Thông tin chung:
Công trình: Cung điện và Công viên Versailles (Palace and Park of Versailles)
Địa điểm: Yvelines, Ile-de-France, Pháp (N48 48 18 E2 7 10)
Thiết kế kiến trúc:
Quy mô: Diện tích Di sản 1070ha; diện tích vùng đệm 9467ha.
Năm hoàn thành:
Giá trị: Di sản thế giới (1979; sửa đổi ranh giới năm 2007; hạng mục i, ii. vi)
Pháp (France) là một quốc gia có lãnh thổ chính nằm tại Tây Âu cùng một số vùng và lãnh thổ hải ngoại.
Pháp có tổng diện tích 643.801 km2, dân số gần 67,3 triệu người (năm 2018), thủ đô là thành phố Paris.
Trong thời đại đồ sắt (Iron Age), bắt đầu vào thế kỷ 12 trước Công nguyên (TCN), nước Pháp (không kể phần lãnh thổ hải ngoại) là nơi cư trú của bộ tộc người Gaulois, là nhóm các bộ tộc đa dạng ở châu Âu.
Người La Mã (Roma) thống trị khu vực từ năm 51 TCN đến năm 476 sau Công nguyên. Từ năm 476, người Frank thuộc nhóm bộ tộc Germain, sống tại hạ lưu và trung lưu sông Rhine đã chinh phục vùng đất, thành lập Vương quốc Pháp (Kingdom of Francia).
Pháp nổi lên thành một đế chế hùng mạnh tại châu Âu vào cuối thời Trung Cổ, thế kỷ 14 và 15. Việc giành thắng lợi trong cuộc Chiến tranh Trăm năm (1337-1453, giữa Anh và Pháp) giúp Pháp củng cố quốc gia và tập trung hóa chính trị.
Trong thời kỳ Phục Hưng (thế kỷ 15 đến 17) văn hóa Pháp phát triển mạnh mẽ và nước Pháp dần trở thành một trong những đế quốc thực dân toàn cầu (Grande France).
Dưới thời vua Louis XIV (trị vì 1643 – 1715, còn gọi là Louis the Great/ Louis Đại đế/Vua Mặt trời) Pháp trở thành thế lực chi phối văn hoá, chính trị và quân sự tại châu Âu.
Đến cuối thế kỷ 18, Cách mạng Pháp lật đổ chế độ quân chủ chuyên chế, lập nên một trong các nền cộng hoà sớm nhất trong lịch sử hiện đại. Bản Tuyên ngôn Nhân quyền và Dân quyền, nền tảng của cuộc Cách mạng và biểu thị ý thức hệ của nước Pháp thời bấy giờ vẫn tiếp tục là đức tin mãnh liệt cho đến ngày nay.
Trong thế kỷ 19, Hoàng đế Napoléon Bonaparte (trị vì năm 1804- 1814) lập ra Đệ Nhất Đế chế Pháp (First French Empire) và tiến hành các cuộc chiến tranh tại châu Âu. Sau khi Đế chế Pháp sụp đổ, Pháp trải qua giai đoạn các chính phủ kế tiếp nhau với đỉnh cao là thành lập Đệ Tam Cộng hòa Pháp (French Third Republic) vào năm 1870. Trong thế kỷ 19 – đầu thế kỷ 20, Pháp đã trở thành đế quốc thực dân lớn thứ 2 thế giới sau đế quốc Anh.
Nước Pháp là một bên tham chiến chính trong Chiến tranh thế giới thứ nhất, và giành được phần thắng. Trong Chiến tranh thế giới thứ hai, Pháp thuộc khối Đồng Minh, bị phe Trục (Đức, Ý, Nhật) chiếm đóng vào năm 1940 và được giải phóng vào năm 1944. Đệ Tứ Cộng hòa Pháp (French Fourth Republic) được thành lập năm 1946, song sau đó bị giải thể trong chiến tranh Algérie.vào năm 1958. Nền Đệ Ngũ cộng hoà (Fifth Republic) dưới quyền của tổng thống Charles de Gaulle (nhiệm kỳ năm 1959 – 1969) được thành lập vào năm 1958 và tồn tại cho đến ngày nay.
Hiện tại, Pháp được phân thành thành 18 vùng hành chính, gồm 13 vùng tại chính quốc và 5 vùng hải ngoại. Mỗi vùng chia thành 2 đến 18 tỉnh. Mỗi vùng hải ngoại tương đương 1 tỉnh.
Pháp thuộc nhóm Quốc gia phát triển và từ lâu đã có vị thế là một trung tâm của thế giới về nghệ thuật, khoa học và triết học, có số Di sản thế giới nhiều thứ 4 tại châu Âu (số liệu đến năm 2019: Ý 55 Di sản; Tây Ban Nha 48, Đức 46, Pháp 45).
Île-de-France là vùng thủ đô của nước Pháp, bao gồm 8 tỉnh: Essonne, Hauts-de-Seine, Paris, Seine-Saint-Denis, Seine-et-Marne, Val-de-Marne, Val-d'Oise và Yvelines.
