BMKTCN - ĐHXD - Thành phố thời tiền Colombo và Công viên quốc gia Palenque, Mexico

Hỏi:

Em cảm thấy vô hướng quá

Em chào thầy ạ, em là 1 sinh viên đang theo học tại trường Đại học Xây dựng Hà Nội và cũng đang học trong lớp Kiến trúc Công nghiệp của thầy ạ. Em có 1 số vấn đề nội tâm rất mong muốn được thầy giúp đỡ và mách bảo ạ.
Vấn đề chính em đang gặp phải là em cảm thấy rất vô hướng như trong tiêu đề ạ. Em thấy bản thân mình không có tý năng lực nào để mai sau có thể hành nghề kiến trúc sư. Hiện tại em bị nản chí và cũng lo sợ nữa. Em vào trường cũng vì ước mơ có thể xây ngôi nhà do chính mình thiết kế và hành nghề. Nhưng em cảm thấy mình không đủ năng lực để có thể hành nghề, kiến thức trên trường là vô cùng lớn mà dù e đã học rồi nhưng lại bị quên lãng chỉ sau 1 học kỳ. Em cũng không giỏi vẽ và vẽ rất xấu nếu vẽ tay thì nhìn rất trẻ con và thiếu chuyên nghiệp, nhìn các bạn khác em cảm thấy rất tự ti, Em cũng không biết mình còn có thể đủ trình độ để đi thực tập không nữa. Chuyên môn của em em tự đánh giá là khá tệ, em rất suy sụp và cố gắng học những gì có thể mà chuyên ngành cần. Thầy có thể cho em xin ý kiến và liệu có giải pháp khắc phục không ạ, em rất sợ rằng nếu hành nghề thì bản thân không giỏi giang thì kinh tế làm ra sẽ bị thấp, không đủ sống. Vậy em phải làm sao ạ.

Trả lời:

Thày đã nhận được thư.

Năng lực tự thân thời điểm này là kết quả của năng lực tự rèn luyện giai đoạn trước. Như em nêu trong thư, năng lực tự thân yếu, trước hết thể hiện:
i) Kiến thức chuyên môn còn nhiều khoảng trống và ngày càng rộng ra, do việc học không chăm chỉ;
ii) Trình bày bản vẽ kiến trúc xấu, do không cẩn thận khi thiết kế;
iii) Mất niềm tin vào chính mình, nản chí và dẫn đến lo sợ cho tương lai.
Phải thấy đó là điều không tốt đẹp do chính em gây ra, để có trách nhiệm mà sửa mình.
Được gia đình hỗ trợ, có sức khỏe và năng lực để học đến năm thứ 3, là may mắn lắm, khi so sánh với rất nhiều thanh niên người Việt khác.

Một số việc phải làm ngay:
i) Thay đổi ngay nhận thức cũ: Ta phải trở thành người tài với cả kỹ năng cứng và mềm phù hợp để cạnh tranh và hợp tác, không chỉ trong kiến trúc mà cả lĩnh vực liên quan khác mà xã hội đang cần và tạo ra giá trị gia tăng;
ii) Sử dụng thời gian hợp lý: Một ngày ngủ đủ 6- 7 tiếng để tái tạo sức lao động. Thời gian còn lại dành cho: Học ngoại ngữ và chuyển đổi số; Đi học đầy đủ và lắng nghe bài giảng; Đọc sách và tài liệu bổ sung kiến thức; Chủ động trao đổi chuyên môn với giảng viên và bạn bè;
iii) Chăm chỉ tự học tập: Lời chê ghê gớm nhất là Kẻ lười nhác. Từ Kẻ lười nhác đến Kẻ hèn hạ và vô dụng rất gần nhau. Không phải lúc nào cũng có người bên cạnh mà học hỏi, mà phải có kế hoạch tự học, từ trong sách vở đến mạng xã hội và thực tế;
iv) Mở ra với thế giới bên ngoài: Tìm người có đức, có tài mà chơi để học kiến thức và sự đồng thuận; Ra với môi trường tự nhiên mà hòa vào trong đó. Sẵn sàng trải nghiệm làm những điều tốt đẹp;
v) Còn 2 năm nữa mới ra trường. Phải học để tốt nghiệp đại học, điểm khởi đầu sự nghiệp của một người tri thức. Đây là thời gian đủ để em tìm lại sự cân bằng cảm xúc và tận tâm thay đổi chính mình.

Nếu có vấn đề gì về việc học tập có thể trao đổi với thày. Thày sẵn sàng đồng hành.

Ngày 4/11/2023; Thày Phạm Đình Tuyển

Hỏi:

Em kính chào thầy ạ.
Em đang đọc lần 2 quyển sách Nghĩ giàu làm giàu, xuất bản lần đầu năm 1937. Quyển sách được viết từ 90 năm trước nhưng nó vẫn đang phản ánh nhiều thực tế.
Em đã đọc được rằng "các cơ sở giáo dục cần có trách nhiệm hơn nữa trong việc định hướng nghề nghiệp cho sinh viên".
Em nghĩ đó là việc các thầy đang làm không ngừng.
Em viết mail này để cảm ơn công việc của thầy ạ.

Em cảm ơn thầy đã đọc ạ.
Sinh viên 60KD3

Trả lời:

Thày đã nhận được thư của em.
Rất cám ơn về những dòng chia sẻ, động viên.
Định hướng nghề nghiệp cho sinh viên không chỉ liên quan đến việc đào tạo kỹ năng cứng mà còn phải là kỹ năng mềm, liên quan trước hết đến năng lực đổi mới sáng tạo và khởi nghiệp.
Cuốn sách "Nghĩ giàu, làm giàu" chỉ là một trong những nội dung mà thế hệ trẻ quan tâm.
Điều lớn lao hơn là họ phải có năng lực tự thân và năng lực tự rèn luyện để hình thành sự nghiệp và trở thành người tốt cho gia đình, cộng đồng và xã hội, phù hợp với chuẩn mực chung của loài người trong thế kỷ 21.
Sinh viên là tương lai của thày.
Thày cùng các thày cô giáo khác đang nỗ lực hết sức để biến tương lai tốt đẹp đó thành hiện thực.
Thày đang viết một cuốn sách với tiêu đề: 'Nâng cao năng lực khởi nghiệp đổi mới sáng tạo cho sinh viên (và cựu sinh viên) trong lĩnh vực xây dựng'. Dự kiến tháng 5/2023 xuất bản.
Chúc mọi điều tốt lành.
Ngày 8/3/2023; Thày Phạm Đình Tuyển

