BMKTCN - ĐHXD - Đại học ưu tú ở Mỹ và khả năng áp dụng cho Việt Nam

Hỏi:

Em cảm thấy vô hướng quá

Em chào thầy ạ, em là 1 sinh viên đang theo học tại trường Đại học Xây dựng Hà Nội và cũng đang học trong lớp Kiến trúc Công nghiệp của thầy ạ. Em có 1 số vấn đề nội tâm rất mong muốn được thầy giúp đỡ và mách bảo ạ.
Vấn đề chính em đang gặp phải là em cảm thấy rất vô hướng như trong tiêu đề ạ. Em thấy bản thân mình không có tý năng lực nào để mai sau có thể hành nghề kiến trúc sư. Hiện tại em bị nản chí và cũng lo sợ nữa. Em vào trường cũng vì ước mơ có thể xây ngôi nhà do chính mình thiết kế và hành nghề. Nhưng em cảm thấy mình không đủ năng lực để có thể hành nghề, kiến thức trên trường là vô cùng lớn mà dù e đã học rồi nhưng lại bị quên lãng chỉ sau 1 học kỳ. Em cũng không giỏi vẽ và vẽ rất xấu nếu vẽ tay thì nhìn rất trẻ con và thiếu chuyên nghiệp, nhìn các bạn khác em cảm thấy rất tự ti, Em cũng không biết mình còn có thể đủ trình độ để đi thực tập không nữa. Chuyên môn của em em tự đánh giá là khá tệ, em rất suy sụp và cố gắng học những gì có thể mà chuyên ngành cần. Thầy có thể cho em xin ý kiến và liệu có giải pháp khắc phục không ạ, em rất sợ rằng nếu hành nghề thì bản thân không giỏi giang thì kinh tế làm ra sẽ bị thấp, không đủ sống. Vậy em phải làm sao ạ.

Trả lời:

Thày đã nhận được thư.

Năng lực tự thân thời điểm này là kết quả của năng lực tự rèn luyện giai đoạn trước. Như em nêu trong thư, năng lực tự thân yếu, trước hết thể hiện:
i) Kiến thức chuyên môn còn nhiều khoảng trống và ngày càng rộng ra, do việc học không chăm chỉ;
ii) Trình bày bản vẽ kiến trúc xấu, do không cẩn thận khi thiết kế;
iii) Mất niềm tin vào chính mình, nản chí và dẫn đến lo sợ cho tương lai.
Phải thấy đó là điều không tốt đẹp do chính em gây ra, để có trách nhiệm mà sửa mình.
Được gia đình hỗ trợ, có sức khỏe và năng lực để học đến năm thứ 3, là may mắn lắm, khi so sánh với rất nhiều thanh niên người Việt khác.

Một số việc phải làm ngay:
i) Thay đổi ngay nhận thức cũ: Ta phải trở thành người tài với cả kỹ năng cứng và mềm phù hợp để cạnh tranh và hợp tác, không chỉ trong kiến trúc mà cả lĩnh vực liên quan khác mà xã hội đang cần và tạo ra giá trị gia tăng;
ii) Sử dụng thời gian hợp lý: Một ngày ngủ đủ 6- 7 tiếng để tái tạo sức lao động. Thời gian còn lại dành cho: Học ngoại ngữ và chuyển đổi số; Đi học đầy đủ và lắng nghe bài giảng; Đọc sách và tài liệu bổ sung kiến thức; Chủ động trao đổi chuyên môn với giảng viên và bạn bè;
iii) Chăm chỉ tự học tập: Lời chê ghê gớm nhất là Kẻ lười nhác. Từ Kẻ lười nhác đến Kẻ hèn hạ và vô dụng rất gần nhau. Không phải lúc nào cũng có người bên cạnh mà học hỏi, mà phải có kế hoạch tự học, từ trong sách vở đến mạng xã hội và thực tế;
iv) Mở ra với thế giới bên ngoài: Tìm người có đức, có tài mà chơi để học kiến thức và sự đồng thuận; Ra với môi trường tự nhiên mà hòa vào trong đó. Sẵn sàng trải nghiệm làm những điều tốt đẹp;
v) Còn 2 năm nữa mới ra trường. Phải học để tốt nghiệp đại học, điểm khởi đầu sự nghiệp của một người tri thức. Đây là thời gian đủ để em tìm lại sự cân bằng cảm xúc và tận tâm thay đổi chính mình.

Nếu có vấn đề gì về việc học tập có thể trao đổi với thày. Thày sẵn sàng đồng hành.

Ngày 4/11/2023; Thày Phạm Đình Tuyển

Hỏi:

Em kính chào thầy ạ.
Em đang đọc lần 2 quyển sách Nghĩ giàu làm giàu, xuất bản lần đầu năm 1937. Quyển sách được viết từ 90 năm trước nhưng nó vẫn đang phản ánh nhiều thực tế.
Em đã đọc được rằng "các cơ sở giáo dục cần có trách nhiệm hơn nữa trong việc định hướng nghề nghiệp cho sinh viên".
Em nghĩ đó là việc các thầy đang làm không ngừng.
Em viết mail này để cảm ơn công việc của thầy ạ.