Cung điện và Công viên Versailles nằm tại tỉnh Yvelines, vùng Île-de-France, phía tây nam Paris. Đây là vừa là nơi ở, vừa là nơi thực thi quyền lực của chế độ quân chủ Pháp, được khởi nguồn từ Vua Louis XIII (trị vì năm 1610 – 1643), hình thành bởi Vua Louis XIV (trị vì năm 1643- 1715) và tiếp nối bởi Vua Louis XV (trị vì năm 1715- 1774) đến Vua Louis XVI (trị vì năm 1774 – 1793).
Cung điện và Công viên Versailles không chỉ thể hiện quyền lực và tái tạo tự nhiên của nhà vua trong không gian hoàng gia mà còn là hình mẫu cho cả triều đình và thần dân của vương quốc trong việc tạo lập quyền lực và tái tạo tự nhiên theo hoàn cảnh không gian của riêng mình.
Cung điện và Công viên Versailles được xây dựng và tôn tạo bởi nhiều thế hệ các kiến trúc sư, nhà điêu khắc, họa sĩ, nhà trang trí và nghệ sĩ cảnh quan, đại diện cho châu Âu trong hơn một thế kỷ, là hình mẫu hoàn hảo của một nơi ở hoàng gia. Quy hoạch kiến trúc và bố cục cảnh quan hùng vĩ nơi đây tạo thành một sự cộng sinh chặt chẽ, làm nền cho sự lộng lẫy của đồ trang trí bên trong Cung điện.
Cung điện và Công viên Versailles là một quần thể gồm Cung điện, Lâu đài Trianon, các khu vườn cũng như một dải đất hẹp của hồ Grand Canal.
Cung điện và Công viên Versailles là kết quả của một thế kỷ rưỡi làm việc dưới sự chỉ đạo của các vị vua Pháp và được thực hiện bởi những nghệ sĩ vĩ đại nhất của Đế chế.
Dấu ấn đậm nét nhất của Quần thể được để lại bởi Louis XIV, người đã bắt đầu bằng việc mở rộng lâu đài nhỏ bằng gạch, đá với mái dốc nghiêng, do cha ông, Vua Louis XIII, xây dựng vào năm 1624.
Quần thể được bổ sung vào năm 1661 dưới sự chỉ đạo của Louis Le Vau (kiến trúc sư Baroque người Pháp, năm 1612- 1670; có đóng góp lớn cho phong cách Cổ điển Pháp thế kỷ 17).
Sau năm 1678, Versailles một lần nữa được mở rộng đáng kể và sửa đổi hoàn toàn bởi Jules Hardouin- Mansart (kiến trúc sư người Pháp, năm 1646 – 1708), người đã giới thiệu thành công một kiến trúc trang nhã, đồ sộ, đồng nhất và hùng vĩ, gắn liền với sự nghiệp của Louis XIV. Thư viện Gords (Galerie des Gords) nổi tiếng, nằm giữa Phòng Chiến tranh (Salon de la Guerre) và Phòng Hòa bình (Salon de la Paix) là kiệt tác của phong cách Tân cổ điển Pháp, còn được gọi là phong cách Louis XIV (Style Louis XIV). Phòng Orangerie và lâu đài Grand Trianon cũng là công trình của Jules Hardouin- Mansart. Ông còn là người xây dựng Nhà nguyện Hoàng gia (Royal Chapel) với sự trợ giúp của Robert de Cotte (kiến trúc sư người Pháp, năm 1656 – 1735).
Các tác phẩm sáng tạo tại Versailles trong thế kỷ 18 là một trong những sản phẩm hoàn hảo nhất và nổi tiếng nhất của phong cách Vua Louis XV (trị vì năm 1715- 1774) và Vua Louis XVI (trị vì năm 1774 – 1793): Lâu đài Petit Trianon, được thực hiện bởi Jacques-Ange Gabriel (kiến trúc sư người Pháp, năm 1689 – 1782; phong cách của ông là sự cân bằng cẩn thận giữa kiến trúc Baroque Pháp và chủ nghĩa Tân cổ điển Pháp); Trang trí các căn hộ của Vua Louis XV, được thực hiện bởi Jacques Verberckt (nhà điêu khắc, trang trí, thợ mộc người Pháp, năm 1704 – 1771, theo phong cách Rococo) và Jacques Rousseau (họa sĩ người Pháp, năm 1630 – 1693); Công trình Hameau of Marie-Antoinette, được thực hiện bởi Richard Mique (kiến trúc sư Tân cổ điển Pháp, năm 1728 – 1794).
Các khu vườn xung quanh Cung điện, hình thành trong quá trình xây dựng Quần thể, được định hình trước hết bởi André Le Nôtre (kiến trúc sư cảnh quan người Pháp, nhà làm vườn chính của Louis XIV, năm 1613- 1700).
Cung điện Versailles vào năm 1668 (tranh của Pierre Patel, họa sĩ người Pháp, năm 1605 – 1676)
Bản đồ Cung điện và Công viên Versailles năm 1920
Cung điện và Công viên Versailles, tỉnh Yvelines, vùng Ile-de-France, Pháp được UNESCO tôn vinh là Di sản thế giới ngay trong lần xếp hạng đầu tiên năm 1979 với tiêu chí:
Tiêu chí (i): Quần thể Cung điện và Công viên Versailles là một tuyệt tác về tài năng sáng tạo của con người, tạo thành một hiện tượng nghệ thuật, không chỉ về quy mô mà còn về chất lượng và sự độc đáo.
