Ngày 01/4/2011, UBND tỉnh Đồng Nai đã tổ chức Hội nghị tổng kết và đánh giá kết quả 20 năm xây dựng và phát triển các khu công nghiệp (KCN) tỉnh Đồng Nai để từ đó đề ra phương hướng, nhiệm vụ trong giai đoạn tiếp theo và từng bước hiện đại hóa nền sản xuất, góp phần phát triển kinh tế - xã hội.
Thành tựu đáng ghi nhận
Tính đến cuối tháng 12/2010, Đồng Nai đã có 30 KCN được thành lập với tổng diện tích 9.573,77 ha, trong đó diện tích đất dành cho thuê là 6.338,58 ha và đã cho thuê được 3.780,70 ha, đạt tỷ lệ lấp đầy 59,65%; có 35 quốc gia và vùng lãnh thổ hoạt động đầu tư với tổng số 1.130 dự án, trong đó có 822 dự án có vốn đầu tư nước ngoài (FDI) với tổng vốn đầu tư 13.059,51 triệu USD và 310 dự án trong nước với tổng vốn đầu tư 31.667,84 tỷ đồng. Giá trị giải ngân đạt 7.298 triệu USD, đạt 58% so với tổng vốn đăng ký. Nhiều dự án hoạt động trong KCN đạt hiệu quả cao, thu nhiều lợi nhuận và tiếp tục đăng ký tăng vốn để mở rộng sản xuất (có thời điểm quy mô tăng vốn cao nhất là 4.109 triệu USD, đạt 158% tổng vốn thu hút đầu tư).
Các doanh nghiệp trong các KCN Đồng Nai đã tạo ra được sản lượng hàng công nghiệp rất lớn với 579 dự án và tổng vốn đầu tư 10,28 triệu USD đang hoạt động trong các ngành công nghiệp chủ lực của tỉnh như: thức ăn chăn nuôi, điện tử, da giày, may mặc, cơ khí, chế biến gỗ, nhựa và các sản phẩm từ nhựa, dây và cáp điện… Năm 2010, tổng doanh thu của các doanh nghiệp KCN hoạt động trong ngành công nghiệp chủ lực đạt 10.121 triệu USD chiếm 84% tổng doanh thu toàn KCN.Thu hút đầu tư nước ngoài vào các KCN tỉnh Đồng Nai trong 20 năm qua phát triển ổn định, dù trong từng giai đoạn có chậm lại hay tăng nhanh, nhưng vốn đầu tư thu hút năm sau luôn cao hơn năm trước.
Tình hình thu hút đầu tư nước ngoài qua từng giai đoạn
Nội dung
Đến cuối năm 1995
Giai đoạn
1996-2000
Giai đoạn
2001-2005
Giai đoạn
2006-2010
Tổng cộng
Số dự án đầu tư
69
146
413
327
955
Vốn đầu tư đăng ký (triệu USD)
1.800
2.300
3.020
2.141
9.261
Tương tự một số tỉnh/thành trong vùng, các dự án FDI trong KCN Đồng Nai chiếm đa số, đạt 72% về dự án và 88% về tổng vốn đầu tư trong toàn KCN (tỷ lệ này tại các KCN Bà Rịa - Vũng Tàu là 50% và 74%, Thành phố Hồ Chí Minh là 40% và 57%, Bình Dương là 68% và 84%... ). Với tiềm lực đầu tư lớn, khu vực FDI đã phát triển thêm nhiều ngành sản xuất mới và tạo ra bước chuyển biến đáng kể về trình độ công nghệ và quản lý. Một số tập đoàn lớn và các công ty có thương hiệu lớn trên thế giới đã chọn Đồng Nai là điểm đến đầu tư như: Pouchen, CP, Phong Thái, Formosa, Fujitsu, Philip, Ajinomoto, Zamil Steel, Shell, Syngenta…
Dẫn đầu các quốc gia và vùng lãnh thổ đầu tư vào các KCN Đồng Nai là Đài Loan (Trung Quốc) với 251 dự án (3.282,6 triệu USD); kế đến là Hàn Quốc; Nhật Bản; Thái Lan; Singapore. Số dự án cũng như vốn đầu tư vào các KCN từ các quốc gia phát triển như Mỹ, Anh, Nhật Bản, Hàn Quốc… cũng đang tăng lên nhanh chóng đã góp phần tạo nên nền công nghiệp hiện đại, kỹ thuật cao
Các DN Việt Nam chủ yếu tập trung đầu tư vào các ngành nghề kinh doanh bất động sản, sản xuất sản phẩm từ khoáng phi kim loại khác, sản xuất phương tiện vận tải, chế biến thực phẩm, sản phẩm từ cao su và plastic, sản phẩm thuốc lá, chế biến gỗ, hóa chất,… Trong đó, kinh doanh bất động sản là ngành nghề có vốn đầu tư lớn nhất với tổng vốn 14.761 tỷ đồng; riêng vốn các công ty kinh doanh hạ tầng trong nước là 14.090 tỷ đồng chiếm 95% so với tổng vốn hoạt động kinh doanh bất động sản và chiếm 44,5% so với tổng vốn đầu tư dự án trong nước. Các công ty đạt được doanh số cao, kinh doanh thành công phải kể đến như Công ty CP Ô tô Trường Hải, Công ty CP VINACAFE Biên Hòa, Tổng công ty Công nghiệp thực phẩm Đồng Nai… Điều này cho thấy, các DN Việt Nam đã chuyên nghiệp hơn trong việc lựa chọn địa điểm đầu tư vào KCN cũng như đã có tiềm lực cao về tài chính để có thể thuê đất trong KCN và phát triển kinh doanh.