Hỏi:

Thưa thầy, em xin gửi kết quả bigfive mới của bản thân, qua đây em cũng xin cảm ơn thầy vì thông qua bài khảo sát bigfive và những lời thầy nói, em đã cố gắng khắc phục những yếu điểm của bản thân và cũng như trau dồi thêm kiến thức để khai phá bản thân, và thực tế đã có những chuyển biến tích cực trong cuộc sống và công việc của em, tuy vậy bản thân em cũng vẫn còn những thiếu sót, những điều em chưa thay đổi đc, em mong thầy thông cảm và trân thành cảm ơn thầy đã lắng nghe em.

Sinh viên Khóa 53KD, Khoa Kiến trúc Quy hoạch, ĐHXD Hà Nội

Trả lời:

Đã nhận được kết quả Big Five. Nên ghép thêm kết quả của những sinh viên khác, người khác để có thể so sánh và rút ra được nhận xét ta là ai và từ đó tự sửa mình.

Kết quả cho thấy: Tính cách (hay kỹ năng mềm) thuộc loại trung bình. Yếu về tính hướng ngoại.

Từng bước, từng bước mà cố gắng hơn.

Ngày 3/2/2023, thày Phạm Đình Tuyển

Hỏi: Em gửi thầy kết quả Big Five ạ.

Trả lời: Thày đã nhận được kết quả đánh giá Big Five của em.

Sau một năm tự nhìn nhận mình là ai và đã có những thay đổi .

Tính cách Tận tâm và Hướng ngoại được cải thiện so với trước.

Tính cách Cân bằng cảm xúc vẫn yếu như cũ. Theo các nghiên cứu mà thày được biết, tính cách Cân bằng cảm xúc là cốt lõi. Mọi năng lực hoạt động chuyên môn, xã hội của một con người đều dựa vào đây mà ra cả.

Ta có mặt trên đời này đều có nguyên cớ tốt đẹp nào đó. Phải tự tin hơn nữa vào chính mình, trước hết là từ công việc chuyên môn, nay chính là đồ án tốt nghiệp.

Thày sẽ hỗ trợ chuyên môn để em có kết quả tốt nhất trong việc thực hiện học phần Đồ án tốt nghiệp.

Ngày 10/6/2022. Thày Phạm Đình Tuyển.

Hỏi: E chào thầy ạ! E là Thắng ,sinh vien nhận đồ án tốt nghiệp nhóm thầy, nhóm mình có nhóm zalo riêng hay thế nào để trao đổi về đồ án k ạ ? Em tìm sđt thầy để add Zalo nhưng không được ạ! Em cảm ơn thầy.
Trả lời: Trao đổi trực tiếp với thày qua mail.

Một số nội dung chính thực hiện trong 4 tuần đầu tiên: :

1) Đọc kỹ các yêu cầu về nội dung Học phần đồ án tốt nghiệp của Khoa và Bộ môn KTCN; in thành một bộ hồ sơ, khi đi thông qua mang theo (hoàn thành ngay trong tuần thứ 1)

2) Báo cáo về tên đề tài tốt nghiệp, vị trí cụ thể khu đất dự kiến theo tỷ lệ 1/500 (hoàn thành trong tuần thứ 1)

3) Chuản bị các quy định, tiêu chuẩn thiết kế có liên quan đến đề tài; in thành một bộ hồ sơ, khi đi thông qua mang theo (hoàn thành trong tuần thứ 2)

4) Tìm 5 ví dụ trên thế giới về các công trình tương tự với loại hình dự kiến trong đề tài tốt nghiệp; nhận xét và đánh giá, kết luận rút ra để có thể ứng dụng cho đề tài (4 tuần phải hoàn thành);

5) Đọc lại các nguyên lý thiết kế kiến trúc đã được học (phải làm ngay và liên tục cho đến khi bảo vệ đề tài);

6) Nên tự đánh giá Ta là ai. Đánh giá theo phần mềm Big Five- tính cách sinh viên, để thày biết rõ hơn về sinh viên.

Phần mềm đánh giá: http://talaai.com.vn/ (talaai.com.vn)

Sau đó gửi ngay kết quả đánh giá tính cách cho thày, để có thể hỗ trợ.

Gặp nhau 2 tuần/lần. Mỗi lần gặp cần chuẩn bị sẵn câu hỏi để có thể trao đổi tối đa những vấn đề liên quan đến đề tài tốt nghiệp mà không tự trả lời được.

Địa điểm gặp: Chiều thứ tư hàng tuần, từ 16h - 17h30 tại Văn phòng Bộ môn KTCN.

Đồ án tốt nghiệp là một sự kiện quan trọng của đời người lao động trí óc.

Phải nỗ lực hết sức và dành tất cả thời gian, nguồn lực cho đồ án. Từ đây mới có kết quả tốt nhất, để trải nghiệm, hình thành năng lực cần thiết chuẩn bị cho việc ra trường và làm việc với vô số những người tài khác trong xã hội.

2/6/2022. Thày Phạm Đình Tuyển.

Hỏi: Em chào bộ môn ạ, em là Hoàng Đức Dương lớp 66XD8 msv-0013966 đang làm bài tiểu luận về công trình dân dụng ạ em thấy bộ môn có đăng bài về công trình galaxy soho ở Trung Quốc vậy em muốn xin bộ môn cho em bài đăng đó được không ạ, em xin cảm ơn bộ môn,em chào bộ môn ạ.

Trả lời: Trang WEB bmktcn.com được thành lập với mục tiêu chính là phục vụ sinh viên. Đương nhiên là em được đăng lại các bài viết trên trang WEB này.