Tiêu chí (ii): Versailles có ảnh hưởng lớn trên toàn châu Âu, từ cuối thế kỷ 17 đến cuối thế kỷ 18. Christopher Wren (kiến trúc sư, nhà thiên văn học và hình học người Anh, năm 1632 – 1723) đã kết hợp những ý tưởng của Cung điện Versailles vào thiết kế Cung điện Hampton Court (Hampton Court Palace) tại London, Anh; Andreas Schlueter (nhà điêu khắc và xây dựng người Đức, năm 1634- 1659) trong thiết kế mặt tiền Cung điện Hoàng gia (Palais Royal) tại Berlin, Đức. Các cung điện kiểu Versailles (“Little Versailles”) đã mọc lên tại Nymphenburg, Schleissheim, Karlsruhe, Würtzbourg, Postdam ở Đức; và tại Stockholm, Thụy Điển… Các khu vườn Versailles do André Le Nôtre thiết kế đã được sao chép tại Anh, Thụy Điển, Đan Mạch, Nga...
Tiêu chí (vi): Là nơi nắm quyền lực tuyệt đối của vương quốc, Versailles phù hợp nhất và tốt nhất cho đời sống cung đình Pháp trong một thế kỷ rưỡi (được coi là là nghi thức hoàn hảo của Louis XIV) và là địa điểm cho sáng tạo nghệ thuật trong lĩnh vực âm nhạc, biểu diễn và nghệ thuật trang trí. Nhiều khám phá khoa học đã được trình bày tại đây, được khuyến khích bởi các vị vua là những người sáng lập các học viện hoàng gia. Chính tại Versailles, vào ngày 6/10/1789, một trong những ngày vĩ đại nhất của Cách mạng Pháp, Vua Louis XVI và Hoàng hậu Marie-Antoinette phải dời khỏi Cung điện và trung tâm quyền lực của nước Pháp trở lại Paris.
Phạm vi Di sản Cung điện và Công viên Versailles, Ile-de-France, Pháp
Tổng mặt bằng Cung điện Versailles và Công viên Versailles, Ile-de-France, Pháp
Di sản bao gồm 2 khu vực chính: Cung điện Versailles và Công viên Versailles
Cung điện Versailles – P1
Công viên Versailles – P2
Công viên Versailles (Park of Versailles/Gardens of Versailles) nằm tại phía tây Quần thể Di sản, có diện tích khoảng 800 ha.
Tại đây có đến 200 ngàn cây, 210 ngàn bông hoa hàng năm, 50 đài phun nước, 620 vòi phun nước (được cung cấp bởi 35km đường ống) và hồ Grand Canal dài 5,57km, diện tích bề mặt 23ha.
Công viên được thiết kế bởi kiến trúc sư André Le Nôtre và các kiến trúc sư khác như Charles Le Brun; Louis Le Vau; Jules Hardouin-Mansart.
Vườn cung điện (Jardin du Chateau) Versailles trở thành biểu tượng của Khu vườn kiểu Pháp (Jardin à la française/French formal garden) là một kiểu vườn dựa trên sự đối xứng và nguyên tắc áp đặt trật tự vào tự nhiên được gọi là Bosquet và Parterre.
Bosquet là một khu vườn trang trọng của Pháp, với các cụm cây được trồng bởi 5 loài giống nhau bố cục theo kiểu Quincunx (cụm 5 cây, như 5 dấu tròn trên mặt xúc xắc) hoặc theo tuyến, mặt đất trồng cỏ, lối đi lát sỏi. Tất cả tượng trưng cho trật tự của một khu vườn đã được nhân cách hóa theo phong cách thời Phục hưng và Baroque Pháp, tương tự như khu vườn Ba Tư thời Đế chế Achaemenid (Đế chế Ba Tư/Achaemenid Empire, tồn tại năm 550 TCN – 330 TCN).
Parterre là khái niệm chỉ một khoảng đất bao gồm các ô vườn có bố cục đối xứng, được phân tách và nối với nhau bởi những lối đi. Gianh giới của các ô vườn có thể bằng đá hoặc bằng hàng cây được cắt tỉa.
Bên trong ô vườn có thể trồng hoa hoặc trồng cây. Lối đi có thể được rải sỏi hoặc trồng cỏ. Vườn Parterres tại Pháp có nguồn gốc từ những khu vườn Pháp thời Phục hưng thế kỷ 15 có tên là Knot Garden (mặt bằng hình vuông hay được tổ hợp từ các ô vườn hình vuông, giới hạn là hàng rào cây cắt tỉa, lối đi được rải sỏi mịn). Sau đó, vào thời Baroque thế kỷ 17, Parterres trở nên công phu và cách điệu hơn; trở thành mô hình được lan truyền rộng rãi tại châu Âu.
Công viên Versailles là một trong những công viên lớn nhất châu Âu. Trục tổ hợp chính của Công viên theo hướng đông - tây, hướng mặt trời (gắn với biểu tượng thần Mặt trời Apollo) và cũng là trục tổ hợp chính của Cung điện Versailles.