Em cảm ơn thầy đã đọc ạ.
Sinh viên 60KD3

Trả lời:

Thày đã nhận được thư của em.
Rất cám ơn về những dòng chia sẻ, động viên.
Định hướng nghề nghiệp cho sinh viên không chỉ liên quan đến việc đào tạo kỹ năng cứng mà còn phải là kỹ năng mềm, liên quan trước hết đến năng lực đổi mới sáng tạo và khởi nghiệp.
Cuốn sách "Nghĩ giàu, làm giàu" chỉ là một trong những nội dung mà thế hệ trẻ quan tâm.
Điều lớn lao hơn là họ phải có năng lực tự thân và năng lực tự rèn luyện để hình thành sự nghiệp và trở thành người tốt cho gia đình, cộng đồng và xã hội, phù hợp với chuẩn mực chung của loài người trong thế kỷ 21.
Sinh viên là tương lai của thày.
Thày cùng các thày cô giáo khác đang nỗ lực hết sức để biến tương lai tốt đẹp đó thành hiện thực.
Thày đang viết một cuốn sách với tiêu đề: 'Nâng cao năng lực khởi nghiệp đổi mới sáng tạo cho sinh viên (và cựu sinh viên) trong lĩnh vực xây dựng'. Dự kiến tháng 5/2023 xuất bản.
Chúc mọi điều tốt lành.
Ngày 8/3/2023; Thày Phạm Đình Tuyển

Hỏi:

Thưa thầy, em xin gửi kết quả bigfive mới của bản thân, qua đây em cũng xin cảm ơn thầy vì thông qua bài khảo sát bigfive và những lời thầy nói, em đã cố gắng khắc phục những yếu điểm của bản thân và cũng như trau dồi thêm kiến thức để khai phá bản thân, và thực tế đã có những chuyển biến tích cực trong cuộc sống và công việc của em, tuy vậy bản thân em cũng vẫn còn những thiếu sót, những điều em chưa thay đổi đc, em mong thầy thông cảm và trân thành cảm ơn thầy đã lắng nghe em.

Sinh viên Khóa 53KD, Khoa Kiến trúc Quy hoạch, ĐHXD Hà Nội

Trả lời:

Đã nhận được kết quả Big Five. Nên ghép thêm kết quả của những sinh viên khác, người khác để có thể so sánh và rút ra được nhận xét ta là ai và từ đó tự sửa mình.

Kết quả cho thấy: Tính cách (hay kỹ năng mềm) thuộc loại trung bình. Yếu về tính hướng ngoại.

Từng bước, từng bước mà cố gắng hơn.

Ngày 3/2/2023, thày Phạm Đình Tuyển

Hỏi: Em gửi thầy kết quả Big Five ạ.

Trả lời: Thày đã nhận được kết quả đánh giá Big Five của em.

Sau một năm tự nhìn nhận mình là ai và đã có những thay đổi .

Tính cách Tận tâm và Hướng ngoại được cải thiện so với trước.

Tính cách Cân bằng cảm xúc vẫn yếu như cũ. Theo các nghiên cứu mà thày được biết, tính cách Cân bằng cảm xúc là cốt lõi. Mọi năng lực hoạt động chuyên môn, xã hội của một con người đều dựa vào đây mà ra cả.

Ta có mặt trên đời này đều có nguyên cớ tốt đẹp nào đó. Phải tự tin hơn nữa vào chính mình, trước hết là từ công việc chuyên môn, nay chính là đồ án tốt nghiệp.

Thày sẽ hỗ trợ chuyên môn để em có kết quả tốt nhất trong việc thực hiện học phần Đồ án tốt nghiệp.

Ngày 10/6/2022. Thày Phạm Đình Tuyển.

Hỏi: E chào thầy ạ! E là Thắng ,sinh vien nhận đồ án tốt nghiệp nhóm thầy, nhóm mình có nhóm zalo riêng hay thế nào để trao đổi về đồ án k ạ ? Em tìm sđt thầy để add Zalo nhưng không được ạ! Em cảm ơn thầy.
Trả lời: Trao đổi trực tiếp với thày qua mail.

Một số nội dung chính thực hiện trong 4 tuần đầu tiên: :

1) Đọc kỹ các yêu cầu về nội dung Học phần đồ án tốt nghiệp của Khoa và Bộ môn KTCN; in thành một bộ hồ sơ, khi đi thông qua mang theo (hoàn thành ngay trong tuần thứ 1)

2) Báo cáo về tên đề tài tốt nghiệp, vị trí cụ thể khu đất dự kiến theo tỷ lệ 1/500 (hoàn thành trong tuần thứ 1)

3) Chuản bị các quy định, tiêu chuẩn thiết kế có liên quan đến đề tài; in thành một bộ hồ sơ, khi đi thông qua mang theo (hoàn thành trong tuần thứ 2)

4) Tìm 5 ví dụ trên thế giới về các công trình tương tự với loại hình dự kiến trong đề tài tốt nghiệp; nhận xét và đánh giá, kết luận rút ra để có thể ứng dụng cho đề tài (4 tuần phải hoàn thành);

5) Đọc lại các nguyên lý thiết kế kiến trúc đã được học (phải làm ngay và liên tục cho đến khi bảo vệ đề tài);

6) Nên tự đánh giá Ta là ai. Đánh giá theo phần mềm Big Five- tính cách sinh viên, để thày biết rõ hơn về sinh viên.