Các chỉ tiêu phản ảnh tình hình sản xuất, kinh doanh đều tăng qua các giai đoạn như: doanh thu từ 5.627 triệu USD (giai đoạn 1995–2000) lên 17.394 triệu USD (giai đoạn 2001-2005) và 43.425 triệu USD (giai đoạn 2006-2010), tương tự xuất khẩu từ 3.338 triệu USD lên 8.107 triệu USD và 21.431 triệu USD, Nhập khẩu từ 3.789 triệu USD lên 10.197 triệu USD và 25.467 triệu USD, nộp NSNN từ 185 triệu USD lên 770 triệu USD và 1.312 triệu USD.
Tổng số lao động trong các KCN hiện nay là 377.967 người, trong đó lao động nước ngoài là 5.092 người. Lao động làm việc tại các DN Việt Nam là 30.689 người, chiếm 10% tổng số lao động làm việc tại các KCN.
Các công ty đầu tư kinh doanh hạ tầng đã đầu tư hơn 4.278 tỷ đồng và 85 triệu USD để đầu tư cơ sở hạ tầng. Hầu hết các KCN đã hoàn thiện cơ sở hạ tầng đáp ứng nhu cầu của các nhà đầu tư như cấp điện, cấp nước, hệ thống giao thông, chiếu sáng, mạng lưới bưu chính - viễn thông, hệ thống xử lý nước thải tập trung… đã tạo môi trường đầu tư tốt để thu hút mạnh vốn đầu tư trong và ngoài nước.
Các dự án đầu tư vào các KCN Đồng Nai có ngành nghề đa dạng với qui mô và trình độ công nghệ khác nhau, theo đúng định hướng như ngành dịch vụ, công nghiệp phụ trợ, sản xuất chi tiết máy móc, thiết bị. Các dự án có tính chất gia công sử dụng nhiều lao động giảm dần, thay vào đó là những dự án công nghệ cao đầu tư vào các KCN mở ra hướng mới trong thu hút đầu tư và đào tạo nguồn nhân lực. Dấu hiệu đổi dòng của nguồn vốn FDI vào Đồng Nai một phần do tác động của chính sách thu hút đầu tư mà Tỉnh ưu tiên tập trung gồm những dự án công nghệ cao, sử dụng ít lao động, ít tác động đến môi trường.
Đi đôi với việc phát triển hạ tầng KCN và thu hút đầu tư, Đồng Nai còn chú trọng đến công tác bảo vệ môi trường, chính sách lao động, an ninh trật tự, phát triển hạ tầng ngoài hàng rào KCN… Tỉnh Đồng Nai là tỉnh sớm có Nghị quyết của HĐND thông qua Đề án bảo vệ môi trường trên tỉnh Đồng Nai trong đó yêu cầu các KCN phải xây dựng Hệ thống xử lý nước thải tập trung (HTXLNTTT) trước khi thu hút đầu tư. Đến nay, trong tổng số 30 KCN đã được phê duyệt, đã có 19/21 KCN đang hoạt động đã hoàn thành xây dựng HTXLNTTT (chiếm hơn 90%), còn 02/21 KCN đang hoạt động chưa xây dựng HTXLNTTT vì chưa hoàn thành công tác bồi thường giải tỏa.
Về các chế độ, chính sách cho người lao động, Tỉnh ủy, HĐND và UBND tỉnh có nhiều quan tâm qua các chủ trương, chính sách và quy định trong việc thành Ban Chỉ đạo phát triển các dịch vụ phục vụ người lao động, đề ra các giải pháp khuyến khích các thành phần kinh tế xây dựng nhà ở cho công nhân, tổ chức Ngày hội văn hóa công nhân, trợ giá điện nhà trọ… Về an ninh trật tự KCN, ngay từ những năm đầu thập niên 90 đã có chốt công an bảo vệ KCN Biên Hòa I và Biên Hòa II sau đó phát triển thành Đồn Công an KCN Biên Hòa. Hiện nay, hệ thống các Đồn Công an an KCN đã phát triển trên hầu hết các địa bàn thành phố Biên Hòa và các huyện tập trung nhiều KCN.