Trái ngược với những viễn cảnh vĩ đại, kéo dài đến tận chân trời của tổng thể Công viên, tại đây có những không gian đài phun nước đầy bất ngờ, những khu vườn nhỏ đầy tượng với quy mô không gian nhỏ gọn, thân thiện với con người.
Biểu tượng trung tâm của Công viên là mặt trời và cũng là biểu tượng của Louis XIV, được minh họa bởi bức tượng Apollo ở đài phun nước trung tâm của Công viên.
Công viên Versailles thể hiện các quan điểm và khát vọng khởi nguồn và lan truyền từ Cung điện Versailles.
Tương tự như Cung điện, Công viên Versailles thời Louis XIV cũng trải qua 4 giai đoạn xây dựng:
Giai đoạn đầu tiên, năm 1664-1668, liên quan đến việc thay đổi Lâu đài và Khu vườn cũ để có thể chứa thêm khách được mời đến dự tiệc. Các ô vườn theo kiểu Bosquet và Parterres hiện có đã được mở rộng và tạo ra những ô vườn mới. Khu vườn đã gắn với việc khai thác có ý thức hình ảnh thần Mặt trời Apollo.
Giai đoạn thứ hai, năm 1668 – 1678, liên quan đến việc định hình diện mạo Cung điện Versailles như ngày nay. Trong giai đoạn này bổ sung một số biểu tượng của Công viên Versailles: Hang Grotte de Thétys; Vườn Bassin de Latone và Bassin d'Apollon và Hồ Grand Canal.
Cũng trong giai đoạn này, năm 1672 - 1674, 24 tượng lớn Commande Grande trang trí sân ngồi xem hát tại vườn Parterre d’eau được lắp dựng.
Giai đoạn thứ ba, năm 1678 – 1684, Công viên Versailles được triển khai dưới sự chỉ đạo của kiến trúc sư Jules Hardouin Mansart.
Năm 1680, thảm màu xanh mang tên Tapis Vert - bãi cỏ trải dài giữa Đài phun nước Latona và Đài phun nước Apollo - đạt được kích thước cuối cùng dưới sự chỉ đạo của André Le Nôtre.
Năm 1684, Khu vườn Parterre d'Eau được tu sửa dưới sự chỉ đạo của Jules Hardouin-Mansart. 24 bức tượng của 6 nhóm tượng tại Grande Commande đã được di dời đến các phần khác của khu vườn. Trong cùng năm, Khu vườn Orangerie do Le Vau thiết kế đã bị phá bỏ để chứa một cấu trúc lớn hơn do Jules Hardouin-Mansart thiết kế. Ngoài Orangerie, tại đây hai cầu thang một trăm bậc (Escaliers des Cent Marches) được xây dựng, tạo điều kiện thuận lợi cho việc tiếp cận các khu vườn tại phía nam Cung điện và hồ Thụy Sĩ (Pièce d'Eau des Suisses); Vườn Parterre du Midi như một khán đài xem hát với 2 ô vườn, giữa là hồ hình tròn cũng được xây dựng vào thời điểm này. Ngoài ra, để phù hợp với việc xây dựng Cánh phía bắc của Cung điện, hang Grotte de Thétys đã bị phá bỏ và các khu vườn phía bắc (Parterre du Nord) đã được tu sửa lại.
Để bù đắp cho việc phá bỏ hồ chứa trên đỉnh Grotte de Thétys và để đáp ứng nhu cầu sử dụng nước ngày càng tăng, Jules Hardouin-Mansart đã thiết kế các hồ chứa mới và lớn hơn nằm ở phía bắc của Cánh phía bắc (Aile des Nobles) Cung điện.
Công trình xây dựng Kênh đào l'Eure (Canal de l'Eure) vô cùng tốn kém đã được khánh thành vào năm 1685. Kênh đào được thiết kế bởi Seigneur de Vauban (kỹ sư quân sự người Pháp, năm 1633- 1707).
Giữa năm 1686 và 1687, hồ Bassin de Latone, dưới sự chỉ đạo của Jules Hardouin-Mansart, đã được xây dựng lại. 3 khu vườn chính đã được sửa đổi. Bắt đầu là Không gian trưng bày đồ cổ ngoài trời (Galerie des Antiques). Năm 1681, Sân khiêu vũ Salle de Bal (Bosquet des Rocailles) được xây dựng và hoàn thành vào năm 1685.
Giữa năm 1684 và 1685, Jules Hardouin-Mansart đã xây dựng vườn Colonnade (Bosquet de la Colonnade), được đánh giá là công trình kiến trúc đẹp nhất trong số những vườn Bosquet của ông tại Versailles.
Giai đoạn thứ tư, năm 1684 – 1708, do những hạn chế về tài chính phát sinh từ chiến tranh, tại Versailles chỉ tập trung vào xây dựng Nhà nguyện hoàng gia, không có công việc quan trọng nào được thực hiện cho đến năm 1704. Từ năm 1704 đến năm 1709, các khu vườn đã được sửa đổi với những cái tên mới thể hiện những triết lý văn hóa đặc trưng trong những năm cuối của triều đại Louis XIV.
Năm 1722, Louis XV và triều đình quay trở lại Versailles. Sự bổ sung quan trọng duy nhất cho các khu vườn là việc hoàn thành hồ Neptune (Bassin de Neptune).
