KCN Việt Nam-Singapore là công trình hợp tác giữ hai Chính phủ Việt Nam và Singapore, được hình thành dựa trên ý tưởng của nguyên Thủ tướng Việt Nam Võ Văn Kiệt và nguyên Thủ tướng Singapore Goh Chok Tong.

Dự án Khu công nghiệp Việt Nam-Singapore được chính thức khởi công xây dựng vào tháng 5 năm 1996 trên diện tích quy hoạch 500 ha chia ra 3 giai đoạn : giai đoạn 1 diện tích 116 ha, giai đoạn 2 diện tích 191 ha và giai đoạn 3 với gần 200 ha còn lại. Đến nay KCN đã triển khai xây dựng hoàn chỉnh cơ sở hạ tầng của cả 3 giai đoạn.

Mục tiêu của dự án này là xây dựng một KCN có cơ sở hạ tầng hiện đại bao gồm cả hạ tầng kỹ thuật và hạ tầng dịch vụ để kêu gọi và thu hút đầu tư nước ngoài góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế, đóng góp cho sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá cuả tỉnh Bình Dương.

Sau mười năm hoạt động, KCN đã có 250 dự án đã được cấp giấy phép đầu tư và giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh, trong đó với tổng vốn đăng ký 1,7 tỷ USD, lấp đầy 97% diện tích đất công nghiệp theo quy hoạch, trong đó 165 dự án đã triển khai hoạt động sản xuất kinh doanh, 30 dự án đang xây dựng và lắp đặt máy móc thiết bị với tổng vốn đầu tư thực hiện khoảng 820 triệu USD, số còn lại đang trong giai đoạn hoàn tất các thủ tục sau giấy phép.

Từ khi thành lập đến nay, KCN Việt Nam-Singapore đã tạo ra tổng doanh thu đạt 3.254 triệu USD, trong đó xuất khẩu đạt 1.626 triệu USD, đóng góp vào ngân sách nhà nước 121 triệu USD, giải quyết việc làm cho 41.336 lao động.

So với các KCN của tỉnh Bình Dương, tỷ trọng các chỉ tiêu về vốn đầu tư, doanh thu, kim ngạch xuất khẩu, giải quyết việc làm của KCN Việt Nam-Singapore năm sau đều cao hơn năm trước.

Những kết quả KCN Việt Nam-Singapore đạt được trong thời gian qua đã đóng góp tích cực trong việc thu hút đầu tư nước ngoài của tỉnh Bình Dương nói chung và các khu công nghiệp trong toàn tỉnh nói riêng.

Trong quá trình hoạt động, KCN đã có được những thuận lợi nhất định, đồng thời cũng phải đối mặt với không ít khó khăn.

Thuận lợi:

KCN Việt Nam-Singapore là dự án hợp tác giữa Chính phủ Việt Nam và Chính phủ Singapore do đó được sự quan tâm hỗ trợ rất lớn từ hai Chính phủ và các bộ ngành trung ương; sự quan tâm chỉ đạo của Tỉnh uỷ, HĐND, UBND tỉnh; sự phối hợp, hỗ trợ tích cực của các ban ngành trong tỉnh.

Môi trường đầu tư của Việt Nam không ngừng được cải thiện theo hướng ngày càng thông thoáng và ổn định: hệ thống pháp luật ngày càng được hoàn thiện, cơ chế chính sách của nhà nước không ngừng được đổi mới nhằm đẩy nhanh tiến trình hội nhập kinh tế khu vực và thế giới.

Các đối tác trong Công ty liên doanh KCN đều có năng lực về tài chính, có kinh nghiệm trong việc xây dựng và kinh doanh cơ sở hạ tầng KCN và kinh nghiệm về tiếp thị thu hút đầu tư.

KCN thuộc tỉnh Bình Dương là một tỉnh nằm trong vùng kinh tế trọng điểm phía nam, gần thành phố Hồ Chí Minh, một trung tâm kinh tế lớn của Việt Nam, đầu mối giao lưu hàng hoá với các nước.

Khó khăn

Một số chi phí còn cao hơn các nước trong khu vực; các điều kiện hạ tầng kỹ thuật từng bước được đầu tư xây dựng và nâng cấp nhưng chưa đầy đủ và đồng bộ; các ngành công nghiệp hỗ trợ còn yếu và thiếu, chính sách ưu đãi cho các nhà đầu tư xây dựng nhà ở cho công nhân chưa thật sự hấp dẫn.

Việc thực hiện cơ chế một cửa trong các KCN chưa thật triệt để nhằm tạo điều kiện thuận lợi nhất cho các nhà đầu tư trong việc tiết kiệm chi phí và thời gian.

