Thông tin chung:
Công trình: Nhà thờ Đức Bà Reims, Tu viện cổ Saint-Remi và Cung điện Tau, Reims (Cathedral of Notre-Dame, Former Abbey of Saint-Rémi and Palace of Tau, Reims). 
Địa điểm: Tỉnh Marne, vùng Grand Est, Pháp (N49 15 12 E4 1 58)
Thiết kế kiến trúc:
Quy mô: Diện tích Di sản 4,16ha.
Năm hoàn thành:
Giá trị: Di sản thế giới (1991; hạng mục i, ii, vi) 

Pháp (France) là một quốc gia có lãnh thổ chính nằm tại Tây Âu cùng một số vùng và lãnh thổ hải ngoại.
Pháp có tổng diện tích 643.801 km2, dân số gần 67,3 triệu người (năm 2018), thủ đô là thành phố Paris.
Trong thời đại đồ sắt (Iron Age), bắt đầu vào thế kỷ 12 trước Công nguyên (TCN), nước Pháp (không kể phần lãnh thổ hải ngoại) là nơi cư trú của bộ tộc người Gaulois thuộc Celt, là nhóm các bộ tộc đa dạng ở châu Âu.
Người La Mã (Roma) thống trị khu vực từ năm 51 TCN đến năm 476 sau Công nguyên. Từ năm 476, người Frank thuộc nhóm bộ tộc Germain, sống tại hạ lưu và trung lưu sông Rhine đã chinh phục vùng đất, thành lập Vương quốc Pháp (Kingdom of Francia).
Pháp nổi lên thành một đế chế hùng mạnh tại châu Âu vào cuối thời Trung Cổ, thế kỷ 14 và 15. Việc giành thắng lợi trong cuộc Chiến tranh Trăm năm (1337-1453, giữa Anh và Pháp) giúp Pháp củng cố quốc gia và tập trung hóa chính trị.
Trong thời kỳ Phục Hưng (thế kỷ 15 đến 17) văn hóa Pháp phát triển mạnh mẽ và nước Pháp dần trở thành một trong những đế quốc thực dân toàn cầu (Grande France).
Dưới thời vua Louis 14 (trị vì 1643 – 1715, còn gọi là Vua Mặt trời) Pháp trở thành thế lực chi phối văn hoá, chính trị và quân sự tại châu Âu.
Đến cuối thế kỷ 18, Cách mạng Pháp lật đổ chế độ quân chủ chuyên chế, lập nên một trong các nền cộng hoà sớm nhất trong lịch sử hiện đại. Bản Tuyên ngôn Nhân quyền và Dân quyền, nền tảng của cuộc Cách mạng và biểu thị ý thức hệ của nước Pháp thời bấy giờ vẫn tiếp tục là đức tin mãnh liệt cho đến ngày nay.
Trong thế kỷ 19, hoàng đế Napoléon Bonaparte (trị vì năm 1804- 1814) lập ra Đệ nhất Đế chế Pháp (First French Empire) và tiến hành các cuộc chiến tranh tại châu Âu. Sau khi Đế chế Pháp sụp đổ, Pháp trải qua giai đoạn các chính phủ kế tiếp nhau với đỉnh cao là thành lập Đệ tam Cộng hòa Pháp (French Third Republic) vào năm 1870. Trong thế kỷ 19 – đầu thế kỷ 20, Pháp đã trở thành đế quốc thực dân lớn thứ 2 thế giới sau đế quốc Anh.
Nước Pháp là một bên tham chiến chính trong Chiến tranh Thế giới I, và giành được phần thắng. Trong Chiến tranh Thế giới II, Pháp thuộc khối Đồng Minh, bị phe Trục (Đức, Ý, Nhật) chiếm đóng vào năm 1940 và được giải phóng vào năm 1944. Đệ tứ Cộng hòa Pháp (French Fourth Republic) được thành lập năm 1946, song sau đó bị giải thể trong chiến tranh Algérie vào năm 1958. Nền Đệ ngũ Cộng hoà (Fifth Republic) dưới quyền của tổng thống Charles de Gaulle (tại vị năm 1959 – 1969) được thành lập vào năm 1958 và tồn tại cho đến ngày nay.

Hiện tại, Pháp được phân thành thành 18 vùng hành chính, gồm 13 vùng tại chính quốc và 5 vùng hải ngoại. Mỗi vùng chia thành 2 đến 18 tỉnh. Mỗi vùng hải ngoại tương đương 1 tỉnh.

Pháp thuộc nhóm Quốc gia phát triển và từ lâu đã có vị thế là một trung tâm của thế giới về nghệ thuật, khoa học và triết học, có số Di sản thế giới nhiều thứ 3 tại châu Âu (số liệu đến năm 2019: Ý 55 Di sản; Tây Ban Nha 48, Đức 46, Pháp 45). 

Bản đồ nước Pháp và vị trí thành phố Reims 

Marne là một tỉnh (Department of Marne) thuộc vùng Grand Est (Grand Est Region) tại đông bắc nước Pháp.
Reims là thành phố đông dân nhất của tỉnh Marne và là thành phố đông dân thứ 12 ở Pháp. Thành phố có diện tích 4690ha, dân số 181 ngàn người (năm 2019). Reims nằm cách thủ đô Paris 129 km về phía đông bắc, trên sông Vesle, một nhánh của sông Aisne. Được thành lập bởi người Gauls, Reims đã trở thành một thành phố lớn trong Đế chế La Mã (Tây La Mã/ Western Roman Empire, tồn tại 395 TCN đến năm 476/480).
Reims sau đó đã đóng một vai trò nổi bật trong lịch sử quân chủ Pháp với tư cách là địa điểm đăng quang truyền thống của các vị vua Pháp. Lễ Xức dầu đầu tiên cho vua Frankish Clovis I (King of the Franks, trị vì năm 509- 511, vị vua Pháp đầu tiên theo đạo Cơ đốc) diễn ra vào năm 496. Vì lý do này, Reims còn được gọi là "Thành phố đăng quang" (Coronation City).
Nằm trong vùng Grand Est, thuộc tỉnh Marne, Nhà thờ Đức Bà (Cathedral of Notre-Dame), Cung điện Tau (Palace of Tau) và Tu viện Saint-Rémi (Former Abbey of Saint-Rémi) tại thành phố Reims có mối liên hệ chặt chẽ với lịch sử của chế độ quân chủ Pháp và với lịch sử nước Pháp. 