Vua Louis XV- một nhà thực vật học cuồng nhiệt, thay vì tiêu tốn nguồn lực vào việc sửa đổi các khu vườn, đã hướng nỗ lực của mình vào lâu đài Petit Trianon.
Trong khu vực Hameau de la Reine (Nhà nghỉ của Hoàng hậu), vào năm 1750, Vua Louis XV đã xây dựng và duy trì Vườn thực vật (Jardins Botaniques). Cũng tại đây, vua đã ủy quyền cho Ange-Jacques Gabriel (kiến trúc sư người Pháp, năm 1698- 1782) xây dựng Lâu đài Petit Trianon làm nơi cư trú, cho phép ông dành nhiều thời gian hơn cho Vườn thực vật. Năm 1774, chính tại Petit Trianon, Louis XV mắc bệnh đậu mùa và qua đời.
Sau khi Louis XVI lên ngôi, các khu vườn của Versailles đã được trồng lại với mục đích biến khu vườn kiểu Pháp của Le Nôtre và Hardouin-Mansart thành khu vườn kiểu Anh theo quan điểm triết học đương thời. Song việc cải tạo không thành công và những khu vườn được trồng lại theo phong cách Pháp.
Tuy nhiên, để giảm các chi phí, Louis XVI đã ra lệnh giảm bớt lao động chăm sóc các bức tường cây tại các khu vườn bằng cách trồng các hàng cây thay thế.
Đóng góp đáng kể nhất trong thời Louis XVI là xây dựng hang đá Grotte des Bains d'Apollon. Hang đá được đặt trong một vườn (Bosquet) kiểu Anh, là kiệt tác của Hubert Robert (họa sĩ người Pháp theo Chủ nghĩa Lãng mạn, năm 1733- 1808). Trong hang đặt các bức tượng mang đến từ hang Grotte de Thétys.
Trong giai đoạn Cách mạng Pháp, năm 1792, một số cây trong vườn đã bị chặt hạ; một số phần của Công viên bị lấn chiếm. Công chúng có thể tự do ra vào.
Thời Napoléon, phần lớn Cung điện và Công viên Versailles bị bỏ qua, chỉ sử dụng một phần. Các khu vườn dần xuống cấp.
Vào giai đoạn Cung điện chuyển thành bảo tàng, phần lớn nội thất của các tòa nhà trong Cung điện đã bị thay đổi, song cấu trúc của Công viên về cơ bản vẫn còn nguyên vẹn. .
Từ năm 1892, bắt đầu một giai đoạn nghiên cứu lịch sử tại Versailles, thiết lập các tiêu chí để phục hồi Cung điện và bảo tồn các khu vườn trong Công viên. Công việc này vẫn tiếp tục cho đến ngày nay.
Phối cảnh Công viên Versailles, Ile-de-France, Pháp
Một số hạng mục công trình chính tại Công viên Versailles gồm:
Sân Parterre d'Eau
Sân Parterre d'Eau nằm tại phía tây Cung điện Versailles, đối diện với Phòng Gương, trên trục trung tâm đông – tây của Di sản. Sân được xây dựng vào năm 1672,
Vào năm 1674, Louis XIV đã đặt hàng 24 bức tượng lớn mang tên Commande Grande trang trí sân. Các tượng được phân thành theo 6 nhóm, mỗi nhóm 4 tượng (được đặt trên theo 4 tính cách con người, 4 phần trong ngày, 4 mùa trong năm, 4 nhân tố tự nhiên, 4 phần của thế giới và 4 thể thơ), do các nhà điêu khắc hàng đầu thời bấy giờ thực hiện.
Giữa sân có 2 hồ lớn hình chữ nhật, được trang trí bằng những hình vẽ bằng đồng đại diện cho các con sông (Seine; Marne; Garonne; Dordogne; Loire; Loiret; Rhône; Saône) và các phụ lưu quan trọng của chúng.
Vị trí Sân Parterre d'Eau tại trung tâm; hai bên là Sân Parterre du Midi và Parterre du Nord; Công viên Versailles, Ile-de-France, Pháp
Phối cảnh Sân Parterre d'Eau tại Công viên Versailles, Ile-de-France, Pháp
Sân Parterre du Midi và Parterre du Nord
Sân Parterre du Midi và Parterre du Nord nằm tại phía tây Cung điện Versailles, hai bên Sân Parterre d'Eau.
Sân Parterre du Midi nằm tại phía nam Sân Parterre d'Eau, là một sân ngồi xem hát ngoài trời. Giữa sân là hai vườn hoa đối xứng theo cả 2 trục. Tại đây có 2 tác phẩm điêu khắc lâu đời nhất trong Công viên là “Sphynx Children”.
Sân Parterre du Nord nằm tại phía bắc Sân Parterre d'Eau. Giữa sân là hai vườn hoa đối xứng theo trục bắc – nam. Phía bắc vườn là một tường cây. Dọc theo tường cây là dãy tượng.