Chủ biên: TS. Phạm ĐÌnh Tuyển

Hỏi:

Em gửi thày bài Trắc nghiệm tính cách – Big Five (talaai.com.vn)

Trả lời:

Thày đã nhận được biểu tượng Big Five của em. Đây là Big Five rất điển hình của sinh viên. Em còn là người mạnh về Hướng ngoại, một tính cách rất được coi trọng trong Thời đại liên kết và hội nhập.
Do còn trong giai đoạn là sinh viên gắn với Học hỏi, Học tập là chính và chưa có Học hành, nên tính cách Tận tâm của em còn thiếu mạnh mẽ so với tính cách khác.
Khi làm việc trong doanh nghiệp hay tổ chức nào đó, người sử dụng lao động đánh giá trước hết tính cách Tận tâm và là kỹ năng mềm cơ bản của mỗi nhân viên.
Không đợi đến lúc ra trường, ngay từ bây giờ em dành quan tâm hơn cho tính cách này. Nếu làm được như vậy, sẽ thuận lợi hơn khi thử việc và nhiều cơ hội hơn trong sự nghiệp.
Khi trắc nghiệm Big Five, Tận tâm cũng là tính cách nổi trội của thày. Trong công việc, thày luôn có thiện cảm với những người Tận tâm.
Chúc em sớm trở thành con người thật sự Tận tâm.

Ngày 24/4/2021, Thày Phạm Đình Tuyển.

Hỏi:

Em thưa thầy, thầy có thể cho em hỏi làm sao mình có thể kết nối làm quen với những người giỏi hơn mình ạ, em cảm ơn thầy.

Trả lời:

Thày đã nhận được thư của em.
Đối với một đất nước: Hiền tài như nguyên khí quốc gia. Mạnh hay yếu từ đó mà ra cả.
Đối với một cá nhân: Suốt cả đời gắn với việc học: Học cái gì và học thày nào. Và sự học luôn đi cùng với sự sang trọng và thịnh vượng.
Những người giỏi hay người hiền tài có thể thức tỉnh cho ta học cái gì một cách hiệu quả và qua đó họ cũng trở thành thày của ta.
Người tài giỏi là người làm những việc mang lại giá trị gia tăng cao mà người thường không làm được. Người hiền tài là người mang tài của mình ra giúp xã hội.
Vị thế xã hội cấp độ nào thì có người tài, người hiền tài cấp độ đó, ví như người tài giỏi trong lớp, trong trường, trong ngành, trong vùng, trong quốc gia và thế giới.
Mỗi người thường tìm và chơi với người giỏi phù hợp với vị thế của họ. Khi tiến bộ, sang một vị thế mới cao hơn, lại tìm thày giỏi tương xứng ở vị thế đó mà học.
Khi đã tài giỏi trong một vị thế, chính ta lại trở thành người thày để dẫn dắt những người khác chưa có điều kiện giỏi bằng ta. Từ đây ta cũng có được phẩm cách của người chủ và người lãnh đạo.
Khi đã hiểu được sự cần thiết của việc tìm người giỏi hay người hiền tài để học và hành, thì tất yếu ta sẽ tự thay đổi để tìm được cách kết nối với họ.
Những hiền tài luôn mong muốn làm những điều tốt đẹp. Vậy hãy thể hiện cho họ thấy tính cách của ta cũng luôn mạnh mẽ hướng về điều đó.
Là sinh viên, trước hết hãy tìm thày hay người giỏi trong lớp, khoa, trường; trong gia đình và dòng họ để học.
Thày chúc em sớm thành công.

Ngày 19/4/2021. Thày Phạm Đình Tuyển

Hỏi:

Em thưa thầy (cô). Trong quá trình làm đồ án thì trong lớp có nhóm không hoà đồng được và bạn trong nhóm xin sang nhóm khác. Vậy bạn đó đề xuất chuyển nhóm với thầy trong buổi thông tới luôn được không ạ? Em cảm ơn ạ!

Trả lời:

Bộ môn đã nhận được thư của em.
Học kỹ năng mềm phối hợp với các thành viên có liên quan trong hoạt động tư vấn là một trong những mục tiêu của việc Làm đồ án theo nhóm.
Ai cũng phải nỗ lực tự học điều này để đình hình được nhận thức: Sức mạnh và vị thế của một tổ chức chủ yếu được xây dựng trên nền tảng của việc "Cùng nghĩ,Cùng làm".Từ đó mới mong công việc đạt được hiệu quả cao nhất.
23/4/2019. Thày Phạm Đình Tuyển

Hỏi:

Em chào thầy, các câu trả lời của thầy khiến em thấy rất hữu ích. Em muốn hỏi thầy khi thầy gặp những bế tắc hay thất bại trong cuộc sống thầy đã tự khắc phục như thế nào, có khi nào thầy cảm thấy mệt mỏi với công việc của mình không. Hiện tại có những lúc em cảm thấy kém cỏi so với người khác, xin thầy cho em lời khuyên được không ạ?

Em cảm ơn thầy rất nhiều.
Trả lời:

Thày đã nhận được thư của em
Chắc chắn trong cuộc đời không có ai chỉ toàn thành công cả.
Trong hoạt động chính trị, thất bại là gắn với tính mạng.
Trong hoạt động kinh tế, thất bại là gắn với thiệt hại về kinh tế và thời gian.
Trong hoạt động xã hội, thất bại là mất niềm tin và vị thế…

Trong thời đại hội nhập ngày nay, con người phải cạnh tranh với những đối thủ rất mạnh mà trong nhiều trường hợp ta còn chưa biết nhiều về họ; giống như đi thi Olimpic mà không biết sẽ phải thi môn gì; đến đó mới rõ.
Chính vì vậy, xã hội bây giờ cần những người: i) Tư tưởng tiến bộ; ii) Yêu tự do; iii) Hoạt động đa năng và biết liên kết với nhiều người để làm nhiều việc; trong đó đặc biệt với em là nhân tố thứ ba.

Nếu một người chỉ chăm chăm làm một việc; việc đó thất bại có nghĩa là mất tất cả.
Nếu một người làm ba việc; một việc thành công, hai việc thất bại, điều đó cũng chấp nhận được.
Nếu một người làm năm việc; ba việc thành công, hai việc thất bại, điều đó được coi như đã thành công.