Phần mềm đánh giá: http://talaai.com.vn/ (talaai.com.vn)

Sau đó gửi ngay kết quả đánh giá tính cách cho thày, để có thể hỗ trợ.

Gặp nhau 2 tuần/lần. Mỗi lần gặp cần chuẩn bị sẵn câu hỏi để có thể trao đổi tối đa những vấn đề liên quan đến đề tài tốt nghiệp mà không tự trả lời được.

Địa điểm gặp: Chiều thứ tư hàng tuần, từ 16h - 17h30 tại Văn phòng Bộ môn KTCN.

Đồ án tốt nghiệp là một sự kiện quan trọng của đời người lao động trí óc.

Phải nỗ lực hết sức và dành tất cả thời gian, nguồn lực cho đồ án. Từ đây mới có kết quả tốt nhất, để trải nghiệm, hình thành năng lực cần thiết chuẩn bị cho việc ra trường và làm việc với vô số những người tài khác trong xã hội.

2/6/2022. Thày Phạm Đình Tuyển.

Hỏi: Em chào bộ môn ạ, em là Hoàng Đức Dương lớp 66XD8 msv-0013966 đang làm bài tiểu luận về công trình dân dụng ạ em thấy bộ môn có đăng bài về công trình galaxy soho ở Trung Quốc vậy em muốn xin bộ môn cho em bài đăng đó được không ạ, em xin cảm ơn bộ môn,em chào bộ môn ạ.

Trả lời: Trang WEB bmktcn.com được thành lập với mục tiêu chính là phục vụ sinh viên. Đương nhiên là em được đăng lại các bài viết trên trang WEB này.

Chủ biên: TS. Phạm ĐÌnh Tuyển

Hỏi:

Em gửi thày bài Trắc nghiệm tính cách – Big Five (talaai.com.vn)

Trả lời:

Thày đã nhận được biểu tượng Big Five của em. Đây là Big Five rất điển hình của sinh viên. Em còn là người mạnh về Hướng ngoại, một tính cách rất được coi trọng trong Thời đại liên kết và hội nhập.
Do còn trong giai đoạn là sinh viên gắn với Học hỏi, Học tập là chính và chưa có Học hành, nên tính cách Tận tâm của em còn thiếu mạnh mẽ so với tính cách khác.
Khi làm việc trong doanh nghiệp hay tổ chức nào đó, người sử dụng lao động đánh giá trước hết tính cách Tận tâm và là kỹ năng mềm cơ bản của mỗi nhân viên.
Không đợi đến lúc ra trường, ngay từ bây giờ em dành quan tâm hơn cho tính cách này. Nếu làm được như vậy, sẽ thuận lợi hơn khi thử việc và nhiều cơ hội hơn trong sự nghiệp.
Khi trắc nghiệm Big Five, Tận tâm cũng là tính cách nổi trội của thày. Trong công việc, thày luôn có thiện cảm với những người Tận tâm.
Chúc em sớm trở thành con người thật sự Tận tâm.

Ngày 24/4/2021, Thày Phạm Đình Tuyển.

Hỏi:

Em thưa thầy, thầy có thể cho em hỏi làm sao mình có thể kết nối làm quen với những người giỏi hơn mình ạ, em cảm ơn thầy.

Trả lời:

Thày đã nhận được thư của em.
Đối với một đất nước: Hiền tài như nguyên khí quốc gia. Mạnh hay yếu từ đó mà ra cả.
Đối với một cá nhân: Suốt cả đời gắn với việc học: Học cái gì và học thày nào. Và sự học luôn đi cùng với sự sang trọng và thịnh vượng.
Những người giỏi hay người hiền tài có thể thức tỉnh cho ta học cái gì một cách hiệu quả và qua đó họ cũng trở thành thày của ta.
Người tài giỏi là người làm những việc mang lại giá trị gia tăng cao mà người thường không làm được. Người hiền tài là người mang tài của mình ra giúp xã hội.
Vị thế xã hội cấp độ nào thì có người tài, người hiền tài cấp độ đó, ví như người tài giỏi trong lớp, trong trường, trong ngành, trong vùng, trong quốc gia và thế giới.
Mỗi người thường tìm và chơi với người giỏi phù hợp với vị thế của họ. Khi tiến bộ, sang một vị thế mới cao hơn, lại tìm thày giỏi tương xứng ở vị thế đó mà học.
Khi đã tài giỏi trong một vị thế, chính ta lại trở thành người thày để dẫn dắt những người khác chưa có điều kiện giỏi bằng ta. Từ đây ta cũng có được phẩm cách của người chủ và người lãnh đạo.
Khi đã hiểu được sự cần thiết của việc tìm người giỏi hay người hiền tài để học và hành, thì tất yếu ta sẽ tự thay đổi để tìm được cách kết nối với họ.
Những hiền tài luôn mong muốn làm những điều tốt đẹp. Vậy hãy thể hiện cho họ thấy tính cách của ta cũng luôn mạnh mẽ hướng về điều đó.
Là sinh viên, trước hết hãy tìm thày hay người giỏi trong lớp, khoa, trường; trong gia đình và dòng họ để học.
Thày chúc em sớm thành công.