Tệ nạn quan liêu, nhũng nhiễu vẫn còn tồn tại trong không ít cán bộ công chức. Môi trường pháp luật chưa thật sự đầy đủ và đồng bộ, các văn bản hướng dẫn luật còn thiếu và không kịp thời.

Cạnh tranh trong thu hút đầu tư nước ngoài giữa các quốc gia diễn ra ngày càng gay gắt.

Những bài học trong quá trình xây dựng và phát triển KCN.

Về công tác quy hoạch và triển khai xây dựng đồng bộ cơ sở hạ tầng KCN:

- Quy hoạch KCN gắn với việc thành lập các khu dân cư phục vụ cho công tác tái định cư và nơi ở ổn định cho các đối tượng di dời và một phần người lao động làm việc trong KCN. Đồng thời với xây dựng KCN, chúng tôi xây dựng 4 khu dân cư tập trung.

- Quy hoạch KCN gắn với việc thành lập trung tâm dạy nghề, UBND đã đầu tư 130 tỷ đồng và các đối tác liên doanh KCN đầu tư máy móc thiết bị trị giá 4 triệu USD thành lập Trung tâm đào tạo kỹ thuật Việt Nam-Singapore đào tạo công nhân lành nghề có trình độ kỹ thuật bậc 3/7 cung cấp cho các doanh nghiệp. Đến nay, 3.000 công nhân kỹ thuật được trung tâm đào tạo đều được các doanh nghiệp trong KCN tuyển dụng.

- Xây dựng cơ sở hạ tầng kỹ thuật trong KCN đồng bộ, gắn liền với nhu cầu khách hàng trong từng giai đoạn gồm đường giao thông 4 làn xe rộng 32m, Nhà máy điện suất 24MW cung cấp cho giai đoạn 1 và tiếp tục đầu tư trạm hạ thế từ lưới điện quốc gia nâng tổng công suất lên 63MW cho cả 3 giai đoạn, hệ thống cấp nước công suất tăng từ 12.000m3/ngày đêm phục vụ cho giai đoạn 1 lên 28.000m3/ngày đêm cho giai đoạn 1 và giai đoạn 2 và tổng công suất đạt 40.000m3/ngày đêm phục vụ cho cả 3 giai đoạn của KCN.

- Quy hoạch KCN gắn với các công trình hạ tầng ngoài hàng rào: tỉnh Bình Dương đã triển khai hai dự án trọng điểm khi tiến hành xây dựng KCN: Kênh thoát nước Bình Hòa và dự án nâng cấp, mở rộng quốc lộ 13 đoạn từ ranh giới thành phố Hồ Chí Minh và ranh giới tỉnh Bình Phước đi qua KCN Việt Nam-Singapore cũng như các dự án cấp nước, điện, thông tin liên lạc.

- Xây dựng hạ tầng kỹ thuật KCN gắn với xây dựng nhà máy xử lý nước thải và công tác bảo vệ môi trường: ngay từ năm 1996, khi động thổ xây dựng KCN, chúng tôi đồng thời xây dựng nhà máy xử lý nước thải công suất 6.000m3/ngày đêm và được mở rộng công suất xử lý theo tiến độ phát triển KCN.

Về công tác tiếp thị, vận động thu hút đầu tư:

- Chúng tôi xác định tiếp thị phải là công tác đi đầu, đi trước một bước khi triển khai xây dựng KCN. Ngay từ khi động thổ, KCN đã có một số khách hàng tiềm năng cam kết đầu tư vào KCN, do vậy khi bắt đầu hoạt động KCN đã có ngay nhiều dự án được cấp giấy phép đầu tư làm tiền đề cho việc thu hút đầu tư trong các giai đoạn tiếp theo. Song song với việc kêu gọi đầu tư, chúng tôi phải triển khai nhanh, đồng bộ và hoàn chỉnh các hạng mục cơ sở hạ tầng để đáp ứng yêu cầu triển khai xây dựng và hoạt động cuả các dự án.

- Trong hoạt động tiếp thị, KCN đều xây dựng kế hoạch cụ thể hàng năm, chủ động về kinh phí tiếp thị.