Sự phát triển nhanh, mạnh của các KCN góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế Đồng Nai theo hướng công nghiệp hóa, đặc biệt là tăng nhanh tỷ trọng công nghiệp và dịch vụ. Từ một nền kinh tế với nông nghiệp là chủ đạo, chiếm trên 50% GDP, qua từng năm cùng với tốc độ thu hút vốn FDI vào các KCN, tiếp thu những thành tựu khoa học kỹ thuật mới thông qua các dự án có vốn FDI, Đồng Nai đã từng bước giảm dần tỷ trọng nông nghiệp và nâng cao tỷ trọng công nghiệp, xây dựng với gần 900 dự án. Đến nay, đã hình thành cơ cấu kinh tế: công nghiệp - dịch vụ - nông nghiệp với tỷ trọng lần lượt 57,9%, 31,5% và 10,6%.
Xây dựng thương hiệu và bản sắc KCN
Thành quả đầu tiên được khẳng định từ sự phát triển của các KCN là việc tích cực góp phần tăng trưởng kinh tế cao tại tỉnh, các KCN chiếm hơn 80% giá trị sản lượng công nghiệp, 65% kim ngạch xuất khẩu, trên 40% tổng thu ngân sách của tỉnh. Thu hút mạnh mẽ FDI trong lĩnh vực công nghiệp (hơn 80% doanh nghiệp FDI tại Đồng Nai trong các KCN).
Hiệu quả của các KCN đã tạo điều kiện cho Đồng Nai tiếp cận và từng bước nâng cao trình độ khoa học công nghệ thế giới như sản xuất các linh kiện bán dẫn và điện tử cao cấp, sản xuất vật liệu siêu bền dùng trong công nghiệp hàng không, các thiết bị cơ khí chính xác… Trong các giai đoạn tiếp theo, Đồng Nai tiếp tục chọn phát triển KCN là nền tảng để phát triển công nghiệp trên địa bàn tỉnh (Nghị quyết Đại hội Đảng bộ Đồng Nai lần IX - năm 2010) trong đó, tập trung thu hút và phát triển các ngành công nghiệp công nghệ cao, chế tạo, cơ khí, sản xuất phụ kiện, phụ liệu thay thế nhập khẩu, công nghiệp phụ trợ, phục vụ nông nghiệp, nông thôn; phân bố hợp lý sự phát triển công nghiệp trên các vùng của tỉnh và khai thác hiệu quả các khu, cụm công nghiệp hiện có; hỗ trợ xây dựng và đưa vào hoạt động các KCN công nghệ cao, KCN cao chuyên ngành công nghệ sinh học, khu công nông nghiệp Donataba nhằm hướng đến nền công nghiệp hiện đại vào năm 2015.
Hiệu quả từ sự lớn mạnh không ngừng của các KCN đã tạo cho Đồng Nai một diện mạo của một tỉnh công nghiệp hướng đến hiện đại, tỉnh đang tập trung xây dựng thương hiệu tập thể về KCN làm tài sản chung cho các DN đầu tư hạ tầng và mời gọi nhà đầu tư vào KCN Đồng Nai theo những đặc điểm riêng của Đồng Nai, tiếp tục xây dựng thương hiệu và bản sắc KCN với nhiều cấp độ phù hợp với sự phát triển đa dạng các KCN.
Riêng đối với từng KCN, đề xuất với các cơ quan có thẩm quyền nghiên cứu xây dựng bộ tiêu chí phân loại hoặc xếp hạng chung cho các KCN, áp dụng rộng rãi trên toàn quốc. Bộ tiêu chí này thỏa mãn các điều kiện sau: có nhóm tiêu chí phân loại về phần cứng như việc đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng, kết quả thu hút đầu tư và sản xuất, kinh doanh; có nhóm tiêu chí về phần mềm như ngành nghề thu hút vào KCN, lợi thế vị trí, dịch vụ phục vụ, trình độ công nghệ, nguồn nhân lực, hiệu quả xã hội… Trên cơ sở bộ tiêu chí này, sẽ xem xét việc xếp hạng từng KCN đủ điều kiện làm cơ sở để xây dựng thương hiệu và bản sắc từng KCN.
Có thể nói, trong 20 năm qua, Đồng Nai đã khẳng định vị trí của mình là một trong những địa phương dẫn đầu cả nước về phát triển các KCN cả về số lượng, số dự án, vốn đăng ký, số lao động tuyển dụng, kết quả thực hiện, tỷ lệ dự án đầu tư trong KCN…
“ Lãnh đạo phải cụ thể, phải kịp thời, phải thiết thực, phải có trọng điểm và nắm điển hình. Phải chống tư tưởng ngại khó khăn, tư tưởng ý lại. Phải tuyên truyền rộng khắp các chính sách khuyến khích sản xuất. Cán bộ phải xem lãnh đạo sản xuất là công tác trung tâm bậc nhất”.