Phối cảnh Sân Parterre du Midi, Công viên Versailles, Ile-de-France, Pháp
Phối cảnh Sân Parterre du Nord, Công viên Versailles, Ile-de-France, Pháp
Hàng tượng đặt dọc Sân Parterre du Nord, Công viên Versailles, Ile-de-France, Pháp
Sân Parterre de Latone
Sân Parterre de Latone nằm tại phía tây Cung điện Versailles, tiếp theo Sân Parterre d'Eau, trên trục trung tâm đông – tây của Di sản.
Sân bắt đầu từ bậc thang xuống Sân Parterre d'Eau, hai bên bậc là bờ dốc Rampe de Midi (tại phía nam) và Rampe du Nord (tại phía bắc), tiếp đến hồ Bassin de Latone.
Chính giữa hồ là Đài phun nước Latona (Latona Fountain/Bassin de Latone), được xây dựng vào năm 1670 bởi André Le Nôtre, sau đó được phóng to và sửa đổi bởi Jules Hardouin-Mansart vào năm 1686.
Đài phun nước được trang trí bởi các vòng tượng. Trên đỉnh là tượng nữ thần Latona, mẹ của thần Mặt Trời và Mặt Trăng. Các vòng thấp và rộng hơn bao gồm các con ếch, rùa, thằn lằn và hình người.
Đài phun nước hoạt động ba lần một tuần trong mùa cao điểm.
Vào năm 2013, nhân kỷ niệm 400 năm ngày sinh Le Nôtre, chính quyền đã khởi động việc khôi phục hồ Bassin de Latone.
Hai bên hồ Bassin de Latone là hai vườn cây. Giữa mỗi vườn cây là một hồ nước hình tròn.
Sân Parterre de Latone Công viên Versailles, Ile-de-France, Pháp
Đài phun nước Parterre de Latone, Công viên Versailles, Ile-de-France, Pháp
Vườn Bosquet des Rocailles và Vườn Bosquet des Bains d'Apollon
Vườn Bosquet des Rocailles và Vườn Bosquet des Bains d'Apollon nằm tại hai bên Sân Parterre de Latone.
Vườn Bosquet des Rocailles nằm tại phía nam của Sân Parterre de Latone. Vườn trồng cây dày và cao như một khu rừng, được khánh thành vào năm 1685. Bên trong vườn có Sân Khiêu vũ với mặt bằng hình elip. Sân được trang trí các bình hoa và ngọn đuốc bằng kim loại mạ vàng. Khoảng một phần ba khán đài được bố trí thành thác nước nhiều tầng.
Vườn Bosquet des Rocailles với Sân Khiêu vũ, Công viên Versailles, Ile-de-France, Pháp
Vườn Bosquet des Bains d'Apollon nằm tại phía bắc của Sân Parterre de Latone. Vườn trồng cây dày và cao như một khu rừng, tương tự như Vườn Bosquet des Rocailles. Vườn được tạo ra bởi Hubert Robert, theo tinh thần lãng mạn của triều đại Louis XVI, vào năm 1776 và 1778.
Tại đây có một gò núi với các hang đá nhân tạo Grotte des Bains d'Apollon, bên trong đặt các bức tượng mang đến từ hang Grotte de Thétys.
Hang Thétys (Grotte de Thétys) là một hang nhân tạo được hoàn thành vào năm 1670 với việc việc lắp đặt các bức tượng bởi Gilles Guérin (nhà điêu khắc Baroque người Pháp, năm 1611–1678); François Girardon (nhà điêu khắc Baroque người Pháp, năm 1628–1715); Thomas Regnaudin (nhà điêu khắc Baroque người Pháp, năm 1622- 1706); Gaspard Marsy và Balthazar Marsy (anh em nhà điêu khắc người Pháp; năm 1624/1825- 1681 và năm 1628- 1674). Hang được trang trí bởi 3 nhóm tượng lớn bằng đá cẩm thạch điêu khắc tượng trưng cho Apollo được tắm bởi các tiên nữ và những con ngựa của cỗ xe Mặt trời.
Hang Thétys, ngoài tính biểu tượng liên quan đến thần Mặt trời Apollo, thực chất là hệ thống kết cấu đỡ một bể chứa nước, được bơm từ hồ Clagny và cung cấp nước có áp lực cho các đài phun nước trong vườn.
Công trình bị phá hủy vào năm 1684 để xây dựng Cánh phía bắc của Cung điện. Các tác phẩm điêu khắc sau đó bị mang đi trang trí trong khu vườn.
Hang đá nhân tạo Grotte des Bains d'Apollon nằm trong Vườn Bosquet des Bains d'Apollon, Công viên Versailles, Ile-de-France, Pháp
Trục đường Hoàng gia Tapis Vert
Trục đường Hoàng gia Tapis Vert (Allee Royale dite Tapis Vert) tiếp theo Sân Parterre de Latone, nằm trên trục trung tâm của Di sản. Đây là một dải đất trồng hoa dài 335m, rộng 40m, hai bên là tuyến đường đi bộ với hàng cây bóng mát.
André Le Nôtre đã nhấn mạnh trục xanh này bằng 12 bức tượng và 12 chiếc bình lớn.
