kinh doanh. Vì vậy nếu có vướng mắc đề nghị liên hệ trực tiếp với Sở KH&CN để được hướng dẫn, hoặc gửi công văn cho Vụ Tổ chức cán bộ, Bộ KH&CN là đơn vị thường trực của Ban chỉ đạo liên bộ để được hướng dẫn. Chúng tôi có thể sẽ làm việc trực tiếp với các địa phương để tháo gỡ vướng mắc. Các tổ chức KHCN ngoài công lập nếu có nhu cầu sản xuất kinh doanh có thể thành lập doanh nghiệp trực thuộc và đăng ký kinh doanh theo quy định của Luật doanh nghiệp. Điều này cũng đảm bảo được sự bình đẳng giữa tổ chức công lập và ngoài công lập.

- Xin hỏi ông Tước: Nhiều đơn vị làm khoa học cho rằng 115 cắt bầu sữa của mình? Là người trong cuộc, ông nghĩ sao về vấn đề này?

Ông Huỳnh Kim Tước: Một chỉ tiêu đầu tiên của một doanh nghiệp thành công là cơ cấu nguồn thu bền vững. xây dựng các nguồn thu bền vững là nguyên tắc đầu tiên. bầu sữa từ ngân sách rất quan trọng nhưng lệ thuộc nhiều yếu tố nhạy cảm. sự lệ thuộc này tác động nhiều đến nhiều vấn đề của một đơn vị, ví dụ như khả năng kinh doanh, markerting, phân tích cạnh tranh...nguồn thu của đơn vị sẽ lên xuống tùy theo cấp trên.

- Các tổ chức KHCN trước khi chuyển đổi theo Nghị định 115 có chức năng đào tạo sau đại học, vậy sau khi chuyển đổi có được cấp kinh phí để duy trì công tác đào tạo nữa không?

Ông Bùi Văn Quyền: Sau khi chuyển đổi theo NĐ 115, hoạt động đào tạo sau đại học vẫn được duy trì như trước đây.

- Xin chào Thứ trưởng, ông có thể cho biết Tổ chức KHCN nghiên cứu cơ bản, nghiên cứu chiến lược chính sách phục vụ quản lý nhà nước có một bộ phận có nhu cầu sản xuất kinh doanh muốn chuyển đổi thành đơn vị tự trang trải kinh phí HĐTX thì phải tiến hành những thủ tục gì?

Ông Nguyễn Quân:Tổ chức KHCN nghiên cứu cơ bản, chiến lược chính sách phục vụ quản lý nhà nước được chính phủ ưu đãi, tiếp tục được ngân sách bảo đảm kinh phí hoạt động thường xuyên theo phương thức khoán. Nếu có một bộ phận có nhu cầu sản xuất kinh doanh thì phải tách bộ phận đó thành một đơn vị độc lập, cán bộ làm việc ở đơn vị đó không được hưởng lương từ ngân sách nhà nước. Tổ chức KHCN có phương án giao một phần tài sản để sản xuất kinh doanh, phương án trích khấu hao tài sản trình cơ quan có thẩm quyền phê duyệt. Khi đó, tổ chức KHCN vẫn được ngân sách nhà nước đảm bảo kinh phí hoạt động thường xuyên, còn bộ phận sản xuất kinh doanh sẽ tự trang trải kinh phí hoạt động thường xuyên và tự chủ về tài chính.

- Kính thưa ông Huỳnh Kim Tước! Với cương vị là một giám đốc và thực tế ông đã thành công trong quản trị 1 Doanh nghiệp; Ông có thể chia sẽ những "bí quyết" của ông cho chúng tôi trong 2 vấn đề sau: 1/ Gần như với hai bàn tay trắng, nhưng sau 1 thời gian ngắn; Ông đã đưa 1 trung tâm ngày một phát triển mạnh, có thương hiệu và tài sản ngày càng tăng. 2/ "Vấn đề con người" là 1 tài sản của 1 Doanh nghiệp. Nhưng tài sản này rất khó quản trị và khai thác. "Bí quyết nào ?" Ông áp dung để quản trị vấn đền này? Trong quá trình đề bạt nhân sự ông có bị tác động ngoài ý muốn không?