Đã đi học được đến bậc đại học, chắc chắn em có cơ hội hơn rất nhiều người không có điều kiện đi học ngoài xã hội kia (thậm chí nhiều người còn khuyết tật).
Hãy học và rèn luyện trở thành người đa năng, nghĩa là tập làm nhiều việc một lúc (ưu tiên là việc theo chuyên môn giỏi nhất của mình, tiếp đến là việc mà xã hội đang cần và cuối cùng là việc mà mình yêu thích). Cũng chính từ đây em sẽ tìm được những mặt mạnh của mình.
Đối với những người tri thức, trong tâm thức của họ không có chỗ cho từ “bế tắc” và “mệt mỏi”, chỉ có từ “khó khăn” và “sáng tạo” để vượt qua mà thôi. (Tất nhiên, trong cuộc sống ai cũng phải chịu những nỗi đau buồn, ví như sự mất mát của người thân, bạn bè, đồng loại).
Một điều nữa em cũng cần biết: Sức mạnh để làm những điều khác biệt và sẽ thành công, không phải chỉ xuất phát từ bản thân em, từ thế giới thực tại này, mà còn được khởi nguồn từ sức mạnh tinh thần của tiền nhân, tổ tiên và dòng họ gia đình em. Vì vậy, phải tìm hiểu, học để phát huy cho được sức mạnh tinh thần này, thậm chí biến thành niềm tin cốt lõi của mình.

Chúc em trở thành con người đa năng và thành công.

Ngày 4/12/2018. Thày Phạm Đình Tuyển

Lịch sử Kiến trúc

Thành phố thời tiền Colombo và Công viên quốc gia Palenque, Mexico

08/10/2017

Thông tin chung:
Công trình: Thành phố thời tiền Colombo và Công viên quốc gia Palenque (Pre-Hispanic City and National Park of Palenque)
Địa điểm: Palenque, bang Chiapas, Mexico (N17 28 59.988 W92 2 60)
Thiết kế kiến trúc:
Quy mô: Diện tích khu vực Di sản 1772 ha
Năm thực hiện:
Giá trị: Di sản thế giới (1987; hạng mục i; ii; iii; iv)

Mexico phía Bắc giáp Hoa Kỳ, Nam và Tây giáp Thái Bình Dương, Đông Nam giáp Guatemala, Belize và biển Caribe, phía Đông là vịnh Mexico. Mexico có diện tích 1.964.375 km², dân số khoảng 120 triệu người (năm 2015), ngôn ngữ chính là Tây Ban Nha, thủ đô là thành phố Mexico.
Năm 1521, Đế chế Tây Ban Nha chinh phục và chiếm đóng Mexico.
Ngày 16/9/1810, Mexico tuyên bố độc lập từ Tây Ban Nha.
Mexico ngày nay là một liên bang bao gồm 31 tiểu bang và một thực thể liên bang đặc biệt.

Chiapas là một trong 32 thực thể liên bang Mexico, thủ phủ là thành phố Tuxtla Gutiérrez, nằm tại phía Nam của Mexico.
Palenque là một đô thị nằm tại phía Bắc bang Chiapas, được đặt tên từ cách đây 200 năm khi những tàn tích của người Maya nổi tiếng gần đó được phát hiện vào thế kỷ 18. Thành phố là nơi có số đông người bản địa, người Ch'ol, con cháu của người Maya sinh sống. Palenque nằm gần sông Usumacinta, tại khu vực có cao độ 150m so với mực nước biển.

Bản đồ Mexico và vị trí bang Chiapas

Bản đồ vị trí bang Chiapas và thành phố Palenque tại phía Bắc

Thời kỳ tiền Columbian, Mexico là nơi có nhiều nền văn minh Mesoamerica tiên tiến (là một khu vực và vùng văn hóa châu Mỹ, kéo dài từ miền Trung Mexico qua Belize, Guatemala, El Salvador, Honduras, Nicaragua và phía Bắc Costa Rica), trong đó nổi bật là nền văn minh (Civilization) của người Maya. Đây là nơi tập trung các đặc điểm điển hình của một nền văn minh thời bấy giờ: sự phát triển đô thị, phân tầng xã hội, hệ thống truyền thông và tri thức (ví dụ như chữ viết, lịch, thiên văn, toán học, nghệ thuật…), sự độc lập và hòa nhập môi trường tự nhiên, cùng với đó là các đặc điểm về kinh tế và xã hội: tập trung con người và hình thành các khu định cư, chuyên môn hóa lao động, xuất hiện các tư tưởng và tôn giáo, kiến trúc hoành tráng, thuế, xã hội nông nghiệp, chủ nghĩa bành trướng kiểm soát con người và lãnh thổ...

Nền văn minh Maya được phát triển bởi các dân tộc Maya, được biết đến nhiều nhất là chữ viết tượng hình, là hệ thống chữ viết duy nhất tại châu Mỹ thời tiền Columbic, cũng như về nghệ thuật, kiến trúc, toán học, lịch và hệ thống thiên văn. Nền văn minh Maya phát triển trong một khu vực bao gồm phía Đông Nam Mexico, tất cả Guatemala, Belize và phần phía Tây Honduras và El Salvador.

Nền văn minh Maya khởi nguồn từ trước năm 2000 trước Công nguyên với các ngôi làng nông nghiệp.
Từ năm 2000 trước Công nguyên đến năm 250 sau Công nguyên (thời kỳ Tiền Cổ điển - Preclassic), xuất hiện các xã hội nông nghiệp phức tạp đầu tiên. Đô thị Maya bắt đầu hình thành vào năm 750 - 500 trước Công nguyên. Trong các đô thị Maya cổ đã xuất hiện các công trình kiến trúc độc đáo, gồm các đền thờ lớn với mặt tiền trang trí vữa phức tạp. Văn bản chữ viết được sử dụng vào thế kỷ thứ 3 trước Công nguyên.
Bắt đầu vào khoảng năm 250 sau Công nguyên (thời kỳ Cổ điển - Classic), nền văn minh Maya đã xây dựng một số lượng lớn các thành phố - tiểu vương quốc, được kết nối bởi một mạng lưới thương mại phức tạp, nổi bật là các đô thị Tikal, Calakmul, Palenque…
Vào thế kỷ thứ 9 (thời kỳ Hậu Cổ điển – Postclassic), xuất hiện nhiều cuộc chiến tranh tương tàn giữa các bộ tộc Maya, nền văn minh Maya dần suy vong. Vào thế kỷ 16, Đế quốc Tây Ban Nha chiếm vùng Mesoamerican. Nojpetén, đô thị cuối cùng của người Maya sụp đổ vào năm 1697.