Nhà thờ Đức Bà tại Reims là một kiệt tác của nghệ thuật Gothic. Công trình là bằng chứng cho sự vượt trội của kỹ thuật kiến ​​trúc mới trong thế kỷ 13 và đạt được sự kết hợp hài hòa giữa kiến ​​trúc với trang trí điêu khắc. 
Sự hoàn hảo về kiến ​​trúc và điêu khắc của Nhà thờ đã có ảnh hưởng sâu rộng đến nhiều công trình xây dựng sau này, đặc biệt là ở Đức. 
Không chỉ để trang trí, các tác phẩm điêu khắc của Nhà thờ Reims là một phần không thể thiếu trong cấu trúc kiến ​​trúc của tòa nhà. Phản ánh cả truyền thống của vùng Thủ đô của nước Pháp ( Île-de-France) và nghệ thuật ứng dụng (minor arts) vùng Champagne, những tác phẩm điêu khắc này mang vẻ hoành tráng và duyên dáng, lấy cảm hứng từ nghệ thuật của những người thợ kim hoàn chế tác vàng, bạc. 
Khuôn mặt tươi cười của các bức tượng tại mặt tiền phía tây, sự tráng lệ của bức điêu khắc Lễ đăng quang Đức Trinh Nữ (phía trên cổng chính giữa) cũng như sự cao quý nghiêm trang bởi các nhân vật như nữ hoàng Elizabeth trong cảnh mô tả Lễ viếng đã trở nên nổi tiếng toàn cầu. Sự hài hòa cân đối ban đầu đã được bảo tồn, cũng như sự phong phú của đồ trang trí, chạm khắc và kính màu, một minh chứng rõ ràng cho 25 Lễ đăng quang hoàng gia đã diễn ra ở đó. 

Cung điện Tau liền kề với Nhà thờ, từng là nơi ở của tổng giám mục và chuẩn bị Lễ đăng quang. Nhà vua cầu nguyện trong Nhà nguyện Palatine, ngủ lại trong Cung điện và dự tiệc sau khi đăng quang trong sảnh tiệc. 
Nhà nguyện Palatine thế kỷ 13 xinh đẹp và Phòng tiệc thế kỷ 15 vẫn còn nguyên vẹn. Mặt tiền của Cung điện Tau tự hào có một kiểu thức của thế kỷ 17 tuyệt đẹp. Hiện tại đây có Bảo tàng de l'Oeuvre (Musée de l’Oeuvre), nơi trưng bày những vật báu và tác phẩm nghệ thuật liên quan đến Lễ đăng quang.  

Tu viện Hoàng gia Benedictine cổ xưa tại Saint-Rémi, được thành lập vào thế kỷ thứ 8, nổi bật với kiến ​​trúc mạnh mẽ của thế kỷ 18, với một Nhà chương chứa những tác phẩm điêu khắc tinh xảo theo phong cách La Mã.
Bên trong Tu viện, một nhà thờ hành hương được xây dựng bao quanh lăng mộ của Thánh Remi, là một ví dụ nổi bật về kiến ​​trúc thời Trung cổ. Đây là tòa nhà theo phong cách La Mã lớn nhất ở miền bắc nước Pháp trước khi được chuyển đổi với sự trang nhã ngoạn mục trong thời kỳ Gothic. Công trình liên quan chặt chẽ đến Nghi lễ đăng quang, từ lúc bắt đầu đến khi kết thúc. Phòng thánh Holy Ampulla hiện còn lưu giữ chiếc cốc chứa dầu thánh có từ Lễ rửa tội của vua Clovis, thực hiện bởi Giám mục Rémi và được sử dụng tiếp tục cho các Lễ đăng quang sau này. Tu viện hiện là một bảo tàng di sản và lịch sử của Reims và khu vực lân cận. 

Nhà thờ Đức Bà, Tu viện cổ Saint-Remi và Cung điện Tau, Reims, Marne, Pháp được UNESCO tôn vinh là Di sản thế giới (năm 1991) với tiêu chí: 

Tiêu chí (i): Nhà thờ Đức Bà tại Reims là một kiệt tác của nghệ thuật Gothic, một tuyệt tác về tài năng sáng tạo con người trong việc xử lý xuất sắc các kỹ thuật kiến ​​trúc mới của thế kỷ 13 và sự kết hợp hài hòa giữa kiến ​​trúc và trang trí điêu khắc.   

Tiêu chí (ii): Sự hoàn hảo về kiến ​​trúc và tác phẩm điêu khắc của những công trình tại đây đã có ảnh hưởng mạnh mẽ đến các tòa nhà sau này ở Châu Âu. 

Tiêu chí (vi): Nhà thờ, Cung điện tổng giám mục và Tu viện cổ Saint-Rémi có liên quan trực tiếp đến lịch sử của chế độ quân chủ Pháp và do đó là lịch sử của nước Pháp. Những địa điểm liên quan đến Lễ đăng quang này gợi lại sự cân bằng giữa cơ quan công quyền và tổ chức tôn giáo đã khiến hoàng gia Pháp trở thành một hình mẫu chính trị khắp châu Âu. 

Phạm vi Di sản Nhà thờ Đức Bà, Tu viện cổ Saint-Remi và Cung điện Tau, Reims, Marne, Pháp Pháp 

Nhà thờ Đức Bà
Nhà thờ Đức Bà tại Reims (Cathedral of Our Lady of Reims/ Cathédrale Notre-Dame de Reims) là một Nhà thờ Công giáo La Mã ở thành phố cùng tên, tòa giám mục của Tổng giáo phận Reims. Di sản có diện tích 2,14ha.
Nhà thờ được dành riêng cho Đức Trinh Nữ Maria và là địa điểm truyền thống cho Lễ đăng quang của các vị vua Pháp.
Nhà thờ Đức Bà tại Reims do giám mục Nicasius (mất năm 407) thành lập vào đầu thế kỷ thứ 5. 
Frankish Clovis I (King of the Franks, trị vì năm 509- 511, vị vua Pháp đầu tiên theo đạo Cơ đốc) đã được rửa tội tại đây bởi Saint Remigius, giám mục của Reims. Từ đây, Nhà thờ Đức Bà tại Reims trở thành địa điểm thường xuyên tổ chức Lễ đăng quang của quốc vương Pháp. Có tới 25 Lễ đăng quang diễn ra ở Reims.