Ngày 19/4/2021. Thày Phạm Đình Tuyển

Hỏi:

Em thưa thầy (cô). Trong quá trình làm đồ án thì trong lớp có nhóm không hoà đồng được và bạn trong nhóm xin sang nhóm khác. Vậy bạn đó đề xuất chuyển nhóm với thầy trong buổi thông tới luôn được không ạ? Em cảm ơn ạ!

Trả lời:

Bộ môn đã nhận được thư của em.
Học kỹ năng mềm phối hợp với các thành viên có liên quan trong hoạt động tư vấn là một trong những mục tiêu của việc Làm đồ án theo nhóm.
Ai cũng phải nỗ lực tự học điều này để đình hình được nhận thức: Sức mạnh và vị thế của một tổ chức chủ yếu được xây dựng trên nền tảng của việc "Cùng nghĩ,Cùng làm".Từ đó mới mong công việc đạt được hiệu quả cao nhất.
23/4/2019. Thày Phạm Đình Tuyển

Hỏi:

Em chào thầy, các câu trả lời của thầy khiến em thấy rất hữu ích. Em muốn hỏi thầy khi thầy gặp những bế tắc hay thất bại trong cuộc sống thầy đã tự khắc phục như thế nào, có khi nào thầy cảm thấy mệt mỏi với công việc của mình không. Hiện tại có những lúc em cảm thấy kém cỏi so với người khác, xin thầy cho em lời khuyên được không ạ?

Em cảm ơn thầy rất nhiều.
Trả lời:

Thày đã nhận được thư của em
Chắc chắn trong cuộc đời không có ai chỉ toàn thành công cả.
Trong hoạt động chính trị, thất bại là gắn với tính mạng.
Trong hoạt động kinh tế, thất bại là gắn với thiệt hại về kinh tế và thời gian.
Trong hoạt động xã hội, thất bại là mất niềm tin và vị thế…

Trong thời đại hội nhập ngày nay, con người phải cạnh tranh với những đối thủ rất mạnh mà trong nhiều trường hợp ta còn chưa biết nhiều về họ; giống như đi thi Olimpic mà không biết sẽ phải thi môn gì; đến đó mới rõ.
Chính vì vậy, xã hội bây giờ cần những người: i) Tư tưởng tiến bộ; ii) Yêu tự do; iii) Hoạt động đa năng và biết liên kết với nhiều người để làm nhiều việc; trong đó đặc biệt với em là nhân tố thứ ba.

Nếu một người chỉ chăm chăm làm một việc; việc đó thất bại có nghĩa là mất tất cả.
Nếu một người làm ba việc; một việc thành công, hai việc thất bại, điều đó cũng chấp nhận được.
Nếu một người làm năm việc; ba việc thành công, hai việc thất bại, điều đó được coi như đã thành công.

Đã đi học được đến bậc đại học, chắc chắn em có cơ hội hơn rất nhiều người không có điều kiện đi học ngoài xã hội kia (thậm chí nhiều người còn khuyết tật).
Hãy học và rèn luyện trở thành người đa năng, nghĩa là tập làm nhiều việc một lúc (ưu tiên là việc theo chuyên môn giỏi nhất của mình, tiếp đến là việc mà xã hội đang cần và cuối cùng là việc mà mình yêu thích). Cũng chính từ đây em sẽ tìm được những mặt mạnh của mình.
Đối với những người tri thức, trong tâm thức của họ không có chỗ cho từ “bế tắc” và “mệt mỏi”, chỉ có từ “khó khăn” và “sáng tạo” để vượt qua mà thôi. (Tất nhiên, trong cuộc sống ai cũng phải chịu những nỗi đau buồn, ví như sự mất mát của người thân, bạn bè, đồng loại).
Một điều nữa em cũng cần biết: Sức mạnh để làm những điều khác biệt và sẽ thành công, không phải chỉ xuất phát từ bản thân em, từ thế giới thực tại này, mà còn được khởi nguồn từ sức mạnh tinh thần của tiền nhân, tổ tiên và dòng họ gia đình em. Vì vậy, phải tìm hiểu, học để phát huy cho được sức mạnh tinh thần này, thậm chí biến thành niềm tin cốt lõi của mình.

Chúc em trở thành con người đa năng và thành công.

Ngày 4/12/2018. Thày Phạm Đình Tuyển

Tin tức chung

Đại học ưu tú ở Mỹ và khả năng áp dụng cho Việt Nam

18/08/2011

Trong một thế giới toàn cầu hóa, các điều kiện và vấn đề xã hội được cảm nhận trước tiên ở Mỹ sẽ nhanh chóng lan ra các nước khác, trong đó có Việt Nam. Thành công và thất bại của Mỹ khi đối phó với khủng hoảng trong hệ thống giáo dục đại học có thể là bài học tham khảo cho một quốc gia mới nổi ở Đông Nam Á về những thách thức trước mắt, và những bước đi cần thiết trong việc giải quyết vấn đề. Trong bối cảnh này, tôi muốn bàn tới một trong những cải tiến đáng kể của hệ thống giáo dục Mỹ trong thập kỉ qua. Đó là ý tưởng về “đại học ưu tú”.