Sơ đồ vị trí các khu vực thuộc các nền văn minh Mesoamerica

Sơ đồ vị trí khu vực nền văn minh Maya và các đô thị cổ quan trọng

Vùng đất Palenque là một trong những địa điểm của nền văn minh Maya, phát triển chủ yếu vào thời kỳ Cổ điển (Classisc Sites), trải qua nhiều triều đại cai trị:
- K'uk 'Bahlam, năm 431- khoảng 435 AD (AD - sau Công nguyên)
- " Casper ", năm 435- khoảng 487 AD
- B'utz Aj Sak Chiik 487- khoảng 501 AD
- Ahkal Mo 'Nahb, năm 501- 524 AD
- K'an Joy Chitam, năm 529- 565 AD
- Ahkal Mo 'Nahb, năm 565- 570 AD
- Kan Bahlam, năm 572- 583 AD
- Yohl Ik'nal, năm 583- 604 AD (nữ)
- Ajen Yohl Mat, năm 605- 612 AD
- Janahb Pakal, khoảng năm 612 AD (không chắc chắn)
- Sak K'uk ', năm 612-615 AD (nữ)
- K'inich Janaab Pakal I, năm 615- 683 AD
- K'inich Kan Bahlam II, năm 684- 702 AD
- K'inich K'an Joy Chitam, năm 702- 711 AD
- K'inich Ahkal Mo 'Nahb, năm 721- khoảng 736 AD
- K'inich Janaab Pakal II, khoảng năm 764 AD
- K'inich Kan Bahlam II, khoảng năm 751 AD
- K'inich K'uk 'Bahlam II, năm 764- khoảng 783 AD
- Janaab Pakal III, năm 799- ? AD

Đô thị cổ Palenque, cũng được biết đến với cái tên Lakamha, nghĩa là "Big Water", được thành lập trong thời kỳ Cổ điển muộn (Late Preclassic, năm 300 trước Công nguyên – 300 sau Công nguyên). Cư dân đầu tiên của thành phố có thể đến từ các địa điểm khác nhau trong khu vực gần đó. Họ luôn chia sẻ các nét văn hóa của nền văn minh Maya, cũng như mức độ phát triển cho phép họ thích ứng với môi trường tự nhiên.
Vị vua Maya nổi tiếng nhất tại Palenque là K'inich Janaab 'Pakal - Pakal Đại đế (năm 615- 683 sau Công nguyên). Trong giai đoạn trị vì của vị vua này, nhiều cung điện và đền thờ được xây dựng. Trong những năm tiếp theo của hai vị vua kế vị sau đó, đô thị Palenque phát triển mạnh mẽ đến mức có thể cạnh tranh với Tikal (là một đô thị cổ tại Guatemala hiện nay. Tikal từng là thủ đô một vương quốc hùng mạnh nhất của người Maya cổ đại và là một trong những thành phố lớn nhất tại Châu Mỹ thời bấy giờ. Vào thời hoàng kim, năm 600- 800, dân số TiKal có thể đã đạt đến 10 vạn người).

Palenque trở thành trung tâm của một khu vực với diện tích đến 1772ha, gồm 9 khu với 1400 tòa nhà đã được khám phá, ghi nhận.
Năm 711, Palenque thua trận trong cuộc chiến với quốc gia láng giềng. Vua bị bắt làm tù binh. 10 năm tiếp sau Palenque không có vua. Năm 722, Palenque mới có vua và cũng là thời điểm đánh dấu sự suy tàn của triều đại này. Trong vòng 800 năm sau đó, không có công trình nào được xây dựng tại Trung tâm nghi lễ của Palenque. Một số hộ nông dân vẫn tiếp tục sống tại đây trong vài thế hệ, sau đó dần bỏ đi. Năm 1520, người Tây Ban Nha đã tìm đến đây và cai trị.

Palenque là một đô thị cổ có quy mô trung bình khi so sánh với Tikal (Guatemala); Chichen Itza (Mexico) và Copán (Honduras), song nó chứa một số công trình kiến trúc, điêu khắc tuyệt đẹp do người Maya tạo dựng.
Phần lớn lịch sử của Palenque đều được ghi chép lại bởi các chữ khắc tượng hình trên nhiều di tích. Tại đây đã tìm thấy mộ của các vị vua nổi tiếng nhất của Palenque.
Thành phố được quy hoạch cho phép bố trí các công trình kiến trúc hoành tráng của nền văn minh Maya. Các khu dân cư, hoạt động sản xuất được bố trí quanh trung tâm hành chính và nghi lễ tôn giáo.
Bố cục và hình thức kiến trúc công trình tại đây đã hình thành nên một phong cách riêng biệt, còn được gọi là Phong cách Palencano (Palencano Style).
Phong cách này thể hiện ở mức độ cao sự tinh tế, nhẹ nhàng và hài hóa; trong hình thức bệ xây dựng công trình là các kim tự tháp dạng bậc, phía trên là các tòa nhà với những mái vòm; Nội thất được trang hoàng bằng các tấm điêu khắc đá và vữa trang trí tại các tấm trụ tường, cột, vòm mái nhọn.
Các thiết kế kiến trúc phức tạp và trang trí phong phú của Phong cách Palencano phản ánh lịch sử, ý thức hệ và tri thức của tầng lớp cai trị; được lồng ghép trong cảnh quan xung quanh, tạo nên một đô thị trung tâm có cảnh quan đẹp và độc đáo.
Sau khi bị rơi vào quên lãng, không người sinh sống, thành phố với các đền thờ và cung điện hòa chìm dần vào rừng cây xung quanh. Song cũng chính thảm thực vật dày đặc này đã bảo vệ cho các tòa nhà khỏi nạn cướp phá. Hiện tại, mới chỉ có khoảng 10% diện tích Palenque được khám phá, phần lớn vẫn còn được rừng rậm bao phủ.