Ông Huỳnh Kim Tước: Cảm ơn bạn đã khen hơi nhiều. Đúng là con người là yếu tố quyết định. tôi tự hào có đội ngũ cán bộ trẻ, năng lực, có trách nhiệm và yêu nghề. phần còn lại, tôi chỉ làm nhiệm vụ xây dựng môi trường làm việc thân thiện. ở trung tâm chúng tôi, đòan kết, trẻ trung, vui vẻ là điều dễ thấy. Con người mỗi giai đoạn có một nhu cầu phù hợp về vật chất, tinh thần, về sự nghiệp, về sự ổn định,...tôi luôn công khai thông tin với nhân viên về công việc, về định hướng, gợi ý và chuẩn bị con đường, đào tạo để mọi người thấy tương lai và thể hiện hết năng lực của mình. sắp đến, chúng tôi sẽ tách một bộ phận của trung tâm, đủ mạnh, để thành lập công ty mới, có vậy, các anh em mới phát huy hết tài năng của mình.

- Thưa thứ trưởng Nguyễn Quân! Nói là Khoán 10 cho các tổ chức KHCN, nhưng cơ quan chủ quản vẫn có vai trò quan trọng. Xin Thứ trưởng giải thích thêm về điều này?

Ông Nguyễn Quân: Vai trò của cơ quan chủ quản quan trọng ở chỗ: đó là cơ quan có trách nhiệm phê duyệt đề án chuyển đổi của các tổ chức KHCN trực thuộc, là cơ quan sẽ hỗ trợ các dự án đầu tư phát triển, là cơ quan xây dựng cơ chế chính sách tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình chuyển đổi, là cơ quan trực tiếp bổ nhiệm người đứng đầu tổ chức KHCN, là cơ quan xử lý mọi vấn đề phát sinh và khiếu nại trong quá trình chuyển đổi. tuy nhiên với cơ chế tự chủ được coi là khoán 10 trong khoa học, các tổ chức KHCN cần chủ động thực hiện quyền tự chủ theo quy định của nghị định 115, chỉ đề xuất những vấn đề vượt quá thẩm quyền để cơ quan chủ quản giải quyết, thậm chí phải đấu tranh với cơ quan chủ quản để được phân cấp, phân quyền theo đúng quy định về tự chủ, khắc phục tình trạng muốn giữ quyền xin cho của cơ chế cũ.

-Trước đây tổ chức KHCN có một số tài sản được mua sắm bằng kinh phí đề tài, dự án khoa học, bằng nguồn kinh phí tự có hoặc nguồn viện trợ, quà biếu. Khi chuyển đổi theo Nghị định 115, các tài sản này có thuộc diện phải giao không?

Ông Trần Xuân Hồng: Các tài sản mua sắm từ nguồn kinh phí đề tài dự án khoa học, sau khi kết thúc đề tài dự án, các tài sản này thuộc sở hữu nhà nước, và được quản lý theo quy định chung. Các tài sản có nguồn gốc quà biếu, viện trợ theo quy định chung vẫn là tài sản nhà nước. Vì vậy, khi chuyển đổi, các tài sản này vẫn thuộc diện phải giao. Các tài sản được mua bằng nguồn kinh phí tự có, khi chuyển đổi được tổ chức định giá lại và được ghi vào vốn tự có.

- Thưa Vụ trưởng Trần VănTùng! Trong các trường ĐH, các cán bộ giảng dạy có được kiêm nhiệm làm việc tại các tổ chức KHCN không?

-Vụ trưởng Trần Văn Tùng: Hiện nay trong các trường ĐH có một số tổ chức KHCN đã được thành lập và có một số cán bộ giảng dạy được giao làm kiêm nhiệm công tác tại các tổ chức KHCN này. Điều này được phép thực hiện, miễn là các cán bộ giảng dạy đó hoàn thành khối lượng công việc giảng dạy và dành thời gian trí tuệ cho các nhiệm vụ nghiên cứu tại các tổ chức KHCN. Các cán bộ này được hưởng lương tại cơ sở đào tạo, đồng thời được hưởng chế độ thù lao kiêm nhiệm do tổ chức KHCN trả từ nguồn kinh phí của tổ chức đó.