David Pickus *

TS David Pickus. Ảnh: Lê Quang Vinh

Có thể không như suy nghĩ thường thấy ở Việt Nam, đại học Mỹ phải đối mặt với những khó khăn nghiêm trọng. Đầu tiên là sự tăng vọt trong chi phí cho giáo dục bậc cao. Nếu các bậc phụ huynh định trả toàn phần học phí cho một đại học tinh hoa như Harvard, họ có thể sẽ phải chi đến hơn 200.000 USD cho một tấm bằng đạt được sau 4 năm. Thêm vào đó, hệ thống giáo dục Mỹ yêu cầu sinh viên phải có bằng đại cương trước khi muốn có một tấm bằng chuyên ngành như luật hay dược. Những học vị này thậm chí còn ngốn nhiều tiền của hơn. Cần phải lưu ý rằng, chỉ phần nhỏ các gia đình Mỹ trả toàn bộ chi phí như nói trên. Phần lớn các gia đình nhận được “gói trợ giúp”, thực chất là việc giảm học phí căn cứ theo từng trường hợp. Tuy nhiên, thực tế là đa phần người Mỹ vẫn gặp khá nhiều khó khăn trong việc chi trả cho giáo dục đại học. Thanh niên Mỹ trang trải cho việc học của họ bằng những khoản vay lớn mà phải mất nhiều năm mới có thể trả hết. Họ cũng làm thêm những công việc bán thời gian, trong khi vẫn học tại trường trọn ngày. Xét tới tất cả những điều này, không ngạc nhiên khi ngày càng nhiều người Mỹ đang đặt câu hỏi về giá trị của giáo dục đại học, đặc biệt là của học vị “cử nhân” hay tấm bằng bốn năm.

Độc giả Việt Nam có thể không nhận thấy sự liên quan đặc biệt nào với tình trạng nan giải nêu trên, nhưng điều này được viết ra không phải để khơi gợi sự cảm thông, mà để cho thấy những xu hướng toàn cầu, đặc biệt những xu hướng có khả năng ảnh hưởng sớm tới Việt Nam. Trong một thế giới toàn cầu hóa, các điều kiện và vấn đề xã hội được cảm nhận trước tiên ở Mỹ sẽ nhanh chóng lan ra các nước khác, trong đó có Việt Nam. Thành công và thất bại của Mỹ khi đối phó với khủng hoảng trong hệ thống giáo dục đại học có thể là bài học tham khảo cho một quốc gia mới nổi ở Đông Nam Á về những thách thức trước mắt, và những bước đi cần thiết trong việc giải quyết vấn đề.

Trong bối cảnh này, tôi muốn bàn tới một trong những cải tiến đáng kể của hệ thống giáo dục Mỹ trong thập kỉ qua. Đó là ý tưởng về “đại học ưu tú”**. Một “đại học ưu tú” là một bộ phận đặc biệt nằm trong một trường đại học lớn hơn. Nó được thiết kế không phải chuyên biệt cho một lĩnh vực nghiên cứu, mà để sinh viên từ tất cả các ngành với vô số những hoài bão nghề nghiệp khác nhau có thể nhận được một sự giáo dục chuyên sâu hơn – và hi vọng, hiệu quả hơn, mà không phải trả chi phí cao hơn quá nhiều.

Khuôn viên trường Barrett. Ảnh: AUS

Những đại học ưu tú này, trên lý thuyết, được thiết kế để làm gì? Những gì chúng đã đạt được trong thực tế? Bài học nào rút ra cho tương lai? Tuy không thể quả quyết có kiến thức toàn diện về chủ đề này, nhưng tôi có thể nói từ những kinh nghiệm trực tiếp của mình. Trong 11 năm qua, tôi là cán bộ giảng dạy của một trong những trường đại học ưu tú lớn nhất ở Mỹ, The Barrett Honors College thuộc Đại học Bang Arizona. Hàng năm “Barrett”, như thường gọi, cấp bằng tốt nghiệp cho vài trăm sinh viên, tất cả họ ngoài việc tham gia những khóa bắt buộc, còn học thêm một chương trình chuyên sâu được gọi là “ưu tú”. Vậy chương trình này gồm những gì, và bài học nào có thể áp dụng cho Việt Nam?

Đầu tiên, cần phải biết được những yêu cầu cần thiết để tốt nghiệp Barrett. Những sinh viên ưu tú về cơ bản phải:

Viết một luận văn học thuật dài ít nhất 30 trang về một chủ đề tự chọn, được hướng dẫn bởi giáo sư trong ngành và nộp cho ít nhất ba giáo sư khác. Sinh viên ưu tú phải bảo vệ luận văn này công khai trước hội đồng thẩm định, giống như một “phiên bản mini” mà những tiến sĩ được yêu cầu làm để bảo vệ luận án của họ.

Trước khi làm luận văn, những sinh viên ưu tú cần học những khóa đặc biệt thuộc ngành học của mình. Đây là những lớp đặc biệt chỉ mở cho sinh viên ưu tú, hoặc dưới dạng một lớp học thông thường được thu xếp chỉ dành cho sinh viên ưu tú tham dự. Đặc điểm chung của chúng là a) tương tác trực tiếp giữa sinh viên với người hướng dẫn và b)những bài tập với yêu cầu khắt khe hơn và ý kiến phản hồi chi tiết hơn từ giáo sư.