Chữ tượng hình của người Maya

Tượng vua K'inich Janaab Pakal - Pakal Đại đế (năm 615- 683 sau Công nguyên). Dưới triều đại ông, Palenque phát triển rực rỡ (tượng lưu giữ tại Bảo tàng Nhân chủng học Quốc gia, Thành phố Mexico )

Hình tượng vua K'inich Kan Bahlam II (năm 684- 702 sau Công nguyên), người tiếp nối Pakal Đại đế xây dựng Palenque, Mexico

Thành phố thời tiền Colombo và Công viên quốc gia Palenque, Mexico được UNESCO tôn vinh là Di sản thế giới (năm 1987) với các tiêu chí:

Tiêu chí (i): Palenque là một tuyệt tác không thể so sánh được của nghệ thuật Maya. Các cấu trúc xây dựng đặc trưng bởi sự nhẹ nhàng, được tạo ra từ các kỹ thuật xây dựng mới và các phương pháp thoát nước để giảm độ dày của các bức tường. Không gian nội thất rộng mở, nhiều lối vào và không gian sảnh, tạo cho kiến trúc một vẻ thanh nhã hiếm có, được trang trí bằng những tác phẩm điêu khắc và một loại vữa chưa từng thấy trước đó.

Tiêu chí (ii): Ảnh hưởng của Palenque là rất đáng kể trong toàn lưu vực sông Usumacinta, thậm chí còn vươn xa tới đô thị Comalcalco, bang Tabasco, México, biên giới phía Tây của khu vực văn hoá Maya.

Tiêu chí (iii): Palenque là một bằng chứng độc đáo về thần thoại và các nghi thức của người Maya, trong đó đáng chú ý là số lượng lớn các bức hình điêu khắc trên toàn bộ bức tường bên trong các cung điện và đền thờ.

Tiêu chí (iv): So với Tikal, tại đây có các những công trình lớn được xây dựng. Nhóm các tòa nhà nghi lễ ở Palenque là một ví dụ nổi bật về một khu nghi lễ và công cộng tại khu vực văn minh Maya.

Sơ đồ phạm vi Khu vực Di sản Thành phố thời tiền Colombo và Công viên quốc gia Palenque, Mexico

Khu tập trung các tàn tích, trung tâm của Khu vực Di sản Thành phố thời tiền Colombo và Công viên quốc gia Palenque, Mexico

Sơ đồ vị trí các công trình chính trong Trung tâm nghi lễ thuộc Khu Di sản Palenque, Mexico

Địa điểm khảo cổ Palenque ở bang Chiapas được đánh giá là một trong những khu vực nổi tiếng nhất của nền văn minh Maya.với những di tích kiến trúc, điêu khắc đặc biệt và được bảo tồn tốt. Các cấu trúc quan trọng tại Palenque gồm:

Đền Inscriptions
Đền Inscriptions (Temple of the Inscriptions) còn được gọi là Đền của những chữ khắc, được thiết kế dành cho việc tưởng niệm K'inich Janaab Pakal (năm 615-683 AD) - Pakal Đại đế, vị vua cai trị Palenque hơn 70 năm. Công trình được xây dựng vào năm 675.
Đền thờ Inscriptions có cấu trúc bệ là một kim tự tháp dạng bậc, rộng 60 mét, dài 42,5 mét và cao 27,2 mét, gồm 9 bậc và là một trong những kim tự tháp dạng bậc có cấu trúc lớn nhất tại Trung Mỹ được xây dựng bởi người Maya và được coi là một trong những công trình đầu tiên vừa là đền thờ vừa là lăng mộ.
Trên mặt bệ kim tự tháp là một đền thờ rộng 25,5 mét, dài 10,5 mét và cao 11,4 mét, theo dạng cấu trúc ống, được định hướng về bầu trời.
Mái của đền thờ là các tảng đá nặng 12 – 15 tấn. Mặt trước của ngôi đền có 6 trụ hay các tấm đứng, được ký hiệu từ A đến F. Mỗi tấm trụ đều có có văn bản và các biểu tượng nghệ thuật được thực hiện bằng vữa trang trí. Tấm trụ A và F chỉ trang trí các văn bản chữ tượng hình (Glyphs Text); Tấm trụ B đến E trang trí chữ tượng hình, người, rắn …
Các văn bản chữ tượng hình tại đây được đánh giá là văn bản chữ tượng hình dài thứ hai tại nền văn minh Maya (văn bản dài nhất là tại Kim tự tháp với các chữ tượng hình - Hieroglyphic Stairway ở đô thị cổ Copan, Honduras).
Các văn bản tượng hình tại Đền Inscriptions ghi lại khoảng 180 năm lịch sử của thành phố, từ K'atun thứ 4 đến thứ 12. (k'atun là một đơn vị đo thời gian của người Maya, tương đương 7200 ngày).
Bên trong ngôi đền, có một cầu thang dẫn đến hầm mộ chứa đựng hài cốt của vua Pakal.
Vào năm 1952, khi ngôi mộ của vua Pakal đã được khám phá, đã phát hiện những những đồ trang trí bằng ngọc bính, các bộ xương bên ngoài phòng mộ..., hình vẽ chạm khắc, và những tác phẩm điêu khắc vữa trang trí trên các bức tường trong mộ, đặc biệt là một tấm đá lớn nặng đến 7 tấn đậy trên mộ. (Hiện vẫn chưa rõ làm cách nào để đưa tấm đá lớn như vậy qua các lối đi hẹp xuống mộ).
Nắp đậy bằng đá trên mộ trong đền Inscriptions là một tác phẩm độc đáo và nổi tiếng của nghệ thuật Maya Cổ điển. Xung quanh nắp là một dải trang trí các dấu hiệu vũ trụ học, bao gồm cả mặt trời, mặt trăng và sao. Trên mặt tấm đá được cho là miêu tả một phi hành gia cổ đại, bằng chứng về một ảnh hưởng ngoài trái đất đối với nền văn minh Maya.