- Có chính sách tiếp thị linh hoạt. Trong quá trình hoạt động, tuỳ theo tình hình thực tế, chúng tôi luôn có những chiến lược tiếp thị, phương thức xây dựng cơ sở hạ tầng và phương thức quản lý cho phù hợp. Thí dụ: khi mới xây dựng KCN, chúng tôi không thu hút được các khách hàng đến từ Đài Loan do chi phí xây dựng và giá cho thuê khá cao. Sau một thời gian hoạt động chúng tôi xác định các nhà đầu tư Đài Loan có tiềm lực tài chính, công nghệ và thị trường, có tập quán đầu tư, kinh doanh phù hợp với môi trường đầu tư cuả Việt Nam. Để có thể thu hút được các nhà đầu tư đến từ Đài Loan, chúng tôi đã phấn đấu để giảm chi phí đầu tư kinh doanh và giá cho thuê cơ sở hạ tầng bằng cách thay đổi phương thức đầu tư hạ tầng cho phù hợp với yêu cầu của từng khách hàng nhưng vẫn đảm bảo quy hoạch và mục tiêu đề ra. Kết quả là sau các cuộc hội thảo tiếp thị, nhiều nhà đầu tư Đài Loan đã đến tìm hiểu cơ hội đầu tư và quyết định đầu tư vào KCN.

Trong qúa trình tiếp thị , KCN Việt Nam-Singapore cho rằng việc thu hút đầu tư được thực hiện qua hai kênh chính :

-Thứ nhất : thông qua đội ngũ làm công tác tiếp thị được đào tạo nắm vững nghiệp vụ, chính sách thu hút đầu tư, cùng với kinh nghiệm của phía đối tác Singapore đã tiếp cận và thu hút nhiều nhà đầu tư mới. Kênh này rất có hiệu quả trong việc thu hút các nhà đầu tư Singapore, châu Âu , Nhật và Mỹ.

-Thứ hai: thông qua các nhà đầu tư đã vào hoạt động tại KCN là một kênh tiếp thị không thể thiếu. Qua thực tế hoạt động tại KCN, các nhà đầu tư này biết rõ hơn hết môi trường đầu tư và những giá trị mà KCN mang lại cho họ. Kênh này rất có hiệu quả trong việc thu hút các nhà đầu tư Nhật bản, Đài loan vì theo tập quán đầu tư ra nước ngoài, các nhà đầu tư này luôn thành lập các hiệp hội ở những nơi họ có vốn đầu tư. ý kiến của hiệp hội và những nhà đầu tư đi trước có ý nghĩa quan trọng đến quyết định đầu tư.

Đáng lưu ý là việc chính quyền địa phương và cơ quan quản lý nhà nước cùng tham gia với công ty phát triển hạ tầng làm công tác tiếp thị đã tạo nên lòng tin ở các nhà đầu tư với các cam kết mạnh mẽ, rõ ràng, đúng pháp luật.

Về công tác quản lý KCN:

Thực hiện thoả thuận giữa hai Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ Việt Nam đã quyết định thành lập Ban quản lý KCN Việt Nam-Singapore với nhiệm vụ quản lý nhà nước về các hoạt động trong KCN mà cụ thể là phải giải quyết nhanh các thủ tục hành chính theo cơ chế một cửa để tháo gỡ những khó khăn cuả các doanh nghiệp và tạo cho họ sự tin tưởng, an tâm khi đầu tư vào Việt Nam nói chung và KCN Việt Nam-Singapore nói riêng. Đây cũng là mô hình Chính phủ thí điểm trong công tác quản lý KCN trong cả nước.

Qua 10 năm hoạt động, chúng tôi nhận thấy rằng Ban quản lý đã đóng vai trò tích cực trong việc cải cách thủ tục hành chính, cải thiện môi trường đầu tư, thực hiện tốt cơ chế một cửa, tại chỗ tại KCN. Điều quan tâm nhiều nhất của các nhà đầu tư là thủ tục hành chính tại nơi họ có dự án đầu tư, nhà đầu tư cảm thấy thoả mãn khi đến một cơ quan mà nơi đó có thể giải quyết được nhiều vấn đề hơn là họ phải đi gõ cửa từng cơ quan từ trung ương đến địa phương như trước đây.

Ban quản lý KCN Việt Nam-Singapore đã tham gia tích cực cùng Công ty liên doanh TNHH KCN Việt Nam-Singapore (đơn vị xây dựng và kinh doanh cơ sở hạ tầng KCN) trong việc vận động thu hút đầu tư vào KCN, tạo một sự tin tưởng vững chắc, một cái nhìn thân thiện về cơ quan quản lý nhà nước từ phía các nhà đầu tư trước khi họ quyết định đầu tư.

Đối với các nhà đầu tư đã vào KCN, Ban quản lý luôn là người bạn đồng hành trong suốt quá trình hoạt động của các doanh nghiệp, bằng những việc làm cụ thể đã nhanh chóng giúp đỡ các doanh nghiệp tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc trong hoạt động sản xuất kinh doanh, tư vấn, hướng dẫn cho các doanh nghiệp nắm vững và thực hiện đúng các quy định của nhà nướcViệt Nam. Sự quan tâm của Ban quản lý đã tạo thêm niềm tin cho các doanh nghiệp về những gì đã cam kết khi vận động đầu tư và qua sự giới thiệu của họ, nhiều nhà đầu tư mới đã đến với KCN Việt Nam-Singapore.