Thêm vào đó, Barret còn yêu cầu sinh viên ưu tú học hàng loạt những khóa được thiết kế riêng cho họ. Đây là những cuộc hội thảo chuyên đề đa ngành (không quá 20 sinh viên, và những sinh viên này được yêu cầu thảo luận ý kiến công khai). Chủ đề xoay quanh những “Trước tác”, theo như cách người Mỹ thường gọi. Trong hai học kì đầu tiên tại Barrett, tất cả sinh viên ưu tú phải tham gia một cuộc hội thảo gồm hai phần, thảo luận về những tác gia và tác phẩm vĩ đại không chỉ của phương Tây mà còn của nền văn minh nhân loại, bao gồm Thánh Kinh, Khổng Tử, triết học Hy Lạp và Ấn Độ, Shakespeare, Tolstoy, Marx… Barrett có một đội ngũ cán bộ gồm mười lăm giảng viên để hướng dẫn khóa học đặc biệt này, trong đó có tôi.

Hiện nay, Đại học ưu tú trực thuộc Đại học Bang Arizona rất thành công. Với hơn 800 sinh viên được nhận hàng năm, tổng số sinh viên ưu tú tại trường lên tới 3200 trong hơn 50.000 sinh viên đang theo học. 60% trong tổng số 800 này hoàn tất những điều kiện để được cấp bằng “ưu tú”. Đây là tỉ lệ tốt nghiệp rất cao chiếu theo chuẩn Mỹ, bởi thông thường ở các trường số tốt nghiệp chiếm chưa đến 30% so với tổng đầu vào.

Đặc điểm kinh tế và nhân khẩu đóng vai trò quan trọng trong sự vượt trội của Barret. Đa số những sinh viên ưu tú đến từ một thành phần đặc biệt trong xã hội Hoa Kỳ: tầng lớp trung lưu. Bố mẹ họ đã xoay xở để con cái mình có được học vấn tốt từ những cấp tiểu học và trung học. Xét đến những vấn nạn của xã hội Mỹ và yếu kém trong hệ thống giáo dục cơ sở, đây hoàn toàn không phải điều dễ dàng. Thậm chí con cái của những gia đình giàu có và thành công vẫn có thể gặp kết cục nghiện hút hoặc gia nhập nhóm bạn lôi kéo họ khỏi việc học hành. Còn những bậc phụ huynh này, may mắn có được những đứa con tài năng, đã tìm ra phương cách dạy chúng những kĩ năng và kỉ luật để thành công trong môi trường đại học.

Những sinh viên này rất cần các kĩ năng và thói quen tốt để thành công, bởi lẽ rất nhiều sinh viên Mỹ không thực sự hưởng lợi từ quãng thời gian đi học. Một trong những điều đáng ngại nhất mà sinh viên Mỹ phải đối mặt là không tận dụng được những trải nghiệm đại học. Nhiều sách vở và bài báo đã chỉ ra những khiếm khuyết của hệ thống hiện nay. Một sinh viên dễ dàng trải qua bốn năm đại học mà không tham dự bất kì một khóa học có tính thử thách nào, hoặc chẳng cần dành nhiều thời gian cho việc học hành. Các bài báo cũng cho biết phần lớn thời gian các sinh viên không được dạy bởi một giáo sư đủ kinh nghiệm và hoàn toàn dấn thân cho việc giảng dạy. Thay vào đó, giảng viên thường là những sinh viên cao học mà kiến thức và kĩ năng dạy học rất khác nhau.

Mục đích chính của các đại học ưu tú ở Mỹ rất rõ ràng. Những sinh viên tài năng và tích cực có điều kiện tập trung với nhau, và với những người thầy thúc đẩy họ làm việc với chất lượng tốt hơn. Điểm này cho phép họ có thể tận dụng tối đa quãng thời gian ở trường của mình. Ở Đại học ưu tú Barrett, các sinh viên phải trả thêm một khoản phí không quá lớn cho việc này. Họ đóng thêm 500 USD một kì so với mức học phí thông thường, và trợ giúp tài chính thì luôn sẵn có cho những ai không đủ khả năng.

Khuôn viên trường Barrett. Ảnh: AUS

Để được nhận vào học tại Đại học ưu tú Barrett là một quy trình tuyển sinh riêng. Những sinh viên đã đủ điều kiện nhập học tại Đại học Bang Arizona sẽ phải nộp một bộ hồ sơ khác tới Barrett. Bộ hồ sơ này trước tiên gồm bảng điểm trung học, kết quả của những bài kiểm tra tương đương với kì thi cấp quốc gia ở Mỹ (“SAT,”…). Vì những kết quả các kỳ thi này được chấp nhận ở hầu hết các trường đại học, họ không cần phải tham dự thêm kì thi nào nữa. Tuy vậy, ít có khả năng là những sinh viên có điểm số không thuộc nhóm top 25% lại được nhận. Thứ hai, những thí sinh cần nộp ít nhất hai lá thư từ giáo viên trung học chứng nhận tiềm năng học thuật của họ. Những thư đề cử như vậy được yêu cầu ở hầu hết mọi trường đại học, do vậy, đây cũng không phải công đoạn phải làm thêm đối với các thí sinh khi nộp đơn tới Barrett. Tuy nhiên, những lá thư này được kì vọng đi sâu vào chi tiết và những trường hợp không đưa ra được lí do cụ thể tại sao sinh viên có khả năng thành công sẽ không được người giám tuyển coi trọng nhiều. Cuối cùng, cũng là khâu thực sự đòi hỏi sự đầu tư tăng thêm, đó là tất cả ứng viên cần phải viết một bài luận ứng tuyển nêu rõ mối quan tâm và sở trường của họ, đồng thời làm rõ mục tiêu học tập của mình tại trường đại học