Phối cảnh tàn tích đền Inscriptions, Khu Di sản Palenque, Mexico

Cấu trúc xây dựng của đền thờ Inscriptions, gồm bệ kim tự tháp dạng bậc, phía trên là đền thờ có đường dẫn xuống hầm mộ

Mặt bằng và mặt trước của đền thờ Inscriptions, khối thờ trên bệ kim tự tháp, đền Inscriptions, Palenque, Mexico

Bên trong hầm mộ. Mộ vua Pakal được che bằng một tấm đá khổng lồ

Mộ vua Pakal, đền Inscriptions, Palenque, Mexico

Trang trí trên tấm đá đậy mộ vua Pakal, đền Inscriptions miêu tả một phi hành gia cổ đại

Cụm đền Cross
Cụm đền Cross (Temples of the Cross Group) nằm tại phía Nam của trung tâm Khu Di sản, bao gồm 3 cấu trúc chính: Đền Mặt trời (Temple of the Sun); Đền Cross (Temple of the Cross) và Đền Foliated Cross (Temple of the Foliated Cross).
Tên Cross của cụm đền thờ không mang nghĩa về Chữ thập thánh giá, mà mang ý nghĩa về Cây Thế giới, Cây Vũ trụ (World Tree), là một motif hiện diện trong nhiều tôn giáo và thần thoại tại Ấn Độ, Siberia, châu Mỹ bản địa…, có biểu tượng hình cái cây kết nối thế giới trên mặt đất với các tầng trời. Trong nền văn hóa Mesoamerica, Cây Thế giới gồm các tầng 4 nhánh cây, tượng trưng cho 4 hướng chính của thế giới mặt đất; giữa là thân cây, tượng trưng cho trục vũ trụ (Axis Mundi), kết nối thế giới mặt đất với các tầng trời, là cực thiên văn, địa lý, nơi 4 hướng tụ lại, điểm khởi đầu của vũ trụ...
Cả 3 ngôi đền đều có bệ là kim tự tháp dạng bậc. Trên đỉnh 3 kim tự tháp là 3 ngôi đền. Mỗi ngôi đền đều được chạm khắc tinh tế bên trong với nhiều biểu tượng và chữ tượng hình.
Cụm đền Cross được xây dựng từ đá vôi có trong khu vực. Bề mặt đền được trát vữa trang trí, sơn màu xanh lam và đỏ.

Biểu tượng về Cây Thế giới trong nền văn hóa Mesoamerica, Mexico

Đền Cross
Đền Cross (Temple of the Cross) là kim tự tháp lớn nhất và quan trọng nhất của Cụm đền Cross.
Ngôi đền là một kim tự tháp dạng bậc, được xây dựng để thờ vua K'inich Kan Bahlam II (năm 684- 702 sau Công nguyên), lên ngôi sau cái chết của Pacal Đại đế.
Trong đền có nhiều chạm khắc, thể hiện sự tiếp nối nghệ thuật từ đền Inscriptions. Tại đây, có các họa tiết thể hiện biểu tượng Cây Trời, trung tâm của vũ trụ theo thần thoại Maya, các tấm ghi chép chữ tượng hình về lịch sử tổ tiên của vua K'inich Kan Bahlam.

Phối cảnh tàn tích đền Cross, Khu Di sản Palenque, Mexico

Mô hình đền Cross, Khu Di sản Palenque, Mexico

Sơ đồ cấu trúc xây dựng khối thờ phía trên đền Cross, Mexico

Mội tấm trang trí với các hình tượng và chữ tượng hình tại đền Cross, Khu Di sản Palenque, Mexico

Đền Mặt Trời
Đền Mặt Trời (Temple of the Sun) nằm tại phía Tây Nam đền Cross.
Đền có nhiều tấm phù điêu trang trí các hình tượng miêu tả về chiến tranh, cái chết.

Phối cảnh tàn tích đền Mặt Trời tại cụm đền Cross, Khu Di sản Palenque, Mexico

Mô hình đền Mặt Trời tại cụm đền Cross, Khu Di sản Palenque, Mexico

Một tấm trang trí bên trong đền Mặt Trời tại cụm đền Cross, Khu Di sản Palenque, Mexico

Đền Foliated Cross
Đền Foliated Cross (Temple of the Foliated Cross) nằm tại phía Đông Nam đền Cross
Toàn bộ bức tường phía trước và mái vòm của đền đã bị sập, làm cho tòa nhà có vẻ ngoài khác thường. Ban đầu, đền thờ trông giống như đền thờ Mặt trời, với bốn tấm trụ tường được chạm trổ. Xung quanh cụm 3 đền chính còn có một số ngôi đền nhỏ.

Tàn tích đền Foliated Cross tại cụm đền Cross, Khu Di sản Palenque, Mexico

Cung điện
Cung điện (Palace) là một tổ hợp xây dựng lớn nhất ở Palenque, bao gồm nhiều hạng mục công trình, nằm tại trung tâm của đô thị cổ, được xây dựng bởi nhiều triều đại trên một bệ kim tự tháp bậc trong suốt 4 thế kỷ.
Cung điện có chức năng là nơi quản trị, nghi lễ và giải trí của tầng lớp quí tộc của người Maya.
Trong cung điện có rất nhiều tác phẩm điêu khắc và chạm khắc.
Điểm nổi bật nhất của tổ hợp cung điện là một tòa tháp cao 4 tầng, còn được gọi là tháp quan sát. Tháp quan sát cũng như nhiều tòa nhà khác trong khu vực có hình dáng giống mái lều (mansard). Hình dạng lều mái này được hình thành từ kiểu kiến trúc mái vòm nhọn (Corbel Arch).
Trong cung điện được trang trí nhiều phòng tắm lớn, phòng xông hơi. Các phòng này được cung cấp nước ngọt từ hệ thống dẫn nước phức tạp. Tại đây phát hiện tàn tích các kênh dẫn nước được xây bằng các khối đá lớn với vòm cao 3m, dẫn nước từ sông Otulum chảy tới bên dưới quảng trường chính.