Nhà thờ trải qua nhiều giai đoạn cải tạo, nâng cấp và mở rộng.
Nhà thờ Reims hiện tại được xây dựng bắt đầu vào thế kỷ 13 và kết thúc vào thế kỷ 14, để thay thế một nhà thờ trước đó bị hỏa hoạn phá hủy vào năm 1210. Nhà thờ Đức Bà tại Reims là một ví dụ nổi bật về kiến ​​trúc High Gothic và là một trong những nhà thờ đẹp nhất ở Pháp. Công trình được trùng tu vào thế kỷ 18, 19; bị hư hại trong Thế chiến thứ I và được khôi phục lại sau đó vào năm 1938.
Nhà thờ Reims đặc biệt được biết đến là một trong những công trình tôn giáo trên thế giới có số lượng tượng lớn nhất, khoảng pho 2300 tượng.  
Bắt đầu từ năm 1967, nhiều bức tượng từ bên ngoài, chẳng hạn như Thiên thần mỉm cười (Smiling Angel), đã được chuyển vào bên trong Cung điện Tau để bảo vệ và thay thế bằng các bản sao. 
Có nhiều kiến trúc sư tham gia thiết kế và cải tạo công trình. 

Bức tranh Lễ đăng quang của Louis XV (vua Pháp, trị vì năm 1715- 1774) tại Nhà thờ Đức Bà Reims của Pierre-Denis Martin (họa sĩ người Pháp, năm 1663 – 1742), vẽ năm 1724


Tổng mặt bằng Nhà thờ Đức Bà tại Reims, Pháp 


Sơ đồ mặt bằng Nhà thờ Đức Bà tại Reims, Pháp 

Nhà thờ Đức Bà tại Reims có bố cục theo hướng chếch đông – tây. Lối vào chính từ phía tây. 

Bố cục mặt bằng
Nhà thờ Đức Bà tại Reims có bố cục mặt bằng của một nhà thờ theo phong cách Gothic.

Tiền phòng (Ante- Room): Được phân định bởi các khối trụ tường lớn tạo thành 3 nhịp nhà, gắn liền với 3 cửa ra vào (Doorway /Eintrance, hình vẽ ký hiệu 2, 3, 4) tại mặt tiền phía tây và lối lên tháp (Entrance to Tower, hình vẽ ký hiệu 6). Hai đầu của Gian Tiền phòng là Tháp chuông (Tower, hình vẽ ký hiệu 1 và 5). 

Gian Hội trường (Nave): Được phân định bởi các hàng cột tạo thành 3 nhịp nhà với 8 bước cột. Nhịp giữa rộng, hai nhịp hai bên hẹp. Tường phía ngoài tại phía bắc và nam Gian giữa được gia cố bởi những trụ tường lớn (Buttess Pies), tạo thành hệ khung sườn (Flying Buttress) để nhận tải trọng xiên từ mái vòm và chuyển thành tải trọng đứng truyền xuống móng. Qua đó cho phép các bức tường bao che mỏng hơn và không gian rộng hơn để bố trí cửa sổ. Bên trong phòng, các cột có tiết diện hình chữ thập.
Gian Hội trường cũng như Gian Tiền phòng được bao phủ bởi các khối vòm 4 cánh.   

Gian ngang (Transept, hình vẽ ký hiệu 8 và 9): Giao với Gian Hội trường tạo thành khối nhà hình chữ thập (Crossing, hình vẽ ký hiệu 7), được nhấn mạnh bởi 4 khối trụ cột lớn và là không gian lớn nhất trong Nhà thờ.
Phủ lên trên điểm giao là một mái vòm khổng lồ. Đầu gian ngang phía nam có một không gian chứa đồ tế lễ (Sacristy) và Phòng mang tên Window of the Wine – Makers. Gian ngang được dành riêng cho Lễ đăng quang của các vị vua Pháp. Đàn organ của Nhà thờ được đặt trên bức tường phía bắc của Gian ngang, ngay dưới Cửa sổ hoa hồng. 

Gian Hợp xướng (Choir) và Ban thờ: Nằm về phía đông của Gian Hội trường. Đây là không gian Thánh đường, nơi đặt Bàn thờ chính và là nơi theo truyền thống dành riêng cho các giáo sĩ. Bàn thờ chính được làm bằng đá cẩm thạch đỏ. Đây là bản sao Bàn thờ gốc được làm vào năm 1747 và bị phá hủy trong Chiến tranh Thế giới I. Không gian Thánh đường được bao quanh bởi một Hành lang dạng vòng cung (Ambulatory). 

Hậu đường (Apse): Nằm phía sau Hành lang (Ambulatory), gồm 5 không gian có mặt bằng hình móng ngựa, nơi bố trí các Nhà nguyện (Chapels). Nhà nguyện trung tâm có hệ thống cửa sổ mang tên Chagall Windows. 