Hơi khác biệt so với thông lệ ở Mỹ, bộ hồ sơ ứng tuyển tại Barrett không chỉ được duyệt bởi cán bộ phụ trách tuyển sinh, mà còn bởi các cán bộ giảng dạy, tất cả những ai muốn đánh giá liệu sinh viên có khả năng tỏa sáng tại đại học ưu tú hay không. Nói chung, quá trình ứng tuyển là rất khó khăn. Nếu tôi có nộp đơn khi còn học trung học, không chắc tôi đã được nhận. Tôi biết điều này bởi tôi là một trong những giáo sư thành viên thẩm định hồ sơ.

Tới đây, độc giả Việt Nam có thể băn khoăn “những chuyện này nói lên đôi điều về giáo dục đại học ở Mỹ, nhưng có liên quan gì tới Việt Nam?”. Và đây là câu trả lời:

Một tầng lớp phụ huynh mới xuất hiện ở Việt Nam thời gian gần đây khá giống với những bậc phụ huynh Mỹ của sinh viên ưu tú. Có thể họ không giàu có bằng, nhưng họ cũng dốc thời gian và nguồn lực đáng kể để đảm bảo con cái mình có được sự giáo dục hiệu quả nhất.

Một tầng lớp sinh viên nổi lên ở Việt Nam yêu cầu một nền giáo dục phát triển khả năng của họ đa dạng và lôi cuốn họ một cách toàn diện hơn.

Xu hướng giáo dục toàn cầu cho thấy trong thế hệ tiếp theo, đại học ưu tú kiểu Mỹ sẽ xuất hiện ở nhiều quốc gia, không chỉ riêng Mỹ.

Để lý giải đầy đủ khả năng áp dụng của đại học ưu tú cho Việt Nam cần phải dừng việc mô tả tại đây và chuyển sang thảo luận về những chuẩn mực định hình nên một đại học ưu tú, cũng như khả năng có thể đạt được những chuẩn mực này trong thực tế.

Không có văn bản nào về lịch sử của đại học ưu tú được ghi lại, do vậy cũng khó xác định đại học ưu tú đầu tiên xuất hiện khi nào. Điều rõ ràng là chúng chỉ mới xuất hiện thời gian gần đây. Barret thành lập năm 1988, và có thể nói tương đối chắc rằng, đại học ưu tú là một phát minh của thập niên 1980, và nở rộ vào thập niên cuối này.

Theo tôi, đại học ưu tú thành công khi họ cung cấp cho sinh viên a) một nhận thức chân thật chứ không hời hợt máy móc về những nguy cơ do kém hiểu biết, và b) một công cụ để vượt qua sự kém hiểu biết này thông qua một hệ thống phong phú các lớp học và dự án học thuật được gắn kết tương hỗ.

Tuy nhiên, trong khi đại học ưu tú là những thể chế tương đối mới, thì khái niệm “ưu tú” đã bắt rễ trong xã hội Mỹ từ rất lâu. Alexis de Tocqueville (1805-59), một trong những người quan sát thấu đáo nhất tình hình xã hội Mỹ, đã lập luận, dân tộc Mỹ, có lẽ do không có tầng lớp quí tộc tồn tại lâu đời, nên có nhu cầu đánh dấu tước hiệu xã hội. Rất nhiều “chương trình ưu tú” ở các trường Mỹ tại tất cả các cấp phần nào cho thấy điều này. Đã nhiều thế hệ người Mỹ sàng lọc các nhóm trẻ và giai tầng đặc biệt xứng đáng với với danh hiệu “ưu tú”. Tóm lại, người Mỹ tin rằng việc sàng lọc ra những sinh viên tài năng sẽ khiến họ thể hiện năng lực tốt hơn. Ý tưởng về đại học ưu tú chỉ là biến thể cuối cùng của một nếp nghĩ cố hữu.

Nhưng những đại học ưu tú làm thế nào để lọc ra những sinh viên tài năng này, không phải theo lối chạy đua mang tính phong trào (thật đơn giản nếu muốn làm theo cách này), mà thực sự trên phương diện tri thức và trí tuệ? Theo tôi, đáp án cho câu hỏi này cũng là câu trả lời phù hợp nhất với tình hình hiện nay ở Việt Nam. Đại học ưu tú thành công khi họ cung cấp cho sinh viên a) một nhận thức chân thật chứ không hời hợt máy móc về những nguy cơ do kém hiểu biết, và b) một công cụ để vượt qua sự kém hiểu biết này thông qua một hệ thống phong phú các lớp học và dự án học thuật được gắn kết tương hỗ. Tôi sẽ giải thích về hai điều này ngay dưới đây.