Mặt bằng Cung điện, Khu Di sản Palenque, Mexico

Phối cảnh tàn tích Cung điện, Khu Di sản Palenque, Mexico

Mô hình Cung điện, Khu Di sản Palenque, Mexico

Tàn tích Cung điện và hệ thống kênh dẫn nước, Khu Di sản Palenque, Mexico

Cấu trúc xây dựng hành lang bên trong Cung điện, Khu Di sản Palenque, Mexico

Tàn tích bên trong sân Cung điện, Khu Di sản Palenque, Mexico

Các công trình đáng chú ý khác

Đền Cout
Đền Cout (Temple of the Count): Đền thuộc nhóm các công trình nằm tại phía Bắc của trung tâm Khu Di sản; được đặt theo tên của Jean-Frédéric Waldeck (1766 – 1875), là một nhà khảo cổ, thám hiểm người Pháp. Đền được xây dựng vào năm 640 -650, là một trong những công trình lâu đời nhất tại Khu Di sản.
Tương tự như các đền đài mang phong cách Palencano (Palencano Style), đền gồm một kim tự tháp dạng bậc với cầu thang trung tâm dẫn lên một ngôi đền trên đỉnh tháp. Đền có 3 lối vào dẫn đến gian thờ trung tâm và gian phụ hai bên. Bốn tấm trụ tường giữa các lối vào đền được trang trí bằng các tấm điêu khắc đá và vữa. Trên đỉnh của đền là một mái vòm được trang trí lộng lẫy. Trong hầm mộ có 3 ngôi mộ với các vật hiến tế xung quanh.

Tàn tích đền Count, Khu Di sản Palenque, Mexico

Đền thờ và lăng mộ của Nữ hoàng Đỏ
Đền thờ và lăng mộ của Nữ hoàng Đỏ (Tomb of the Red Queen) - Đền XIII nằm ngay sát phía Tây của Đền Inscriptions, lăng Pakal Đại đế. Nữ hoàng Đỏ là một phụ nữ quý tộc chưa được biết rõ, có thể là vợ vua.
Công trình hình thành vào năm 600 – 700 sau Công nguyên.
Lăng mộ được phát hiện vào năm 1994. Tên của đền được gọi từ việc khi quan tài đá (Sarcophagus) mở ra, bên trong toàn màu đỏ bởi một thứ bột đỏ bao phủ tất cả những gì còn lại bên trong mộ.
Hầm mộ là căn phòng có chiều dài 3,8m và rộng 2,5m, có trần nhà bằng đá vòm. Không có đồ trang trí hoặc tranh vẽ trên tường. Trong mộ có một quan tài đá và xung quanh là các bộ xương của người hầu cận. Bên trong quan tài đá là một bộ xương của người phụ nữ quý tộc khoảng 60 tuổi với các trang trí bằng ngọc bích…

Tàn tích đền XIII - đền thờ và lăng mộ của Nữ hoàng Đỏ, Khu Di sản Palenque (bên trái là đền Inscriptions)

Vị trí đặt mộ trong hầm mộ Nữ hoàng Đỏ, tại đền XIII, Khu Di sản Palenque, Mexico

Mặt nạ trang trí bằng ngọc bích trong hầm mộ Nữ hoàng Đỏ, tại đền XIII, Khu Di sản Palenque, Mexico

Đền Jaguar
Đền Jaguar (Temple of The Jaguar), còn gọi là Đền thờ của Cái đẹp cứu rỗi (Temple of the Beautiful Relief), nằm Nam tại phía của đền Inscriptions. Tên của đền xuất phát từ hình vẽ chạm khắc hình vị vua ngồi trên một chiếc xe hai đầu, mỗi đầu là một con báo đốm châu Mỹ (Jaguar). Hiện ngôi đền chỉ còn lại tàn tích.

Tàn tích đền Jaguar, Khu Di sản Palenque, Mexico

Sơ đồ cấu trúc xây dựng đền Jaguar, Khu Di sản Palenque; phia trong của đền có bức chạm khắc hình của vị vua ngồi trên một chiếc xe hai đầu, mỗi đầu là một con báo đốm châu Mỹ.

Bức chạm khắc hình của vị vua ngồi trên một chiếc xe hai đầu, mỗi đầu là một con báo đốm châu Mỹ tại đền Jaguar, Khu Di sản Palenque, Mexico

Ngoài ra tại Khu Di sản còn có một số ngôi đền, mộ và các khu nhà ở của tầng lớp thượng lưu, sân chơi bóng, cây cầu đá….

Di sản Thành phố thời tiền Colombo và Vườn quốc gia Palenque, bang Chiapas, Mexico với di tích khu dân cư, các tòa nhà có chức năng chính trị, hành chính và nghi lễ tôn giáo được bảo tồn tốt như trong bối cảnh ban đầu đã biến nơi đây thành một bảo tàng sống.
Di sản minh họa cho một trong những thành tựu quan trọng nhất của nhân loại tại châu Mỹ, hiện vẫn đang được tiếp tục nghiên cứu khám phá và trở thành địa điểm thu hút du khách hàng đầu trong số các tàn tích của nền văn minh Mesoamerican.

Đặng Tú, Bộ môn KTCN, ĐHXD
Nguồn :
http://whc.unesco.org/en/list/411
https://en.wikipedia.org/wiki/Mexico
https://en.wikipedia.org/wiki/Maya_civilization
https://en.wikipedia.org/wiki/Maya_calendar
https://en.wikipedia.org/wiki/Palenque,_Chiapas
https://en.wikipedia.org/wiki/Palenque
https://en.wikipedia.org/wiki/Temple_of_the_Inscriptions
https://en.wikipedia.org/wiki/Temple_of_the_Cross_Complex
https://en.wikipedia.org/wiki/Mesoamerican_world_tree
https://en.wikipedia.org/wiki/Tomb_of_the_Red_Queen