-Thưa ông Nguyễn Chỉ Sáng, được biết Viện Nghiên cứu Cơ khí đang chuyển đổi sang doanh nghiệp KHCN dạng công ty cổ phần. Vậy ông cho biết những khó khăn trong quá trình chuyển đổi; những thuận lợi khó khăn trong việc phát triển Viện sau chuyển đổi; với tư cách là Viện trưởng, ông mong muốn có hỗ trợ gì của Nhà nước để phát triển Viện?

Ông Nguyễn Chỉ Sáng: Về khó khăn trong quá trình chuyển đổi, thứ nhất là việc xác định các tài sản là kết quả của các hoạt động KHCN theo nghị định 80, giá trị này được tính là tất cả các kinh phí mà Nhà nước đã đầu tư cho các đề tài nghiên cứu. Tôi nghĩ việc này là không chính xác và cần xác định lại. Việc khó khăn thứ 2, là việc tính giá trị phần vốn Nhà nước trong doanh nghiệp. Một số những thiết bị được đầu tư cho công tác nghiên cứu thí nghiệm nay các đơn vị chuyển đổi phải tiếp nhận và trả cổ tức cho phần vốn này. Thực chất những thiết bị này được trang bị cho công tác nghiên cứu trong phần lớn các trường hợp nó không thể sử dụng để mang lại lợi nhuận ngay tức thì. Do vậy, các đơn vị này sẽ phải chịu áp lực trả cổ tức cho các thiết bị thí nghiệm.

Về những thuận lợi và khó khăn trước và sau chuyển đổi. Khi chưa chuyển đổi thì Viện thuộc Bộ Công Thương ( Bộ chủ quản) nên việc nghiên cứu cũng như các hoạt động sản xuất kinh doanh của Viện là phục vụ cho những chương trình phát triển kinh tế lớn của Bộ và của Chính phủ. Khi trở thành công ty cổ phần được quản lí về chi tiêu vốn Nhà nước, nếu việc quản lí ngành không tốt thì Viện không thể phát huy được thế mạnh của mình.

Là một viện nghiên cứu, Viện có những bộ phận nghiên cứu và bộ phận sản xuất kinh doanh sau khi chuyển đổi thì Viện bị cắt hoàn toàn kinh phí sự nghiệp nên nguồn thu từ bộ phận kinh doanh sản xuất sẽ phải chi trả cho bộ phận nghiên cứu. Vì vậy chi phí cho tiền lương trong sản phẩm tăng cao làm cho các sản phẩm của Viện giảm tính cạnh tranh. Nếu không phát huy được những kết quả nghiên cứu trong thời gian ngắn việc đầu tư cho khu vực nghiên cứu có thể ít được chú ý và Viện có thể bị chuyển thành đơn vị sản xuất kinh doanh thuần túy.

Tuy nhiên sau chuyển đổi, do được làm chủ mọi mặt nên Viện có quyền chủ động huy động vốn, thế chấp tài sản có tư cách pháp nhân đầy đủ để tham gia vào những công trình lớn thậm chí là những công trình tổng thầu và có điều kiện áp dụng ngay những nghiên cứu vào thực tế.

Về đề nghị, hiện nay đang có chủ trương dãn tiến độ chuyển đổi cho các tổ chức đến năm 2011. Để khuyến khích động viên các doanh nghiệp chuyển đổi sớm, Viện đề nghị vẫn được tiếp tục hỗ trợ kinh phí thường xuyên 2 năm sau chuyển đổi để có thể tiếp tục tập trung mạnh vào bộ phạn nghiên cứu làm tiền đề cho năm tiếp theo. Về quản lí, đề nghị giao nhiệm vụ cho các viện tham gia vào những chương trình kinh tế lớn của đất nước. Ví dụ, giao cho Viện nghiên cứu cơ khí tham gia chương trình nội địa hóa các nhà máy nhiệt điện, đóng mới giàn khoan các nhà máy khai thác, tuyển khoáng,...