Với kinh nghiệm đầu tư và phát triển hạ tầng KCN của đối tác Singapore, Công ty liên doanh KCN Việt Nam-Singapore đã hình thành bộ máy tổ chức hoạt động có hiệu quả gồm phòng hành chính, phòng tiếp thị, phòng quản lý bất động sản và đặc biệt là phòng dịch vụ khách hàng cùng phối hợp với nhau hướng vào mục tiêu xây dựng KCN Việt Nam-Singapore thành KCN kiểu mẫu của cả nước. Do vậy, trong công tác quản lý KCN, Ban quản lý rất chú trọng đến sự phối hợp, liên kết với công ty phát triển hạ tầng trong việc nắm bắt nhu cầu cũng như những tâm tư, nguyện vọng, khó khăn vướng mắc của nhà đầu tư.

Từ những bài học nêu trên, chúng tôi xác định những giải pháp trong chiến lược phát triển KCN như sau:

Một trong những yếu tố quyết định sự thành công của KCN là việc chọn lựa nhà đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng có đủ năng lực về tài chính và kinh nghiệm xây dựng KCN. Chúng tôi cho đây là yếu tố then chốt.

Một giải pháp không kém phần quan trọng góp phần vào sự thành công của KCN là việc triển khai đồng bộ ba yếu tố : hoạch định chiến lược tiếp thị, xúc tiến đầu tư; quy hoạch và xây dựng hoàn chỉnh, đồng bộ cơ sở hạ tầng bao gồm cả hạ tầng kỹ thuật và hạ tầng dịch vụ, hạ tầng trong và ngoài hàng rào KCN và cần có một cơ chế quản lý thích hợp.

Phát huy những kết quả đạt được và những bài học kinh nghiệm trong xây dựng và phát triển, Năm 2006 KCN Việt Nam-Singapore đã quyết định đầu tư xây dựng KCN Việt Nam-Singapore II tại khu liên hợp công nghiệp-dịch vụ-đô thị Bình Dương với diện tích 345 ha. Đến nay, chỉ sau 01 năm triển khai, chúng tôi đã xây dựng hoàn chỉnh cơ sở hạ tầng và 90% diện tích đất công nghiệp đã được các nhà đầu tư thuê để triển khai dự án. Hiện nay, chúng tôi sẽ tiếp tục mở rộng KCN Việt Nam-Singapore II và đầu tư thêm hai KCN tại tỉnh Bắc Ninh và tỉnh Hà Nam để thu hút các nhà đầu tư trong giai đoạn hậu WTO.

Một số kiến nghị:

- Chính phủ cần có những chính sách đặc biệt trong việc thu hút các ngành công nghiệp hỗ trợ vì các ngành công nghiệp hỗ trợ của chúng ta còn yếu và thiếu không đủ đáp ứng cho các dự án lớn, có công nghệ cao. Đây cũng là một trong những lý do tại sao các dự án đầu tư vào Việt Nam chủ yếu sản xuất linh kiện và bán thành phẩm, sau đó hoàn tất thành phẩm ở các quốc gia khác.

- Phát triển hơn nữa hạ tầng kỹ thuật và dịch vụ.

- Hoàn thiện hệ thống luật pháp theo hướng đầy đủ, rõ ràng, minh bạch.

- Tiếp tục cải thiện môi trường đầu tư, đẩy mạnh cải cách hành chính, phân cấp, uỷ quyền mạnh hơn nữa cho các địa phương trong việc quyết định và giải quyết các vấn đề liên quan đến các dự án đầu tư.

- Chính phủ có những chính sách ưu đãi để khuyến khích các nhà đầu tư xây dựng nhà ở cho công nhân nhằm tạo điều kiện cho họ ổn định cuộc sống.

- Đẩy mạnh hơn nữa liên kết

kinh tế giữa các địa phương trong một vùng kinh tế và giữa các vùng kinh tế.

- Sớm ban hành quy chế quản lý KCN, KCX theo hướng uỷ quyền mạnh cho Ban quản lý các khu KCN, KCX thực hiện các nội dung quản lý nhà nước đa ngành, đa lĩnh vực có liên quan đến hoạt động trong KCN nhằm đẩy mạnh cải cách hành chính, thực hiện cơ chế một cửa, tại chỗ, đồng thời mở rộng cơ chế khoán kinh phí hoạt động theo hướng tự thu tự chi nhằm nâng cao thu nhập vơí đời sống cho cán bộ, công chức tại các Ban quản lý KCN, KCX.

TS. Phạm Văn Sơn Khanh - Phó Trưởng Ban quản lý KCN VN-Singapore

(Nguồn: TCKCNVN)