Mặt tiền phía tây
Mặt tiền phía tây, lối vào Nhà thờ, được hoàn thành cùng một thời điểm, tạo cho nó một phong cách thống nhất khác thường. Mặt tiền có một hệ thống điêu khắc phức tạp như một cuốn sách minh họa cho các thông điệp của Kinh thánh. Theo chiều cao, mặt tiền phía tây Nhà thờ Đức Bà tại Reims chia thành 3 tầng: 

Tầng 1 của Mặt tiền phía tây là 3 vòm cổng, phù hợp với 3 nhịp bên trong của Nhà thờ, gồm:
Cổng phía bắc (North Doorway) được trang trí bởi các bức tượng mô tả Sự đóng đinh của Chúa Kitô (Crucifixion of Jesus), Sự phục sinh (Resurrection) và Sự thăng thiên của Chúa lên trời (Ascension of Jesus). Ngoài ra tại đây còn có các tác phẩm điêu khắc miêu tả những vị thánh như Reims, Thiên thần mỉm cười (Smiling Angel), Gabriel, Mary.
Cổng phía nam (South Doorway) được trang trí bởi các bức tượng mô tả Sự phán xét cuối cùng (Last Judgment) và Ngày tận thế (hay sách Khải Huyền/ Book of Revelation với tượng Chúa Kitô và những vị thiên thần. 
Cổng chính giữa (Main Doorway) dành cho Đức Trinh Nữ Maria, người bảo trợ của nhà thờ. Đức Mẹ Maria cũng là nhân vật trên cột tượng chính giữa cửa. 
Cả ba cổng này đều là vòm nhọn với nhiều trang trí phức tạp tại trụ tường (Portals), phía trên cửa và viền của vòm nhọn trên cửa. 
Phía trên của 3 cửa là cửa kính tròn có các đường gờ trang trí. 


Phối cảnh mặt tiền phía tây, Nhà thờ Đức Bà tại Reims, Pháp; Bên phải ảnh là Cung điện Tau

Mặt tiền phía tây, Nhà thờ Đức Bà tại Reims, Pháp


Trang trí cổng phía bắc, tượng Thiên thần mỉm cười bên cạnh Đức mẹ Maria, Mặt tiền phía tây, Nhà thờ Đức Bà tại Reims, Pháp

Trang trí cổng phía nam, tượng Simon, John the Baptist và Isaiah, Mặt tiền phía tây, Nhà thờ Đức Bà tại Reims, Pháp

Trang trí cổng trung tâm mang tên Vương miện của Đức mẹ Maria, Mặt tiền phía tây, Nhà thờ Đức Bà tại Reims, Pháp 

Tầng 2 của Mặt tiền phía tây là hệ thống cửa, được phân định bởi các trụ tường có trang trí. Chính giữa là cửa có trang trí hoa hồng (Rose Window). Hai bên là cửa đôi, hẹp, phía trên trang trí tháp nhọn.

Tầng 3 của Mặt tiền phía tây là hệ thống các ô trang trí. Trong mỗi ô là mỗi bức tượng, bao gồm 56 bức tượng cao 4,5 mét, trong đó có tượng Clovis I (vị vua Cơ đốc giáo đầu tiên của người Frank) ở trung tâm, Clotilde (nữ hoàng Pháp, năm 474 – 545) ở bên phải và Thánh Remigius ở bên trái.  

Các bức tượng miêu tả các vị thánh và vua tại mặt tiền phía tây, Nhà thờ Đức Bà tại Reims, Pháp 

Tại hai gian bên của mặt tiền phía tây nhô lên hai tháp chuông: Tháp phía bắc (North Tower) và Tháp phía nam (South Tower). Ban đầu, hai tháp được dự kiến cao gấp 3 lần so với Gian giữa, song không thực hiện được.
Bề mặt hai tháp trang trí phức tạp với các cửa vòm nhọn. Tháp phía tây nam chứa hai quả chuông lớn. Một quả có đường kính 2,46m, nặng 10 tấn, được dựng vào năm 1570; một quả đường kính 2,2m, nặng 7 tấn, được dựng vào năm 1849.
Hai tháp chuông (cùng với tháp vòm lớn phía trên Gian Hợp xướng) tạo nên diện mạo chính của Nhà thờ. 


Trang trí hai Tháp chuông tại mặt tiền phía tây, Nhà thờ Đức Bà tại Reims, Pháp 


Trang trí tại Tháp phía bắc, Nhà thờ Đức Bà tại Reims, Pháp 


Trang trí tại Tháp phía nam, Nhà thờ Đức Bà tại Reims, Pháp 

Mặt tiền phía đông
Mặt tiền phía đông của Nhà thờ Đức Bà thể hiện tháp mái tròn kết thúc của Gian Hợp xướng nhô lên cao; trên đỉnh là một ngọn tháp nhọn (Flèche) bằng gỗ bọc chì, cao khoảng 18m, được xây dựng lại vào thế kỷ 15 và vào những năm 1920.
Tháp mái Gian Hợp xướng được bao quanh bởi 5 mái thấp, hình lục giác của Nhà nguyện (Chapels) tại Hậu đường (Apse).
Phân chia 5 khối mái của Nhà nguyện là hệ khung sườn (Flying Buttress) bằng đá để nhận tải trọng xiên từ mái vòm của Gian Hợp xướng chuyển thành tải trọng đứng truyền xuống móng thông qua các trụ tường lớn (Buttess Pies). Các trụ tường được bố trí nhô cao tạo thành các tháp nhọn trang trí.
Mặt tiền phía đông, ngoài các mái vòm, hệ khung sườn và tháp nhọn còn có rất nhiều tượng trang trí. Phần lớn tác phẩm điêu khắc đã được bổ sung vào thế kỷ 19 bởi Viollet-le-Duc (kiến trúc sư người Pháp, năm 1814- 1879). 

Phối cảnh mặt tiền phía đông, Nhà thờ Đức Bà tại Reims, Pháp; thể hiện Hệ khung sườn (Flying Buttress) và các tháp trụ tường nhô cao để trang trí.