Thứ nhất, trong khi mọi người có thể thấy sự kém hiểu biết ở người khác là đáng trách, họ thường không nhận ra vấn đề này ở bản thân. Một đại học ưu tú tốt có thể cung cấp sự tập trung và nguồn lực cần thiết cho phép sinh viên hiểu tường tận tại sao sự hiểu biết của họ vẫn chưa hoàn thiện và cần phải làm gì để khắc phục điều này.

Thứ hai, đại học cũng không khác những thể chế khác trong thói trì trệ cưỡng lại cải cách. Một đại học ưu tú tốt có thể đào tạo sinh viên nghĩ rộng hơn những đáp án chuẩn thông thường trong ngành học của mình. Sinh viên ở đại học ưu tú phải học rất nhiều khóa giảng dạy bởi các giáo sư khác nhau. Mục đích của việc này nhằm đảm bảo họ học để vượt qua nhiều loại vô tri thay vì chỉ tập trung khắc phục một loại vô tri này mà bỏ qua những loại khác.

Những lí tưởng này liệu có thể thực hiện trong thực tế? Câu trả lời là có, nhưng chỉ một phần mà thôi. Sẽ cần một bài luận nữa lý giải tại sao đại học ưu tú không thành công toàn diện, trong đó sẽ thảo luận về những vấn đề của xã hội Mỹ đương đại. Tuy nhiên, tại thời điểm này, có thể nhận thấy phần lớn sinh viên Mỹ thực sự hưởng lợi từ quãng thời gian theo học tại đại học ưu tú, và điều này gợi ra một vài mô hình tích cực cho Việt Nam.

Kết luận dưới đây tóm lược những hình mẫu tích cực này:

Việt Nam đã có một lớp các bậc phụ huynh, giống như bên Mỹ, đang dốc một nguồn lực đáng kể để đảm bảo con cái mình được hưởng lợi từ giáo dục. Những nỗ lực này nhìn chung là tích cực, tuy nhiên, các bậc phụ huynh cần những mục tiêu rõ ràng để phấn đấu nếu muốn mang đến cho con cái mình những giá trị tăng thêm trong việc học tập. Hiểu được kiểu đại học ưu tú Việt Nam sẽ như thế nào và biết cách thức chúng vận hành sẽ trợ giúp đắc lực cho những đối tượng đang nuôi dạy một phần đáng kể những sinh viên tài năng và hoài bão nhất của đất nước.

Hiện tại Việt Nam đã xuất hiện nhiều người trẻ đang cố gắng du học nước ngoài hoặc có khát khao đó. Những bằng cấp/học vị ngoại quốc này cung cấp nhiều lợi thế cho sinh viên (và Việt Nam), nhưng tồn tại hai vấn đề cố hữu. Đầu tiên, và dễ nhận thấy nhất: nó lái sự tập trung của sinh viên khỏi Việt Nam. Thứ hai, quan trọng không kém, nhưng khó nhận thấy hơn, chúng khiến sinh viên dụng nhiều công sức để nghĩ làm sao kiếm được tấm bằng nước ngoài, hơn là dành công sức cho nội dung thực sự của bằng cấp đó. Đại học ưu tú ở Việt Nam có thể không giải quyết triệt để vấn đề này, tuy vậy nó sẽ: a) tạo cho sinh viên cảm giác trường đại học của họ không bị tụt hậu quá xa so với thế giới và b) giáo dục sinh viên, trong các đại học

Cuối cùng, có một xu hướng giáo dục đại học toàn cầu mà theo tôi sẽ khiến trong vòng hai mươi năm tới hầu như mọi quốc gia sẽ có một hình thái tương tự như đại học ưu tú trong các trường đại học của mình. Xu hướng đó là, cứ mỗi năm lại có thêm những ngành học, lĩnh vực nghiên cứu, công nghệ, và kỹ thuật mới được đưa vào các trường đại học. Chẳng ai có khả năng nắm bắt kịp được với tất cả. Chính vì vậy, điều ngày càng quan trọng là việc cung cấp cho sinh viên những hiểu biết tổng quan về mục tiêu học vấn của mình. Các đại học ưu tú có thể cung cấp những hiểu biết tổng quan này mà không gây trở ngại cho việc theo đuổi chuyên ngành riêng của từng sinh viên. Về khía cạnh này, những khóa học bắt buộc ở các đại học ưu tú về các “Trước tác” và “tư duy phê phán” đảm bảo rằng sinh viên sẽ không lạc đường trên hành trình học vấn của mình.

Nếu tất cả những điều này là đúng, vậy đại học ưu tú kiểu Việt Nam sẽ như thế nào? Chúng sẽ học được gì từ những ưu, khuyết điểm của hệ thống ở Mỹ? Chúng sẽ đóng vai trò nào trong tổng thể hệ thống giáo dục và xã hội? Để trả lời những câu hỏi trên, cần phải có sự thảo luận sâu hơn, và tôi hi vọng bài viết này đã cung cấp những tư liệu đáng suy ngẫm.

Thu Hiền dịch (theo tiasang.com.vn)
------------
*ĐH Bang Arizona
** Nguyên văn: “Honors College”.

Cập nhật ( 23/10/2014 )

Tin mới đưa:

Tin đã đưa:

Tất cả các tin »