- Thưa ông Bùi Văn Quyền! Việc chuyển đổi sang 115 ở phía Nam hiện nay đến đâu rồi? Nghe nói việc chuyển đổi ở phía Nam diễn ra thuận lợi hơn phía Bắc? Ông phân tích về việc này thế nào. Xin ông nêu những dẫn chứng cụ thể về việc "làm ăn" nhạy bén, năng động của các đơn vị khoa học phía Nam cho nhiều người cùng biết?

Ông Bùi Văn Quyền: Trong các năm trước đây, việc chuyển đổi diễn ra chậm do nhiều lí do, trước hết đây là việc chuyển đổi mang tính cách mạng trong hệ thống các tổ chức sự nghiệp KH&CN, việc xây dựng đề án chuyển đổi cũng là vấn đề khó, nâng cao tiềm lực trước khi chuyển đổi lại càng khó hơn, sự quan tâm chỉ đạo của các cấp chưa triệt để... Đến nay, sự chuyển đổi đã diễn ra nhanh hơn. Có rất nhiều nguyên nhân thúc đẩy quá trình chuyển đổi này, ở các tỉnh phía Nam, đặc biệt là TP.HCM và vùng kinh tế trọng điểm, do mức độ phát triển nhanh của thị trường nên các tổ chức KHCN có điều kiện thuận lợi hơn.

Lê Minh , Nam - 45 Tuổi

- Chào anh Trần Văn Tùng, với cương vị của một đơn vị chủ trì thực hiện NĐ 115 và 80, xin anh cho biết liệu việc thực hiện có thành công được hay không vì sau 4 năm thực hiện, hiện nay chúng ta đã gặp nhiều khó khăn, thời gian chuyển đổi theo quy định là sắp hết (hết 2009) nhưng số lượng các đơn vị thực hiện chuyển đổi là quá ít. Hơn nữa các đơn vị đã thực hiện chuyển đổi cũng chưa có những khởi sắc so với trước, nếu có thì cũng chỉ có một vài đơn vị mà chúng ta đã nhắc quá nhiều.

Ông Trần Văn Tùng: Việc thực hiện NĐ 115 và NĐ 80 mặc dù có một số khó khăn và thời gian chuyển đổi không thực hiện xong vào tháng 12 năm 2009 nhưng chúng tôi tin tưởng sẽ được các tổ chức KHCN tiếp tục ủng hộ và triển khai trong thời gian tới. Thực ra thời gian triển khai thực hiện NĐ 115 và NĐ 80 cũng rất ngắn. NĐ 115 ra đời năm 2005 và đến năm 2006 mới có thông tư hướng dẫn thực hiện nghị định nên thời gian triển khai NĐ 115 mới chỉ hơn 3 năm. NĐ 80 ban hành năm 2007 và đến 2008 mới có thông tư hướng dẫn. Như vậy NĐ 80 cũng mới chỉ triển khai với thời gian hơn 1 năm. Kinh nghiệm của các nước trên thế giới khi tiến hành chuyển đổi cơ chế hoạt động các tổ chức KHCN cũng phải có lộ trình và kéo dài trong khoảng thời gian nhiều năm. Ngay như ở Trung Quốc, việc chuyển đổi cơ chế hoạt động với các viện nghiên cứu cũng diễn ra trong khoảng 10-15 năm và bây giờ vẫn còn tiếp tục thực hiện.

- Hiện nay có rất nhiều trường Viện, đang xây dựng mới, đầu tư trang thiết bị rất hiện đại,nhưng lại trùm mền vì kinh phí không có để hoạt động. Vậy ông nghĩ sao khi những viện trường này chuyển qua hoạt động theo nghị định 115 của chính phủ. Ông có giải pháp nào để giải quyết tình trạng trên?