Khung trụ tường tại mặt tiền phía đông, Nhà thờ Đức Bà tại Reims, Pháp 

Mặt tiền phía bắc
Mặt tiền phía bắc Nhà thờ Đức Bà được giới hạn bởi các chi tiết của Mặt tiền phía tây và Mặt tiền phía đông, thể hiện chủ yếu tại Gian Hội trường và Gian ngang.
Tại đầu Gian ngang có 3 cổng ra vào, tương tự như Mặt tiền phía tây, song quy mô nhỏ hơn. Cổng ra vào được bao quanh bởi các tác phẩm điêu khắc, dành riêng cho Đức Trinh Nữ Maria (trái); Các vị thánh Kitô giáo (giữa) và Sự phán xét cuối cùng (Last Judgment, phải). Phía trên cổng là 3 cửa sổ hoa hồng nhỏ và 1 cửa sổ hoa hồng lớn. Cửa sổ hoa hồng phía bắc là một trong những ví dụ sớm nhất về việc sử dụng các gờ trang trí bằng đá mỏng (Tracery) phân chia các ô kính màu với 12 gờ đá tỏa ra từ một điểm trung tâm. Chi tiết này đã trở thành một đặc điểm chính của kiến ​​trúc Gothic Rayonnant (kiến trúc Gothic Pháp, giai đoạn từ giữa thế kỷ 13 – 14).
Gian Hội trường tại Mặt tiền phía bắc được nhấn mạnh bởi hai khối: 
Khối của Nhịp giữa nhô cao với tường là các cửa sổ dạng cửa đôi. Mái của Khối nhịp giữa dạng mái dốc. Diềm mái dốc có một hàng lan can. 
Khối của Nhịp bên thấp với tường cũng là các cửa sổ dạng cửa đôi, được phân chia bởi 11 trụ tường tại các bước gian Hội trường. Những trụ tường này nhận tải trọng xiên của mái vòm thông qua hệ khung sườn (Flying Buttress) để truyền xuống móng. Hệ khung sườn và các trụ tường, theo chiều cao, được trang trí thành các lớp. Lớp trụ dưới cùng dật bậc, thu nhỏ dần lên trên. Lớp trụ phía trên được trang trí với các cột, tượng của các vị vua và tháp nhọn kiểu Gothic muộn. Mái của Khối nhịp bên dạng mái dốc. 

Phối cảnh Mặt tiền phía bắc, Nhà thờ Đức Bà tại Reims, Pháp

Cổng chính tại Gian ngang, Mặt tiền phía bắc, Nhà thờ Đức Bà tại Reims, Pháp

Trụ tường và hệ sườn tường với các trang trí tại Mặt tiền phía bắc, Nhà thờ Đức Bà tại Reims, Pháp

Mặt tiền phía nam
Mặt tiền phía nam Nhà thờ Đức Bà được giới hạn bởi các chi tiết của Mặt tiền phía tây và Mặt tiền phía đông, thể hiện chủ yếu tại Gian Hội trường và Gian ngang.
Mặt tiền phía nam có hình thức tương tự như Mặt tiền phía bắc, chỉ khác biệt tại cổng vào của Gian ngang với các cửa ra vào không phải dạng vòm nhọn mà là dạng vòm tròn. Ngay phía trên cổng chính có một hàng 3 cửa sổ hoa hồng nhỏ; phía trên là 1 cửa sổ hoa hồng lớn.    

Phối cảnh Mặt tiền phía nam, Nhà thờ Đức Bà tại Reims, Pháp

Cổng chính tại Gian ngang, Mặt tiền phía nam, Nhà thờ Đức Bà tại Reims, Pháp

Nội thất
Nội thất bên trong Nhà thờ Đức Bà tạo nên sự choáng ngợp bởi sự đồ sộ của không gian và sự thu hút bởi các chi tiết. Những chi tiết nổi bật của Nội thất gồm: 
Cửa sổ Hoa hồng được chiếu sáng bởi nhiều cửa kính màu đóng góp vào nội thất của Gian Tiền phòng (phía tây) và Gian ngang (phía bắc và nam).
Các cửa số kép dọc theo nhịp bên của Gian Hội trường. Một số cửa hiện là cửa nguyên bản từ thế kỷ 13.
Bên trong Nhà thờ có nhiều bức tường với các bức điêu khắc và tượng trang trí, miêu tả những vị thánh liên quan đến Kinh thánh. Ví dụ như Ngày tận thế (Apocalypse); Lễ rửa tội của Chúa Kitô bởi John the Baptist (nhà truyền giáo người Do thái, thế kỷ 1 TCN – năm 30 sau Công nguyên); Lễ rửa tội của vua Clovis bởi Thánh Remigius; Vị thánh địa phương như Saint Nicasius (Giám mục của Reims, mất năm 407/451, người thành lập Nhà thờ Reims đầu tiên); Tượng các vị thánh như John the Baptist; Isaiah (nhà tiên tri người Do thái ở thế kỷ 8 TCN) và David (vua Do Thái, trị vì năm 1010 – 970 TCN)... 

Điêu khắc và Cửa sổ Hoa hồng trên bức tường phía tây, Nhà thờ Đức Bà tại Reims, Pháp


Tượng Thánh John the Baptist, Isaiah và David, mặt sau của bức tường tại Mặt tiền phía tây, Nhà thờ Đức Bà tại Reims, Pháp

Cửa sổ kính màu (thế kỷ 13) tại bức tường phía bắc, Nhà thờ Đức Bà tại Reims, Pháp

Nội thất gian Hội trường, nhìn về phía đông, Gian Hợp xướng, Nhà thờ Đức Bà tại Reims, Pháp 

Các cột bên trong Nhà thờ là một nhóm cột tròn gắn với nhau. Trên đỉnh cột là trang trí mô phỏng theo các mảng lá cây. Các cột này đỡ vòm của Nhịp giữa cao đến 38m.
Ngăn cách giữa Gian giữa và Ban thờ là một bức bình phong hoành tráng (Jubé). 

Đầu của các nhóm cột, được mô phỏng theo lá của cây sung dâu (Acer pseudoplatanus), Nhà thờ Đức Bà tại Reims, Pháp

Sưu tập nghệ thuật của Nhà thờ Đức Bà bao gồm một bộ sưu tập thảm trang trí rất đẹp, trước đây được treo trong Gian Hợp xướng của Nhà thờ và hiện được trưng bày ở các lối đi của Nhà thờ vào mùa hè và trong Cung điện Tàu vào thời gian còn lại của năm. Tại đây có một tấm thảm trang trí, được làm ở Flanders (Bỉ) vào thế kỷ 16, miêu tả những cảnh trong cuộc đời của vị vua Clovis và tấm thảm được sản xuất tại địa phương vào thế kỷ 16, miêu tả cuộc đời của Đức Trinh Nữ…
Kho Lễ vật của Nhà thờ chứa một bộ sưu tập đồ vật quý giá, đặc biệt là những hộp thánh tích, một trong số đó đã được sử dụng trong Lễ đăng quang hoặc được các quốc vương Pháp tặng vào thời điểm họ đăng quang. Trong đó có chiếc cốc đựng nước Thánh được sử dụng trong Lễ đăng quang của vua Clovis và được sử dụng trong các Lễ đăng quang sau này. 
Đàn organ của Nhà thờ được đặt trên bức tường phía bắc của Gian ngang, bên dưới Cửa sổ Hoa hồng; được bao bọc bởi một tác phẩm điêu khắc Chúa Kitô đang ban phước lành và 2 thiên thần đang chơi kèn. Đàn organ ban đầu có niên đại từ thế kỷ 15 nhưng đã bị phá hủy phần lớn bởi trận hỏa hoạn năm 1481 và được dựng lại vào năm 1487. Đàn bị hư hại trong Chiến tranh Thế giới I và đã được dựng lại vào năm 1938. Đây là cây đàn lớn thứ năm ở Pháp. Vào năm 1927, một chiếc đàn organ nhỏ hơn được lắp đặt bổ sung trong Gian Hợp xướng. 