Vị trí của Trục đường Hoàng gia Tapis Vert, Công viên Versailles, Ile-de-France, Pháp
Phối cảnh Trục đường Hoàng gia Tapis Vert, nhìn từ Hồ Bassin d'Apollon, Công viên Versailles, Ile-de-France, Pháp
Vườn Quinconce du Midi và Quinconce du Nord
Vườn Quinconce du Midi và Quinconce du Nord nằm hai bên Trục đường Hoàng gia Tapis Vert.
Hai ô vườn rộng này được xây dựng vào năm 1660, có bố cục gần tương tự như nhau bởi các đường dạo trong vườn bố trí theo dạng hình học Quincunx (như 5 điểm trên mặt xúc xắc), gồm 3 lớp đan xen vào nhau.
Vườn Quinconce du Midi nằm tại phía nam của Trục đường Hoàng gia Tapis Vert, được xây dựng lại vào năm 1696 với một hồ nhỏ và đài phun nước tại trung tâm, được đặt tên là Bosquet de la Girandole.
Đài phun nước Bosquet de la Girandole tại Vườn Quinconce du Midi, Công viên Versailles, Ile-de-France, Pháp
Vườn Quinconce du Nord nằm tại phía bắc của Dải vườn Tapis Vert, được xây dựng lại với một hồ nhỏ hình tròn và đài phun nước có hình tượng cá heo tại trung tâm và sau đó được đổi tên lại là Vườn Bosquet du Dauphin.
Đài phun nước Bosquet du Dauphin tại Vườn Quinconce du Nord, Công viên Versailles, Ile-de-France, Pháp
Ô vườn Bosquet de la Colonnade - Salle des Marronniers và Ô vườn Bosquet des Domes- Bosquet de l'Encelade
Ô vườn Bosquet de la Colonnade - Salle des Marronniers và Ô vườn Bosquet des Domes - Bassin d'Encelade nằm hai bên Trục đường Hoàng gia Tapis Vert, có bố cục hướng về hồ Bassin d'Apollon. Cả 2 ô vườn đều được xây dựng trên địa điểm của một khu rừng xưa với tên gọi là Bosquet des Sources.
Ô vườn Bosquet de la Colonnade - Salle des Marronniers nằm tại phía nam trục Tapis Vert, gồm 2 mảnh vườn hình tam giác: Vườn Bosquet de la Colonnade và Vườn Salle des Marronniers.
Vườn Bosquet de la Colonnade được xây dựng vào năm vào năm 1685 bởi Jules Hardouin-Mansart. Bên trong vườn có một sảnh hình tròn, được bao quanh bởi hàng 32 cột Ionic bằng đá cẩm thạch màu trắng và hồng xen kẽ được kết nối bằng các mái vòm. Phía sau mỗi cột là một trụ chống. Dưới mỗi vòm là một đài phun nước nhỏ.
Vườn Salle des Marronniers được hình thành từ năm 1680 - 1704, là nơi đặt sân trưng bày nghệ thuật ngoài trời (Galerie des Antiques/Galerie d'Eau). Dọc theo sân là được trang trí bởi 8 bức tượng bán thân và 2 bức tượng toàn thân, kết hợp với các đài phun nước.
Vườn Bosquet de la Colonnad, Công viên Versailles, Ile-de-France, Pháp
Vườn Salle des Marronniers, Công viên Versailles, Ile-de-France, Pháp
Ô vườn Bosquet des Domes - Bosquet de l'Encelade nằm tại phía bắc trục đường Hoàng gia Tapis Vert, gồm 2 mảnh vườn hình tam giác Vườn Bosquet des Domes - Vườn Bosquet de l'Encelade được thự hiện bởi André Le Nôtre.
Vườn Bosquet des Domes được hình thành vào năm 1675 và thay đổi nhiều theo thời gian. Ngày nay, trung tâm của Vườn có một sân tròn với hàng 8 tượng bao quanh. Giữa sân là một hồ nhỏ hình 6 cạnh với các vòi phun nước.
Vườn Bosquet de l'Encelade được hình thành vào năm 1675. Giữa vườn là một sân hình 8 cạnh được giới hạn bởi hàng rào cây cao; trung tâm của sân là hồ Bosquet de l'Encelade hình tròn với các vòi phun nước.
Đài phun nước tại đây có các tia nước phun cao 27,74m, cao nhất trong tất cả các đài phun tại Versailles.
Giữa hồ là bức tượng bằng chì mạ vàng người khổng lồ trong thần thoại Hy Lạp của 2 nhà điêu khắc người Pháp Gaspard (năm 1624- 1681) và Balthazar Marsy (năm 1628 - 1674).
Đài phun nước trong Vườn Bosquet des Domes, Công viên Versailles, Ile-de-France, Pháp
Đài phun nước trong Vườn Bosquet de l'Encelade, Công viên Versailles, Ile-de-France, Pháp
Hồ Bassin d'Apollon - Grand Canal
Hồ Bassin d'Apollon - Grand Canal là điểm kết thúc của trục đường Hoàng gia Tapis Vert, trục trung tâm của Di sản. Tai đây có 2 hồ: Bassin d'Apollon và Grand Canal.
Vị trí Hồ Bassin d'Apollon - Grand Canal, Công viên Versailles, Ile-de-France, Pháp
Hồ Bassin d'Apollon được mở rộng từ một đài phun nước cũ vào năm 1671.