Ông Trần Xuân Hồng: Việc có những thiết bị đắt tiền, hiện đại được mua về cho các Trường, Viện không được đưa vào hoạt động cũng không hẳn do không có kinh phí để hoạt động mà còn do chủ trương đầu tư không sát với nhu cầu và khả năng thực tế. Tôi nghĩ rằng việc chuyển đổi sang cơ chế tự chủ, tự chịu trách nhiệm, khi việc khai thác có hiệu quả trang thiết bị thuộc về trách nhiệm của thủ trưởng các đơn vị tự chủ thì sẽ giảm thiểu được việc đầu tư không hiệu quả, không dựa trên nhu cầu thực tế, nhu cầu phát triển của đơn vị. Mặt khác, khi hoạt động theo cơ chế tự chủ, các nhà nghiên cứu sẽ phát huy được tính năng động, góp phần nâng cao khả năng tìm kiếm nguồn kinh phí để khai thác các thiết bị hiện đại nhằm phục vụ cho các nội dung nghiên cứu có tiềm năng (đặc biệt đối với các nội dung nghiên cứu hứa hẹn có hiệu quả kinh tế cao).

Ngoài ra, thông qua chủ trương cho phép tổ chức khai thác chung (tạo điều kiện để các đơn vị bạn cùng hợp tác khai thác) cũng góp phần làm giảm thiểu những kinh phí vận hành các thiết bị.

Nhà nước cũng cần có chủ trương hỗ trợ kinh phí để khai thác có hiệu quả các thiết bị hiện đại đắt tiền đã đươc đầu tư cho các đơn vị mới tách ra hoạt động tự chủ.

Thưa Thứ trưởng Nguyễn Quân một số tổ chức KHCN đã có những hiểu sai về Nghị định 115 và 80 như thế nào? Thứ trưởng thấy trong những hiểu sai đó, điều nào gây trở ngại lớn nhất cho việc tổ chức thức hiện chuyển đổi?

- Tôi được biết đến năm 2010, tất cả các tổ chức khoa học công nghệ sẽ phải phải chuyển đổi theo nghị định 115. như vậy có đúng không? Thực tế hiện nay không phải tất cả các đơn vị nghiên cứu khoa học nào cũng có thể chuyển đổi ngay được theo 115 (nhất là các viện nghiên cứu, có thể một bộ phận không nhỏ cán bộ sẽ phải nghỉ việc hoặc tìm công việc khác. Hướng giải quyết của Bộ như thế nào?

Ông Bùi Văn Quyền: Để các tổ chức sự nghiệp KHCN giải quyết các khó khăn về tiềm lực, tổ chức, thị trường... khi chuyển đổi theo NĐ 115, trong tháng 6/2009, Bộ Khoa học và Công nghệ sẽ trình Chính phủ cho phép lùi thời hạn hoàn thành việc chuyển đổi đến năm 2011 cho các tổ chức KHCN Trung ương, đến năm 2013 cho các tổ chức KHCN địa phương.

- Thưa TS Trần Xuân Hồng, tôi được biết hiện nay Viện đã bắt đầu thực hiện những bước chuyển đổi quan trọng theo Nghị định 115, vậy sắp tới việc chuyển đổi theo Nghị định 80 của Viện có được thực hiện không? Nếu có thì tiến độ như thế nào?

Ông Trần Xuân Hồng: Thực hiện tinh thần nghị định 115, các tổ chức nghiên cứu KHCN được phép chuyển đổi theo 2 hình thức: tổ chức tự chủ, tự trang trải kinh phí và doanh nghiệp KHCN. Với thực trạng về tổ chức và hoạt động của Viện, Viện sẽ chuyển đổi theo đúng yêu cầu tiến độ của các cơ quan nhà nước. Nếu không có gì thay đổi, thì Viện sẽ chính thức hoạt động theo cơ chế 115 bắt đầu từ ngày 1/1/2010. Khi chuyển đổi, Viện sẽ có những tổ chức tự chủ, tự trang trải kinh phí và doanh nghiệp KHCN. Tất cả các đơn vị này thực hiện việc tự chủ theo đề án chung của Viện.