Đàn organ chính tại phía bắc của Gian ngang, Nhà thờ Đức Bà tại Reims, Pháp


Nội thất Nhà nguyện phía sau Ban thờ, Nhà thờ Đức Bà tại Reims, Pháp

Tu viện Saint-Remi
Tu viện Saint-Remi (Former Abbey of Saint-Rémi/) nằm tại phía nam Nhà thờ Đức Bà tại Reims. Di sản cùng với Cung điện Tau có tổng diện tích 2,02ha. 
Tu viện Saint-Remi ban đầu là một nhà nguyện nhỏ có từ thế kỷ thứ 6 dành riêng cho Thánh Christopher. 
Tu viện được xây dựng từ năm 1005 đến 1049 (dành cho tu viện Benedictine) trên địa điểm của một nhà nguyện Carolingian thế kỷ thứ 8. Tu viện Saint-Remi là một quần thể gồm khối nhà thờ và khối tu viện.

Sơ đồ tổng mặt bằng Tu viện Saint-Remi, Reims, Pháp 

Nhà thờ của Tu viện Saint-Remi
Nổi bật của Di sản là Nhà thờ của Tu viện (Basilique Saint-Rémi). Đây là một di tích thời kỳ đầu của kiến trúc La Mã (Romanesque architecture), là một trong những nhà thờ La Mã lớn nhất ở miền bắc nước Pháp. Mặc dù có những bổ sung sau này, làm bên ngoài Nhà thờ mang phong cách Gothic, nhưng tại bên trong các yếu tố của cấu trúc Romanesque vẫn còn nguyên bản. 
Nhà thờ có kiến trúc đặc sắc này còn được gọi là Tiểu vương cung thánh đường (Basilica minor, khác biệt với 4 Vương cung thánh đường do Tòa thánh công nhận tại Rome, Ý: Nhà thờ Thánh John ở Lateran/ Basilique Saint Jean de Latran; Nhà thờ Thánh Peter/ Basilique Saint Pierre; Nhà thờ Thánh Paul Ngoại thành/ Basilique Saint Paul hors les Murs; Nhà thờ Sainte Marie Majeure/ Basilique Sainte Marie Majeure).
Công trình có niên đại từ thế kỷ 11, 12, 13 và 15; được thánh hiến vào năm 1049.
Gian Hội trường hay Gian giữa được xây dựng vào thế kỷ 11, theo phong cách Romanesque, là lâu đời nhất; Mặt tiền tại Gian ngang phía nam là gần đây nhất.
Hầu hết việc xây dựng nhà thờ được hoàn thành vào thế kỷ 11, những phần bổ sung được thực hiện sau đó theo phong cách Gothics.
Nhà thờ được cải tạo vào vào thế kỷ 17, 19; bị tàn phá nặng nề trong Thế chiến I và sau đó đã được trùng tu lại.
Nhà thờ có lăng mộ của Thánh Rémi (năm 440-533), người đã biến Nhà thờ này thành Tiểu Vương cung thánh đường tôn kính từ thế kỷ thứ 8. Ngoài ra, tại đây còn nơi chôn cất của một số nhân vật hoàng gia và giám mục. 

Phối cảnh góc tây nam Nhà thờ của Tu viện Saint-Remi, Reims, Pháp


Mặt đứng phía tây Nhà thờ của Tu viện Saint-Remi, Reims, Pháp

Phối cảnh góc đông nam Nhà thờ của Tu viện Saint-Remi, Reims, Pháp

Phối cảnh góc đông bắc Nhà thờ của Tu viện Saint-Remi, Reims, Pháp

Phối cảnh góc tây bắc Nhà thờ của Tu viện Saint-Remi, Reims, Pháp

Sơ đồ mặt cắt Nhà thờ của Tu viện Saint-Remi, Reims, Pháp; tài liệu của Leblan, bản khắc của Jean-Joseph Sulpis

Sơ đồ mặt bằng Nhà thờ của Tu viện Saint-Remi, Reims, Pháp 

Nhà thờ tại Tu viện Saint-Remi có bố cục theo hướng đông – tây. Lối vào chính từ phía tây. 

Tiền phòng (Ante- Room): Được phân định bởi các khối trụ tường lớn tạo thành 3 nhịp nhà, gắn liền với 3 cửa ra vào (Doorway /Eintrance) tại mặt tiền phía tây.
Mặt tiền phía tây, theo chiều cao được chia thành 3 tầng:
Tầng 1 của Mặt tiền là 3 cổng ra vào, phù hợp với 3 nhịp bên trong nhà. Tại khu vực nhịp giữa gồm 1 cổng chính dạng vòm và 2 cửa sổ vòm hai bên. Hai nhịp bên, gồm 1 cửa vòm ra vào và phần thân Tháp chuông.
Tầng 2 của Mặt tiền là 5 cửa sổ vòm.
Tầng 3 của Mặt tiền là khối mái nhô cao của nhịp giữa, được nhấn mạnh bởi các cửa sổ tròn với những đường gờ trang trí; hai bên là các cửa sổ hẹp. Trên cùng là mái tam giác của đầu hồi. Chính giữa trang trí 3 cửa tròn. Mái dốc có đường diềm trang trí.
Hai đầu của Gian Tiền phòng là Tháp chuông (Tower) với cửa vòm tại phần thân và có 5 mái nhọn; 4 góc là mái nhọn nhỏ và trung tâm là một mái nhọn lớn. 