Phần trung tâm của hồ hay đài phun nước Apollo (Apollon Pond/Apollo Fountain) do Charles Le Brun đã thiết kế.
Đây là một cụm tượng được thực hiện vào năm 1668- 1671, mô tả vị thần Hy Lạp Apollo cưỡi trên một cỗ xe 4 ngựa, đi lên từ biển. Hình mẫu Đài phun nước Apollon tại Versailles sau này được sao chép với quy mô tương tự tại nhiều quốc gia.
Hồ Grand Canal được xây dựng từ năm 1668 đến 1671.
Hồ có hình dạng như một tuyến kênh, dài 1.500m, rộng 62m, kéo dài theo trục đông - tây. Trong thời Trung cổ (Ancien Régime) hồ Grand Canal là địa điểm tổ chức các bữa tiệc trên thuyền. Giữa hồ có nhánh hồ theo trục bắc – nam, tạo một hồ hình chữ thập.
Năm 1674, Vua Louis XIV đã cho xây dựng Petite Venise (Venice nhỏ/Little Venice), tại điểm giao của Grand Canal và nhánh hồ phía bắc. Little Venice là bến đỗ của các du thuyền.
Ngoài khía cạnh trang trí và lễ hội của khu vườn này, Grand Canal cũng đóng một vai trò thiết thực trong việc cung cấp nước. Do nằm ở một điểm thấp trong khu vườn, Hồ là nơi trữ nước và thu gom nước từ các đài phun. Sau đó, nước từ hồ được bơm (chạy bằng sức gió và sức ngựa) tới bể chứa nước trên nóc hang Grotte de Thétys. Nguồn cấp nước bổ sung cho hồ thông qua hệ thống kênh ngầm và nổi từ sông Bièvre (nhánh của sông Seine) và sông Seine.
Hồ và đài phun nước Bassin d'Apollon, Công viên Versailles, Ile-de-France, Pháp
Hồ Grand Canal, Công viên Versailles, Ile-de-France, Pháp
Vườn Orangerie
Vườn Orangerie (Vườn Cam) nằm tại phía tây của Cung điện Versailles, được xây dựng bởi Jules Hardouin-Mansart vào năm 1684 - 1686, thay thế khu vườn do Louis Le Vau thiết kế vào năm 1663.
Khu vườn Orangerie của Louis XIV không chỉ là nơi để vua mà còn trở thành sân khấu để chiêu đãi các vị khách của Hoàng gia.
Tại đây có hơn 1000 cây cam quít (vào một số loại cây khác bắt nguồn từ Ý, Địa Trung Hải) trồng trong chậu. Vào những ngày lạnh giá, người làm vườn sẽ đốt lửa để sưởi ấm, hoặc di chuyển vào trong nhà.
Cam được du nhập vào châu Âu trong thế kỷ 15 hoặc 16. Lúc đầu, cam quít là một loại thực phẩm đắt tiền, trở thành mốt thực phẩm của giới quý tộc và thương gia giàu có.
Bằng kỹ thuật chăm sóc đặc biệt, những người làm vườn Pháp đã có thể làm cho cây cam quít nở hoa quanh năm và khiến Louis XIV rất hài lòng. Hình ảnh cam quít thậm chí trở thành chủ đề điêu khắc, tranh ghép, thêu, dệt, bài thơ và bài hát trong suốt lịch sử và hoa cam được đánh giá cao trong đồ hoa trang trí đám cưới.
Phía dưới bậc thềm sân ngồi xem hát Parterre du Midi và gầm cầu thang (Escaliers des Cent Marches) là một dãy phòng hình chữ U, dài hơn 150m, cao 13m, mặt tiền hướng về phía nam. Đây là nơi đặt các chậu cam trong mùa đông.
Khu vườn Versailles Orangerie có rất nhiều tác phẩm điêu khắc Cổ điển.
Sơ đồ vị trí Vườn Orangerie, Công viên Versailles, Ile-de-France, Pháp
Phối cảnh Vườn Orangerie, Công viên Versailles, Ile-de-France, Pháp
Hình vẽ mặt bằng nhà cất giữ các chậu cam vào mùa đông, Công viên Versailles, Ile-de-France, Pháp
Vườn Bosquet de la Reine
Vườn Bosquet de la Reine (Vườn Hoàng hậu) nằm tại phía tây của Cung điện Versailles, kề liền Vườn Orangerie.
Vườn được xây dựng vào năm 1776 trên địa điểm của Mê cung xưa, phục vụ cho nhu cầu tản bộ của hoàng hậu Marie-Antoinette (vợ Louis XVI). Đây là khu vườn duy nhất có sự phong phú bởi các thành phần thực vật bản địa và các loại cây bụi quý được du nhập từ Bắc Mỹ. Khu vườn hiện đang được phục dựng lại.
Sơ đồ vị trí Vườn Bosquet de la Reine, Công viên Versailles, Ile-de-France, Pháp
Vườn Bassin du Miroir và Vườn Jardin du Roi
Vườn Bassin du Miroir và Vườn Jardin du Roi nằm tại phía tây của Cung điện Versailles, kề liền Vườn Bosquet de la Reine.
Sơ đồ vị trí Vườn Bassin du Miroir và Vườn Jardin du Roi kề liền, |
.jpg)