Gian Hội trường (Nave) hay Gian giữa: Được phân định bởi các hàng cột tạo thành 3 nhịp nhà với 10 bước cột. Nhịp giữa rộng, hai nhịp hai bên hẹp. Bên trong phòng, cột có tiết diện hình chữ thập. Gian Hội trường cũng như Gian Tiền phòng được bao phủ bởi các khối vòm 4 cánh. Gian Hội trường có từ thế kỷ 11, được chiếu sáng bằng các cửa sổ kính màu có từ thế kỷ 12. Những cửa kính màu này mang đến cho không gian nội thất không khí ấm áp và thanh tao.
Tường phía ngoài tại phía bắc và nam Gian giữa được gia cố bởi các trụ tường, tạo thành hệ khung sườn (Flying Buttress) tương tự như tại Nhà thờ Đức Bà Reims. Tường của khối gian bên và gian giữa trang trí đơn giản, gồm 2 của sổ vòm trong mỗi bước cột. 

Gian Hội trường giao với Gian ngang (Transept): Tạo thành khối nhà hình chữ thập (Crossing), được nhấn mạnh bởi 4 khối trụ tường lớn và là không gian lớn nhất trong Nhà thờ. Gian ngang có cấu trúc xây dựng dạng 3 nhịp, tương tự như Hội trường, nhịp giữa rộng và cao, nhịp hai bên nhỏ và thấp. Gian ngang và Gian Hội trường theo phong cách Gothic.
Mặt tiền của Gian ngang phía nam trang trí theo dạng tường đầu hồi, chỉ có một cửa ra vào tại nhịp giữa dạng vòm có nhiều trang trí. Phía trên cửa ra vào có một cửa sổ lớn dạng vòm.
Mặt tiền của Gian ngang phía bắc bị che khuất bởi khối nhà của Tu viện. 

Gian Hợp xướng (Choir) và Ban thờ: Nằm về phía đông của Gian Hội trường. Đây cũng là không gian Thánh đường, nơi đặt Bàn thờ chính và là nơi theo truyền thống dành riêng cho các giáo sĩ. Trung tâm của Gian Hợp xướng là Lăng mộ Thánh Rémi. Không gian Thánh đường được bao quanh bởi một Hành lang dạng vòng cung (Ambulatory).

Hậu đường (Apse): Nằm phía sau Hành lang (Ambulatory), gồm 5 không gian có mặt bằng hình móng ngựa, nơi bố trí các Nhà nguyện (Chapels). Nhà nguyện trung tâm nhô ra hẳn so với 4 Nhà nguyện hai bên. Theo chiều cao, Khối Hậu đường phân thành 3 tầng:
Tầng 1 thấp nhất là khối Nhà nguyện.
Tầng 2 là khối Hành lang dạng vòng cung (Ambulatory), có chiều cao tương đương với gian bên.
Tầng 3 là khối gian giữa, với mái dốc nhô cao hẳn lên phía trên.
Kết nối 3 tầng tại Hậu đường là hệ khung sườn (Flying Buttress) với các trụ tường và thanh xiên ngang. Hệ khung này không có các trang trí như Nhà thờ Đức Bà Reims. 

Nội thất Gian Hội trường, Nhà thờ của Tu viện Saint-Remi, Reims, Pháp

Nội thất Ban thờ, Nhà thờ của Tu viện Saint-Remi, Reims, Pháp

Lăng mộ Thánh Rémi tại Hậu đường, Nhà thờ của Tu viện Saint-Remi, Reims, Pháp 

Không gian Gian Hợp xướng và các Nhà nguyện xung quanh thể hiện phong cách Gothic thời kỳ đầu, thế kỷ 12 và 13, truyền cảm hứng cho sự thờ phụng.
Tòa nhà bị phá hủy trong Chiến tranh Thế giới I và phải mất nhiều năm sau đó để sửa chữa.
Ngày nay, Basilique Saint-Rémi mở cửa cho công chúng tham quan và đôi khi được sử dụng làm nơi tổ chức các buổi hòa nhạc. Một phần Tu viện trở thành Bảo tàng Khảo cổ học và Nghệ thuật tại Reims (Musée Saint-Remi). 

Bên trong Bảo tàng Khảo cổ học và Nghệ thuật tại Reims, Pháp 

Tu viện Saint-Remi
Tu viện Saint-Remi nằm tại phía bắc của Nhà thờ Tu viện, bao gồm các dãy nhà 1 tầng bao quanh 2 sân trong. Một sân trong kín nằm tại phía bắc của Nhà thờ và một sân trong hở (dạng chữ U) nằm tại phía tây bắc của Nhà thờ. Các công trình của Tu viện cao 2 tầng, có hành lang bao quanh. Sân trong kín bố trí vườn hoa và một đài  phun nước tại chính giữa.
Bên trong các tòa nhà còn lưu giữ được các di tích của Tu viện cũ từ thế kỷ 12 và 13. 

Phối cảnh sân trong Tu viện Saint-Remi, Pháp 

Cung điện Tau
Cung điện Tau (Palace of Tau/ Palais de Tay) nằm tại phía nam Nhà thờ Đức Bà Reims.
Cung điện là nơi ở của Tổng giám mục và cũng là nơi tổ chức tiệc chiêu đãi các vị vua mới của Pháp sau khi họ đăng quang. Hiện tại, Cung điện cũng là nơi lưu giữ những bức tượng của Nhà thờ Đức Bà tại Reims và những tấm thảm mô tả câu chuyện về vua Clovis.
Ban đầu, đây là một biệt thự theo văn hóa Gallo-La Mã (Gallo-Roman culture) vào thế kỷ 6,7 sau đó trở thành cung điện thời triều đại Carolingian (Carolingian Dynasty, tồn tại thế kỷ 7 – 12). Việc sử dụng tên đầu tiên được ghi lại vào năm 1131 và bắt nguồn từ sơ đồ của tòa nhà, giống với chữ cái Τ (tau, trong bảng chữ cái Hy Lạp ). 
Hầu hết tòa nhà ban đầu đã biến mất, phần lâu đời nhất còn lưu lại là nhà nguyện, từ năm 1207.
Cung điện được xây dựng lại phần lớn theo phong cách Gothic từ năm 1498 - 1509, và được sửa đổi theo phong cách Baroque hiện tại từ năm 1671 - 1710, bởi Jules Hardouin-Mansart (kiến trúc sư người Pháp, năm 1646- 1708) và Robert de Cotte (kiến trúc sư người Pháp, năm 1656- 1735).
Công trình bị hư hại do hỏa hoạn vào năm 1914 và không được sửa chữa cho đến sau Chiến tranh thế giới II. 
Ngày nay, Công trình là nơi tổ chức các sự kiện văn hóa cho thành phố Reims.

Sơ đồ mặt bằng Cung điện Tau, Reims, Pháp 

Cung điện Tau hiện là một quần thể công trình bao quanh một Sân trong (Cour Extérieure, hình vẽ ký hiệu 1) và Sân ngoài, giới hạn bởi công trình, tường bao và cổng.
Cung điện Tau gồm các khối công trình: 

Khối Nhà nguyện của Cung điện (Chapelle Palatine): Nằm kề liền Nhà thờ Đức Bà Reims, chạy theo hướng đông – tây, được xây dựng theo phong cách High Gothic. Công trình cao 2 tầng, mặt bằng hình chữ nhật với đầu hướng đông tròn như Gian Hậu đường của Nhà thờ Đức Bà Reims. Tầng dưới là Nhà nguyện Hạ (Chapelle Basse, hình vẽ ký hiệu 3) và tầng trên là Nhà nguyện Cung điện (Chapelle Palatine, hình vẽ ký hiệu 5). Khối công trình được nhấn mạnh bởi các trụ tường dật bậc, cửa sổ hình vòm nhọn cao với trang trí thanh nhã hơn so với Nhà thờ Đức Bà Reims. Bên trong Nhà nguyện Cung điện, được xây dựng từ thế kỷ 13, có một kho báu chứa những vật phẩm đáng chú ý, bao gồm lá bùa hộ mệnh của Charlemagne (vua Pháp, trị vì năm 768- 814) và chén thánh của Thánh Rémi từ thế kỷ 12. Kề liền lối vào Nhà nguyện Cung điện là Kho bạc của Nhà thờ (Tré sor de la Cathédrale, hình vẽ ký hiệu 6). 

Khối Hội trường: Nằm kề liền Nhà thờ Đức Bà Reims, chạy theo hướng đông – tây; cao 2 tầng. Phòng dưới có tên Salle Basse (hình vẽ ký hiệu 2) và Phòng trên là Hội trường (Salle du Festin, hình vẽ ký hiệu 4). Đây là phòng tiệc sử dụng sau Lễ đăng quang. Bữa tiệc đăng quang đầu tiên được tổ chức vào năm 990 và lần gần đây nhất là vào năm 1825. Căn phòng hiện đang lưu giữ những tấm thảm tuyệt đẹp mô tả cuộc đời của vua Clovis, được làm từ thế kỷ 15. 

Đối diện với Phòng Hội trường là Phòng dành riêng cho Lễ đăng quang của vua Charles X (Salle Consacrée au Sacre de Charles X, hình vẽ ký hiệu 7). Kề liền là Tiền sảnh (Antichambre, hình vẽ ký hiệu 8). Từ Tiền sảnh đi tới các không gian dạng xuyên phòng: Phòng Người khổng lồ (Salle du Goliath, hình vẽ ký hiệu 9); Phòng Điêu khắc nhỏ (Salle des Petites Sculptures, hình vẽ ký hiệu 10) và Phòng Đăng quang của Đức Trinh nữ (Salle du Couronnement de la Vierge, hình vẽ ký hiệu 11)…

Ngoài ra tại đây còn có một số căn hộ, nơi dành riêng cho Hoàng gia ở trong thời gian làm Lễ đăng quang. 

Cổng vào Sân phía ngoài Cung điện Tau, Reims, Pháp

Phối cảnh phía đông Cung điện Tau, Reims, Pháp; bên phải ảnh, phía sau là Nhà thờ Đức Bà


Tầng dưới Hội trường, Cung điện Tau, Reims, Pháp

Nội thất Hội trường, Cung điện Tau, Reims, Pháp 

Tấm thảm Cuộc đời Đức Trinh nữ, Thế kỷ 16, Cung điện Tau, Reims, Pháp 

Chén Đăng quang, còn được gọi là Chén Thánh Remigius, Thế kỷ 12, Cung điện Tau, Reims, Pháp

Di sản Nhà thờ Đức Bà, Tu viện Saint-Remi và Cung điện Tau tại Reims, Marne, Pháp là một phần lịch sử của chế độ quân chủ Pháp và lịch sử nước Pháp; có ảnh hưởng sâu rộng đến nhiều công trình kiến trúc tôn giáo và dinh thự cũng như nghệ thuật điêu khắc và trang trí sau này. 

Đặng Tú, Bộ môn KTCN, ĐHXD
Nguồn:
https://whc.unesco.org/en/list/601/
https://en.wikipedia.org/wiki/France
https://en.wikipedia.org/wiki/Clovis_I
https://en.wikipedia.org/wiki/Reims
https://en.wikipedia.org/wiki/Reims_Cathedral
https://en.wikipedia.org/wiki/Basilica_of_Saint-Remi
https://fr.wikipedia.org/wiki/Basilique_Saint-Remi_de_Reims
https://journals.openedition.org/insitu/10974
https://en.wikipedia.org/wiki/Mus%C3%A9e_Saint-Remi
https://en.wikipedia.org/wiki/Palace_of_Tau
https://www.planetware.com/tourist-attractions-/reims-f-champ-rei.htm
https://www.palais-du-tau.fr/view/pdf/3842069 

Danh sách và bài viết về Di sản thế giới tại châu Á và châu Đại Dương     

Danh sách và bài viết về Di sản thế giới tại châu Âu

Danh sách và bài viết  về Di sản thế giới tại châu Mỹ           

Danh sách và bài viết về Di sản thế giới tại châu Phi